TIM MẠCH

1. SỰ HÌNH THÀNH HỆ TIM MẠCH
BS. NGUYỄN DŨNG TUẤN

2. MỤC TIÊU
1. Trình bày được nguồn gốc hệ tim
mạch. Giải thích được tại sao hệ tim
mạch là cơ quan hoạt động sớm nhất
của phôi.
2. Phân biệt tĩnh mạch và động mạch
thông qua mối quan hệ với tim.

3. MỤC TIÊU
3. Mô tả được sự hình thành và phân
đoạn của ống tim từ diện sinh tim
4. Giải thích được nguyên nhân ống tim
bị gấp lại tại các vị trí khác nhau, từ
đó mô tả các phát triển bất thường có
thể gặp trên lâm sàng của quá trình
này.

4. MỤC TIÊU
5. Mô tả được sự phát triển của các buồng
tim, từ đó suy ra các bệnh lý thường gặp
của bệnh tim bẩm sinh như thông liên
thất, tứ chứng Fallot.
6. Mô tả được quá trình ngăn buồng nhĩ.
Ứng dụng quá trình ngăn buồng nhĩ để
giải thích được tuần hoàn phôi thai trước
sinh. Từ quá trình này, giải thích được dị
tật thông liên nhĩ.

5. MỤC TIÊU
7. Mô tả được quá trình biệt hoá của 6 cung
động mạch chủ. Nêu được dị tật mạch máu
bẩm sinh thường gặp nhất.
8. Mô tả được sự tạo thành hệ tĩnh mạch.
9. So sánh và nêu được điểm khác biệt giữa
tuần hoàn trước sinh và sau sinh.

6. ĐẠI CƢƠNG
 Hệ tim mạch hình thành từ mô
nguyên bào sinh mạch (trung mô).
 Phôi trong giai đoạn sớm  dinh
dưỡng nhờ thẩm thấu
 Phôi lớn rất nhanh  phương thức
cung cấp năng lượng và loại bỏ chất
thải hiệu quả hơn.

7. ĐẠI CƢƠNG
 Diện sinh tim (hình cung) phát triển
từ trung bì bên phía trước tấm trước
dây sống
 Diện sinh tim tách thành hai lá thành
và tạng, tạo thành khoang ngoài màng
tim, thông nối với khoang ngoài phôi.

8. 1 Primitive groove
2 Primitive pit
3 Primitive node
4 Oropharyngeal membrane
5 Cardial plate
6 Sectional edge of amniotic membrane
7 Mesoderm
8 Endoderm
9 Future cloacal membrane
NB 1+2+3 primitive streak

11. ĐẠI CƢƠNG
 Do kích thích của nội bì bên dưới, các
tế bào của lá tạng sinh sản tạo thành
dây, sau đó tạo lòng để thành hai cặp
ống tim nội mô nằm riêng rẽ ở hai bìa
của phôi.

15. ĐẠI CƢƠNG
 Dấu hiệu hình thành tim sớm nhất:
xuất hiện cặp ống tim nội mô (tuần 3).
 Sau đó, ống tim nội mô tạo lòng, hoà
nhập vào nhau
 Dù chưa có buồng rõ rệt cũng như các
cơ tim chưa biệt hoá hoàn toàn nhưng
tim đã bắt đầu hoạt động (ngày 21).

17. 1
2
3
4
5
6
7
Edge of the amniotic cavity
(cut)
Embryo (here cranial neural
folds)
Cardiac anlage
Pericardium
Anlage of the dorsal aorta
Umbilical vein
Umbilical artery
8
9
10
11
12
13
14
Anlage of the
(extraembryonic) arterial
vessels
Umbilical vesicle
Anlage of the
(extraembryonic) venous
vessels
Extraembryonic mesoderm
Allantois
Chorionic plate
Placental villi

18. ĐẠI CƢƠNG
 Phôi khép mình:
 Hai bên gấp về hướng bụng: hai ống tim tiến
sát  một ống ở mặt bụng của ruột trước.
 Đầu gập vào thân 1800 quanh trục phải-trái
 diện sinh tim thành phía sau của tấm
trước dây sống.

27. ĐẠI CƢƠNG
 Các mạch máu định danh dựa vào:
 mối quan hệ với tim (đầu phôi -
cực động mạch và đuôi phôi - cực
tĩnh mạch)
 hoạt động được hình thành sau đó
(dẫn máu đi hay đem máu tới).

29. ĐẠI CƢƠNG
 Cuối tuần 4, ống tim thẳng theo đầu-đuôi:
 hành động mạch chủ (conotruncus)
 hành tim (bulbus cordis)
 tâm thất nguyên thủy(p. ventricle)
 tâm nhĩ nguyên thủy (primitive atrium)
 xoang tĩnh mạch (sinus venosus)

33. ĐẠI CƢƠNG
 Để có hình dáng của tim trong tương lai, ống
tim trải qua 3 quá trình chính:
1/ Phát triển theo chiều dài và gấp khúc
2/ Phát triển không đồng đều buồng tim
3/ Ngăn buồng tim

35. Phát triển theo chiều dài và sau đó gấp khúc

36. Phát triển không đồng đều các buồng tim

40. NHÌN THẲNG NHÌN NGHIÊNG

41. Phát triển các buồng tim
 Hành động mạch chủ: phát triển thành
thân và nón động mạch
 Hành tim: phát triển mạnh thành tâm
thất phải.
 Tâm thất nguyên thủy: phát triển thành
tâm thất trái

42. Phát triển các buồng tim
 Tâm nhĩ nguyên thủy:
 phát triển sang hai bên và bao phủ lên
đoạn trên của hành tim.
 đoạn nằm giữa tâm nhĩ và tâm thất nguyên
thủy trở thành ống nhĩ thất chung

43. Phát triển các buồng tim
 Xoang tĩnh mạch gồm hai sừng trái và phải.
Sừng trái thành xoang vành. Sừng phải sau
đó sát nhập một phần vào tâm nhĩ nguyên
thủy (nơi sẽ trở thành tâm nhĩ phải) để trở
thành nơi nhận máu của TM chủ dƣới và
TM vành.

45. Ngăn vách các buồng tim
 Ngăn ống nhĩ thất chung
 Ngăn buồng thất
 Ngăn buồng nhĩ
 Ngăn hành động mạch chủ

46. Ngăn vách các buồng tim
 Ngăn ống nhĩ thất chung
 vách ngăn chia ống nhĩ thất thành hai buồng trái
và phải.
 tăng sinh của trung mô tại chỗ rồi lại thoái biến
một phần để tạo thành van ba lá bên phải (ngăn
tâm thất và tâm nhĩ bên phải) và van hai lá ở
bên trái (ngăn tâm thất và tâm nhĩ bên trái).

53. Ngăn vách các buồng tim
 Ngăn buồng thất
 khối trung mô phát triển từ vùng giữa
hai cấu trúc này (tạo ra đoạn cơ của
vách liên thất)
 vách ngăn ống nhĩ thất
 hành động mạch chủ.

56. Ngăn vách các buồng tim
 Ngăn buồng nhĩ
 Vách nguyên phát
 Vách thứ phát

65. NGĂN BUỒNG NHĨ

67. Ngăn vách các buồng
tim
 Ngăn buồng nhĩ:
 Vách nguyên phát  lỗ nguyên phát
 lỗ thứ phát
 Vách thứ phát  lỗ bầu dục

68. Ngăn vách các buồng tim
 Ngăn hành động mạch chủ:
vách ngăn xoắn 2250

70. PHÁT TRIỂN ĐỘNG MẠCH
 Cung động mạch chủ
 Động mạch gian đốt
 Động mạch các chi và mạch não

73. CUNG ĐỘNG MẠCH CHỦ
 Cung thứ nhất  đm hàm trong.
 Cung thứ hai  đm xương móng và
xương bàn đạp.
 Cung thứ ba  đoạn gần của đm
cảnh trong.

74. CUNG ĐỘNG MẠCH CHỦ
 Cung thứ tư  tạo thành quai động
mạch chủ.
 Cung thứ năm không phát triển.
 Cung thứ sáu  ống động mạch
thông nối giữa đm phổi và đm chủ.

75. PHÁT TRIỂN TĨNH MẠCH
 Tĩnh mạch noãn hoàng
 Tĩnh mạch rốn
 Tĩnh mạch chính chung

78. TUẦN HOÀN NHAU THAI
 Trước khi ra đời: vai trò của lỗ
bầu dục và ống động mạch
 Sau khi ra đời: vai trò của phổi

86. PHÁT TRIỂN BẤT THƢỜNG

88. THÔNG LIÊN NHĨ

89. THÔNG LIÊN NHĨ

90. THÔNG LIÊN THẤT

91. CHUYỂN VỊ ĐẠI ĐỘNG MẠCH

92. Tứ chứng Fallot:
- Hẹp động mạch
phổi
- Thông liên thất
- Động mạch chủ
cưỡi ngựa
- Phì đại thất phải

93. CÕN ỐNG ĐỘNG MẠCH

95. TÓM TẮT
 Phát triển của tim
 Phát triển của động mạch
 Phát triển của tĩnh mạch
 Tuần hoàn nhau thai
 Phát triển bất thường

97. CÂU HỎI TỰ LƢỢNG GIÁ
Hệ tim mạch:
 Cơ quan hoạt động sớm nhất của phôi
 Có nguồn gốc từ ngoại bì
 Tĩnh mạch được phân biệt với động mạch
nguyên thủy là nhờ vào kích thước
 Tim chỉ hoạt động khi đã phân chia nhĩ thất
 Tất cả đều đúng

98. Ống tim gồm các đoạn sau,
TRỪ MỘT:
 Tâm nhĩ nguyên thủy
 Tâm thất nguyên thủy
 Rễ động mạch chủ
 Hành tim
 Hành động mạch chủ

99. Tứ chứng Fallot gồm các khuyết
tật sau, TRỪ MỘT:
 Phì đại thất trái
 Thông liên thất
 Phì đại thất phải
 Động mạch chủ tiếp xúc hai tâm thất
 Động mạch phổi nhỏ hẹp

100. Dị tật của tim:
 Thiếu quai động mạch chủ do cung
động mạch thứ tư không phát triển
 Còn ống động mạch là do cung động
mạch thứ năm không bít lại
 Tật còn lỗ bầu dục thường trở nặng khi
trẻ lớn
 Thông liên thất là do tứ chứng Fallot
 Tim lạc chỗ có mỏm tim quay phải