Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM
Mail: buitoan.hui@gmail.com
Bài giảng môn: Thị trường chứng khoán
Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản
 Tổng quan về thị trường tài chính;
 Tổng quan về thị trường tiền tệ;
 Tổng quan về thị trường vốn;
 Tổng quan về thị trường chứng khoán.
2
NỘI DUNG CHÍNH
Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 3
 Cơ sở hình thành thị trường tài chính
 Khái niệm và phân loại thị trường tài chính
 Vai trò của thị trường tài chính trong nền kinh
tế thị trường.
 Sự hình thành và phát triển thị trường tài
chính Việt Nam
4
NỘI DUNG CHÍNH PHẦN 1

CƠ SỞ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Mối liên hệ giữa 3 thị trường cơ bản
CƠ SỞ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Sự phát triển của các hình thái thị trường tài chính:
 Hình thức giản đơn nhất: quan hệ vay mượn trực
tiếp giữa các tầng lớp dân cư hoặc quan hệ tín dụng
thương mại giữa các doanh nghiệp.
 Hình thức thứ hai: thông qua các tổ chức tài chính
trung gian như Ngân hàng thương mại, các tổ chức tín
dụng, các công ty tài chính.
 Hình thức thứ ba: chủ thể đại diện cho nhu cầu vốn
đầu tư chủ động tìm kiếm nguồn vốn đầu tư bằng cách
phát hành các chứng từ có giá.
6
 Laø thò tröôøng trong ñoù caùc loaïi voán ngaén
haïn, trung haïn, daøi haïn, ñöôïc chuyeån töø
nôi “thöøa” sang nôi “thieáu” ñeå ñaùp öùng
nhu caàu phaùt trieån neàn kinh teá xaõ hoäi.
 Laø nôi gaëp gôõ giöõa nhöõng beân coù nguoàn
voán dö thöøa vôùi nhöõng beân coù nhu caàu söû
duïng chuùng.
KHÁI NIỆM THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
 Bản chất của thị trường tài chính là sự luân
chuyển vốn, giao lưu vốn trong xã hội
BẢN CHẤT THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

 Chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa TTTC là : daãn
nguoàn taøi chính (huy động vốn  nguồn vốn lớn
 tài trợ cho các chủ thể có nhu cầu) - theå hiện
khaû naêng cung öùng nguoàn taøi chính ñeán nhöõng
chuû theå caàn nguoàn taøi chính;
 Chöùc naêng kích thích tieát kieäm vaø ñaàu tö;
 Chöùc naêng hình thaønh giaù caùc taøi saûn taøi chính;
 Chöùc naêng taïo tính thanh khoaûn (khaû naêng
chuyeån ñoåi thaønh tieàn) cho taøi saûn taøi chính.
CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
 Vậy vai trò của TTTC là:
Tạo lập nguồn vốn cho nền kinh tế;
Góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của
nền kinh tế;
Đẩy nhanh quá trình tự do hóa tài chính và hội
nhập quốc tế.
VAI TRÒ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Thò tröôøng taøi chính coù 3 yeáu toá cô baûn:
Ñoái töôïng cuûa TTTC: laø nhöõng nguoàn cung vaø
caàu veà voán;
Coâng cuï tham gia treân TTTC: bao goàm caùc loaïi
chöùng töø coù giaù trò do các chủ thể phát hành;
Chuû theå cuûa TTTC: laø nhöõng theå nhaân vaø phaùp
nhaân tham gia treân TTTC chuû yeáu laø caùc ngaân
haøng thöông maïi, coâng ty taøi chính, coâng ty baûo
hieåm, quyõ ñaàu tö, …
CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
Caên cöù
vaøo
Phaân
thaøn
h
Noäi dung
Hình
thöùc
huy
động
voán
(Hay
tính chất
chuyên
môn hóa
của thị
trường)
TT
công
cụ
nợ
- Là thị trường trong đó người cần huy động vốn dựa trên việc
phát hành các công cụ nợ như: trái phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu,...
TT
công
cụ
vốn
- Là thị trường trong đó người cần huy động vốn dựa trên việc
phát hành các cổ phiếu.
TT
công
cụ
phái
sinh
- Là thị trường phát hành và mua đi bán lại các chứng khoán phái
sinh – đây là những công cụ tài chính cao cấp như: chứng quyền,
quyền chọn, hợp đồng tương lai,…
CẤU TRÚC CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

