Pomorskie Towarzystwo Hydrologiczno-Przyrodnicze

1. 1
Gdańsk 22.02.2018r.
PTHP.5.1.2018.MP
Pomorskie Towarzystwo
Hydrologiczno-Przyrodnicze
ul. Głęboka 6/20 80-759 Gdańsk
Adresaci wg. rozdzielnika
Wobec planów Miasta Gdańska, dotyczących budowy dużego zbiornika retencyjnego nr 16
w Dolinie Potoku Oliwskiego (pojemność powodziowa 55 000m3), którego powstanie jest
niezgodne ze współczesną wiedzą i trendami w dziedzinie hydrologii, takie postępowanie
należy uznać za szkodliwe i niekorzystne dla Gdańska jego mieszkańców oraz przyrody
Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Zamierzenie jakim jest budowa dużego zbiornika
retencyjnego w dolinie Potoku Oliwskiego nie przybliży do realizacji celu jakim jest
zmniejszenie zagrożenia powodziowego dla Gdańska, tylko spowoduje zniszczenie
przyrody oraz kuriozalnie zwiększy zagrożenie powodziowe w mieście, w przypadku
awarii. Właściwym rozwiązaniem dotyczącym retencji górnej części zlewni Potoku
Oliwskiego jest przeprowadzenie działań złożonych, opartych o rozwiązania lokalne, które
opisujemy w dalszej części przedmiotowego pisma.
Podstawowe argumenty, które przemawiają za naszą negatywną oceną podjętych przez
Miasto działań i ich późniejszych skutków przedstawiono poniżej:
1. Budowa dużego, sztucznego zbiornika retencyjnego z kanałem ulgi w Dolinie Potoku
Oliwskiego spowoduje powstanie zagrożenia dla mieszkańców w przypadku jego awarii –
podobne awarie takie miały już miejsce w latach ubiegłych - patrz zbiorniki Nowiec II czy
Subisława zniszczone w lipcu 2016 rok.
2. Regulacja hydrotechniczna cieku w zakresie przedstawionym przez DRMG w SIWZ
(http://www.drmg.gdansk.pl/pokaz_ogloszenie.php?ogloszenie_id=5255) i powiązana z
tym wycinka drzew w obszarze dna doliny Potoku Oliwskiego to działanie szkodliwe,
prowadzące do przyspieszenia spływu wód burzowych i nasilenia erozji gruntu.
3. Budowa dużego zbiornika retencyjnego, niezależnie suchego, czy mokrego, zniszczy
przyrodę doliny - jej bioróżnorodność, hydrofilne siedliska w dnie doliny – las łęgowy, łąki
podmokłe oraz siedliska źródliskowe, a także stanowiska chronionych gatunków roślin w
tym m.in. Pleurospermum austriacum i Polemonium coerulum. Ponadto nieodwracalne
zmieni krajobraz. Powyższa szkoda w środowisku spowodowana będzie zmianą
stosunków wodnych: powstaniem koniecznych obwałowań, regulacją i umocnieniem
koryta, wzmacnianiem i wymianą gruntu rodzimego, powstaniem nowych betonowych
konstrukcji hydrotechnicznych, palisad, wierceniami, czy powstaniem dróg dojazdowych
i technicznych.
4. Budowa dużego zbiornika retencyjnego w planowanym miejscu Potoku Oliwskiego, czyli
działanie prowadzące do zbierania wód burzowych daleko poniżej miejsc ich
powstawania, w powiązaniu z brakiem rozwiązań lokalnych i brakiem gromadzenia wód
w miejscu ich powstawania w połączeniu z zabudową nad Obwodnicą doprowadzi do
kumulacji oddziaływań. Wody gruntowe w części zlewni leśnej TPK ulegną znacznemu
obniżeniu oraz lokalne źródliska i wysięki wód gruntowych na terenie Lasów Oliwskich

2. 2
wyschną. Powstanie takiego układu doprowadzi do degradacji przyrodniczej w znacznej
skali i uszczuplenia produkcji leśnej – woda na potrzeby lasu dostarczana z gruntu
utrzymuje się przez cały rok lub we większej części roku, a nie tylko w okresie opadów i
zaraz po nich.
