1. การเขียนผังงาน
ในขั้นตอนของการพัฒนาโปรแกรม ขั้นตอนที่ 2 คือการออกแบบโปรแกรม ผู้เขียนโปรแกรม
สามารถใช้ภาษาที่คล้ายคลึงกับภาษาที่ใช้ในการเขียนโปรแกรม เพื่อเขียนขั้นตอนวิธีในการทางานของ
โปรแกรมที่ออกแบบไว้ เรียก ภาษานั้นว่า รหัสจาลอง (pseudo code) และนอกจากนี้ ผู้เขียนโปรแกรมยัง
สามารถใช้ผังงาน (flowchart) ซึ่งเป็นภาพสัญลักษณ์ที่ใช้ถ่ายทอดลาดับการทางานจากขั้นตอนวิธีได้
เช่นเดียวกันสัญลักษณ์ที่ใช้ในผังงานมีความหมายเฉพาะที่ผู้เขียนจะต้องศึกษาให้เข้าใจก่อนนาไปใช้
โครงสร้างควบคุมการทางานทั้ง 3 รูปแบบที่กล่าวในข้างต้น สามารถแสดงโดยใช้สัญลักษณ์ของผังงานที่
เหมาะสมทาให้ผู้เขียนโปรแกรมเห็นภาพของลาดับการทางานของขั้นตอนวิธีที่ชัดเจน
สัญลักษณ์ คือ เครื่องหมายรูปแบบต่างๆ ซึ่งใช้สาหรับสื่อความหมายให้เข้าใจตรงกัน สถาบัน
มาตรฐานแห่งชาติของสหรัฐอเมริกา (American National Standard Institute, ANSI) ได้กาหนดสัญลักษณ์
ไว้เป็นมาตรฐานแล้ว สามารถนาไปใช้ได้ตามความเหมาะสม ซึ่งมีรายละเอียดรูปแบบและความหมายที่ควร
ทราบตามตารางต่อไปนี้

2. ตารางแสดงความหมายของสัญลักษณ์
สัญลักษณ์ ชื่อเรียก ความหมาย
การทางานด้วยมือ
(manual operation)
การนาข้อมูลเข้าและการส่งข้อมูล
ออกโดยทั่วไป (general
input/output)
แถบบันทึกข้อมูล
(magnetic tape)
จานบันทึกข้อมูล
(magnetic disk)
การนาเข้าข้อมูลด้วยมือ
(manual input)
การแสดงข้อมูลออกด้วยจอภาพ
(display)
การทาเอกสาร
(documents)
แทนจุดที่มีการทางานด้วยแรงคน
แทนจุดที่จะนาข้อมูลเข้าหรือส่งข้อมูล
ออกจากระบบคอมพิวเตอร์ โดยไม่ระบุ
ชนิดของอุปกรณ์
แทนจุดที่จะนาข้อมูลเข้าหรือส่งข้อมูล
ออกจากโปรแกรมด้วยแถบบันทึกข้อมูล
แทนจุดที่จะนาข้อมูลเข้าหรือส่งข้อมูลออกจาก
โปรแกรมด้วยจานบันทึก
ข้อมูล
แทนจุดที่นาข้อมูลเข้าด้วยมือ
แทนจุดที่แสดงข้อมูลด้วยจอภาพ
แทนจุดที่มีข้อมูลเป็นเอกสารหรือแสดง
ข้อมูลออกด้วยเครื่องพิมพ์

3. สัญลักษณ์ ชื่อเรียก
การตัดสินใจ
(decision)
การปฏิบัติงาน
(process)
การเตรียมการ
(preparation)
การเรียกโปรแกรมภายนอก
(external subroutine)
การเรียกโปรแกรมภายใน
(internal subroutine)
การเรียงข้อมูล
(sort)
ทิศทาง
(flow line)
ความหมาย
แทนจุดที่จะต้องเลือกปฏิบัติอย่างใดอย่าง
หนึ่ง
แทนจุดที่มีการปฏิบัติงานอย่างใดอย่าง
หนึ่ง
แทนจุดกาหนดชื่อข้อมูลหรือค่าเริ่มต้น
ต่างๆ
แทนจุดเรียกใช้โปรแกรมย่อยที่ไม่ได้อยู่
ในโปรแกรมนั้น
แทนจุดเรียกใช้โปรแกรมย่อยที่อยู่ใน
โปรแกรมนั้น
แทนจุดที่มีการเรียงข้อมูลใหม่ตาม
ข้อกาหนด
แทนทิศทางของขั้นตอนการดาเนินงาน
ซึ่งจะปฏิบัติต่อเนื่องกันตามหัวลูกศรชี้

4. สัญลักษณ์ ชื่อเรียก
หมายเหตุ
(annotation)
การติดต่อทางไกล
(communication link)
จุดเชื่อมต่อ
(connector)
จุดเชื่อมต่อหน้ากระดาษ
(offpage connector)
เริ่มต้นและลงท้าย
(terminal)
ความหมาย
แทนจุดที่แสดงรายละเอียดเพิ่มเติมหรือ
หมายเหตุของจุดต่างๆที่แสดงในผังงาน
ด้วยสัญลักษณ์ไม่ชัดเจน
แทนช่วงที่มีการติดต่อหรือย้าย
ข้อมูลด้วยระบบการติดต่อทางไกล
แทนจุดเชื่อมต่อของผังงานเมื่อใช้
สัญลักษณ์เพื่อให้ดูง่ายขึ้น
แทนจุดเชื่อมต่อของผังงานที่อยู่คนละ
หน้ากระดาษ
แทนจุดเริ่มต้นและลงท้ายของผังงานของ
โปรแกรมหลักและโปรแกรมย่อย