Caên cöù
vaøo
Phaân
thaønh
Noäi dung
Caáp
baäc thò
tröôøng
(Hay cơ
cấu thị
trường)
TT caáp
1 (TT sơ
cấp)
- Là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát
hành.
TT caáp
2 (TT
thứ cấp)
- Laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng giao dòch mua baùn
caùc loaïi CK ñaõ ñöôïc phaùt haønh ôû TT caáp1.
Caên cöù
vaøo
Phaân
thaønh
Noäi dung
Kyø haïn
coâng cuï
nôï (Hay
thời hạn
luân
chuyển
vốn)
TT
tieàn
teä
- Laø nôi caùc coâng cuï nôï ngaén haïn coù kyø haïn döôùi
moät naêm ñöôïc mua baùn, goàm: tín phieáu kho baïc,
caùc loaïi thöông phieáu, kyø phieáu, chöùng chæ tieàn
göûi, kyø phieáu ngaân haøng, caùc kheá öôùc cho vay…
TT
voán
- Laø nôi caùc coâng cuï trung vaø daøi haïn coù kyø haïn
treân 1 naêm ñöôïc mua baùn, goàm: coå phieáu, traùi
phieáu, caùc hôïp ñoàng vay theá chaáp…
Các điều kiện cần thiết để hình thành TTTC
 Nền kinh tế hàng hoá phát triển, tiền tệ ổn định;
 Các công cụ tài chính phải đa dạng;
 Hình thành và phát triển các tổ chức trung gian tài
chính;
 Hoàn thiện hệ thống cơ sở pháp lý;
 Xây dựng được cơ sở vật chất kỹ thuật;
 Cần có đội ngũ các nhà kinh doanh, các nhà quản
lý am hiểu kiến thức của thị trường tài chính;
…
16

Sự hình thành và phát triển thị trường tài chính Việt Nam
THẢO LUẬN
17
1, TTTC cung cấp các nguồn vốn có kỳ hạn trong
bao lâu?
2, Trình bày các chức năng của TTTC?
3, Vai trò của TTTC trong nền kinh tế thị trường
hiện nay?
4, Trình bày các yếu tố cơ bản của TTTC?
5, Trình bày cấu trúc của TTTC?
CÂU HỎI ÔN TẬP PHẦN 1
6, Trong nền kinh tế thị trường, cung cầu về vốn
được thực hiện dưới những hình thức nào?
7, Trong nền kinh tế thị trường, hàng hóa của TTTC
là gì?
8, Cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan xảy ra
vào năm nào?
9, Thuật ngữ “Eurodollars” hàm ý gì?
10, Trình bày vị trí và vai trò của thị trường chứng
khoán đối với TTTC?

 Khái niệm, đặc điểm và chức năng của thị
trường tiền tệ;
 Cấu trúc của thị trường tiền tệ;
 Hàng hoá và nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ.
22
 Thị trường tiền tệ là một bộ phận của thị trường
tài chính, giao dịch các loại vốn ngắn hạn.
 Hoạt động của thị trường tiền tệ diễn ra chủ yếu
thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng và
các tổ chức tín dụng khác.
Khái niệm
 Luân chuyển vốn ngắn hạn không quá 1
năm;
 Hình thức tài chính đặc trưng là hình thức
tài chính gián tiếp. Đóng vai trò trung gian
tài chính giữa người vay và người cho vay là
các NHTM và các tổ chức tín dụng khác;
 Các công cụ của thị trường tiền tệ có độ an
toàn tương đối cao, tiết kiệm chi phí cho các
nhà đầu tư.
Đặc điểm của thị trường tiền tệ

 Tạo lập và cung ứng vốn ngắn hạn cho nền
kinh tế;
 Tạo lập và cung ứng vốn đầu tư tín dụng;
 Tạo môi trường đầu tư an toàn và có hiệu quả
cho các chủ thể trong xã hội;
 Góp phần làm lành mạnh tình hình lưu thông
tiền tệ và ổn định đồng tiền.
Chức năng của thị trường tiền tệ
Phân loại theo cách thức tổ chức:
Thị trường tiền tệ sơ cấp: là nơi chuyên phát
hành các loại công cụ nợ ngắn hạn của ngân
hàng, công ty tài chính, kho bạc, ...
Thị trường tiền tệ thứ cấp: chuyên tổ chức
mua đi bán lại các loại công cụ nợ ngắn hạn đã
phát hành ở thị trường sơ cấp.
Phân loại thị trường tiền tệ
Phân loại theo công cụ nợ:
Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế
tài chính trung gian;
Thị trường liên ngân hàng;
Thị trường hối đóai.
Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế tài
chính trung gian: thị trường cho vay, tài trợ, bảo
lãnh, mua bán các lọai chứng từ có giá ngắn hạn.
• Đây là thị trường mà các nguồn vốn được luân
chuyển theo nguyên tắc tín dụng để huy động vốn
từ những người có vốn và phân phối lại cho những
người cần vốn nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận.
• Đây chính là sự vận động gián tiếp của vốn trong
nền kinh tế thị trường thông qua các trung gian tài
chính.