5. Budowa dużych zbiorników retencyjnych to działanie wbrew adaptacji do zmian klimatu.
Zbiorniki takie emitują znaczne ilości gazów cieplarnianych
(https://www.researchgate.net/publication/320578817_How_Green_is_%27Green%27_
Energy) (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4317518/)
(https://www.researchgate.net/publication/256304070_EMISSION_OF_METHANE_FRO
M_SEDIMENTS_OF_SELECTED_POLISH_DAM_RESERVOIRS)
6. Budowa zbiorczych rozwiązań retencji to działanie przestarzałe i myślenie sprzed pół
wieku, w przyrodą trzeba współdziałać i ją naśladować, a nie z nią walczyć.
7. Każde, w takiej skali, działanie ingerujące w lokalne uwarunkowania przyrodnicze jak i
historyczne Doliny Potoku Oliwskiego będzie miało brzemienny, wieloletni skutek w
postaci koniecznych ciągłych dalszych regulacji, prac utrzymaniowych i prac
hydrotechnicznych - w konsekwencji całkowicie degradując lokalną przyrodę, w tym
krajobraz – wprowadzając jego zmiany, czy wreszcie emitując dodatkowy hałas i emisję
do środowiska - co w lokalnej skali doliny należy uznać za niedopuszczalne.
8. Eksploatacja zbiornika retencyjnego i jego awarie to kolejne koszty na jego utrzymanie
przez następne lata – gdzie to my, mieszkańcy Gdańska za to zapłacimy!
Ponadto pragniemy przypomnieć, że budowa w planowanym zakresie jest niezgodna z
rekomendacjami Panelu Obywatelskiego – patrz pkt. 9 ( http://www.gdansk.pl/panel-
obywatelski/REKOMENDACJE-PANELISTEK-I-PANELISTOW,a,67144 ) – modernizacja
istniejących zbiorników czy odtworzenie historycznych zbiorników nie oznacza budowy
wielokrotnie większego, nowego, dużego zbiornika i dodatkowo jest sprzeczne z ustaleniami z
pkt. 1 i 6. W ramach rekomendacji wskazano szereg działań retencyjnych właśnie po to aby
ograniczyć możliwość budowy rozwiązań centralizujących system przeciwpowodziowy.
Działania mają być zatem równoważne i się wzajemnie uzupełniać, a nie być dominujące i godzące
w lokalną przyrodę.
W związku z planami Miasta wskazujemy inne sposoby zagospodarowania wód z opadów
burzowych w tej części zlewni. Zasadne jest nie skupianie wszystkich wód opadowych z
górnej części zlewni w jednym zbiorniku, tylko ich rozdzielenie na wielokrotnie mniejsze
zbiorniki retencyjne w całej zlewni oraz inne rodzaje retencji opisane poniżej. Skutki dla
środowiska wówczas będą minimalne, a w niektórych przypadkach wręcz pozytywne
(lokalna retencja wody), a zagrożenie poważną awarią będzie znikome.
Proponujemy:
1. Wykonanie retencji wód w miejscach ich powstania tj.:
a. Zatrzymanie gwałtownych odpływów burzowych na linii Obwodnicy – proponujemy
wykonanie zbiornika lub rowo-zbiornika na Potoku Oliwskim tuż powyżej Obwodnicy
(na wysokości ogródków działkowych) – co przeciwdziała erozji przez takie odpływy
powodowane i zatrzyma jak najwięcej wód w miejscach początkowego kształtowania
odpływów burzowych.
b. Zatrzymanie wód opadowych na terenach inwestycyjnych –zastosowanie błękitno-
zielonej infrastruktury poprzez wykonywanie chłonnych zbiorników podziemnych
pod parkingami, odstojników wód deszczowych przy parkingach, studni oraz niecek
chłonnych na obszarach o podłożu przepuszczalnym powyżej Obwodnicy, zielonych
dachów, rowów chłonnych, ogrodów deszczowych, obniżonych terenów zielonych
względem układu pieszo-jezdnego itd.

