1. Сэдэв: хиймэл нуур цөөрөм
АНГИ: ОЙЖУУЛАЛТ, ЦЭЦЭРЛЭГЖҮҮЛЭЛТЙИН
ИНЖЕНЕР

2. ХИЙМЭЛ НУУР ЦӨӨРМИЙГ АШИГЛАХ ХЭЛБЭР




Уурхай
Эрчим хүч
Аялал жуулчлал
Цэцэрлэгжүүлэлт

3. АЧ ХОЛБОГДОЛ

Манай орны цаг агаарын нөхцөл сүүлийн 10000 жилийн турш тасралтгүй
хуурайшиж ирсэнээс газрын гүний болон гадаргуугийн усан хангамж
уурхайн үйл ажиллагаанаас үл хамааран буурч, хуурайшиж ирсэн /Нийтдээ
биш шүү/. Тиймээс хур тунадас, үерийн усийг ашиглах, аль болох алдахгүй
байх нь говь, тал хээрийн бүсэд хиймэл нуур, цөөрөм байгуулж эдгээрээс
мал аж ахуй, газар тариаланд ашиглах боломжийг бүрдүүлэх нь өндөр ач
холбогдолтой юм. Харин үүндээ агаарын хуурайшилтаас хамаарч гарах
усны ууршилтыг бууруулахын тулд үр дүнтэй аргуудыг хэрэглэх
шаардлагатай байдаг юм байна.
1. Уурхайгаас зайлуулагдах усыг үр дүнгүй урсгахаас сэргийлж усны
инженерийн байгууламжийг уурхай ашиглалт, уурхай байгуулалт, төслийн үе
шатанд нарийвчлан заавал авч хэрэгжүүлэх, тооцох
2. Усны инженерийн байгууламж байгуулахадаа тухайн газар нутгийн цаг
агаар, үерийн усны урсац бүхий газруудыг зөв тооцоолж байгуулах. мөн
байгуулсан энэ байгууламж нь тухайн бүс нутгийн эко системд хохиролтой
нөлөө үзүүлэхгүй байх.
3. Бид хиймэл нуур, цөөрөм байгуулна гэхээрээ л уурхайд ойр элдэв зүйлд
саад болохооргүй, хүний нүднээс хол газар хэдэн шороо асгаал далан
барих сонин аргачлалаасаа жоохон татгалзаж ирээдүйд учруулж магадгүй
хор хөнөөл, олон талаар ашиглах нөхцлийг нь тооцоон хийх хэрэгтэй юм.

4. НҮҮРСНИЙ УУРХАЙД БАЙГУУЛСАН НУУР

Нүүрсний ил уурхайд нөхөн
сэргээлт хийх хамгийн сайн арга
нь усаар дүүргэж хиймэл нуур
үүсгэх гэнэ. Зүүн Германы
Лайпцик дахь нүүрсний уурхай
нь хоѐр Германыг нэгдсэний
дараа хаагдсан бөгөөд асар их
хөрөнгө зарж нөхөн сэргээлт
хийжээ. Нуур түшиглэсэн усан
спорт, аялал жуулчлал
хөгжсөнөөр хуучин уурхайгаас ч
илүү орлого өгөх болжээ. Кожак
завины уралдааны дэлхийн
аварга шалгаруулах тэмцээн
хүртэл явагдав. Өдгөө
нууруудыг загасжуулж байна.

5. ЭРЧИМ ХҮЧ

Говь-Алтай аймгийн
Тайшир сум дахь Улаан
боомын усан цахилгаан
станц. Асар их
хэмжээний усыг
өндрөөс
буулгаж, түүнээс
цахилгаан эрчим хүч
гаргадаг. Цахилгаан
станцыг хэвийн
ажиллуулах зорилгоор
хураасан Гэгээн нуур.

6. БАССЕЙН ХИЙХ АРГА

21. ДЭЛХИЙН ХАМГИЙН
ЕР БУСИЙН
ХЭЛБЭРТЭЙ 10 НУУР
Амьд бие бодгалийн хэдэн сая жилийн турш оршин амьдарч ирсэн байгаль
дэлхий ер бусын сонин хачин нууцууд, үй олон гайхамшгуудаа хүн төрөлхтөнд
гайхуулсаар ирсэн. Энгийн нэгэн нуур цөөрөм, гол мөрөн хүртэл та биднийг
гайхашруулах гайхамшиг болж чадна. Тухайн гол мөрөн, ус нууранд амьдарч
байгаа бодгалиуд болоод усны бүтэц, найрлагаараа бус зүгээр л хэлбэр дүрсээрээ
ч хүний гайхширлыг төрүүлж чаддаг. Энд дэлхийн хамгийн ер бусын хэлбэртэй 10
нуурын тухай фото мэдээллийг хүргэж байна. Гэхдээ энд зөвхөн байгаль эхийн
бүтээлүүд багтаагүй гэдгийг, хүний гараар бүтээгдсэн зарим нэг нуур багтсан
байгаа гэдгийг энд сануулах нь зүй бизээ.

22. SCHULENSMEER НУУР– БЕЛЬГИ

23. SCHULENSMEER НУУР– БЕЛЬГИ

Аварга том буу хэлбэрт ус: Хүн ба байгалийн
хамтын бүтээл болох 2.5 км урттай
Schulensmeer нуур нь яг л галт зэвсгийн
хэлбэртэй. Гэхдээ энэ бол санаатайгаар
бүтээгдсэн хиймэл нуур биш юм. 1970-аад оны
үед нуурын ойролцоо хурдны зам барихаар
газрын хэсгийг өөрчилсөн нь нуурын усны
хэлбэрийг гар буу хэлбэртэй болгожээ. Гар буу
хэлбэрт энэ нууранд усан спортын төрлүүд
ихээхэн хөгжсөн байна.

24. ЛАТИН ЦАГААН ТОЛГОЙН ЭХНИЙ ҮСЭГТЭЙ АДИЛ
ХЭЛБЭРТЭЙ НУУР ОХАЙОГООС СОЛОНГОС ХҮРТЭЛХ ГАЗАР НУТГААС ЗҮРХЭН
ХЭЛБЭРТ НУУР ХЭД ХЭД ОЛДОНО. ГЭХДЭЭ ЛАТИН ЦАГААН ТОЛГОЙН ЭХНИЙ ҮСЭГ БОЛОХ "A"
ҮСЭГ ХЭЛБЭРТЭЙ НУУР ТИЙМ Ч ЭЛБЭГ БИШ БАЙХАА
.

25. БААСАН ГАРИГИЙН НУУР КИЕВИЙН УСАН ЦАХИЛГААН
СТАНЦЫН УСАН САН.

26. МОСКВА ДАХЬ КАТЕРИНАГИЙН ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ЛОНХ
ХЭЛБЭРТ НУУР

27. ЗАГАС ХЭЛБЭРТ НУУР УМАРД АМЕРИКИЙН ХАМГИЙН ӨНДӨР
ОРГИЛ, 6,194 ӨНДӨРТЭЙ АЛЯСКИЙН MT. MCKINLEY ОРГИЛ ДЭЭРЭЭС АВСАН ЗАГАС
ХЭЛБЭРТ НУУРЫН ХӨЛДСӨН БАЙДАЛ.

28. ХҮН ДҮРСТ НУУР ХҮНИЙ ЗОРИУДЫН ҮЙЛДЛИЙН ҮР ДҮНД БАЙГАЛЬ ЭХИЙН
ХӨРСӨН ДЭЭР БИЙ БОЛСОН ЭНЭХҮҮ ХҮН ДҮРСТ НУУР БРАЗИЛИЙН САН ПАУЛО
ОРЧИМД БАЙРЛАДАГ.

29. LADY LUCK-ЫН НУУР КАНАДЫН ТАХ НУУР ХЭМЭЭХ МАШ ОНОВЧТОЙ НЭРТЭЙ ЭНЭ
НУУРЫГ МОРИНЫ ТАХЫГ АЗ АВЧИРДАГ ГЭЖ ИТГЭДЭГ БАРУУНЫХАН ЗАРИМ НЭГНИЙ ХУВЬД АЗ
АВЧИРДАГ ГЭЛЦДЭГ. ГЭХДЭЭ ГАЗАРЗҮЙН БАЙРЛАЛЫН ХУВЬД ТИЙМ Ч ТҮГЭЭМЭЛ БУС ХЭЛБЭР
ЮМ. ЭНЭХҮҮ ДУГУЙРСАН "U" ХЭЛБЭРТ НУУР ГОЛЫН ДУГУЙРСАН ТОХОЙ ГОЛЫНХОО ҮНДСЭН
СИСТЕМЭЭС ТАСАРСНААР БИЙ БОЛЖЭЭ. ЭНЭ НУУР НЬ КАНАДЫН МАНИТОБА МУЖИЙН НУТАГ
ДАХЬ УЛААН ГОЛЫН НЭГ ХЭСЭГ ЮМ.

30. АЗЫН НУУР АРИЗОНАГИЙН МОРИНЫ ТАХАН ТОХОЙ ГЭГДЭХ ЭНЭ ГАЗАР БОЛ
КОЛОРАДО ГОЛЫН ҮЗЭСГЭЛЭНТ ТОХОЙ ЮМ. ЭНЭХҮҮ ТОХОЙРСОН ЗӨӨЛӨН
УРСГАЛТ ГОЛЫН ДУНД 305 МЕТР ӨНДӨРТ ЦОРОЙН ТОГТСОН ЭГЦ ХАДАН ЦОХИО
БАЙРЛАДАГ НЬ БАЙГАЛИЙН ҮЗЭСГЭЛЭН БҮРДСЭН ГАЙХАМШИГТАЙ ТОГТОЦ
БОЛГОЖЭЭ.

31. КАНАДЫН МАНИКУАГАН НУУР СҮЙН БӨГЖ: КАНАДЫН ДОЛООН ГАЙХАМШГИЙН
НЭГ, БӨГЖ ХЭЛБЭРТ ЭНЭХҮҮ НУУР КВЕБЕКИЙН ТӨВД БАЙХ МАНИКУАГАН ГАЛТ УУЛЫН
ТОГООНЫ ТӨВД БАЙРЛАДАГ БА УСАН ЦАХИЛГААН СТАНЦЫН НӨӨЦ НУУР ЮМ. ЭНЭХҮҮ
ГАЙХАМШИГТАЙ ХЭЛБЭРТ НУУРЫН ДИАМЕТР 70 КМ-Т ХҮРДЭГ БАЙНА.

32. ‘HOW DO YOU DO?’ БҮРХ МАЛГАЙ ӨМСӨЖ, ГАРТАА ТАЯГ БАРИН АЛХАЖ
ЯВАА ЭРЭГТЭЙ ХҮНИЙ ДҮРСТ ЭНЭ НУУР АНГЛИ УЛСЫН НУТАГ ДЭВСГЭРТ
БАЙРЛАДАГ АЖ.

33. СОЛОНГОСЫН ЗҮРХЭН ХЭЛБЭРТ НУУР

34. ЭНЭТХЭГИЙН EROS НУУР ЭНЭТХЭГИЙН CHEMBRA НЭРТ ОРГИЛ ДЭЭР
ОРШИХ ЭНЭХҮҮ НУУР ДЭЛХИЙ ДАХИНАА ХАЙРЫН БИЛЭГ ТЭМДЭГ ХЭМЭЭН
АЛДАРШЖЭЭ. ДАЛАЙН ТҮВШНЭЭС ДЭЭШ 1,398 МЕТРИЙН ӨНДӨРТ 1,827 МЕТР
ХАВТГАЙ ДӨРВӨЛЖИН ТАЛБАЙГ ЭЗЛЭН ОРШИХ ЭНЭ НУУРЫН УС ЗЭГСЭН ХАЛУУН
ГЭНЭ.

35. ХҮНИЙ НЭРИЙГ ДҮРСЭЛСЭН ХИЙМЭЛ НУУР АРАБЫН ШЕЙХ, ТЭРБУМТАН
ӨӨРИЙН НЭРЭЭ ДЭЛХИЙ ДАХИНД МАШ ӨВӨРМӨЦ МАЯГААР ДУУРСГАХЫГ ХҮСЧЭЭ. ТЭРБЭЭР
ӨӨРИЙН НЭРИЙГ МАШ ТОМООР ДЭЛХИЙН ГАДАРГА ДЭЭР БИЧИЖ, ТҮҮНИЙ НЭРИЙГ ДҮРСЛЭН
ХАРУУЛСАН СУВГААР УС ГҮЙЛГЭСЭН НЬ НИЛЭЭД ӨНДРӨӨС МАШ ТОД ХАРАГДАХ ҮГИЙГ
БҮТЭЭСЭН БАЙНА. HAMAD ГЭСЭН ЭНЭ ҮГНИЙ УРТ 4 КМ-Т ХҮРДЭГ АЖЭЭ.

36. АРАБЫН НЭГДСЭН ЭМИРАТ УЛСЫН ДУБАЙ ХОТОД БАРИГДСАН ДЭЛХИЙ
ХАМГИЙН ӨНДӨР БАРИЛГА БОЛОХ /828,14М/
БУРЖ ДУБАЙ БАРИЛГЫН ГАДНА БАЙХ ХИЙМЭЛ НУУР

37. ДЭЛХИЙН ХАМГИЙН ТОМ ХҮНИЙ ГАРААР БҮТЭЭГДСЭН ДАВСТ НУУР ЧИЛЛ УЛСЫН САН АЛФОНСО ДДЭЛЛ МАР
ГЭХ АМРАЛТЫН ГАЗАР БАЙДАГ. ЭНЭ НЬ 1 КМ УРТ, 35М ГҮНТЭЙ, 250 САЯ ЛИТР УСНЫ БАГТААМЖТАЙ ХИЙМЭЛ
НУУР ЮМ. УСНЫХАА НӨӨЦИЙГ НОМХОН ДАЛАЙГААС ШАХУУРГАДАЖ АВДАГ БАЙНА. ТУС АМРАЛТЫН ГАЗАР
ДАЛАЙ ТЭНГИСТ ДУРЛАГЧИДАД ЗОРИУЛЖ ДАЛАЙГААС ХОЛГҮЙХЭН ИЙМ ХИЙМЭЛ НУУР БАЙГУУЛЖЭЭ.

38. ТӨВ АЙМГИЙН ЖАРГАЛАН СУМИЙН ХИЙМЭЛ НУУР