Thị trường liên ngân hàng: đây là thị trường
vốn ngắn hạn giữa các ngân hàng thương mại
với nhau do Ngân hàng Trung ương tổ chức để
giải quyết nhu cầu vốn giữa các ngân hàng
thương mại về bù bù đắp thiếu hụt trong thanh
toán bù trừ, đáp ứng nhu cầu thanh toán của
khách hàng,…
Thị trường hối đoái: thị trường diễn ra các
họat động đầu tư, cho vay, bảo lãnh, mua bán
và các giao dịch khác về ngoại hối (ngoại hối
là các lọai ngọai tệ, vàng tiêu chuẩn quốc tế,
các giấy tờ có giá bằng ngọai tệ và các công
cụ thanh toán bằng tiền nước ngòai).
Tín phieáu Kho baïc Nhà nước, Tín phiếu Ngân hàng
Trung ương;
Thöông phieáu;
Các khoản vay liên ngân hàng;
Chấp phiếu ngân hàng;
Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài chính, chứng
chỉ tiền gửi tiết kiệm.
CCáácc côngcông ccụụ trêntrên TTTTTTTT
Tín phieáu kho baïc:
 Là công cụ nợ ngắn hạn của chính phủ (do Kho bạc
Nhà nước phát hành) có thời hạn là 3, 6, hoặc 12 tháng,
được trả lãi với mức lãi suất cố định và được hoàn trả
lại vốn gốc khi đến hạn thanh toán.
 Loại công cụ này có tính thanh khoản cao. Kho bạc Nhà
nước phát hành tín phiếu chủ yếu để vay nợ nhằm mục
đích bù đắp thiếu hụt tạm thời của Ngân sách Nhà nước
và thực hiện chính sách tiền tệ bằng cách phát hành tín
phiếu kho bạc.

Thương phiếu:
 Là một loại nợ ngắn hạn do một doanh nghiệp phát
hành để thu hút vốn lưu động kinh doanh hàng ngày.
 Chỉ có những công ty lớn mới có thể phát hành loại
thương phiếu này, các NHTM không được phép phát
hành thương phiếu.
 Những người mua lại thương phiếu này thường là các tổ
chức tài chính trung gian và các công ty hàng đầu.
 Hầu hết các thương phiếu có kỳ hạn dưới 270 ngày, và
thường cố định là 30 ngày hoặc ngắn hạn.
Thương phiếu tồn tại dưới 2 hình thức là:
 Hối phiếu
 Lệnh phiếu
Hối phiếu:
Hối phiếu là chứng chỉ có giá do người bán
chịu lập, yêu cầu người mua chịu trả một số
tiền xác định vào một thời gian và ở một địa
điểm nhất định cho người thụ hưởng.
Lệnh phiếu:
Lệnh phiếu là chứng chỉ có giá do người
mua chịu lập, cam kết trả một số tiền xác
định trong một thời gian và ở một địa điểm
nhất định cho người thụ hưởng.

Thương phiếu có 3 tính chất:
Tính trừu tượng
Tính bắt buộc
Tính lưu thông
Tính trừu tượng:
Trên thương phiếu không ghi cụ thể nguyên
nhân phát sinh khoản nợ mà chỉ ghi các
thông tin về số tiền phải trả, thời hạn trả tiền
và người trả tiền.
Tính bắt buộc:
Qui định người trả tiền phải thanh toán
cho người thụ hưởng đúng hạn, không
được phép từ chối hoặc trì hoãn việc trả
tiền.
Tính lưu thông:
Thương phiếu được chuyển nhượng từ người
thụ hưởng sang người khác bằng phương pháp
ký hậu, nó có thể chuyển hoá ra tiền khi mang
đến ngân hàng xin chiết khấu hoặc cầm cố. Tính
chất này khiến thương phiếu trở thành một loại
phương tiện thanh toán thay cho tiền trong thời
gian hiệu lực.

Các khoản vay liên ngân hàng
Theo quy định của Ngân hàng Trung ương,
các tổ chức nhận tiền gửi phải có 1 tỷ lệ dự
trữ bắt buộc để đáp ứng nhu cầu rút tiền của
những người gửi tiền. Một số tổ chức có thể
thừa dự trữ, một số khác lại thiếu. Các tổ
chức nhận tiền gửi có thể mua bán các
khoản dự trữ này trên thị trường liên ngân
hàng.
Chấp phiếu ngân hàng
Là một loại hối phiếu có kì hạn do
công ty phát hành
Là một loại hối phiếu có kì hạn do
công ty phát hành
Được ngân hàng đảm bảo thanh toán
bằng cách đóng dấu “chấp nhận” lên
hối phiếu
Được ngân hàng đảm bảo thanh toán
bằng cách đóng dấu “chấp nhận” lên
hối phiếu
Chấp phiếu
ngân hàng
Chấp phiếu
ngân hàng
Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài
chính, chứng chỉ tiền gửi tiết kiệm: là các
loại công cụ nợ ngắn hạn thường từ 3 tháng,
6 tháng, 9 tháng đến 12 tháng, được ngân
hàng thương mại và công ty tài chính phát
hành nhằm huy động, rồi dùng vốn đó cho
vay (chủ yếu là ngắn hạn)
Nghiệp vụ vay và cho vay vốn ngắn hạn
 Cho vay bằng tiền;
 Cho vay dưới hình thức cầm cố;
 Cho vay dưới hình thức chiết khấu các chứng từ có
giá:
• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các
doanh nghiệp, các nhà đầu tư,…
• Ngân hàng Nhà nước chiết khấu các chứng từ có giá của
các ngân hàng thương mại thông qua thị trường mở
 Nghiệp vụ mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn.
Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ

Thị trường mở:
o Là một bộ phận của thị trường tiền tệ;
o Là nơi diễn ra hoạt động giao dịch mua bán ngắn
hạn các chứng từ có giá giữa Ngân hàng Nhà
nước với các ngân hàng thương mại và các tổ
chức khác;
o Nghiệp vụ thị trường mở là công cụ của Ngân
hàng Nhà nước để điều hành chính sách tiền tệ.
• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các doanh
nghiệp, các nhà đầu tư,…
Sô ñoà hoái phieáu töø khi phaùt sinh nghieäp vuï cho ñeán khi thanh toaùn:
Quan
heä TC
TM
Ngöôøi höôûng
lôïi hoái phieáu
Ngaân haøng
chieát khaáu
Ngöôøi kyù phaùt hoái
phieáu (Cty A)
Ngöôøi traû tieàn
ngöôøi mua
Haøng hoaù, dòch vuï
(1)
HP + chöùng töø hoaù ñôn
(1)
Chaáp nhaän HP (2)
Traû tieàn chieát khaáu HP
Xin chieát khaáu, chuyeån nhöôïng
(3)
Göûi HP,
nhôø thu Thanh
toaùn
Hp
Xuaát trình
HP (4)
• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các
doanh nghiệp, các nhà đầu tư,…
Sô ñoà trái phiếu töø khi phaùt sinh nghieäp vuï cho ñeán khi thanh toaùn:
Phaùt
haønh
traùi
phieáu
Ngöôøi phaùt haønh traùi
phieáu
Ngöôøi mua traùi phieáu
(phaùp nhaân, theå nhaân)
Ngaân haøng
chieát khaáu
Thanh toaùn TP khi ñeán
haïn thanh toaùn
Chuyeån nhöôïng traùi phieáu
Xin chieát khaáu traùi phieáu traû tieàn tröôùc
1, Trình bày đặc điểm của TTTT?
2, Trình bày cấu trúc của TTTT?
3, Trình bày chức năng của TTTT?
4, Trình bày các công cụ trên TTTT (nêu chi
tiết đặc điểm, chủ thể phát hành,…)?
5, Trình bày các nghiệp vụ trên TTTT?

 Khái niệm, đặc điểm và cấu trúc của thị trường
vốn;
 Các công cụ trên thị trường vốn;
 Chủ thể hoạt động trên thị trường vốn.
51
Thị trường vốn (còn gọi là thị trường vốn dài hạn)
là:
 Một bộ phận của thị trường tài chính
 Gồm những công cụ vay nợ trung và dài hạn >
01 năm và các chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu
chính phủ, trái phiếu công ty, trái phiếu chính
quyền địa phương, các hợp đồng vay thế chấp)
được mua bán.
Chứng khóan của thị trường vốn có tính thanh
khoản kém hơn so với các lọai chứng khoán ngắn
hạn và rủi ro lớn hơn so với chứng khóan ngắn
hạn do thời gian dài hơn và giá cả của chúng biến
động nhiếu.
Khái niệm

Thị trường chứng khoán: giao dịch mua bán các
giấy tờ trung hạn, dài hạn (có thời gian trên một
năm).
Thị trường tín dụng thuê mua: cung cấp các tín
dụng trung và dài hạn cho các doanh nghiệp qua
hình thức tài trợ cho thuê tài sản.
Thị trường thế chấp: cung cấp tín dụng trung và
dài hạn cho doanh nghiệp với điều kiện phải có tài
sản thế chấp.
Phân loại thị trường vốn
 Cổ phiếu (chứng khoán vốn);
 Trái phiếu (chứng khoán nợ);
 Một số các công cụ khác.
Các công cụ trên thị trường vốn
Cổ phiếu (chứng khoán vốn)
Khái niệm:
Laø moät loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän quyeàn sôû
höõu voán của cổ đông goùp vaøo coâng ty vaø quyeàn
ñöôïc höôûng moät khoaûn coå töùc theo ñònh kyø.
 Phân loại:
 Căn cứ vào hình thức:
o Cổ phiếu ghi danh
o Cổ phiếu vô danh
 Caên cöù vaøo quyeàn lôïi ñöôïc hưởng:
o Cổ phiếu ưu đãi
o Cổ phiếu thường
 Caên cöù vaøo phöông thöùc goùp voán:
o Coå phieáu hieän kim
o Coå phieáu hieän vaät

 Phân loại:
 Căn cứ vào hình thức, cổ phiếu có hai loại:
o Cổ phiếu ghi danh: là cổ phiếu có ghi tên người sở hữu
trên tờ cổ phiếu. Cổ phiếu này có nhược điểm là việc
chuyển nhượng phức tạp, phải đăng ký tại cơ quan phát
hành và phải được Hội đồng Quản trị của công ty cho
phép.
o Cổ phiếu vô danh: là cổ phiếu không ghi tên người sở
hữu. Cổ phiếu này được tự do chuyển nhượng mà không
cần thủ tục pháp lý.
Phân loại:
 Caên cöù vaøo quyeàn lôïi ñöôïc hưởng, cổ phiếu
có hai loại:
• Là một chứng khoán lai tạp có những đặc điểm vừa
giống cổ phiếu thường, vừa giống trái phiếu.
• Đó là một giấy chứng nhận cổ đông được ưu tiên so
với cổ đông thường về mặt tài chính hoặc một số
mặt khác nhưng bị hạn chế về quyền hạn đối với
công ty góp vốn, như: người giữ cổ phiếu ưu đãi
không được tham gia ứng cử bầu cử vào hội đồng
quản trị hoặc ban kiểm soát công ty, nhưng lại
được ưu tiên chia cổ tức trước cổ đông thường, ưu
tiên được hoàn lại vốn trước cổ đông thường khi
thanh lý tài sản trong trường hợp công ty bị phá sản
• Đặc điểm chính:
Möùc coå töùc coá ñònh vaø ñöôïc ghi roõ treân coå phieáu
luùc phaùt haønh;
Thu nhaäp cuûa coå ñoâng khoâng phuï thuoäc vaøo chính
saùch chia laõi haøng naêm cuûa coâng ty;
Ñöôïc chia coå töùc tröôùc loaïi coå phieáu thöôøng;
Trường hợp công ty bị thanh lý tài sản, nhà đầu tư
sẽ được hoàn lại vốn theo trình tự: chủ nợ  cổ
đông sở hữu CPƯĐ  cổ đông sở hữu CPT;
Không có ngày đáo hạn.

oCổ phiếu ưu đãi
• Các loại Cổ phiếu ưu đãi:
 Cổ phiếu ưu đãi về cổ tức;
 Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại;
 Cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi thành cổ phiếu
thường;
 Cổ phiếu ưu đãi khác theo điều lệ công ty;
 Cổ phiếu ưu đãi về quyền biểu quyết.
• Khái niệm
 Là loại chứng khoán vốn hay chứng chỉ chứng
nhận đầu tư;
Cổ tức được trả hằng năm theo lợi nhuận (kết quả
hoạt động SXKD) của doanh nghiệp;
Giá trị cổ phiếu tương ứng với giá trị sở hữu doanh
nghiệp;
Cổ phiếu được hoàn vốn sau cùng;
Treân thò tröôøng giaù cuûa coå phieáu thöôøng bieán ñoäng
nhieàu hôn so vôùi coå phieáu öu ñaõi và trái phiếu.
Phân loại:
 Caên cöù vaøo phöông thöùc goùp voán:
o Coå phieáu hieän kim: giaønh cho nhöõng coå ñoâng goùp
voán baèng tieàn;
o Coå phieáu hieän vaät: giaønh cho nhöõng coå ñoâng goùp
voán baèng taøi saûn nhö maùy moùc, thieát bò, nhaø
xöôûng…
Trái phiếu (chứng khoán nợ)
 Khái niệm:
Laø moät loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän moät khoaûn voán cho
vay vaø quyeàn ñöôïc höôûng möùc thu nhaäp theo ñònh kỳ,
ngöôøi mua traùi phieáu laø chuû nôï cuûa ñôn vò phaùt haønh vaø
seõ ñöôïc hoaøn laïi voán khi ñeán kyø haïn.
Hay:
Trái phiếu là một hợp đồng nợ dài hạn được ký kết giữa
chủ thể phát hành (chính phủ, chính quyền địa phương hay
doanh nghiệp) và người cho vay, đảm bảo một sự chi trả
lợi tức định kỳ và hoàn lại vốn gốc cho người cầm trái
phiếu ở thời điểm đáo hạn.

Trái phiếu (chứng khoán nợ)
 Phân loại:
o Trái phiếu Nhà nước, trái phiếu Kho bạc;
o Trái phiếu doanh nghiệp;
o Trái phiếu do chính quyền địa phương;
o …
o Trái phiếu Nhà nước
• Hình ảnh trái phiếu:
• Hình ảnh trái phiếu:
• Do NSNN phaùt haønh vôùi muïc ñích buø ñaép nhöõng
khoaûn chi cuûa NSNN;
• Laø chöùng thö xaùc nhaän khoaûn nôï cuûa Nhà nước.

o Trái phiếu doanh nghiệp:
• Do caùc coâng ty hoaëc caùc xí nghieäp ñang hoaït
ñoäng phaùt haønh vôùi muïc ñích boå sung voán kinh
doanh;
• Laø loaïi chöùng khoaùn coù lôïi töùc coá ñònh;
• Ngöôøi sôû höõu traùi phieáu chæ laø chuû nôï cuûa coâng
ty neân khoâng ñöôïc tham döï vaø can thieäp vaøo
hoaït ñoäng cuûa coâng ty;
• Ñaàu tö vaøo traùi phieáu vaãn coù möùc ñoä an toaøn
cao hôn so vôùi ñaàu tö vaøo coå phieáu;
o Traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh
• Muïc ñích hoã trôï cho ngaân saùch ñòa phöông;
• Loaïi traùi phieáu naøy hieän nay ôû nöôùc ta chöa phaùt
trieån.
 Chuû theå phaùt haønh chöùng khoaùn
 Ngöôøi ñaàu tö
 Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn
 Ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn
 Ngöôøi toå chöùc thò tröôøng
 Ngöôøi ñieàu hoøa thò tröôøng
Chủ thể họat động trên thị trường vốn
 Chuû theå phaùt haønh chöùng khoaùn
 Ñaây laø nhöõng chuû theå coù nhu caàu veà voán ñaàu tö
vaø ñöôïc Nhà nước cho pheùp phaùt haønh chöùng
khoaùn ñeå huy ñoäng voán;
 Ñaïi dieän cho nguoàn cung öùng chöùng khoaùn vaøo
löu thoâng vaø ñoù laø caùc coâng ty, xí nghieäp, caùc toå
chöùc taøi chính vaø Nhà nước.

 Ngöôøi ñaàu tö
 Laø nhöõng ngöôøi coù voán nhaøn roãi
 Mua chöùng khoaùn treân thò tröôøng ñeå kieám lôøi
 Laø phaùp nhaân kinh teá vaø caùc theå nhaân.
 Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn:
Coù vò trí quan troïng nhaát ñònh ñoái vôùi söï toàn taïi vaø
phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn;
Coù theå hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø theå nhaân hay phaùp
nhaân (coâng ty moâi giôùi);
Phaûi ñöôïc Nhà nước caáp giaáy pheùp vaø phaûi hoäi ñuû caùc
ñieàu kieän maø qui cheá veà ngheà moâi giôùi theo luaät
chöùng khoaùn vaø giao dòch chöùng khoaùn ban haønh.
 Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn:
Hoaït ñoäng moâi giôùi: chæ nhaän leänh mua
hoaëc baùn hoä chöùng khoaùn cho khaùch haøng
ñeå höôûng hoa hoàng  khoâng ñöôïc mua
baùn chöùng khoaùn cho chính mình nhaèm
ñaûm baûo tính khaùch quan trong ngheà moâi
giôùi.
 Ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn:
Mua baùn chöùng khoaùn cho baûn thaân nhaèm kieám
lôïi nhuaän.

 Ngöôøi toå chöùc thò tröôøng:
 Laø ban ñieàu haønh cuûa Sôû giao dòch giöõ nhieäm
vuï toå chöùc caùc khaâu hoaït ñoäng treân thò tröôøng;
 Laø ngöôøi chuyeån taûi nhöõng luaät leä cuûa Nhà
nước vaøo thöïc tieãn quaûn lyù thò tröôøng.
 Ngöôøi ñieàu hoøa thò tröôøng:
 Laø cô quan ñöôïc Nhà nước thaønh laäp nhö: uûy
ban ñieàu haønh thò tröôøng chöùng khoaùn, hoäi ñoàng
chöùng khoaùn quoác gia…
 Giöõ nhieäm vuï ban haønh caùc luaät leä, toå chöùc
giaùm saùt hoaït ñoäng giao dòch vaø mua baùn chöùng
khoaùn treân thò tröôøng.
1, Phân biệt điểm giống và khác nhau giữa trái phiếu
Nhà nước và trái phiếu doanh nghiệp?
2, Bạn hãy trình bày những công cụ tài chính được
giao dịch trên thị trường vốn?
3, Lãi suất thị trường tăng thì giá trái phiếu biến động
như thế nào?
4, Theo pháp luật Việt Nam, các tổ chức được phép
phát hành trái phiếu là những tổ chức nào?
5, Đại bộ phận trái phiếu ở Việt Nam hiện nay là do ai
phát hành?

Nội dung chính phần 4
 Quá trình hình thành và phát triển của TTCK
 Khái niệm, bản chất và cơ cấu của TTCK
trong nền kinh tế thị trường hiện đại
 Mục tiêu và nguyên nhân khách quan thành
lập TTCK Việt Nam
 Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành
TTCK
 Vai trò và chức năng của TTCK trong nền
kinh tế thị trường.
Quá trình hình thành và phát triển của TTCK
 Giữa thế kỷ 15, đã có hình thức sơ khai của
thị trường chứng khoán.
 Năm 1453 diễn ra buổi họp đầu tiên với qui
mô lớn tại lữ quán của gia đình Vanber ở
Bruges (Bỉ), có bảng hiệu hình 3 túi da với
một từ tiếng Pháp “Bourse” – “ Mậu dịch
trường”.
 Năm 1547, thành phố Bruges mất đi sự phồn
vinh, “Mậu dịch trường” bị sụp đổ  chuyển
sang thị trấn Antwerpen (Auvers) (Bỉ).
83
 Vào cuối thế kỷ 16, Tây Ban Nha xâm chiếm
Antwerpen, mậu dịch trường Antwerpen sụp đổ.
 Đầu thế kỷ 17 (1608), TTCK Amsterdam được
thành lập. TTCK các nước lân cận tập trung tại
đây.
 1875 – 1913 là thời kỳ huy hoàng nhất của
TTCK thế giới.
84

 Ngày 29/10/1929, “ngày thứ 5 đen tối” mở đầu
cho cuộc khủng hoảng TTCK NewYork. Kéo
theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng
khủng hoảng theo.
 Sau chiến tranh thế giới thứ II, các TTCK phục
hồi và phát triển mạnh trở lại.
 Năm 1987 cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra
 TTCK thế giới một lần nữa bị sụp đổ.
85
 Hai năm sau, TTCK thế giới lại đi vào ổn định.
 Tháng 7/1997, TTCK thế giới lại tiếp tục chao
đảo, bắt đầu từ cuộc khủng hoảng tài chính ở
Thái Lan.
 Đến cuối năm 1997, trên thế giới có trên 160 sở
giao dịch chứng khoán rải khắp các châu lục.
 Ngày 11/9/2001, trung tâm thương mại thế giới
bị sụp đổ , một lần nữa làm cho TTCK thế giới bị
ảnh hưởng.
86
Khái niệm chứng khoán
 Chứng khoán là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác
nhận các quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu
chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức
phát hành, gồm: trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ
đầu tư và chứng khoán phái sinh.
Hoặc:
 Chứng khoán là các công cụ thể hiện quyền sở hữu
trong một công ty (cổ phiếu), quyền chủ nợ với một
công ty, một chính phủ hay chính quyền địa phương
(trái phiếu) và các công cụ khác phát sinh trên cơ sở
các công cụ đã có (chứng khoán phái sinh).
87
Khái niệm TTCK
 TTCK là một bộ phận của thị trường vốn dài
hạn, thực hiện cơ chế chuyển vốn trực tiếp từ
nhà đầu tư sang nhà phát hành, qua đó thực
hiện chức năng của thị trường tài chính là
cung ứng nguồn vốn trung và dài hạn cho
nền kinh tế.
88

Bản chất của TTCK
 TTCK phản ánh các quan hệ trao đổi, mua
bán quyền sở hữu về tư liệu sản xuất và vốn
bằng tiền, tức là mua bán quyền sở hữu về
vốn.
 TTCK là hình thái phát triển cao của nền sản
xuất hàng hóa.
89
Cơ cấu của TTCK
 Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình
thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương
thức hoạt động của thị trường)
 Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình
lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự
luân chuyển các nguồn vốn)
 Căn cứ vào phương thức giao dịch
 Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu
hành trên thị trường chứng khoán
90
Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức
tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức
hoạt động của thị trường):
 TTCK tập trung (hay còn gọi là: TTCK chính
thức, Sở giao dịch chứng khoán).
 TTCK phi tập trung ( hay còn gọi là: TTCK
phi chính thức, thị trường OTC).
91
 TTCK tập trung (hay còn gọi là: TTCK chính thức,
Sở giao dịch chứng khoán):
 Tại SGDCK, các giao dịch được tập trung tại một
địa điểm, các lệnh được chuyển tới sàn giao dịch và
tham gia vào quá trình ghép lệnh để hình thành nên
phiên giao dịch.
 Chỉ có các loại chứng khoán đủ tiêu chuẩn niêm yết
mới được giao dịch tại đây.
92

 TTCK phi tập trung ( hay còn gọi là: TTCK phi chính
thức, thị trường OTC):
 Thị trường OTC là thị trường phi tập trung cùng với thị
trường tập trung tạo nên một thị trường chứng khoán hoàn
chỉnh.
 Thị trường OTC là một thị trường có tổ chức dành cho
những chứng khoán không niêm yết trên SGDCK.
 Thị trường OTC không có địa điểm giao dịch chính thức,
thay vào đó các nhà môi giới (công ty chứng khoán) kết
nối các giao dịch qua mạng máy tính diện rộng giữa các
công ty chứng khoán và trung tâm quản lý hệ thống.
93
Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình
lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự
luân chuyển các nguồn vốn)
 TTCK sơ cấp
 TTCK thứ cấp
94
TTCK sơ cấp:
 Là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát
hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽ
được chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhà
đầu tư mua các chứng khoán mới phát hành.
 Thị trường sơ cấp là nơi duy nhất mà các chứng
khoán đem lại vốn cho người phát hành.
 Là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành và đồng
thời cũng tạo ra hàng hóa cho thị trường giao dịch.
95
TTCK thứ cấp:
 Là nơi giao dịch các chứng khoán đã được
phát hành trên thị trường sơ cấp.
 Là thị trường chuyển nhượng quyền sở hữu
chứng khoán.
 Thị trường thứ cấp đảm bảo tính thanh khoản
cho các chứng khoán đã phát hành.
96

Căn cứ vào phương thức giao dịch
 Thị trường giao ngay (Spot market)
 Thị trường tương lai (Future market)
97
Căn cứ vào phương thức giao dịch
98
Thị trường giao ngay Thị trường tương lai
 Còn gọi là thị trường thời
điểm, tức là thị trường thực
hiện việc giao dịch mua
bán chứng khoán theo giá
thỏa thuận của ngày giao
dịch.
 Việc thanh toán và giao
hoán sẽ diễn ra tiếp sau đó
2 ngày.
 Là thị trường mua bán
chứng khoán theo một hợp
đồng định sẵn, giá cả
được thỏa thuận trong
ngày giao dịch.
 Việc thanh toán và giao
hoán sẽ diễn ra trong một
kỳ hạn nhất định trong
tương lai.
Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu
hành trên thị trường chứng khoán:
 Thị trường cổ phiếu
 Thị trường trái phiếu
 Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng
khoán
99
Thị trường cổ phiếu:
Là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổ
phiếu, bao gồm: cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu
đãi.
100

Thị trường trái phiếu:
Là thị trường giao dịch và mua bán các loại
trái phiếu đã được phát hành, các loại trái
phiếu này bao gồm: trái phiếu công ty, trái
phiếu đô thị, trái phiếu Chính phủ.
101
Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng
khoán:
Là thị trường phát hành và mua đi bán lại các
chứng từ tài chính khác như: quyền mua cổ
phiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn,…
102
Mục tiêu thành lập TTCK Việt Nam
 Nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
 Mở rộng nền tảng của quyền sở hữu của cải tài chính và
bất động sản.
 Tạo điều kiện cho nhiều người sử dụng vốn đầu tư, đảm
bảo sẵn sàng các nguồn vốn cho đầu tư dài hạn.
 Mở rộng các dịch vụ tài chính thông qua các định chế
tài chính.
 Tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút vốn đầu tư
nước ngoài và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư
nước ngoài.
103
Nguyên nhân khách quan thành lập TTCK
 Sự phân công lao động xã hội ngày càng cao theo
hướng chuyên môn hóa các ngành nghề  đòi hỏi các
yếu tố sản xuất, vốn giao lưu luân chuyển càng nhiều 
phải thành lập TTCK.
 Vì nền kinh tế thị trường  việc giao lưu, luân chuyển
các yếu tố sản xuất đó phải thông qua thị trường  phải
thành lập TTCK.
 Quá trình quốc tế hóa nền kinh tế ngày càng cao 
phải thành lập TTCK.
104

Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành TTCK
 Yếu tố con người
 Yếu tố vật chất
 Yếu tố lưu thông tiền tệ ổn định
 Cơ sở pháp lý
 Điều kiện kỹ thuật
105
Chức năng của TTCK
 Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế
 Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng
 Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các
chính sách kinh tế vĩ mô
106
Vai trò của TTCK trong nền kinh tế thị trường
 Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán
 Đánh giá hoạt động của các doanh nghiệp
 Hỗ trợ và thúc đẩy các công ty cổ phần ra đời
và phát triển
 Thu hút vốn đầu tư nước ngoài
107
Các hành vi tiêu cực trên TTCK
 Đầu cơ chứng khoán, lũng đoạn thị trường
 Bán khống
 Mua bán nội gián
 Thông tin sai sự thật
 Làm thiệt hại lợi ích người đầu tư
108

Câu 1: TTCK bắt đầu hình thành vào thời điểm nào?
Câu 2: “Ngày thứ 5 đen tối mở đầu cho cuộc khủng
hoảng TTCK NewYork. Kéo theo các TTCK Tây Âu,
Bắc Âu, Nhật Bản cũng khủng hoảng theo”, là ngày nào?
Câu 3: Thời kỳ huy hoàng nhất của TTCK là khoảng
thời gian nào?
Câu 4: Ở VN, phiên giao dịch đầu tiên của TTCK diễn
ra vào năm nào?
Câu 5: Phiên họp đầu tiên của TTCK diễn ra tại đâu?
109
Câu hỏi ôn tập phần 4
Câu 6: Nêu đặc điểm và cấu trúc của TTCK?
Câu 7: Cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan đã
làm cho TTCK thế giới bị chao đảo diễn ra vào năm
nào?
Câu 8: Các yếu tố cần thiết cho sự hình thành
TTCK?
Câu 9: Bản chất của TTCK là gì?
Câu 10: Những mặt hạn chế của TTCK?
110
Câu 11: Nêu đặc điểm và phân biệt sự khác nhau của
TTCK sơ cấp và TTCK thứ cấp?
Câu 12: Nguyên tắc hoạt động cơ bản của TTCK là
gì?
Câu 13: Nguyên tắc hoạt động cơ bản của Sở giao
dịch là gì?
Câu 14: Phân biệt giữa thị trường giao ngay và thị
trường tương lai?
Câu 15: Thời gian thanh toán theo quy định T+3 là gì?
111
Câu 16: Ngày chốt danh sách cổ đông là gì?
Câu 17: Ngày giao dịch không hưởng quyền là gì?
Câu 18: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức
và ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 23/7 (thứ 2).
Giả sử trong tháng 7 không có ngày nghỉ lễ, thời gian
thanh toán theo quy định hiện hành là T+3. Vậy một
nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu A để được chi trả cổ
tức thì phải mua chậm nhất vào ngày nào?
112

Câu 19: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức và
ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 27/6/2012 (thứ 4).
thanh toán theo quy định hiện hành là T+3. Vậy ngày
giao dịch không hưởng quyền là ngày bao nhiêu?
Câu 20: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức và
ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 27/6/2012 (thứ 4).
thanh toán theo quy định hiện hành là T+2. Vậy ngày
giao dịch không hưởng quyền là ngày bao nhiêu?
113
Kết thúc phần 4 – chương 1

Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Ähnlich wie Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán

Ähnlich wie Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán (20)

Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán