Πολιτιστικό Πρόγραμμα: Λαογραφία

1. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Τίτλος του Πολιτιστικού Προγράμματος
« Αχ Πατρίδα μου γλυκιά ήθη και έθιμα πολλά….»
Εκπαιδευτικοί : Αποστόλου Σοφία, Μεϊντάνη Κάτια,
Κουκούτση Νικολέττα
1) Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές:
Το συγκεκριμένο σενάριο αφορά τη διδακτική προσέγγιση ηθών και
εθίμων των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, των Αποκριών, της
Καθαρής Δευτέρας, της Άνοιξης και της εθνικής επετείου της 25ης
Μαρτίου 1821.Εφαρμόστηκε στη νηπιακή ηλικία και εντάσσεται στο
γνωστικό τομέα της Μελέτης Περιβάλλοντος (Ανθρωπογενές Περιβάλλον
Κεφ.10,σελ.222 ΔΕΕΠΣ 2003) και έχει επεκτάσεις στη γνωστική περιοχή
της Γλώσσας (Προφορική Επικοινωνία, Κεφ.8,ΔΕΕΠΣ 2003),των
Μαθηματικών (Μαθηματικά, Κεφ.9,ΔΕΕΠΣ 2003) και της Αισθητικής
Αγωγής (Εικαστική Έκφραση,Κεφ.11,ΔΕΕΠΣ 2003).
2)Ιδιαίτερη περιοχή του γνωστικού αντικειμένου:
Η κατάκτηση της γνώσης για τα ήθη και έθιμα του τόπου μας μέσα από
τις διάφορες γιορτές. Γνωριμία με το παραδοσιακό μουσικό όργανο το
κλαρίνο. Η διεύρυνση των γνώσεων σχετικά με τον τρόπο ζωής σε
παλαιότερες εποχές και τη θετική στάση απέναντί τους. Η καλλιέργεια
και η ανάπτυξη της επικοινωνίας (σεβασμός, προσεκτική ακρόαση
,ελεύθερη έκφραση, σκέψεις…), κοινωνικών δεξιοτήτων (διάκριση
ρόλων ,αυτοδιαχείριση) καθώς και ευαισθητοποίηση στη διαδοχή από
γενιά σε γενιά τοπικών ηθών και εθίμων.
1

2. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
3)Προαπαιτούμενες γνώσεις των νηπίων:
Τα νήπια από την έναρξη του νέου διδακτικού έτους με κατάλληλες
παιγνιώδεις διδακτικές προσεγγίσεις έχουν εξοικειωθεί στο νέο κοινωνικό
πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν. Έχουν δοθεί στα παιδιά ευκαιρίες για
συζητήσεις ,οι οποίες εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους και έχουν
αποκτήσει τη φωνολογική τους ενημερότητα μέσα από την επεξεργασία
διαφόρων θεμάτων και έχουν αναπτύξει χαρακτηριστικά της
λογικομαθηματικής σκέψης .Επίσης έχουν μάθει ήδη να λειτουργούν σε
μικρές ομάδες ,να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και
να αισθάνονται ασφάλεια ,άνεση και εμπιστοσύνη στο χώρο του
σχολείου.
4)Στόχος:
Γενικός Στόχος: Να κατακτήσουν τα νήπια γνώσεις σχετικές με τα
ήθη και έθιμα του τόπου μας ,με αναφορά τις γιορτές των Χριστουγέννων
,της Πρωτοχρονιάς ,τις Απόκριες ,την Καθαρή Δευτέρα, την Άνοιξη και
την εθνική γιορτή της 25ης
Μαρτίου.
Να αναπτύξουν τα συναισθήματά τους. Να γνωρίσουν το παραδοσιακό
μουσικό όργανο κλαρίνο και να εκφραστούν συναισθηματικά
5)Υλικοτεχνική Υποδομή:
Χαρτόνια κάνσον, τέμπερες, πινέλα, φελλός, μαρκαδόροι, κορδέλες,
ρόδια, μουσικό όργανο (τρίγωνο), παραδοσιακή βασιλόπιτα,
παραδοσιακή στολή (τσολιά), γαϊτανάκι, γεωγραφικός χάρτης, cd,
φωτογραφικό υλικό, κλωστή άσπρη και κόκκινη.
6)Διάρκεια :Περίπου 20 δίωρα.
7)Ανάλυση –Περιεχόμενο:
Τα νήπια διδάχθηκαν για τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας μας μέσα
από τις γιορτές Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Απόκριες ,Καθαρή Δευτέρα
«ξεκίνημα» της Άνοιξης, 25η
Μαρτίου με παιγνιώδη και δημιουργικό
τρόπο. Κατάφεραν λοιπόν:
• Να κατανοήσουν τι είναι ήθη και έθιμα.
• Να γνωρίσουν τα ήθη και έθιμα του τόπου μας μέσα από τις
γιορτές που αναφέρθηκαν.
• Να κατανοήσουν το ταξίδι των ηθών και εθίμων από γενιά σε γενιά.
2

3. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
• Να παρατηρούν εικόνες με ήθη και έθιμα του τόπου μας και να
σχολιάζουν κάνοντας εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ τους.
• Να μετρούν, να αντιστοιχίζουν αριθμούς.
• Να αναπτύξουν την αισθητική τους μέσα από παιγνιώδεις και
δημιουργικές δραστηριότητες.
8)Εναλλακτικές αντιλήψεις των νηπίων:
Προσεγγίζοντας το θέμα λαογραφία δόθηκε η κατάλληλη ευκαιρία στα
νήπια να αναδυθούν οι εμπειρίες τους στην ολομέλεια της ομάδας (τι
γνωρίζουν) .Κατά τη διάρκεια της εποικοδομητικής συζήτησης
διαπιστώθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των νηπίων παραξενεύτηκε
ακούγοντας ότι κάθε τόπος έχει τα δικά του ήθη και έθιμα. Παράλληλα
αναδύθηκαν από τα παιδιά αυθόρμητα συναισθήματα και σκέψεις για τα
έθιμα και για το πως διατηρήθηκαν με το πέρασμα του χρόνου χωρίς να
αλλοιωθούν.
9. Συσχετισμός με το Αναλυτικό Πρόγραμμα
Συμβαδίζει απόλυτα με τα ΑΠΠΣ και ΔΕΠΠΣ – 2003(Κεφ.10,σελ.222).
Συμβατότητα με τις αρχές και τους στόχους των Νέων
Προγραμμάτων Σπουδών του Νέου Σχολείου
Συνδέεται με διαθεματικές έννοιες, όπως: ανθρωπογενές περιβάλλον,
συναισθηματικές δεξιότητες ( ενσυναίσθηση), ολόπλευρη ανάπτυξη της
προσωπικότητας του ατόμου, ενδυνάμωση της αυτοεικόνας.
10)Θεωρητικό Πλαίσιο: Το εκπαιδευτικό σενάριο στηρίζεται στις
αρχές των παρακάτω θεωριών μάθησης:
ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΗ –ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ: (Bruner) Σχετικά με
την απόκτηση της γνώσης (Τριλιανός ,2003) ο Bruner υποστηρίζει την
αποκαλυπτική –διερευνητική μάθηση ,κατά τη οποία ο μαθητής με τις
δικές του δυνάμεις προσπαθεί να εμβαθύνει στο αντικείμενο και να
ανακαλύψει τις θεμελιώδεις αρχές και σχέσεις που διέπουν τα επιμέρους
στοιχεία του. Εδώ η λογική σκέψη του ατόμου παίζει ρόλο ,όπως ο
Bruner θεωρεί το άτομο πρέπει να προχωρήσει παραπέρα και να
καλλιεργήσει τη διαισθητική σκέψη, που του επιτρέπει να κάνει
πνευματικά άλματα ,να πρωτοτυπεί ,να εφευρίσκει και να συλλαμβάνει
3

4. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
ριζοσπαστικές λύσεις σε προβληματικές καταστάσεις. Σε μία από τις
γνωστές του θέσεις (Φλουρής,2003) ο Βruner υποστηρίζει ότι όλοι οι
μαθητές είναι δυνατόν να μάθουν οτιδήποτε και σε οποιαδήποτε ηλικία
εφόσον υπάρχει η κατάλληλη δομή και οργάνωση της ύλης καθώς και η
απαραίτητη μέθοδος της διδασκαλίας. Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με
καταστάσεις προβληματισμού και ενθαρρύνονται να εμπλακούν με το
πρόβλημα και να αναζητήσουν και να επεξεργαστούν δεδομένα για να το
επιλύσουν. Τα παιδιά λαμβάνουν αποφάσεις ,αναπτύσσουν την κριτική
τους σκέψη ,κάνουν υποθέσεις σχετικά με το πρόβλημα και μέσα από
τη διάψευση ή την επαλήθευση ,ανακαλύπτουν τη γνώση.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΝΩΣΗ
Ο Vygotski έχει υποστηρίξει την κοινωνικοκεντρική θεώρηση της
ανάπτυξης με βάση την οποία τονίζεται ο ρόλος που παίζουν οι
κοινωνικοί -πολιτιστικοί παράγοντες στη γένεση της γνώσης και την
πορεία μάθησης και ανάπτυξης του ατόμου. Τα μέλη των ομάδων θα
πρέπει να συνεργάζονται και να δείχνουν αλληλοσεβασμό μεταξύ τους,
χωρίς να πιέζονται και να αγχώνονται μεταξύ τους. Σύμφωνα με τον
Vygotsky η νοητική ανάπτυξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την
ιστορική, κοινωνική διάσταση και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο
συντελείται (Ράπτης,Ράπτη,2001).
Σε διδακτικό επίπεδο η έννοια τα επικείμενης ανάπτυξης σημαίνει ότι ο
εκπαιδευτικός πρέπει πρώτα να προσδιορίζει το επίπεδο των ατομικών
ικανοτήτων του παιδιού και κατόπιν να εντοπίζει το επίπεδο των
γνωστικών ικανοτήτων που μπορεί να αναπτύξει το παιδί με τη βοήθεια
νύξεων, επιδείξεων και ερωτημάτων από την πλευρά του εκπαιδευτικού
(Ματσαγγούρας,1997).
11.Οργάνωση της τάξης:
Τα νήπια λειτουργούν τόσο ατομικά όσο και ομαδικά (κατά τη διάρκεια
εκπόνησης των ομαδικών δραστηριοτήτων). Τα νήπια (25) χωρίστηκαν σε
πέντε ομάδες, (πενταμελής λόγω του αριθμού των υπολογιστών). Οι
ομάδες διαμορφώθηκαν τυχαία με την επιλογή των παρακάτω χρωμάτων
(κόκκινο, γαλάζιο, πορτοκαλί, πράσινο και κίτρινο χρώμα). Σε κάθε
τραπεζάκι της τάξης έχει τοποθετηθεί μία καρτέλα με τα αντίστοιχα
χρώματα και το κάθε παιδί γνωρίζει που πρέπει να καθίσει χωρίς να
υπάρχει καθυστέρηση στις δραστηριότητες και αναστάτωση στην τάξη.
Στη συνέχεια ζητήθηκε από τα μέλη των ομάδων να συναποφασίσουν και
να επιλέξουν το ψευδώνυμο της ομάδας τους. Η συζήτηση στην
ολομέλεια της ομάδας πραγματοποιείται τόσο κατά την έναρξη όσο κατά
τη λήξη των ομαδικών καθημερινών δραστηριοτήτων. Τα νήπια
4

5. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
ενθαρρύνονται να εκφράζονται και να επικοινωνούν με ανοιχτές ή
διευκρινιστικές ερωτήσεις ενώ παράλληλα μαθαίνουν να ακούν και να
σέβονται τις απόψεις των άλλων, να επιχειρηματολογούν και να
εκφράζονται με σαφήνεια. Τα μέλη των ομάδων θα πρέπει να
συνεργάζονται και να δείχνουν αλληλοσεβασμό μεταξύ τους, χωρίς να
πιέζονται και να αγχώνονται μεταξύ τους.
Ο ρόλος των νηπίων:
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα εστιάζει στην απόκτηση γνώσεων σχετικά
με τα ήθη και έθιμα του τόπου μας μέσα από τις γιορτές που
αναφέρθηκαν παραπάνω και πάντοτε με την ενεργή συμμετοχή των
νηπίων στη μαθησιακή διαδικασία, στην ανάληψη ρόλων από τους
μαθητές, στην ενίσχυση της ευθύνης του νηπίου τόσο ως άτομο όσο και
ως μέλος της ομάδας. Κατά τη διαδικασία διεκπαιρέωσης των
δραστηριοτήτων δίνεται έμφαση στην ομαλή συνεργασία των νηπίων,
στην ομαλή συμμετοχή των νηπίων, στην ενεργή συμμετοχή όλων αλλά
και στην απόλαυση της μαθησιακής διαδικασίας.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού:
O ρόλος του εκπαιδευτικού είναι βοηθητικός και υποστηρικτικός.
Οργανώνει το περιβάλλον της τάξης και ανατροφοδοτεί την εκπαιδευτική
διαδικασία. Δρα υποστηρικτικά αφού προλαβαίνει και επιλύει
προβλήματα και δυσκολίες που τυχόν προκύπτουν, συντονίζει τις
δράσεις και τις ενέργειες και συμμετέχει ενεργά στη δράση ως ισότιμο
μέλος της ομάδας ενώ ενισχύει θετικά τις πρωτοβουλίες των νηπίων.
Παράλληλα καταγράφει τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες των
νηπίων σχετικά με το θέμα, συντονίζει ,καθοδηγεί, οργανώνει την
εργασία των παιδιών.
12.Διδακτικές Προσεγγίσεις και στρατηγικές:
Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δίνεται έμφαση στη διαφοροποιημένη
διδασκαλία. Μέσω της βασικής αυτής προσέγγισης, επιμέρους έμφαση
δίνεται:
• Στην καλλιέργεια κινήτρων για ενεργοποίηση της συμμετοχής,
• στην καλλιέργεια κλίματος αναγνώρισης και αποδοχής,
• στην καλλιέργεια επικοινωνίας και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων,
• στην αξιοποίηση των προηγούμενων γνώσεων και εμπειριών των
μαθητών καθώς και την προοπτική της υποστήριξής τους για
επιστημονικού και μορφωτικού χαρακτήρα κατακτήσεις,
5

6. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
• στη διαμόρφωση ελκυστικών περιβαλλόντων μάθησης και τη
σύνδεσή τους με τα περιβάλλοντα ζωής,
• στο σχεδιασμό και την οργάνωση ευκαιριών για πλούσιες
εμπειρίες μάθησης που συνδέονται με διδακτικές παρεμβάσεις
γεγονότων και πρακτικών οι οποίες βοηθούν τα παιδιά να κατακτήσουν
τον εγγραμματισμό,
• στη συμμετοχή των μαθητών στη διαχείριση της μάθησής τους.
Στο πλαίσιο που προσδιορίζεται από τις παραπάνω παραμέτρους θα
λαμβάνεται μέριμνα για την ιδιαίτερη υποστήριξη παιδιών με
μαθησιακές δυσκολίες.
Η ιδέα που διαθέτει το εκπαιδευτικό σενάριο:
Βασική ιδέα που διέπει το θέμα είναι τα ήθη και τα έθιμα της Ελλάδας
μέσα από τις γιορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, τις
Απόκριες, την Καθαρή Δευτέρα το «ξεκίνημα» της Άνοιξης που εντάσσεται
στην μελέτη του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος (Σύμφωνα με το ΑΠΠΣ
ΚΑΙ ΔΕΠΠΣ, διερευνώντας το ανθρωπογενές περιβάλλον σελ.222). Τα
νήπια προσέγγισαν όλες τις διαστάσεις του συγκεκριμένου θέματος μέσα
από βιωματικές παιγνιώδης δραστηριότητες έχοντας ως αφετηρία τις
δικές τους εμπειρίες. Παράλληλα άντλησαν ικανοποίηση, χαρά,
αποδοχή και επιβράβευση από τη συμμετοχή στις δραστηριότητες. Οι
μαθητές εργάστηκαν τόσο ατομικά όσο ομαδικά. Επιλέχτηκε η μέθοδος
της ομαδικής, συνεργατικής-καθοδηγούμενης ανακάλυψης όπου τα
παιδιά μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες και φύλλα εργασίας
διερεύνησαν το διδακτικό υλικό, πειραματίστηκαν και συμμετείχαν σε
δραστηριότητες με λειτουργικό και δημιουργικό τρόπο (Μείζων
Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Μάιος 2011).
Περιγραφή :
1ο
στάδιο
Στη γωνιά της παρέας τα παιδιά βλέπουν τη φωτογραφία (από μία
Χριστουγεννιάτικη κάρτα) με παιδάκια που λένε με τα «τριγωνάκια» τους
τα κάλαντα. Συζητούν με τις νηπιαγωγούς και παραθέτουν τις εμπειρίες
τους σχετικά με τα κάλαντα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς
και των Θεοφανείων. Με το γεωγραφικό χάρτη η νηπιαγωγός δείχνει
στα νήπια διάφορες περιοχές της Ελλάδας όπου τα παιδιά που ζουν εκεί
λένε τα κάλαντα με παραλλαγές. Ακούγονται από cd τα κάλαντα από
όλη την Ελλάδα στην ομάδα και τα νήπια τα τραγουδούν με
«τριγωνάκια» στους γονείς τους στα πλαίσια των εκδηλώσεων του
6

7. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
σχολείου για τη γιορτή των Χριστουγέννων. Γίνεται κατασκευή
ημερολογίου από τις νηπιαγωγούς και τα νήπια της ομάδας με θέμα το
παραδοσιακό καράβι που στολίζουν σε διάφορες νησιωτικές περιοχές
της πατρίδας μας (αντί το παραδοσιακό έλατο). Επίσης με αφορμή ένα
ρόδι που έφερε ένα νήπιο μια μέρα στο νηπιαγωγείο γίνεται συζήτηση
για το έθιμο με το σπάσιμο του ροδιού ανήμερα της Πρωτοχρονιάς.
Αντίστοιχα τα παιδιά με τις νηπιαγωγούς δημιουργούν μια κάρτα με
απλά υλικά ( κάνσον, χρυσή τέμπερα, κορδέλες, μαρκαδόροι,
ασημόκολλα, κόλλα ) με θέμα «το ρόδι» για να το χαρίσουν στους
γονείς τους για τις γιορτινές μέρες. Γράφουν τα ίδια τα παιδιά στην
κάρτα με πεζά γράμματα την ευχή «Καλές Γιορτές!».
7

8. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Με την επιστροφή των νηπίων στο νηπιαγωγείο μετά τις διακοπές των
Χριστουγέννων ,της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων πραγματοποιείται
στην το έθιμο «το σπάσιμο του ροδιού» για την Καλή Χρονιά. Τα νήπια
αναφέρουν ότι και στα σπίτια τους έσπασαν το ρόδι στην είσοδο τους
σπιτιού τους .Η νηπιαγωγός έχει εκτυπώσει από το διαδίκτυο εικόνες με
το έθιμο το σπάσιμο του ροδιού και συζητά με τα νήπια για το λεγόμενο
ποδαρικό και τη σημασία του για την καλή τύχη του σπιτιού.
8

9. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
«Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο
νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει.
Γυρνώντας σπίτι, πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας – δεν
κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του – και έτσι να είναι ο πρώτος που
θα μπει στο σπίτι, για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι.
Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, το
ρίχνει δηλαδή κάτω με δύναμη, για να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες
του παντού και ταυτόχρονα λέει: "με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος
κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη
χρονιά".
Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες, αν είναι τραγανές
και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο
χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος
χρόνος».
Η επόμενη αναφορά σε έθιμο γίνεται στην ομάδα με αφορμή τις
βασιλόπιτες που φέρνουν οι γονείς στο νηπιαγωγείο μας για την Καλή
Χρονιά. Οι νηπιαγωγοί ρωτούν τα νήπια αν γνωρίζουν το συγκεκριμένο
έθιμο και τα νήπια περιγράφουν τις εμπειρίες τους και εκφράζουν τα
συναισθήματά τους. Παράλληλα τους διαβάζουν από το διαδίκτυο
πληροφορίες σχετικά με τη βασιλόπιτα.
Η βασιλόπιτα
Η πίτα, που φτιάχνουμε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και που
κόβεται σε πανηγυρική συγκέντρωση των μελών της οικογένειας ή και
άλλων συγγενών και φίλων, έχει τις ρίζες της στα αρχαία ελληνορωμαϊκά
έθιμα.
9

10. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Στα Κρόνια (εορτή του θεού Κ(Χ)ρόνου, που λατρεύονταν στην Ελλάδα)
και στα Σατουρνάλια (saturnalia) της Ρώμης, έφτιαχναν γλυκά και πίτες,
μέσα στα οποία έβαζαν νομίσματα και σε όποιον τύχαινε το κομμάτι,
ήταν ο τυχερός της παρέας...
Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη Βασιλόπιτα. Και η
ιστορία της έχει ως εξής. Ο Μ. Βασίλειος, για να προστατεύσει την
περιφέρειά του, την Καισάρεια της Καππαδοκίας, από επιδρομή
αλλοφύλων, έκανε έρανο και μάζεψε χρυσά νομίσματα και άλλα
τιμαλφή, για να τα δώσει στους εχθρούς, ώστε να τους δελεάσει, για να
μην λεηλατήσουν την περιοχή του. Ο εχθρός, όμως, τελικά, δεν
κατόρθωσε να εισβάλει στην Καισάρεια και τα τιμαλφή έμειναν. Τότε, ο
Μ. Βασίλειος είπε να φτιάξουν μικρές πίττες - ψωμάκια, μέσα στις
οποίες έβαζαν και ένα χρυσό νόμισμα, ή κάτι άλλο από όλα τα πολύτιμα
πράγματα που είχαν μαζευτεί. Οι πίτες αυτές μοιράστηκαν σε όλους και
ο καθένας κράταγε ότι του τύχαινε. Πάρα πολλά έτυχαν και στα παιδιά...
(Από το βιβλίο «Ήθη, έθιμα και… άλλα» του Τιμόθεου Κ. Κιλίφη)
Σε συνεργασία οι νηπιαγωγοί με τους γονείς αποφασίζουν να φτιάξει
μία βασιλόπιτα μία μητέρα με παραδοσιακή συνταγή!
Η κοπή της βασιλόπιτας στο νηπιαγωγείο έγινε μέσα σε ατμόσφαιρα
χαράς και αγωνίας για το ποιος θα κερδίσει το «φλουρί»… Τα νήπια με
τις νηπιαγωγούς παρατηρούν και μετρούν τα κομμάτια της βασιλόπιτας
,κάνουν αντιστοίχηση (είναι τα κομμάτια της βασιλόπιτας τόσα όσα και
τα παιδιά ,είναι περισσότερα ή λιγότερα).
Οι δραστηριότητες ολοκληρώνονται με την ανάγνωση παραδοσιακών
παραμυθιών :»Ο Αï Βασίλης» και «Η ιστορία της βασιλόπιτας» .
10

11. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
11

12. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
2ο
Στάδιο:
Τα νήπια είναι καθισμένα στην ολομέλεια με τις νηπιαγωγούς και
βλέπουν ένα βιβλίο με θέμα τις Απόκριες που έχει φέρει ένα παιδί στο
νηπιαγωγείο. Γίνεται συζήτηση για το Τριώδιο και τις τρεις εβδομάδες
των Αποκριών. Μέσα από το διαδίκτυο οι νηπιαγωγοί διαβάζουν στα
νήπια για το έθιμο των Αποκριών. Μοιράζονται μαζί σκέψεις και
συναισθήματα και συζητούν για τις στολές που θα φορέσουν.
Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη
Σαρακοστή. Ταυτίζονται με την περίοδο του Τριωδίου, μια κινητή
12

13. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
περίοδο στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση από την Κυριακή του
Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου ή
Τυρινής. Η πρώτη εβδομάδα των Αποκριών που τελειώνει την Κυριακή
του Ασώτου, λέγεται και Προφωνή, επειδή παλιά προφωνούσαν,
δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι Απόκριες. Η δεύτερη εβδομάδα
λέγεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου, επειδή έτρωγαν κρέας και δεν
νήστευαν ούτε την Τετάρτη ή την Παρασκευή. Η εβδομάδα αυτή
γιορτάζεται με γλέντια και φαγοπότια χωρίς κανένα θρησκευτικό
περιορισμό. Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της
Απόκρεω -και συνεκδοχικά ολόκληρη η περίοδος από την είσοδο του
Τριωδίου μέχρι την Καθαρά Δευτέρα- ονομάστηκε έτσι, επειδή
συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από
το κρέας». Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή
έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα σαν ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ
κρεοφαγίας και νηστείας, για να προετοιμαστούν σιγά - σιγά για τη
νηστεία της Σαρακοστής. Τις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού,
της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης.
Ακόμη τα νήπια βλέπουν στο γεωγραφικό χάρτη της Ελλάδας και
σημειώνουν με τη βοήθεια των νηπιαγωγών τις περιοχές στο χάρτη που
γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι στην Ελλάδα. Οι νηπιαγωγοί χωρίζουν
σε ομάδες τα νήπια και δίνουν σε κάθε ομάδα από μια φωτογραφία με
παραδοσιακές ενδυμασίες και έθιμα από διάφορους νομούς της
Ελλάδας. Η κάθε ομάδα θα πρέπει να παρουσιάσει με τη βοήθεια των
νηπιαγωγών τη φωτογραφία και το έθιμο που την αντιπροσωπεύει.( Στην
Κοζάνη γίνεται το έθιμο του φανού, κατά το οποίο φωτιές και υπαίθρια
γλέντια στήνονται σε διάφορες γειτονιές της πόλης. Ένα από τα πιο
φημισμένα παραδοσιακά καρναβάλια στον ελλαδικό χώρο είναι και οι
"Μπούλες" στη Νάουσα Ημαθίας. Αλλά και οι Κατσίβελοι κι οι
Κουδουνάτοι που είναι παραδοσιακές φιγούρες μεταμφιεσμένων και
τριγυρίζουν στα χωριά και κάνουν τρομερή φασαρία.). Στην αποκριάτικη
γιορτή που γίνεται στο σχολείο μας τα νήπια που είναι και τα ίδια
μασκαρεμένα με διαφορετικές αποκριάτικες στολές έχουν τη δυνατότητα
να δουν αλλά και να χορέψουν με το γαϊτανάκι.
Πλέκοντας κορδέλες στο Γαϊτανάκι! Από τα πιο γνωστά πανελλαδικά
έθιμα, που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας, είναι το γαϊτανάκι.
Το γαϊτανάκι είναι ένας χορός που δένει απόλυτα με το χρώμα και το
κέφι της απόκριας.
Δεκατρία άτομα χρειάζονται γι’ αυτόν το χορό. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο
στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου κρέμονται 12 μακριές
13

14. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
κορδέλες, διαφορετικού χρώματος η καθεμιά. Οι κορδέλες αυτές
λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομά τους στο έθιμο. Οι υπόλοιποι
δώδεκα χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν σε ζευγάρια.
Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το
ταίρι του κι έτσι πλέκουν τις κορδέλες πάνω του δημιουργώντας
χρωματιστούς συνδυασμούς. Όταν πια οι κορδέλες τυλιχτούν στο στύλο
και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά σε αυτόν, τότε ο χορός
τελειώνει και το στολισμένο γαϊτανάκι μένει να θυμίζει το αποκριάτικο
πνεύμα.
Οι εικόνες από τα παραδοσιακά εδέσματα για την ημέρα της Καθαρής
Δευτέρας αποτελούν θέμα συζήτησης και αναφορών των νηπίων σε
γεύσεις ,νοστιμιές αλλά και ομαδοποιήσεις τροφών (λαχανικά
,οστρακοειδή, όσπρια, ψωμί-λαγάνα, θαλασσινά). Η κατασκευή
χαρταετών( με χαρτόνια κάνσον, τέμπερες, σπάγκος, χαρτί χρωματιστό
γκοφρέ) από ομάδες των νηπίων και η αναπαράσταση του «πετάγματος
του χαρταετού» γέμισε τα παιδιά του νηπιαγωγείου μας με
συναισθήματα χαράς και δημιουργικότητας. Τέλος οι νηπιαγωγοί από το
διαδίκτυο κάνουν αναφορά στα παιδιά για τα έθιμα της Καθαρής
Δευτέρας και τους ζητούν να αναφερθούν και τα ίδια στις εμπειρίες που
έχουν σχετικά με το συγκεκριμένο έθιμο.
Καθαρά Δευτέρα (Έθιμα Αποκριάς)
Η Καθαρά Δευτέρα είναι το τέλος των Απόκρεω και η πρώτη μέρα της
Σαρακοστής. Η λέξη Καθαρή εκκλησιαστικά σημαίνει το ξεκίνημα της
κάθαρσης των Χριστιανών που αρχίζει με νηστεία. Από την Καθαρά
Δευτέρα ξεκινάει η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Απαραίτητα
στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο χαρταετός. Ο
εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το πέταγμα του
χαρταετού. Με τον όρο κούλουμα, εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου
στην ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαρής Δευτέρας έξω στην φύση.
Τα κούλουμα είναι γνωστά και σαν κούλουμα, κούμουλες,
κουμουλάθες ή κούμουλα. Είναι ένα παραδοσιακό λαϊκό πανηγύρι
σημαίνει και την αφθονία, το περίσσευμα, το πέρας, αλλά και τον
επίλογο. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα
καθαρίζουν ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς,
διότι και τέτοιου είδους λιχουδιές γεύονται μερικοί, αντί για λαγάνες,
χαλβά, ελιές και πίκλες που προτιμούν οι πιο πολλοί, σαν αποτοξίνωση
από τα πλούσια φαγοπότια της αποκριάς. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας,
όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και
όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο
μέχρι ν' αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια. Απαραίτητο
συμπλήρωμα της Καθαρής Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του
14

15. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
χαρταετού, του αστεριού στα ψηλώματα. Τους χαρταετούς τους
κατασκεύαζαν παλιά μόνοι τους με καλάμια και χαρτί. Ήθελαν μαστοριά
στο ζύγισμα. Αν δεν τα κατάφερνες να τα ζυγιάσεις χαρταετό ψηλά δεν
έβλεπες. Με το χαρταετό πέταγαν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, με
τον ερχομό της άνοιξης.
Μετά την Καθαρή Δευτέρα οι νηπιαγωγοί μαζί με τα νήπια φτιάχνουν
την Κυρά Σαρακοστή με όσπρια και τη ζωγραφίζουν με μαρκαδόρους.
Εξηγούν στα παιδιά πως από τα πολύ παλιά χρόνια υπήρχε το
συγκεκριμένο έθιμο και τους δείχνουν διάφορες εικόνες. Ταυτόχρονα
γίνεται και μαθηματική δραστηριότητα αφού μετρούν τα νήπια τα πόδια
της Κυρά Σαρακοστής και υπολογίζουν με το ημερολόγιο πόσες
εβδομάδες θα περάσουν μέχρι να έρθει το Πάσχα.
3ο
Στάδιο:
Ο ερχομός της Άνοιξης ξεκινά με τον μήνα Μάρτιο και το γνωστό έθιμο
με τα «μαρτάκια». Μερικά κορίτσια νήπια ήρθαν στο νηπιαγωγείο με
βραχιολάκια από άσπρο και κόκκινο σπάγκο. Τότε οι νηπιαγωγοί σε
15

16. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
συνεργασία με τα παιδιά έφτιαξαν με σπάγκο άσπρο και κόκκινο
«μαρτάκια» για όλα τα παιδιά.
Τα Χελιδονίσματα (Δημοτικό Τραγούδι -Κάλαντα από τον Πόντο )
καλωσορίζουν επίσημα την Άνοιξη και τα νήπια μαζί με τις νηπιαγωγούς
υποδέχονται τους γονείς με τα χελιδονίσματα. Έχουν κατασκευάσει και
χελιδονάκια από χαρτόνι για να υποδεχτούν με παραδοσιακό τρόπο την
Άνοιξη.
16

17. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
17

18. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
18

19. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
4o Στάδιο :
Η αναφορά μας στην επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 ξεκινάει με
την προετοιμασία για τη σχολική γιορτή του νηπιαγωγείου και το
στολισμό της αίθουσας με το αντίστοιχο θέμα. Τα νήπια χωρίστηκαν σε
ομάδες για να παρουσιάσουν με ποιήματα τους ήρωες της Ελληνικής
Επανάστασης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου , τις Σουλιώτισσες και τα
Ιδανικά των Ελλήνων εκείνης της εποχής. Μερικά νήπια έφεραν και
φωτογραφικό υλικό από το διαδίκτυο με όπλα και ήρωες από την
Ελληνική Επανάσταση ,καθώς και φωτογραφίες με παραδοσιακές
στολές. Ακόμη η νηπιαγωγός έφερε στο ν4Ο Στάδιο:
Η αναφορά μας στην επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 ξεκινάει με την
προετοιμασία για τη σχολική γιορτή του νηπιαγωγείου και το στολισμό
της αίθουσας με το αντίστοιχο θέμα. Τα νήπια χωρίστηκαν σε ομάδες για
να παρουσιάσουν με ποιήματα τους ήρωες της Ελληνικής
Επανάστασης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου , τις Σουλιώτισσες και τα
Ιδανικά των Ελλήνων εκείνης της εποχής. Μερικά νήπια έφεραν και
φωτογραφικό υλικό από το διαδίκτυο με όπλα και ήρωες από την
Ελληνική Επανάσταση ,καθώς και φωτογραφίες με παραδοσιακές
στολές. Ακόμη η νηπιαγωγός έφερε στο νηπιαγωγείο την στολή και τα
τσαρούχια του τσολιά και τα παιδιά έκαναν συζήτηση και σύγκριναν τα
ρούχα εκείνης της εποχής με τα ρούχα της δικιά μας εποχής. Οι
κατασκευές στο νηπιαγωγείο ήταν χάρτινα τσολιαδάκια ζωγραφισμένα
με μαρκαδόρους ,ζωγραφική με τέμπερες τα πρόσωπα των ηρώων της
Ελληνικής Επανάστασης και τη φορεσιά της ελληνοπούλας. Ακόμη με το
γεωγραφικό χάρτη τα παιδιά είδαν τις φορεσιές διαφορετικών περιοχών
της Ελλάδας και άκουσαν από cd και τραγούδησαν παραδοσιακά
τραγούδια όπως το «Σαράντα Παλληκάρια» .νηπιαγωγείο την στολή και τα
τσαρούχια του τσολιά και τα παιδιά έκαναν συζήτηση και σύγκριναν τα
ρούχα εκείνης της εποχής με τα ρούχα της δικιά μας εποχής. Οι
κατασκευές στο νηπιαγωγείο ήταν χάρτινα τσολιαδάκια ζωγραφισμένα
με μαρκαδόρους ,ζωγραφική με τέμπερες τα πρόσωπα των ηρώων της
Ελληνικής Επανάστασης και τη φορεσιά της ελληνοπούλας. Ακόμη με το
γεωγραφικό χάρτη τα παιδιά είδαν τις φορεσιές διαφορετικών περιοχών
της Ελλάδας και άκουσαν από cd και τραγούδησαν παραδοσιακά
τραγούδια όπως το «Σαράντα Παλληκάρια» .
ΚΛΑΡΙΝΟ
19

20. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Το κλαρίνο ως μουσικό όργανο έρχεται από την Τουρκία στην Ελλάδα,
με τους Τουρκόγυφτους, γύρω στο 1835. Πρωτοεμφανίζεται στην Β.
Ελλάδα, την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία, απ 'όπου προχωρεί προς
τα κάτω. Μαζί, αρχικά, με το βιολί και το λαγούτο και αργότερα με το
σαντούρι αποτελούν το κατεξοχήν λαϊκό μουσικό συγκρότημα, που
αντικαθιστά σταδιακά την πατροπαράδοτη ζυγιά νταούλι - ζουρνά.
Σήμερα όμως όλα τα κλαρίνα που παίζονται στην Ελλάδα έρχονται από
το εξωτερικό. Το κλαρίνο αποτελεί τον τελευταίο μεγάλο σταθμό στην
πορεία της οργανικής μουσικής στα νεοελληνικά αερόφωνα. Την εποχή
που εμφανίζεται το κλαρίνο το δημοτικό τραγούδι έχει κλείσει
ουσιαστικά το δημιουργικό του κύκλο. Χάρη στις μεγάλες τεχνικές και
εκφραστικές του δυνατότητες, το κλαρίνο παίρνει γρήγορα την πρώτη
θέση ανάμεσα στα μελωδικά όργανα. αναγνωρίζεται ως εθνικό όργανο
και γίνεται το κατεξοχήν εκφραστικό μουσικό όργανο της ηπειρωτικής
Ελλάδας. Με το κλαρίνο η δημοτική μουσική ζει μια νέα λαμπρή
περίοδο στον τομέα της οργανικής μουσικής.
Ακολουθεί η αφίσα του κλαρίνου, εκμάθηση από τη νηπιαγωγό των
μερών του μουσικού οργάνου και την ονομασία αυτών.
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
Ο Βασίλης Σαλέας παίζει με το κλαρίνο Μίμη Πλέσσα
Μαθησιακή επιδίωξη : Τα παιδιά ενθαρρύνονται να ακούν και να
κατανοούν μουσικά ακούσματα.
Εξηγούμε στα παιδιά το νόημα των στίχων - χωρίς τη μουσική επένδυση-
Εξηγώ τί σημαίνει συναισθηματικά το κάθε τραγούδι. Μετά το ακούν με
20

21. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
την μουσική επένδυση και τέλος όλα τα παραπάνω μόνο με κλαρίνο
χωρίς τραγουδιστή. Συνοδεία πιάνο μπουζούκι.
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ: Δημιουργία και έκφραση, Μουσική,
Θεμελιώδεις Διαθεματικές Έννοιες, Επικοινωνία, Αλληλεπίδραση,
Μουσική, Χορός με μουσικά ακούσματα, Συναίσθημα, Έκφραση
προσώπου, Κινήσεις στάσεις σώματος.
Συζητάμε μαζί με τα παιδιά το νόημα των στίχων, τα ρωτάμε τί νιώθουν
ακούγοντας αυτά τα λόγια.
Ονόματα παιδιών: (ομάδα εργασίας παιδιών)
Ιωάννα και Σταύρος
Ήρα και Σταύρος
Αγγελική και Παναγιώτης
Χριστίνα και Δημήτρης
Πετρούλα και Δημήτρης
Εύα και Περικλής
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Οικογένειες λαϊκών μουσικών οργάνων
Μαθησιακή επιδίωξη: Τα παιδιά ενθαρρύνονται να ερμηνεύουν γενικά
στοιχεία του κόσμου που τα περιβάλλει μέσα από διαδικασίες
παρατήρησης, σύγκρισης και ταξινόμησης.
Εξέλιξη δραστηριότητας: Συζητάμε με τα παιδιά για κατηγορίες
παραδοσιακών μουσικών οργάνων στις οποίες ανήκουν συγκεκριμένα
μουσικά όργανα, βλέπουμε φωτογραφίες τους και προσπαθούμε να
βρούμε και άλλα μουσικά όργανα που ανήκουν στις ίδιες οικογένειες.
Επίσης, βρίσκουμε κοινά χαρακτηριστικά για κάθε κατηγορία μουσικών
οργάνων. Για παράδειγμα:
ΑΕΡΟΦΩΝΑ ΧΟΡΔΟΦΩΝΑ
Φλογέρα Λατέρνα, Κιθάρα
Κλαρίνο Βιολί, Μπουζούκι
Φλάουτο Λύρα
ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
21

22. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ: Δημιουργία και έκφραση: Μουσική,
Θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες: επικοινωνία, αλληλεπίδραση,
πολιτισμός, έκφραση των συναισθημάτων μέσα από χορευτικές μιμητικές
κινήσεις με ακούσματα κλαρίνου.
Μαθησιακή επιδίωξη: Τα παιδιά ενθαρρύνονται να εντοπίζουν τα θετικά
και αρνητικά συναισθήματα μέσα από τη μουσική! (αγάπης,
τρυφερότητας, περιποίησης, χαράς , λύπης συγκίνησης, μελαγχολίας).
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ: Μουσική
Θεμελιώδεις Διαθεματικές έννοιες : επικοινωνία, αλληλεπίδραση,
ομοιότητα.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ (ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ)
Μαθησιακή επιδίωξη: Τα παιδιά ενθαρρύνονται να γνωρίσουν το εγγύς
ανθρωπογενές περιβάλλον. Επίσης να γίνουν για λίγο επαγγελματίες
καλλιτέχνες καραόκε. Ξεδιπλώνουν τα ταλέντα τους στο τραγούδι -
καραόκε- αλλά και με τη συνοδεία κλαρίνου.
Ζητάμε τα μουσικά κομμάτια να τα τραγουδήσουν, αφού πρώτα έχουμε
διδάξει τον τρόπο εκτέλεσης και μαθαίνοντας τους στίχους. Τα μουσικά
αυτά κομμάτια έχουν κλαρίνο ως πρώτο όργανο (Έκλαψα εχθές, Έπεφτε
βαθιά σιωπή, Πρώτη φορά) εκτελεσμένα από τον κλαρινίστα
οργανοπαίχτη Βασίλη Σαλέα.
Α΄ Εναλλακτική Πρόταση
Η νηπιαγωγός εμπλουτίζει τη βιβλιοθήκη του νηπιαγωγείου με βιβλία
που έχουν σχέση με τα ήθη και έθιμα του τόπου μας. .Τα νήπια
ενθαρρύνονται να επιλέξουν μέσα από τα παραμύθια ή άλλα
ενημερωτικά βιβλία τα έθιμα που θα ήθελαν να μάθουν, να ασχοληθούν
και να επεξεργαστούν. Παράλληλα μέσα από την ιστοσελίδα τη
παρακολουθούμε δράσεις που έχουν σχέση. Ακόμα η νηπιαγωγός μαζί
με τα νήπια μπορούν να οργανώσουν μια επίσκεψη στο Μουσείο Λαϊκής
Τέχνης.
BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
22

23. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
- Α. Ράπτης – Α. Ράπτη, ΑΘΗΝΑ 2004. Μάθηση και διδασκαλία στην
εποχή της πληροφορίας (παιδαγωγικές δραστηριότητες).
_Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό Μείζων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης, Μάιος
2011
-Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για
το νηπιαγωγείο και προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης
δραστηριοτήτων.
Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων – Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο.
Αθήνα Σεπτέμβριος 2002 ΟΕΔΒ.
-Η.Ματσαγγούρας,2000, Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και μάθηση,
ΑΘΗΝΑ , Εκδ. Γρηγόρης
_Οδηγός νηπιαγωγού. Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί Δημιουργικά
περιβάλλοντα μάθησης. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων
– Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. ΟΕΔΒ – Αθήνα.
-Καλές Απόκριες (ήθη και έθιμα), Εκδόσεις Άγκυρα
-Άνοιξη, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
-Ζωή Βαλάση 1996,Το Τεσσεροφύλι ,Εκδόσεις Κέδρος
-Νίκη Κάντζου –Φυλλιώ Νικολούδη ,Αθήνα 2009 , Το σεντούκι του
λαïκού πολιτισμού ,Εκδόσεις Δίπτυχο
-Μπουμπουλίνα και Μαντώ Μαυρογένους ,Πινακοθήκη Ηρώων ’21,
Εκδόσεις Στρατίκη
-Φωτογραφικό υλικό από το σπίτι του Κολοκοτρώνη και της
Μπουμπουλίνας.
Χρήσιμες Ιστολίδες:
Google
el.wikipedia.org/wiki/Απόκριες
http://www.tralala.gr/Ellhnikh-paradosh-Hthh-kai-ethima-ths-
Apokrias/
http://www.paidika.gr/index.php?
option=com_content&task=view&id=654&Itemid=83
23

24. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Αξιολόγηση:
Η αξιολόγηση αναφέρεται στην επίτευξη των διδακτικών στόχων που
τέθηκαν από την αρχή σε κάθε δραστηριότητα. Καταγράφουμε όσα λένε
και κάνουν τα νήπια στο πλαίσιο ατομικών και ομαδικών
δραστηριοτήτων.
Έτσι διερευνούμε τα εξής:
_ τι έμαθαν τα νήπια για τα ήθη και έθιμα της Ελλάδας με αφορμή τις
γιορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, τις Απόκριες ,την Καθαρή
Δευτέρα και το «ξεκίνημα» της Άνοιξης.
_ τι έμαθαν τα νήπια για τα ήθη και έθιμα διαφόρων περιοχών της
Ελλάδας
_αν τα νήπια ανέλαβαν δράσεις ,πρωτοβουλίες και συμμετείχαν σε
ομαδικές δραστηριότητες
_αν διηγήθηκαν, κατάφεραν να περιγράψουν προσωπικές εμπειρίες και
γεγονότα ακολουθώντας διαδοχική σειρά.
_αν ανέπτυξαν και βελτίωσαν τον προφορικό τους λόγο
_αν ανέπτυξαν την κριτική τους σκέψη και τη δυνατότητά τους να
επεξεργάζονται δεδομένα και να βγάζουν συμπεράσματα.
_τι περισσότερο δυσκόλεψε τα παιδιά.
_αν τα νήπια έκαναν κοροϊδευτικά σχόλια και μορφασμούς όταν δεν
συμφωνούσαν με τη γνώμη του άλλου.
24

25. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ------------
ΛΟΥΛΟΥΔΙ ---------------
ΧΕΛΙΔΟΝΙ ---------------
Παρατηρώ την εικόνα και αντιγράφω τις λέξεις.
25

26. ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
26