3. 3
c. Budowę małych zagłębień ewapotranspiracyjnych i zbiorników ewaporacyjnych
(odparowujących)
d. Zatrzymanie gwałtownych odpływów z Obwodnicy na jej terenie – przy węźle Osowa
np. poprzez wybudowanie zbiornika podziemnego.
2. Dla dopływu Potoku Oliwskiego jakim jest Potok Zajączkowski opracowanie i wdrożenie
mikroretencji w obszarze przylegającym do Traktu Węglowego poprzez wykonanie
mokrych lub okresowych „kałuż retencyjnych” w obniżeniach dna doliny lub
starorzeczach.
3. Odtworzenie i modernizację dwóch niewielkich zbiorników wodnych (działka nr 2/9
obręb 009 oraz dz. nr 126 obręb 009) w obszarze widniejącym na mapach historycznych
(patrz: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/1677_Danzig_1918.jpg), których
pojemność powodziową należy przewidzieć na maksymalnie 5 tyś. m3 każdy.
Współrzędne zbiorników (WGS84): 54.392502, 18.514977 oraz 54.395206, 18.517228 .
4. Odtworzenie jak największej ilości niewielkich piętrzeń na Potoku Oliwskim, których
usytuowanie widoczne jest do chwili obecnej np. (WGS84) 54.384409, 18.511149.
5. Zastosowanie elementów retencji górskiej w zlewni leśnej Potoku Oliwskiego. Jej
elementy z powodzeniem można wykorzystać do spłaszczenia fali wezbraniowej w lasach
trójmiejskich poprzez zastosowanie rozwiązań indywidualnych takich jak:
a. wykonanie przekosów na drogach uniemożliwiających powstawanie gwałtownych
odpływów wód burzowych z dróg leśnych czy szlaków zrywkowych,
b. wykonanie obiektów retencji poprzez niewielkie przewałowania/podwyższenia (do
0,5m) na końcu (na zamknięciu) „suchych” dolin leśnych (w sumie kilkadziesiąt
dolin).
c. wykonanie niewielkich przegród piętrzących z materiałów naturalnych –
znajdujących się w tychże dolinach tj. kamienie, drewno, glina uniemożliwiających
gwałtowny odpływ wód po deszczach nawalnych, gdzie najdogodniejsze są miejsca
dróg leśnych przecinających w poprzek doliny (ok. 17 dolin).
d. wykonanie mokrych lub okresowych „kałuż retencyjnych” za odpływami w strefach
źródliskowych,
Ponadto działania jakie powinien podjąć magistrat to:
6. Jako Gospodarz Miasta przeprowadzenie skutecznej kampanii politycznej mającej
na celu maksymalne ograniczenie wycinek lasów pełniących funkcję wodochronną
na terenie Gdańska!
7. Koordynację z Nadleśnictwem Gdańsk i opracowanie programu mikroretencji z terenu
lasów i opracowanie wytycznych dla leśników w zakresie zrównoważonej rębni co
najmniej w miejscach powstawania gwałtownych odpływów tj. w miejscach o
największym nachyleniu, położonych na terenach gliniastych.
8. Przeprowadzenie cyklu szkoleń i warsztatów dla leśników w zakresie dobrych praktyk
dotyczących ograniczenia odpływów burzowych i zapobiegania erozji gruntu.
9. Zmianę MPZP w Obszarze Zlewni Potoku Oliwskiego z wprowadzeniem ustaleń
wynikających z m.in. projektu studium zagospodarowania przestrzennego – patrz
str. 286 tj. – wprowadzenie rygoru stałej lub całkowitej redukcji wód opadowych w
obszarach zabudowanych lub zabudowywanych. Mimo rekomendacji nr 7 Panelu
Obywatelskiego dotyczącego zmian MPZP górnego tarasu do dnia dzisiejszego
żadnych zmian nie wprowadzono.

4. 4
Podsumowując
Za błędne należy uznać myślenie o stosunkach wodnych w obszarze lasów i ujmowaniu wód
opadowych daleko poniżej miejsc generowania odpływów. Planowane działania Gdańskich Wód
i DRMG doprowadzą do nieodwracalnego zniszczenia przyrody doliny Potoku Oliwskiego i nie są
optymalnym rozwiązaniem mającym doprowadzić do ograniczenia zagrożenia powodziowego dla
Miasta. Przedmiotowa próba zainicjowania procesu inwestycyjnego poprzez zlecenie
opracowania koncepcji godzi w interesy mieszkańców Gdańska i może mieć zatem podłoże albo
wynikające z niewiedzy (obliczenia wykonane bez uwzględnienia uwarunkowań hydrologicznych
zlewni i całkowite pominięcie aspektu przyrodniczego planowanej inwestycji), albo jest próbą
realizacji własnych partykularnych interesów, których przyczyn nie znamy.
Wnosimy więc o bezwarunkowe wycofanie się z przetargu na opracowanie koncepcji
programowo-przestrzennej dla zadania pn.: Budowa zbiornika retencyjnego nr 16 i
przebudowa zbiornika nr 15, na Potoku Oliwskim w Dolinie Radości w Gdańsku”, która
będzie istotnym błędem w zakresie myślenia o wodzie i kształtowania polityki przestrzennej w
Gdańsku. Ponadto przedstawione warianty w specyfikacji przetargu
( http://www.drmg.gdansk.pl/pokaz_ogloszenie.php?ogloszenie_id=5255 )
nie dają możliwości zaproponowania przez potencjalnego, przyszłego wykonawcę innych
rozwiązań niż budowa zbiornika nr 16, a którą to budowę nawet bez prowadzenia szczegółowych
analiz można uznać za wieloaspektowe zagrożenie.
Opracowanie koncepcji stanowić będzie przyczynek do przyszłego projektu budowlanego i prób
zniszczenia tak cennego dla Gdańszczan obszaru, bez możliwości jakiejkolwiek kompensacji! Raz
wydane pieniądze będą podstawą do dalszego bezmyślnego dążenia do realizacji projektu.
Sporządzenie raportu OOŚ tylko dla wariantów Inwestora, dla tak cennego obszaru w ciągu 2
miesięcy od uzyskania jego zakresu (czytaj SIWZ) jest z góry skazane na porażkę, bowiem badanie
niniejszego obszaru należy wykonać w szerokim aspekcie przyrodniczym gdzie metodyki prac
badawczych na tak krótki termin nie pozwalają. Sporządzenie projektu bez wykonania
modelowania hydrogeologicznego jest niewłaściwe, ale już dzisiaj należy przypuszczać, że wyniki
takiego modelowania wykazałaby dalekosiężne negatywne skutki dla wód gruntowych a tym
samym dla przyrody.
Przeprowadzona wizja terenowa w Nadleśnictwie Lądek-Zdrój w lutym bieżącego roku
doprowadziła nas do konkluzji, że zastosowane rozwiązania retencji górskiej mogą być z
powodzeniem zaadaptowane na potrzeby mikroretencji w obszarze zlewni potoków w Gdańsku.
Otrzymują:
1. Prezydent Miasta Gdańska ul. Nowe Ogrody 8/12 80-803 Gdańsk
2. Rada miasta Gdańska Nowy Ratusz ul. Wały Jagiellońskie 1 80-853 Gdańsk
3. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku ul.Chmielna 54/57, 80-748 Gdańsk
4. Nadleśnictwo Gdańsk ul. Morska 200 81-006 Gdynia
5. Trójmiejski Park Krajobrazowy ul. Polanki 51, 80-308 Gdańsk
6. Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku ul. Dyrekcyjna 2/4, 80-852 Gdańsk
7. Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200 Świebodzin
8. Polski Klub Ekologiczny – Okręg Wschodnio-Pomorski ul. Narutowicza 11/12
80-233 Gdańsk TPK
9. Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska ul. Żaglowa 11
80-560 Gdańsk
10. Gdańskie Wody prof. Witolda Andruszkiewicza 5, 80-601 Gdańsk
11. Aa.