2. Էկոլոգիական հիմնախնդիրները բաժանվում են 3
խմբի ՝
-տեղային
-տարածաշրջանային
-համամոլորակային
Համամոլորակային էկոլոգիական հիմնախնդիրը
վերաբերում է կենսոլորտին , ջրոլորտին ,
մթնոլորտին , քարոլորտին ՝ դրանց պահպանմանը և
արդյունավետ օգտագործմանը
Համամոլորակային (գլոբալ ) հիմնախնդիրները
մարդկանց ներկայի և ապագայի համար սպառնալիք
ստեղծող խնդիրներ են : Դրանց լուծումը հնարավոր է
միայն բոլոր պետությունների և դրանց բնակչության
համատեղ ջանքերի և գործողությունների շնորհիվ :

3. -պարենային համամոլորակային հիմնախնդիր
-հանքային հումքի և վառելիքաէներգետիկ ռեսուրսների
համամոլորակային հիմնախնդիր
-կլիմայի տաքացման համամոլորակային հիմնախնդիր
-կենսաբազմազանության պահպանման
համամոլորակային հիմնախնդիր
-քաղցրահամ ջրի համամոլորակային հիմնախնդիր
-մթնոլորտի պահպանման համամոլորակային
հիմնախնդիր
-հողերի պահպանման համամոլորակային
հիմնախնդիր
-անտառների պահպանման համամոլորակային
հիմնախնդիր

4. Կենսաբազմազանությունը էկոհամակարգերի
կենդանի օրգանիզմների` բուսատեսակների ու
կենդանատեսակների ամբողջությունն է:
Կենսաբանական բազմազանություն, կամ
կենսաբազմազանություն" տերմինով բնորոշում են
երկրի վրա առկա կյանքի և դրա բնական ձևերի
զանազանությունը: Այսօրվա
կենսաբազմազանությունը բնական գործընթացներով
և նաև մարդկային ազդեցությամբ ուղեկցվող
զարգացման միլիարդավոր տարիների արդյունք է:
Այն կառուցում է կյանքի և կենսունակության
ամբողջական ցանց, որի մի մասն ենք հանդիսանում
մենք և որից ամբողջությամբ կախված ենք:

5. Ավելի նեղ իմաստով,
կենսաբազմազանություն
ասելով հասկանում ենք
բազմազանություն
կազմակերպության 3
մակարդակներում ՝
-գենետիկական
բազմազանություն (գեների և
դրանց տեսակների
բազմազանություն),
-էկոհամակարգերի մեջ
տեսակների բազմազանություն
-հենց էկոհամակարգերի
բազմազանություն:

6. Կենսաբազմազանության արժեքը ինչպես
տեսակների ներսում, այնպես էլ ամբողջ
կենսոլորտի շրջանակներում ճանաչվել է
տեսակի և էկոհամակարգի կենսունակության
գլխավոր ցուցանիշներից մեկը և ստացել է
« Կենսաբանական բազմազանության սկզբունք»
անվանումը: Իսկապես, անհատների
բնութագրերի միօրինակության դեպքում մեկ
տեսակի ներսում (սկսած մարդուց մինչև
բույսերը և միկրոբները) արտաքին
պայմանների որևէ էական փոփոխություն
(եղանակ, համաճարագ և այլն) ավելի
քննադատաբար է անրադառնում տեսակների
գոյատևման վրա, քան այն դեպքում, երբ
վերջինս ունի ավելի մեծ կենսաբանական
բազմազանության աստիճան:

7. Հայկական բարձրավանդակի և ՀՀ տարածքի
աշխարհագրական դիրքը և հատկապես մակերևույթի
լեռնային բնույթը նպաստում են էկոհամակարգերի
հարուստ կենսաբազմազանության ձևավորմանը:
Այսպես,միայն ՀՀ տարածքում հայտնաբերվել են մոտ
3500 տեսակի բարձրակարգ, ծաղկավոր բույսեր և
ավելի քան 17 500 կենդանատեսակներ: Սրանց
շարքում հատկապես կարևոր են տնտեսապես
արժեքավոր տեսակները: Բույսերի մոտ 2000
տեսակներ ունեն սննդարար.կերային.
դեղատու,ներկատու, եթերայուղատու, մեղրատու
հատկանիշներ: Շատ կենդանիներ աչքի են ընկնում
բարձրարժեք մորթատու. մսատու նշանակությամբ:

8. Բուսական և կենդանական այդ
տեսակները.հասարակության զարգացմանն զուգընթաց,
ներառվում են մարդու գործունեության տարբեր
ոլորտներտներում: Սակայն դրանց օգտագործումը
մարդու կողմից շատ դեպքերում ընթացել և այժմ էլ
հաճախ ընթանում է
տարերայնորեն,աննպատակահարմար և անպլանաչափ
ձևով: Այդ պատճառով էլ աստիճանաբար տեղի են
ունենում արժեքավոր բուսատեսակների և
կենդանատեսակների դեգրադացիա ու ոչնչացում,
հետևաբար` կենսաբազմազանության աղքատացում:Այս
երևույթը առավել ակնհայտ է դարձել վերջին
հարյուրամյակում` կապված շրջակա միջավայրի վրա
մարդու ազդեցության ուժեղացման,բնության
աղտոտվածության աճի,տնտեսության արագ
զարգացման և ընդհանրապես անթրոպոգեն գործոնի
ակտիվացման հետ:

9. Հայկական բարձրավանդակի և ՀՀ տարածքի
կենսաբազմազանության վրա բացասական մեծ ազդեցություն
են ունեցել հատկապես ինտենսիվ
անտառահատումները,արոտավայրերի գերծանրաբեռնված
արածեցումը, մեծ թեքության լեռնալանջերի վարը
հասարակական անմտածված այլ գործունեություններ, որոնց
արդյունքում տեղի են ունենում հողերի լվացում, լանջային
պրոցեսների ակտիվացում,սելավների,սողանքների
առաջացում,երևույթներ որոնք վերջին հաշվով
պայմանավորվում են մշակելի հողային ֆոնդի կրճատում
այնպիսի սակավահող հանրապետությունում, ինչպիսին
Հայաստանի Հանրապետությունն է: Այդ երևույթները
մեծապես պայմանավորել են նաև տարածքի
կենսաբազմազանոության:

11. Կենսաբազմազանության կորուստը
բնապահպանության ամենակարևոր խնդիրներից է, և
կլիմայի փոփոխությունը ավելի է վատացնում
իրավիճակը: Վերջին ուսումնասիրությունը, որ
հրատարակված էր Նեյչր Քլայմիտ Չենջ ամսագրում
,հետազոտում է սառցադաշտերի ազդեցությունը
կենսաբազմազանության վրա: Եզրակացությունն այն էր,
որ սառցադաշտերի շարունակական հալումը
բացասական ազդեցություն ունի
կենսաբազմազանության վրա:Գիտնականները
հետազոտել էին բարեխառն, հյուսիային և
արևադարձային վայրերը, որպեսզի գտնեին կապը
սառցադաշտերի ծածկույթի և կենսաբազմազանության
կորստի միջև: Նրանք հայտնաբերել են, որ այն
վայրերում, որտեղ սառցադաշտի ծածկույթն այնքան է
հալել, որ ծածկում է գետի ավազանի 30-50 տոկոսը, մի
քանի տեսակներ սկսում են անհետանալ:

12. Նրանք նաև հաշվարկել են, որ այդ տարածքներում
սառցադաշտերի ամբողական հալումը կարող է առաջացնել
կենսաբազմազանության մեծ կորուստ, որտեղ կենդանիների
և բույսերի 11-38 տոկոսը կարող են անհետանալ, նրանց
թվում էնդեմիկ տեսակներ, որոնք հանդիպում են միայն այդ
տարածքներում:Այստեղ խոսքը ոչ միայն
կենսաբազմազանության մասին է, այլ նաև ամբողջ
աշխարհում ջրի մեծ պակասի: Սառցադաշտերի` ամբողջ
աշխարհով մեկ հալումը սպառնում է նաև ջրի պաշարներին
որոշ քաղաքներում և շատ շուտ ջուրը շատ վայրերի համար
կարող է սակավ ռեսուրս դառնալ:Սա գիտական
զգուշացումներից մեկն է, որը կարող է լինել կլիմայի
փոփոխության ազդեցության հետևանքով: Աշխարհի
առաջնորդներն այնքան էլ անհանգստացած չեն կլիմայի
փոփոխության խնդրով, և ինչպես միշտ ֆինանսը և
էկոնոմիկան ավելի կարևոր են աշխարհի առաջնորդների
համար, քան բնապահպանական խնդիրները:

14. Կենսաբազմազանությունը կենդանի օրգանիզմների
տարատեսակությունն է, որը ներառում է ներտեսակային,
միջտեսակային և էկոհամակարգերի բազմազանությունը:
Հասարակության զարգացմանը զուգընթաց ընդլայնվում է
կենսաբազմազանության բաղադրիչների ներգրավումը
մարդու գործունեության տարբեր ոլորտներում: Սակայն
կենսաբազմազանության օգտագործման պատճառով տեղի են
ունեցել տեսակների աստիճանական դեգրադացիա և
ոչնչացում: Այս երևույթն առավել ակտիվ է ընթացել վերջին
հարյուրամյակում՝
կապված շրջակա միջավայրի արդյունաբերական,
գյուղատնտեսական, տրանսպորտային, էներգետիկ և այլ
աղտոտվածությունների աճի, ինչպես նաև անտառների,
արոտավայրերի և այլ էկոհամակարգերի ակտիվ
շահագործման հետ: Երկրագնդի շատ տարածքներ հայտնվել
են էկոլոգիական ճգնաժամային վիճակում: Վաղ անցյալում
անտառները կազմել են երկրագնդի բուսականության
հիմնական մասը:

15. Վերջին սառցադաշտային շրջանի ավարտից մինչև մեր օրերը
անհետացել են անտառների մոտ կեսը, հատկապես` Ասիայի,
Աֆրիկայի, Լատինական Ամերիկայի արևադարձային և
մերձարևադարձային գոտիներում, Հյուսիսային Ամերիկայում,
Եվրոպայում ու Ռուսաստանում: Կլիմայական պայմանների և
աշխարհագրական լանդշաֆտների փոփոխության հետևանքով
շատ է տուժել Եվրոպայի կենդանական աշխարհը. անհետացել
են վայրի ձի տարպանը և ժամանակակից խոշոր եղջերավոր
կենդանիների նախահայրը՝ տուրը: Մեծ կորուստներ է կրել նաև
օվկիանոսների, ծովերի, գետերի և լճերի կենդանական
աշխարհը: XX դարում 25 անգամ մեծացել է ձկնորսության
ծավալը: Արդյունագործական նշանակություն ունեցող
ձկնատեսակների պոպուլացիաների 2/3-րդը ներկայումս
վերարտադրության կարիք ունի: Ընդհանուր առմամբ
անհետացել են մոտ 105 տեսակի կաթնասուններ և 136 տեսակի
թռչուններ: Վերջին 30 տարվա ընթացքում կրճատվել են
անտառային կենսաբազմազանության 319 տեսակների
պոպուլացիաներ, որոնց գերակշռող մասը կենդանիներն ու

16. Կենսաբազմազանության պահպանությունն
իրականացվում է բնական միջավայրում և բնական
միջավայրից դուրս :
Բնական միջավայրում կենսաբազմազանության
պահպանությունն իրականացվում է բնության հատուկ
պահպանվող տարածքներում:
Բնական միջավայրից դուրս կենսաբազմազանության
պահպանությունն իրականացվում է բուսաբանական ու
կենդանաբանական այգիներում, դենդրոպարկերում և այլ
կանաչ գոտիներում, որի նպատակն է հարստացնել տվյալ
տարածաշրջանի բուսական ու կենդանական
աշխարհները
նոր՝ տնտեսապես արժեքավոր, գեղազարդիչ, դեղատու և
այլ օգտակար հատկություններով օժտված բուսա- և
կենդանատեսակներով, ապահովել տեղական
հազվագյուտ, անհետացման եզրին գտնվող, բնաշխարհիկ
ու մնացուկային տեսակների պահպանությունը,
վերականգնումը և դրանց կայուն օգտագործումը:

18. 2000 թ. դեկտեմբերի 20-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեան
մայիսի 22-ը՝ Կենսաբազմազանության մասին
համաձայնագրի ընդունման օրը, հայտարարեց որպես
Կենսաբազմազանության միջազգային
օր:Կենսաբանական բազմազանության մասին
համաձայնագիրը ուժի մեջ է մտել 1993թ. դեկտեմբերի 29-
ին՝ 30 պետությունների կողմից այն վավերացնելուց 90 օր
անց: Այն արդեն ստորագրել է 193 երկիր՝ այդ թվում
Հայաստանը: Համաձայնագիրը կենսաբազմազանության
պահպանության և կենսապաշարների ռացիոնալ
օգտագործման, կենսաբազմազանության օգուտների
արդարացի և հավասար համատեղ օգտագործման ոլորտի
միջազգային պայմանագիր է, որը կողմերին
պարտաորեցնում է պահպանել և
պատասխանատվություն կրել կենսաբանական
ռեսուրսների կայուն օգտագործման համար: