БАГА БОЛОВСРОЛ - ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ

1
БОЛОВСРОЛЫН ХҮРЭЭЛЭН
БАГА БОЛОВСРОЛЫН ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ
(Сайжруулсан эцсийн хувилбар)
Улаанбаатар хот
2014 он

2
Гарчиг
Нэг. УДИРТГАЛ................................................................................................................................... 3
 Танилцуулга
 Үнэлгээ
 Агуулгын залгамж холбоо
Хоёр. АГУУЛГА........................................................................................................................... 9
НЭГДҮГЭЭР АНГИ ..........................................................................................................9
 Урлагийн хэл
 Гоо сайхны илэрхийлэл
 Соѐлын үнэт зүйл
ХОЁРДУГААР АНГИ .....................................................................................................10
ГУРАВДУГААР АНГИ ....................................................................................................11
ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИ ..................................................................................................12
ТАВДУГААР АНГИ ............................................................................................................
Гурав.ЗӨВЛӨМЖ.......................................................................................................................13
 НЭГДҮГЭЭР АНГИЙН ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ ......................................................13
 ХОЁРДУГААР АНГИ ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ ..................................................... 25
 ГУРАВДУГААР АНГИ ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ ..................................................... 38
 ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИ ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ ......................................................51
 ТАВДУГААР АНГИ ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ ......................................................66

3
УДИРТГАЛ
Улс орны үнэт баялаг бол хүн иймд хувь хүний чадварт суурилсан хэрэглээ буюу олон улсын боловсролын хөгжлийн чиг хандлагад нийцүүлэн өөрийн орны онцлог, уламжлалыг шингээсэн бага, дунд боловсролын хөтөлбөрийг шинэчлэн боловсруулахыг шаардаж байна. УИХ-аас баталсан Монгол Улсын Засгийн Газрын 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “Эх оронч сэтгэлгээтэй, амьдрах ухаанд суралцсан иргэн төлөвшүүлэхэд чиглэсэн “Зөв Монгол хүүхэд” хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлнэ”, “Ерөнхий боловсролын сургалтад хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх бодлого баримтлан боловсролын стандарт, үндэсний сургалтын хөтөлбөр шинэчлэн боловсруулна” гэсэн зорилтын хүрээнд бага, дунд боловсролын чанарын шинэчлэл хийгдэж байна. Шинэчлэлийн хүрээнд ерөнхий боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрийг хүүхэд бүрийн хөгжлийг дэмжих хандлага, үзэл баримтлал болон Монгол улсын боловсролын хууль тогтоомж, боловсролын бодлогын шинэлэг үзэл санааг тусган шинэчлэх хэрэгцээ, шаардлагын үүднээс бага боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрийг шинэчлэн боловсруулсан. Бага боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрийн нэг хэсэг нь “Урлаг” хичээлийн цөм хөтөлбөр юм. Урлаг хичээлийн цөм хөтөлбөр нь дүрслэх урлаг, технологи, хөгжмийн хичээлүүдийг “Урлаг” хэмээн боловсролын тухайн түвшинд сурагчдад хүрээлэн буй орчин, урлагийн бүтээлийг мэдрэх, ойлгох, ухаарах түүнийгээ илэрхийлэх чадварыг эзэмшүүлнэ. Урлагийн боловсролын агуулга нь сурагчдын оюун ухаан, сэтгэн бодох, сонирхон судлах, асуудал шийдвэрлэх, мэдээлэл боловсруулах, өөрийгөө илэрхийлэх зэргийг хөгжүүлэх ба хувь хүнд гоо зүйн анхан шатны мэдлэг эзэмшүүлж, урлаг, урлагийнхан болон унаган байгаль, хүрээлэн буй орчноо мэдрэх мэдрэмж, тэдгээрт эергээр хандах хандлага төлөвшүүлэхэд чиглэнэ.
Танилцуулга
Сургалтын хөтөлбөрийн онцлог:
Урлаг хичээлийн цөм хөтөлбөрт дүрслэх урлаг, технологи, хөгжмийн хичээлүүдийг урлаг хэмээн эзэмшүүлэх чадварын хувьд нэгдсэн байх ба судлах агуулга, арга зүйн зөвлөмжийн хувьд тухайн хичээлүүд нь тусдаа байна. Өөрөөр хэлбэл урлаг хичээлийн сургалтын хөтөлбөр нь цөм хөтөлбөр, арга зүйн (дүрслэх урлаг, технологи) зөвлөмж гэсэн үндсэн хоѐр хэсэгтэй.
Цөм хөтөлбөр нь: Урлаг хичээлээр суралцагчдын эзэмших мэдлэг, чадвар, улмаар бага боловсрол эзэмшсэнээр хүрэх үр дүнг тодорхойлсон. Арга зүйн зөвлөмж нь: Сургалтын цөм хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зөвлөмж юм.
Бага боловсролын урлаг хичээлээр суралцагчдын эзэмших мэдлэг чадвар, хүрэх үр дүн нь урлагийн хэл, гоо сайхны илэрхийлэл, соѐлын үнэт зүйл гэсэн хам сэдвийн хүрээн дэх агуулга, суралцахуйн зорилтуудаар хэрэгжинэ.
Тусгай чадвар
/цөм хөтөлбөр/
Хам сэдвийн агуулга
Мэдрэх, хүлээж авах
Урлагийн хэл
 Урлагаас суралцах /Зохиомжийн хэрэгсэл, зурах дүрслэх зохион бүтээх арга барил/
Гоо сайхны илэрхийлэл
 Байгаль болон хүрээлэн буй орчноо танин мэдрэх, зурах дүрслэх бүтээх
 Өөрийн сэтгэгдэл, уран санаагаа дүрслэн урлах бүтээх үйлээр илэрхийлэх
Соѐлын үнэт зүйл
 Ардын урлагийн бүтээлүүдтэй танилцах
 Уран зураг унших
Бүтээх, гүйцэтгэх
Бүтээлч эрэл хайгуул хийх

4
Суралцахуйн зорилтууд нь хичээлээр эзэмших чадваруудыг тодорхойлсон.
- Суралцахуйн зорилт нь анги бүрт тодорхой, суралцагч бүрийн чадваржсан мэдлэгээр хэмжигдэхүйц байхад анхаарсан.
- Суралцагч бүрийн суралцах хэрэгцээ, сонирхолд нийцсэн сонголтот, уян хатан, нээлттэй агуулгыг боловсролын түвшин бүрд ахисан байхаар сонгосон. - Агуулга нь бүлэг сэдвээр багцлагдсан суралцахуйн зорилтуудаар тодорхойлогдсон. Тухайн хичээлийн арга зүйн нь үйлийн явцад суралцах арга барилд суурилан зохион байгуулагдах ба сурагчдын мэдлэг бүтээхүйд дэмжлэг болсон, хөгжүүлэх, чадваржуулахад чиглэсэн. Багшийн арга зүй нь тухайн хичээлийн ерөнхий ба тусгай чадварыг хөгжүүлэх, сурах арга барилыг эзэмшүүлэхэд чиглэсэн. Хичээлийн технологийн үе шатууд: - Мэдрэх, хүлээн авах - Бүтээх, гүйцэтгэх - Бүтээлч эрэл хайгуул хийх бусадтай харилцах, суралцах (эдгээр нь хичээлийн үед хэрэглэх технологи юм)
Дүрслэх урлаг, технологийн хичээлийн арга зүй зөвлөмжөөр багш хичээлээ зохион байгуулах боломжтой. Энэ нь “Дүрслэх урлаг, технологийн” хичээлийн сургалтын агуулгын хүрээг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны үлгэрчилсэн төлөвлөлт бөгөөд сургалтын үндсэн зорилго буюу хүрэх үр дүнг хангах арга замыг тодруулах, хичээлээ төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, суралцахуйг удирдахад багшид арга зүйн дэмжлэг болохуйцаар боловсруулагдсан баримт бичиг юм.
Арга зүйн зөвлөмж нь агуулга, хам сэдэв, суралцахуйн зорилт, үйл ажиллагааны хүрээ, хэрэглэгдэхүүн, багшийн зөвлөмж гэсэн бүтэцтэй.
Үнэлгээ
“Урлагийн хэл”,”Гоо сайхны илэрхийлэл” “Соѐлын үнэт зүйл” гэсэн хам сэдвийн хүрээн дэх зурах, дүрслэх, зохион бүтээх, боловсруулах үйлийн явцад сурагчдад мэдлэг, чадвар эзэмшүүлэх бөгөөд тэдэнд гарсан ахиц өөрчлөлтийг үнэлнэ.
Үүнд:
Хичээлийн технологи үе шат
Мэдрэх, хүлээн авах

5
 Хүрээлэн буй орчин, урлагийн бүтээлийг ажиглах, харьцуулах, мэдрэмж, сэтгэгдлээ бусадтай хуваалцах.
 Байгаль болон хүрээлэн буй орчноос хүртэх, өөрийн сэтгэгдэл, уран санаагаа илэрхийлэх хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх явцад гарч буй өөрчлөлт
 Бусдын бүтээлээс санаа авах бүтээлээ өөрчлөх, хувиргах , туршлага, санаагаа хуваалцах, арга барил, материалын талаарх ойлголтоо тайлбарлахад гарч буй өөрчлөлт
 Өөрийн хийсэн зүйлээр бахархах, хайрлах, хадгалахад гарсан ахиц өөрчлөлт
 Уран зураг унших, бүтээлээ тайлбарлах, харилцахад гарч байгаа өөрчлөлт зэргийг үнэлнэ.
Үнэлгээний хэлбэрүүд:
o Явцын үнэлгээ, блумын таксономи, рубрик
o Гүйцэтгэлээр үнэлэх – Зурах, дүрслэх, зохион бүтээх, үзэсгэлэнд оролцох
o Сорил, дасгал даалгаврын гүйцэтгэл
o Урлагийн бүтээлийг мэдэрч ойлгосноо бичих, тайлбарлах, зурах, тэмдэглэх,
o Бүтээлээр үнэлэх зэргийг авч үзнэ. Залгамж холбоо Урлаг хичээлээр суралцагчдад эзэмшигдэх дараах чадварууд урлагийн хэл, гоо сайхны илэрхийлэл, соѐлын үнэт зүйл гэсэн агуулгын тогтолцооны бүрэлдэхүун хэсгийн агуулгаар хэрэгжинэ. I-III анги
Чадвар
I анги
II анги III анги Хам сэдэв
Бүтээлийг сонирхон харах, ажиглах. Сэтгэгдлээс урган гарсан мэдрэмж санаагаа бусадтай хуваалцах.
Хүрээлэн буй орчин болон байгальд хийсэн ажиглалтаас урган гарсан мэдрэмж,санааг хуваалцах.
Хүрээлэн буй орчин, амьдрал, хүмүүсээс бий болсон хувь хүний мэдрэмж санаагаа илэрхийлэх, бусадтай хуваалцах.
Гоо сайхны
Илэрхий
-лэл
Соѐлын
Хүрээлэн буй орчны
янз бүрийн дуу авиа, шинж байдал болон урлагийн энгийн бүтээлийг ажиглах, сонсох, өөрт төрсөн мэдрэмж, бодол санаагаа хуваалцах.
Хүрээлэн буй орчин, урлагийн энгийн бүтээлийг ажиглах, сонсох, хоорондын уялдаа холбоог таньж мэдэх өөрт төрсөн мэдрэмж, бодол санаагаа хуваалцах,
Урлагийн бүтээлээс төрсөн мэдрэмж, төсөөлөл, бодол санаагаа илэрхийлэхдээ урлагийн ойлголт, үг хэллэгийг ашиглах, эргэлзээтэй зүйлсийг тодруулахыг хичээх
Өөрийн сэтгэгдлээс урган гарсан мэдрэмж санаагаа илэрхийлэх. Зарим нөхцөлд хоѐр ба гурван хэмжээст бүтээл хийх.
Хүрээлэн буй орчин болон байгальд хийсэн ажиглалтаас урган гарсан мэдрэмж, санааг илэрхийлэх. Зарим нөхцөлд хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх.
Хүрээлэн буй орчин, амьдралаас бий болсон хувь хүний мэдрэмж санааг илэрхийлэх. Зарим нөхцөлд хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх.
Бүтээлийн онцлог шаардлагад нийцүүлэн материал, багаж хэрэгсэл сонгож ашиглах.
Хувь хүний ойлголтыг илэрхийлэхийн тулд урлагийн бүтээл дэх зохиомжийн хэрэгслүүдийг (цэг, толбо, зураас, дүрс, өнгө, биет, алслалт гэх мэт) ашиглах.

6
Сэдвийн хүрээнд урлагийн бүтээл зурах бүтээхдээ зохиомжийн аргыг (тэгш ба тэгш бус хэм, хэмнэл, давтамж, нэгт төвт,өнцөглөсөн гэх мэт) ашиглан зохиомжийн талаарх ойлголтоо харуулах.
үнэт зүйл
Өөрийн бүтээлийн болон бүтээх арга барил, материалтай холбоотой хувь хүний бодол төсөөлөө тайлбарлах.
Бусдын бүтээлийг өөрийн бодол төсөөллөөрөө тайлбарлах, ярилцах.
Хүрээлэн буй орчноос санаа авч бүтээлдээ ашиглах, санаагаа хэрэгжүүлэх арга барил,материалын талаарх ойлголтоо тайлбарлах,
шинэ санаа олох.
Өөрийн болон бусдын бүтээлийн санаа, арга барилыг тайлбарлах, ярилцах, санал бодлоо илэрхийлэх.
Бусдын санаа бодлыг сонсох, тухайн сэдэв агуулгад тохируулан өөрчлөлт хийх.
Бусдын бүтээлээс санаа авах, өөрчлөх, хувиргах, эрэлхийлэх, туршлага, санаагаа хуваалцах, арга барил, материалын талаарх ойлголтоо тайлбарлах.
Бүтээлээрээ бахархах,
бусдын бүтээлийг хүндэлж байгаагаа илэрхийлэх.
Бүтээлийн зориулалт, харьцаа, хийсэн арга барилыг тайлбарлах, үнэлэх.
IV-V анги
Чадвар IV анги V анги
Хам сэдэв
Сонирхол, туршлагаас бий болсон мэдрэмж, санааг илэрхийлэх, хуваалцах.
Мэдлэг, чадвар,туршлагаас бий болсон мэдрэмж санаа бодлоо илэрхийлэх, бусадтай хуваалцах.
Гоо сайхны
Илэрхий-
лэл
Соѐлын
үнэт зүйл
Бүтээсэн мэдлэг, чадвараа ашиглах, мэдрэмж бодлоо илэрхийлэх. Хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл хийх, зохиох.
Мэдлэг бүтээх дадлага, туршлага хуримтлалаас бий болсон санааг бүтээлээр илэрхийлэх. Хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл хийх, зохиох.
Зохиомжийн шаардлагад нийцүүлэн төрөл бүрийн материал, багаж хэрэгсэл, техник ашиглах.
Дүрслэх урлагийн зохиомжийн хэрэгслүүдийг (цэг, толбо, зураас, дүрс, өнгө, биет, хөдөлгөөн, алслалт гэх мэт) ашиглан хувь хүний ойлголтоо илэрхийлэх.
Сэдвийн хүрээнд урлагийн бүтээл зохиохын тулд зохиомжийн аргыг (тэгш ба тэгш бус хэм, хэмнэл, давтамж, нэгт төвт,өнцөглөсөн, дэлгэмэл гэх мэт) ашиглан мэдлэг, чадвар ойлголтоо харуулах.
Хүрээлэн буй орчин болон зураг дүрслэлээс бүтээл хийх санаа, арга барилтай холбоотой мэдээлэл олж авах.
Туршлагаас бий болсон бүтээлийн санаа гаргахын тулд зохимжтой мэдээллийг цуглуулах,судлах.
Өөрийн болон бусдын бүтээлийг дүрслэлийн үг хэллэг хэрэглэн ярих, тайлбарлах, хэлэлцэх.
Хүрээлэн буй орчин болон урлагийг бүтээлээс төрсөн сэтгэгдэл, мэдрэмж, бодол санаагаа сайжруулах. Бүтээлийн хэрэглээ ба хэрэглэгчийг судлах.
Шинэ бүтээлийн санаа гаргахын тулд мэдээллийг цуглуулах, нэгтгэх, дүгнэх, мэдээллийн хэрэгсэл ашиглах.
Өөрийн орны болон гадаадын зураачдын бүтээлийг унших, таашаах, сэтгэгдлээ ярилцах.
Дүрслэх урлагийн зохиомжийн хэрэгсэл, дизайны зарчмуудын талаарх ойлголтоо өөрийн болон бусдын бүтээл дээр ярьж тайлбарлах. Өөрийнхөөрөө үнэлж дүгнэх.

7
Агуулга I-III анги
Хам сэдэв
1 дүгээр анги
2 дугаар анги
Зохиомжийн хэрэгсэл тэдгээрийг ашиглан зурах дүрслэх зохион бүтээх арга барил эзэмших.
Цэг, толбыг таних, нэрлэх, дүрслэх.
Шулуун, долгион, нуман тахир зураасыг таних, нэрлэх, дүрслэх.
Зурах, дүрслэх, бүтээхдээ хэрэглэгдэхүүнийг зөв ашиглах.
Үндсэн 5 дүрсийг таних, нэрлэх.
Үндсэн дүрсийг хэв ашиглан зурах, хайчлах.
Үндсэн дүрсүүдийн байрлал, хэмжээ өөрчлөж бүтээл хийх.
Үндсэн 5 дүрсийг эргэн тойрны эд зүйлийн ерөнхий дүрсээр төлөөлүүлэн ойлгох, илэрхийлэх.
Биетийг баримлын шавар, цаасаар дүрслэх.
Зурах, дүрслэх, будах, барих, нугалах, хайчлах, наах аргаар бүтээл хийх.
Баримлын шавраар барих,байгалийн материалаар бүтээх.
Зурах, дүрслэх, бүтээх багаж хэрэглэгдэхүүнийг сонгох, зөв ашиглах.
Үндсэн гурван өнгө таних, нэрлэх, хэрэглэх.
Үндсэн өнгөөс үүсмэл өнгө үүсгэх, тэдгээрийг нэрлэх, сонгох, дүрслэх.
Цэг, толбоор дүрсэлсэн бүтээлийг таних, үзэг, харандаа, толбологч, бийрээр цэглэх, толболох.
Зураасны өнгө хэлбэрийг эргэн тойрны эд зүйлтэй холбон төлөөлүүлэн ойлгох.
Үндсэн дүрсүүдийн байрлал, хэмжээг өөрчлөн хувиргах.
Зураг бүтээлээс үндсэн таван дүрсийг (хэмжээ, байршил өөрчлөн хувиргасныг) таних, нэрлэх.
Биетийг баримлын шавар, цаас , хатуу цаас бусад материалаар дүрслэх.
Зурах, дүрслэх, барих, нугалах, хуйлах, хайчлах, наах, өрөх, холбох, будах аргаар бүтээх.
Баримлын шаврыг бөөрөнхийлөх, хавтгайлах, цувих аргаар дүрс, байгалийн чулууг өрөх, наах, холбох, будах аргаар хэлбэр дүрс үүсгэх.
Зурган заавар уншиж ойлгох.
Дулаан ба хүйтэн өнгийг таних, нэрлэх ашиглах.
Зураг бүтээлд цэг, толбон дүрслэлийг ялган таних (хол ойр цэглэх, янз бүрийн материал ашиглан толболох)
Зураасуудыг зураг бүтээлээс таних, зураасаар төлөөлүүлэн ойлгож өөрийн санааг илэрхийлэх, тайлбарлах.
Үндсэн дүрсүүдийг эвлүүлэх, өрөх нийлмэл дүрс үүсгэх, дүрсийг зурах, хайчлах аргаар хувиргах.
Биетийг хэлбэр хэмжээ эргэн тойрны эд зүйлтэй холбон төлөөлүүлэн ойлгох.
Биетийг баримлын шавар, цаас , хатуу цаас, даавуу, утас болон бусад төрөл бүрийн материалаар бүтээх, дүрслэх.
Зурах, дүрслэх, бүтээх багаж хэрэглэгдэхүүнийг сонгох, аюулгүй ажиллагааны дүрэм баримтлах.
Зурах, дүрслэх, барих, нугалах, хуйлах, хайчлах, наах, өрөх, холбох, будах аргаар бүтээх.
Цаасыг 4-8 нугалах, хайчлах, хуйлах аргаар бүтээх, хагас товгор баримал урлах, байгалийн материалыг баримлын шавраар холбох аргаар биет тоглоом хийх. Хялбар тоглоомын схем зураглал зааврыг уншиж, ойлгох.
Хүрээлэн буй орчин ба байгалиас хүртэж зурах дүрслэх бүтээх

8
Гоо сайхны илэрхий
-лэл
Өөрийн сэтгэгдлээс урган гарсан мэдрэмж санаагаа өнгө, цэг толбо, зураас, дүрс ашиглан зурах, барих, нугалах, хайчлах, наах аргаар төрөл бүрийн материалаар бүтээл хийх. Хүрээлэн буй орчин болон байгаль, бодит байдлаас мэдэрч өнгө, цэг толбо, зураас, дүрс ашиглан зурах, барих, нугалах, хайчлах, наах аргаар төрөл бүрийн материалаар бүтээл хийх.
Хүрээлэн буй орчин, амьдралаас бодит байдлаас хүртэж зохиомжийн хэрэгслүүд ашиглан зурах, барих, нугалах, хайчлах, наах, холбох, хуйлах аргаар төрөл бүрийн материалаар бүтээл хийх. Бүтээл хийхдээ заавар зураг ашиглах.
Өөрийн сэтгэгдэл, уран санаагаа дүрслэн урлах бүтээх үйлээр илэрхийлэх
Цаас, баримлын шавар, байгалийн материал, зохиомжийн хэрэгслүүдийг ашиглан сэтгэгдлээс урган гарсан мэдрэмж санаагаа илэрхийлэх. Зарим төрөлд хоѐр ба гурван хэмжээст бүтээл хийх, тайлбарлах.
Хүрээлэн буй орчин болон байгальд хийсэн ажиглалтаас урган гарсан мэдрэмж, санааг илэрхийлэх. Зарим төрөлд хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл хийх.
Хүрээлэн буй орчин, амьдралаас бий болсон хувь хүний мэдрэмж санааг илэрхийлэх хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх Соѐлын үнэт зүйл
Хадны зурагтай танилцах, ярилцах. Ардын урлагийн бүтээл таних, мэдэх, зурах.
Өөрийн болон бусдын зураг бүтээл тайлбарлах. Ардын урлагийн бүтээл (хоѐр зурвасаар дагнаасалж зурах) хийх. Цэцэг навчин хээ таних, мэдэх, зурах.
Хүүхдэд зориулсан зураг бүтээлтэй танилцах, тайлбарлах. Ардын урлагийн бүтээл (зурвас ялган дагнааслах) хийх. Эвэр угалз таних, мэдэх, зурах.
Монголын зураачдын уран зурагтай танилцах, унших.
IV-V анги
4 дүгээр анги
Зохиомжийн хэрэгсэл тэдгээрийг ашиглан зурах дүрслэх зохион бүтээх арга барил эзэмших
Эсрэг өнгө таних, нэрлэх, дүрслэх.
Үндсэн, үүсмэл, дулаан ба хүйтэн, эсрэг өнгийн зохицох байдлаар сонгох, дүрслэх түүнийгээ бүтээлээрээ харуулах.
Цэг толбоор хийсэн бүтээл болон хүрээлэн буй орчны зүйл (зураг бүтээл) байгальд хийсэн ажиглалттай холбон тайлбарлах.
Зураасаар дүрслэх (Араг зураг ашиглан амьтан зурах) дүрслэх.
Дүрсийн өнгө төрх, хэлбэрийг сонгох.
Хавтгай дүрсүүдийг хувиргах, гурван хэмжээст бүтээл хийх.
Геометрийн энгийн биетийн дэлгээс байгуулах.
Хүрээлэн буй орчин урлагийн бүтээл бусад зүйлсийг бүрдүүлж буй биетүүдийг таньж нэрлэх. Эдлэлийн хэмжээ, харьцааг оновчтой сонгох, эд юмсын бүрдэл хэсгийг мэдэх ойлгох, загварчлах. Энгийн биетүүдийг өрөх, угсрах байдлаар бүтээц үүсгэх, загварчлах.
Янз бүрийн биетээр техникийн загвар
Монгол зургийн өнгө, бэлгэдэл утга, хоорондоо зохицох байдлаар нь сонгох.
Зураг бүтээлийг цэг толбоор (цэглэх, толболон цэг толбо, дүрс, дүрслэл үүсгэх) чимэглэх.
Цэг толбоор орон зайн үүсгэн дүрслэх.
Зураасаар (араг зураг ашиглан хүн зурах) дүрслэх.
Дүрс ашиглан янз бүрийн чимэглэлийн бүтээл хийх.
Хүрээлэн буй орчин эд зүйл юмсын ерөнхий төрхийг дүрсээр төлөөлүүлэн ойлгох, илэрхийлэх.
Геометрийн энгийн биетүүд бүтээх,
нэмэх хасах аргаар загварчлах. Биетээр эд зүйлс зохион бүтээх, чимэглэх. Эд зүйлсийн хэлбэр хэмжээ олон хувилбараар зохиож зурах, унших Техникийн загвар,биет бүтээл хийх , сайжруулах.

9
зохион бүтээх.
Оѐдол эсгүүрийн багаж хэрэгсэл, энгийн гар оѐдлоор оѐх, товч хадах. Энгийн орц найрлагатай зууш бэлтгэх Ажил мэргэжлийн талаарх ойлголттой болох.
Жижиг эдлэлийн зохион бүтээлт (эсгэх, оѐх) хийх.
Энгийн орц найрлагатай зууш бэлтгэх.
Ажил мэргэжлийн талаарх ойлголттой болох.
Гоо сайхны илэрхий- лэл
Хүрээлэн буй орчин, байгалиас хүртэж зурах дүрслэх бүтээх Сонирхол, туршлагад тулгуурлан бодит байдлаас мэдэрч зохиомжийн хэрэгсэл, ашиглан хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл хийх.
Төрөл бүрийн биетээр загвар бүтээх. Хэрэгцээ, сонирхол, туршлагад тулгуурлан бодит байдлаас мэдэрч зохиомжийн хэрэгсэл, зарчим ашиглан хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх. Өөрийн сэтгэгдэл, уран санаагаа дүрслэн урлах бүтээх үйлээр илэрхийлэх Сонирхол, туршлагаас бий болсон мэдрэмж, санааг илэрхийлэх хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх.
Хэрэгцээ, сонирхол, туршлагаас бий болсон мэдрэмж санааг илэрхийлэх хоѐр ба гурван хэмжээст урлагийн бүтээл зохиох, хийх. Соёлын үнэт зүйл Дүрслэх урлагийн төрөл зүйл зохиомжтой танилцах, ярилцах Ардын урлагийн бүтээл (хоѐроос дээш өнгөөр дагнааслан зурах) Хамар угалз таних мэдэх, зурах. Монгол зургийн арга барилаас суралцах.
Монголын болон гадаадын уран зургаас мэдэх, таних, унших. Монгол зургийн өнгө зохицлыг ойлгох, мэдэх. Ардын урлагийн бүтээлээс суралцах. Геометрийн дүрсийн хээ угалз зурах. Монгол зургийн орон зайтай зурах аргыг ойлгох, мэдэх,зурах.
Монголын болон гадаадын зураачдын уран зураг унших.
ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИЙН ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГЫН ХҮРЭЭ
НЭГДҮГЭЭР АНГИ
1.1. Урлагийн хэл
1.1.1. Дүрслэлийн хэрэглэгдэхүүнийг зөв ашиглах
1.1.2. Тосон харандааг зөв барьж, будаж сурах
1.1.3. Цэгээр зураг зурах
1.1.4. Дүрсийг толболох, зургийг толболон чимэглэх
1.1.5. Үндсэн таван дүрс
1.1.6. Зураасны төрлийг таних, нэрлэх, зурах (шулуун ба тахир зураас)
1.1.7. Будаж сурах ( усан будгаар)
1.1.8. Зураасны төрлөөс мэдэх, зурах
1.1.9. Үндсэн дүрсээр загвар бүтээх
1.1.10. Нэг ба олон өнгөөр зураг зурж харьцуулах
1.1.11. Зураасны төрөл ашиглан зурах
1.1.12. Үргэлжилсэн зураасаар зурах, дүрс зурах
1.1.13. Гүйцээж будах, ижил дүрсийг олж зурж будах
1.2 Гоо сайхны илэрхийлэл
1.2.1. Навчаар урлах
1.2.2. Өөрөө зохиож зурах
1.2.3. Баримал урлах
1.2.4. Дугуй дүрсээр зурах

10
1.2.5. Хавтгай дүрсээр наамал хийх
1.2.6. Өөрт таалагддаг цэцэг, навч зурах
1.2.7. Цаасан чимэглэл хийх
1.2.8. Дуртай амьтнаа зурах
1.2.9. Тоглоом хийж тоглох
1.2.10. Өөрийн төсөөллөөр шувуу зурах
1.2.11. Дүрс эвлүүлэх амьтан бүтээх
1.2.12. Өөрийгөө болон найзуудаа зурах
1.2.13. Дуртай өнгөөрөө наамал хийх
1.2.14. Мэндчилгээний загвар хийх
1.2.15. Цаас нугалж бүтээл хийх
1.2.16. Цаасаар бүтээл хийх
1.2.17. Дүрсийг олшруулан будах
1.2.18. Амьтны загвар хийх
1.2.19. Загварчлал бүтээх
1.2.20. Шүлгийн агуулгыг зургаар илэрхийлэх
1.2.21. Цаас нугалж олон дүрс бүтээх
1.2.22. Машин бүтээх
1.3 Соёлын үнэт зүйл
1.3.1. Чагтан хээг баримлын шавраар барих
ХОЁРДУГААР АНГИ
2.1 Урлагийн хэл
2.1.1 Толбо, цэг, зураасаар бүтээл хийх
2.1.2 Хатуу цаасаар зураас үүсгэж зурах, цэцэг навч, өвсийг хялбар аргаар зурах
2.1.3 Үндсэн өнгөөр зурах
2.1.4 Өнгө үүсгэж хүрдэнд байрлуулах
2.1.5 Өнгө мэдэрч ашиглах
2.1.6 Үндсэн ба үүсмэл өнгүүдийг хольж бүтээл хийх
2.1.7 Нийлмэл дүрсүүдээр бүтээл хийх
2.1.8 Усан будаг, тосон харандаагаар зурах
2.1.9 Махир зураасаар зурах
2.1.10 Махир зураасаар зурах аргыг давтах
2.1.11 Олон дүрс ашиглаж сурах
2.2.1. Өвс ургамлаар бүтээл хийх. Навч өвсөн наамал
2.2.2. Цаасаар дүрс бүтээх
2.2.3. Цаас хуйлж, тэнийлгэж бүтээл хийх
2.2.4. Хүүхэлдэй хийх
2.2.5. Аав ээж, ах дүү, садан төрлөө зурах
2.2.6. Цаас нугалж дүрс үүсгэх
2.2.7. Цаасаар хөдөлгөөнт бүтээл хийх
2.2.8. Хөдөлгөөнт тоглоом тоглох
2.2.9. Баримал барих.
2.2.10. Баримлын шавраар урлах
2.2.11. Баримлын шавраар амьтан бүтээх
2.2.12. Төрөл бүрийн материалаар наамал хийх
2.2.13. Төрөл бүрийн материалаар бүтээл хийх
2.2.14. Уншсан зүйлийнхээ агуулгыг зургаар илэрхийлэх
2.2.15. Цаасаар хөдөлгөөнт тоглоом хийж тоглох
2.2.16. Чулуугаар урлах
2.2.17. Амьтан зурж сурах
2.2.18. Цацаг, цэцэг хийх
2.2.19. Хүүхэлдэйн киноны баатрыг зурах
2.2.20. Хуванцар дээр зураг зурах

11
2.3.Соёлын үнэт зүйл
2.3.1. Хоѐр зурвасаар дагнааслан зурах
2.3.2. Эвэр угалз
2.3.3. Чулуун дээр зурах
2.3.4. Зураасаар хээ зохиох
ГУРАВДУГААР АНГИ
3.1 Урлагийн хэл:
3.1.1. Толболон зурах
3.1.2. Ургамлыг хялбар аргаар зурах
3.1.3. Хавтгай дүрсээр загвар хийх
3.1.4. Хатуу цаас ашиглан зураасаар дүрслэх
3.1.5. Тэгш хэмтэй загвар хийх
3.1.6. Хатуу цаасаар дардас гарган олшруулах
3.1.7. Энгийн биетүүдээр загвар бүтээх
3.1.8. Амьтны зан авирыг цэг толбо, зураасаар илэрхийлэх
3.1.9. Үндсэн өнгийг цагаантай хольж зураг зурах
3.1.10. Нэг ба хоѐр өнгөөр дагнааслах
3.1.11. Дулаан хүйтэн өнгө мэдэх, зурах
3.1.12. Энгийн биетүүдийг баримлаар бүтээх
3.1.13. Будгаар санамсаргүй дүрс үүсгэн зураг зурах
3.2.1 Байгалийн материал ашиглан бүтээл хийх
3.2.2 Хөдөлгөөнт тоглоом хийх
3.2.3 Хатуу цаас хэлбэржүүлэн дүрс бүтээх
3.2.4 Хүүхдийн зураг зурж будах
3.2.5 Цаас нугалж дүрс бүтээх
3.2.6 Даавуу болон сувсан чимэглэл хийх
3.2.7 Мэндчилгээний хөдөлгөөнт загвар хийх
3.2.8 Үйл явдал илэрхийлсэн баримал хийх
3.2.9 Гялгар цаасан дээр зураг зурах
3.2.10 Зургийн дагуу тоглоом хийх
3.2.11 Заавар зураг харж нугалаас хийх
3.2.12 Утас ашиглан загвар хийх
3.2.13 Үлгэрийн дүрийг зургаар илэрхийлэх
3.2.14 Утас ашиглан чимэглэл хийх
3.2.15 Янз бүрийн материалаар бүтээл хийх
3.3.1 Цэцэг навчин хээ урлах
3.3.2 Ч.Цогбаяр “Хургачин охин”
3.3.3 Ардын урлагийн бүтээлтэй танилцах
3.3.4 Монголын зураачдын уран зураг унших
3.3.5 Уран зураг унших
ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИ
4.1.1 Тэгш ба тэгш бус хэмийн ялгаа онцлогийг зураг дүрслэлээр илэрхийлэх
4.1.2 Эсрэг өнгийн онцлогийг мэдэх, зөв ашиглах
4.1.3 Нэг төвт зураг зурах
4.1.4 Зураасан зураг зурах
4.2.1 Тосон харандаагаар зурах
4.2.2 Мал амьтан зурах
4.2.3 Араг зураг ашиглан амьтан зурах
4.2.4 Зохиолоос сэдэвлэн зурах
4.2.5 Өөрийн бодлоо зургаар илэрхийлэх

12
4.2.6 Цаас нугалан уран дүрслэл үүсгэн урах.
4.2.7 Баримал урлах
4.2.8 Баримлын шавраар бүтээл хийх
4.2.9 Хавтгай дүрсээр тоглоом хий
4.2.10 Эд юмсын бүрдэл хэсгийг өөрчилж загварчлах
4.2.11 Биетийн дэлгээс байгуулах
4.2.12 Төрөл бүрийн биетээр загвар бүтээх
4.2.13 Цаасны үүсэл, болон бүтээл хийх
4.2.14 Цаасаар гурван хэмжээст бүтээл хийх
4.2.15 Гар оѐдлын багаж хэрэгслүүдтэй танилцах, хөших, шидэх оѐдлоор оѐж сурах
4.2.16 Жижиг эдлэл хийх, чимэглэх
4.2.17 Товч ашиглан бүтээл хийх
4.2.18 Техникийн загвар зохион бүтээх /Нисэх онгоц, машины загвар/
4.2.19 Энгийн цахилгаан хэрэгслүүд ашиглах
4.2.20 Ажил мэргэжлийн талаар ойлгож мэдэх
4.3.1 Монголын дүрслэх урлагийн түүхээс
4.3.2 Монголын зураачдын уран зураг унших
ТАВДУГААР АНГИ
5.1.1 Дүрслэх урлагийн төрөл зүйлээс мэдэх
5.1.2 Цэг толбоор чимэглэн зурах
5.1.3 Энгийн биетүүд бүтээх
5.1.4 Цилиндр, конус биетийн хэлбэрийг загвар бүтээх
5.2.1 Тосон харандаагаар зурах
5.2.2 Амьтны хөдөлгөөн зурах
5.2.3 Гол дүр нь морь байх зураг зурах
5.2.4 Байгалийн материал ашиглан бүтээл хийх
5.2.5 Цаасаар чимэглэлийн бүтээл хийх
5.2.6 Энгийн аргаар алслалттай зураг зурах
5.2.7 Оюуны зураглал хийх
5.2.8 Цаасан зуурмагаар бүтээл хийх
5.2.9 Хүний толгой зурах
5.2.10 Араг зураг ашиглан хүн зурах
5.2.11 Даавуун уут хийх
5.2.12 Хөнгөн зууш, хачиртай талх, амин дэмээр баялаг салат хийх
5.2.13 Хаягдал материал ашиглан бүтээл хийх
5.2.14 Техникийн загвар бүтээх
5.2.15 Энгийн гар оѐдлоор оѐж сурах
5.3.1 Г.Жааханхүү “Дэлгэрэх” уран зураг унших
5.3.2 Монгол зургийн өнгө зохицол, бэлгэдэл ашиглах
5.3.3 Задгай зохиомжийн аргаар зурах
5.3.4 Монгол зургийн аргаар чимэглэл хийх
5.3.5 Геометрийн дүрсийн хээ угалз зурах
5.3.6 Монгол зураачдын уран зураг унших
5.3.7 Давтамжтай зураг дүрслэл хийх
5.3.8 Монгол зургийг орон зайтай зурах
5.3.9 Уран зураг унших
5.3.10 Өнцөглөсөн зохиомжийн аргаар зурах

13
АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ – ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ 1 ДҮГЭЭР АНГИ
Хүрэх үр дүн:
Мэдрэх, хүлээн авах:
 Бүтээлийг сонирхон харах, ажиглах
 Хувь хүний сэтгэгдлээс урган гарсан мэдрэмж санаагаа бусадтай хуваалцах
Бүтээх, гүйцэтгэх:
 Өөрийн сэтгэгдлээс урган гарсан мэдрэмж санаагаа илэрхийлэх хоѐр ба гурван хэмжээст бүтээл хийх
 Бүтээлийн онцлог шаардлагад нийцүүлэн материал, багаж хэрэгсэл сонгож ашиглах
 Хувь хүний ойлголтыг илэрхийлэхийн тулд урлагийн бүтээл дэх зохиомжийн хэрэгслүүдийг (өнгө, цэг, толбо, зураас, дүрс, биет, харьцаа гэх мэт) ашиглах
 Сэдвийн хүрээнд урлагийн бүтээл зурах бүтээхдээ зохиомжийн зарчмыг (тэгш ба тэгш бус хэм, хэмнэл, давтамж гэх мэт) ашиглан зохиомжийн талаарх ойлголтоо харуулах
Бүтээлч эрэл хайгуул хийх:
 Өөрийн бүтээлийн болон бүтээх арга барил, материалтай холбоотой хувь хүний бодол төсөөлөө тайлбарлах
 Өөрийн болон бусдын бүтээлийг өөрийн бодол төсөөлөөр тайлбарлах, ярилцах
 Хам сэдэв Суралцахуйн зорилт Хичээлийн арга зүй Сурах үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн Урлагийн хэл
Зорилт: Сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг зөв ашиглан хэвших, дүрслэлийн хэрэгслийг ашиглан зураг зурах.
Дүрслэлийн хэрэглэгдэхүү- нийг зөв ашиглах
Зургийн дэвтэр зөв байрлуулж, балын харандаа зөв барьж зурах. Баллуурыг нэг чиглэлд татаж баллуурдах.
Дэвтэр, балын ба эсгий бал, баллуур
-Дөрвөлжин гурвалжин дүрсийг хэвтээ, босоо, ташуу чиглэлд зураасалж зурах.
-Дугуй дүрсийг эсгий балаар зурааслах дасгал хийх.
Эсгий бал гэж ямар балыг хэлдэг талаар өөрсдийн төсөөллийг яриулах, зурах, будах.
-Зургийн дэвтрийг хэрхэн байрлуулж тавихад зөв зурж, будахад хялбар байгаа талаар ярилцана.
Тосон харандааг зөв барьж, будаж сурах
-Шохойн харандааг дотор нь хуурай шохойн, тосон шохойн, лааны тосон гэж гурав ангилдаг талаар мэдэх.
-Тосон харандааг зөв барих. Эдгээр харандаагаар зурсан зурагтай танилцаж ярилцах.
- Казинен ба цаасны цавуугаар бэхжүүлэхийг мэдэх, ашиглах.
Балын ба тосон харандаа, шугам, цавуу, шохойн харандааны гурван төрлийг үзүүлсэн бодит ба зурагт үзүүлэн,
-Дүрсийг тосон харандаагаар заасан чиглэлийн дагуу будах.
-Өөрт таалагдсан дүрсийг зургийн дэвтэрт зурж тосон харандаагаар зураас давуулахгүй, дутаахгүй будах.
-Ямар ямар харандаа байдаг, юугаараа ялгаатай болох талаар ярилцах. Ямар харандаа зураас сайхан гаргадаг болохыг мэдэх.

14
Цэгээр зураг зурах
-“Хавтгай дээр үзүүртэй зүйлээр хатгахад үүссэн мөрийг цэг гэж болно.” гэсэн ойлголт авна.
-Цэг гэдгийг ойлгохын тулд сурагчид дэвтэртээ цэгүүд үүсгэнэ. Цэгүүдээр дүрс үүсгэн ярилцана.
Зургийн дэвтэр, харандаа, баллуур, тосон харандаа, эсгий бал
-Дэгдээхий, гөлөг, цэцэг зэргээс сонгон зурж будна.
-Цэгээр болон зураасаар зурах нь ямар ялгаатай байгаа талаар ярилцана.
-Бүтээлээ бусдад тайлбарлан ярилцах.
-Цэгээр өөр юу зурж болох талаар ярилцана.
Дүрсийг толболох, зургийг толболон чимэглэх
-“Цэгийн хэмжээнээс давж томорсныг толбо гэнэ.“ гэсэн ойлголтыг бүтээл хийх явцад ойлгосон байна.
-Толботой амьтдыг нэрлүүлэн ярилцана.
Зургийн дэвтэр, харандаа, тосон харандаа, эсгийн бал, цаасны цавуу, баллуур, казинен
-Багшийн бэлтгэж өгсөн анааш, гөлөг зэрэг амьтдын дүрсийг эсгий бал, үзгэн бал, бийр, толбологч ашиглан толболон зурах.
-Тосон харандаагаар зурсан сурагчид зургаа казинен эсвэл цаасны цавуугаар бэхжүүлэх.
Толбо гэж юу вэ? гэдгийг сурагчид өөрийн бодлоор илэрхийлэх. (Толбо нь цэгээс том гэдэг дээр санал нэгдэнэ.) Сурагчдын бүтээл хийх толбо нь ихэвчлэн дугуй ба зууван дугуй хэлбэртэй байна.
Үндсэн таван дүрс
-Үндсэн 5 дүрсийг таних, нэрлэх, тоолох.
-Ам дөрвөлжин, гонзгой дөрвөлжин, дугуй, зууван дугуй, гурвалжин дүрс үүсгэх аргуудтай танилцана.
Тосон харандаа, цаасны цавуу, эсгий бал, чулуу, савх мод, өнгийн цаас, хайч, үндсэн дүрсийг харуулсан үзүүлэн.
-Ам дөрвөлжин, дугуй, гурвалжин, зууван дугуй, гонзгой дөрвөлжин дүрсүүдийг нэрлэх.
-Чулуу, савх мод, харандаа, цаас, хайч ашиглан дүрс үүсгэн турших. Үүсгэсэн дүрсээ нэрлэж ярилцана.
-Дуртай дүрсээ сонгон тосон харандаагаар зурж, будах.
-Будсан дүрсээ цаасны цавуугаар бэхжүүлэх.
-Өгсөн зурагт ямар дүрс байгааг нэрлэх, харьцуулах.
-Үндсэн дүрсийг биеттэй нь харьцуулан ярилцаж ялгааг гаргах.
-Зурагт орсон үндсэн дүрсүүдийг нэрлэж тоолно.
Зураасны төрлийг таних, нэрлэх, зурах шулуун ба тахир зураас
-Өөрийн дуртай өнгийн тосон харандаа, эсгий бал ашиглан тахир зураас үүсгэх.
-Шулуун зураасаар тахир зураас үүсгэж болох талаар ярилцах. Дадлагын ажил хийх.
-Шулуун болон тахир зураасыг
Эсгий бал, тосон харандаа, харандаа, баллуур, зураасуудыг үзүүлсэн зурагт үзүүлэн

15
таньж нэрлэх хэрэглэж чаддаг болох.
-Сурагчид өөрийн мэдэх зураасыг дэвтэрт үүсгэн зурах.
-Хүүхэд бүрийн зурсан зураас өөр байгаа талаар ярилцана.
- Зураас нь урт, богино, өргөн, нарийн байж болно.
-Шулуун ба тахир зураас бүхий зураг зурах будах.
-Шулуун зураас гэж ямар зураасыг хэлэх вэ? гэдгийг мэдэх хэрэглэх.
-Тахир зураас хэрхэн үүсгэж болох талаар ярилцана. Тахир зураас таних хэрэглэх.
-Шулуун зураасаар тахир зураас үүсгэн зурах.
Будаж сурах ( усан будгаар)
-Бийр нь үс, бэхэлгээ, иш гэсэн хэсгээс бүтдэг.
-Усан будгаар ажиллаж байгаа тохиолдолд бийрээ хэрхэн зөв сонгох талаар ярилцана.
-Бийрний үснээс 5-6 хуруу зайтай бичгийн барилтаар барина.
Усан будаг, бийр, устай сав, нойтон алчуур, будгийн нийлүүр
-Будгийн нийлүүрийн хонхорт будгаа бага зэрэг түрхээд, дээрээс нь ус дусааж будгаа дэвтээж найруулна.
- Будгийн усыг хэрхэн тохируулан найруулах талаар зөвлөгөө өгнө.
-Бийрээ чанга дарахгүйгээр нэг зүгт татаж нэгэн жигд ам дөрвөлжин, гурвалжин, дугуй дүрсүүдийг будах.
- Өөрийн дуртай улирлын тэнгэр газрыг зурж усан будгаар жигд будна.
-Бийрний төрөл, будгийн нийлүүр, усан будаг, гуаш гэх мэт будгийн хэрэгслийг таньж ялгах.
- Бийрний үсийг арзайлгахгүй хэрхэн зөв хадгалах талаар ярилцана.
- Будахад юуг анхаарах талаар ярилцах.
Зураасны төрлөөс мэдэх, зурах
-Шулуун зураасыг зэс ба төмөр, ноосон утсаар төлөөлүүлнэ. Шулуун зураасыг нумруулан нуман зураас үүсгэх аргатай танилцуулна.
-Нуман зураасны байрлуулалтаас долгион зураасыг гаргаж ирэх.
Эсгий бал, өнгийн цаас, хайч, цавуу, зурагт үзүүлэн, сурах бичиг, ноосон утас, зэс утас
-Нуман ба долгион зураас оролцсон ямар дүрс байдаг талаар ярилцана. Жишээ нь: нум сум, могой, дов толгод, усны долгио, мандаж буй нар гэх мэт.
Нуман зураасыг дэвтэрт эсгий балаар зурна. Навч болон бөмбөлөг зурж будна.
Ноосон ба зэс утсаар долгион зураас үүсгэн ярилцах. Юутай

16
төстэй байна вэ?
Долгион ба нуман зураасыг хослуулан зураг зурж ярилцах.
-Сурагчдын дүрсэлсэн төрөл бүрийн зураас ямар зураас вэ? Нэрлэх. - Шулуун зураасаар нуман зураас, нуман зураасаар долгион зураас үүсгэж болох талаар ярилцаж туршилт хийх.
Үндсэн дүрсээр загвар бүтээх
-Ам дөрвөлжин гэж ямар дүрсийг хэлдэг вэ? Ам дөрвөлжин гонзгой дөрвөлжин ямар ялгаатай вэ?
-Дүрс тус бүрийг тайлбарлан ярилцана.
-Үндсэн дүрсүүдийг зурж, хайчилж бэлтгэх.
Үндсэн дүрсүүдийг өрөх аргаар янз бүрийн загвар хийсэн зурагт үзүүүлэн,
харандаа, хайч, цавуу өнгийн цаас, зургийн дэвтэр
-Үндсэн дүрсээр хийсэн машиныг ажиглан ямар дүрс хэдэн ширхэг орсон талаар ярилцана.
- 15x8 см цаасаар автобусны их биемйг хийнэ.
-Автобусанд дугуй хийнэ.
-Зорчигч болон жолоочийг цагаан цаасан дээр зурж наана.
-Загварыг чимэглэх.
-Загварыг бусаддаа тайлбарлах.
-Сансарын хөлөг, шумбагч онгоц, галт тэрэгнээс сонгон хийнэ.
Үндсэн дүрсүүдийн талаар өмнөх мэдлэгээ сэргээн ярилцах.
Нэг ба олон өнгөөр зураг зурж харьцуулах
-Нэг ба гурван өнгөөр зурсан зургийг харьцуулан ярилцах.
-Тосон харандаагаар зурсан тохиолдолд цавуугаар бэхжүүлэх.
Зурагт үзүүлэн, тосон болон шохойн харандаа, цаасны цавуу.
-Нэг өнгийн харандаа авч зураг зурна.
-Багш зургийг хэрхэн зурж болох талаар зурагт үзүүлэн бэлдсэн байна.
- Нэг өнгөөр зурсан зургуудыг өнгөөр нь бүлэглэнэ. Зурсан зургийн өнгө бүгд ижил байгаа эсэх талаар ярилцах.
- Гурван өнгөөр зурахад өөрийн дуртай өнгийг ашиглаж болно.
-Хөх, улаан, шар өнгийн тосон харандааг хэрэглэнэ. Эдгээр гурван өнгийн аль нэгийг ашиглан юу зурж болох талаар ярилцана.
-Нэг өнгөөр зурсан зургаас олон өнгөтэй зураг илүү сайхан харагддаг гэдгийг мэдрүүлэх.
Зураасны төрөл ашиглан зурах
-Зураг зурахын өмнө зурах гэж буй зүйлийнхээ талаар ярилцах.
-Энэ цэцгүүдэд ямар зурааснууд орсон байгааг нэрлэх, хаана ургадаг ямар өнгөтэй, ямар үнэртэй талаар ярилцана.
-Мөн байшинг ажиглан шулуун,
Төрөл бүрийн цэцэгний зурагт үзүүлэн, эсгий бал, тосон харандаа, балын харандаа, усан будаг, усны сав,

17
тахир зураас хаана орсонг нэрлэнэ.
бийр, нойтон алчуур
Эсгий бал, балын харандаа, баллуур, тосон харандаа
-Ээдрээт яргуй, сараана, айргана цэцэг, байшингийн нэгийг сонгон зурна. -Зурсан зургаа будаж гүйцээх.
-Эсгий бал болон тосон харандаа ашиглан хүрээ зураас хийх.
Зурсан зурагт ямар зураас орсон,
байшин зурахад үндсэн дүрсээс ямар дүрс орж байгааг ярилцах.
Үргэлжилсэн зураасаар зурах, дүрс зурах
Үргэлжилсэн зураасаар зурсан зургийг ажиглан ярилцана.
-Сурагчид өөрийн сонирхсон дүрсээ тосон харандаа, эсгий бал ашиглан зурна.
- Дүрсээ тойруулан үргэлжилсэн зураасаар зурах ба зураас давхардуулахгүй байна.
-Мөн эхлэх цэгийг заавал тэмдэглэнэ.
Сурагчид үргэлжилсэн зураасаар зурсан зургаа сольж дүрс хүрэх замыг олж тоглох.
Гүйцээж будах, ижил дүрсийг олж зурж будах
Дэгдээхий болон шувуу ямар өнгөтэй байдаг талаар ярилцана.
Өөрийн сонирхсон шувууг дэвтэртээ хуулж зураад будах.
Зургийг хуулж зурахад бэрхшээлтэй зүйл байсан эсэх талаар ярилцана. Гоо сайхны илэрхийлэл
Зорилт: Байгалийн материал, баримлын шавар, үндсэн дүрс ашиглан бүтээл хийх, өнгө цэг толбо, зураас, дүрс ашиглан зураг зурж тайлбарлан ярилцах.
Навчаар урлах
Байгаль орчинд байгаа юмсыг ажиглан нэрлэх. Намрын улирал бусад улирлаас юугаараа ялгаатай, навч яагаад намар унадаг талаар таамаглал дэвшүүлэн ярилцана.
-Унасан навчийг ашиглан юу хийж болох талаар ярилцах.
Модны навч, цавуу, хайч өнгийн цаас, скоч
-Модны унасан навч түүнэ. Модноос навч таслахгүй.
-Түүсэн навчаа том жижгээр нь ялгаж тавина.
-Навч ашиглан загас, туулай гэх мэт амьтны наамал хийж ангидаа үзэсгэлэн гаргах.
Хийсэн бүтээлээ бусдад тайлбарлан ярилцах. Навчин наамлаа скочдож хадгалах.
Өөрөө зохиож зурах
Зургийг юун дээр зурж болдог талаар ярилцах.
-Цаас, чулуу, талбай, баримлын шавар гэх мэт олон зүйл дээр зурж болдог талаар ярилцана.
Ямар хэрэглэгдэхүүн ашиглан зурах сонирхолтой байгаа талаар ярилцаж хэрэглэгдэхүүнээ сонгоно.
Зургийн дэвтэр, тосон харандаа, цаасны цавуу (юун дээр ямар будгийн хэрэгсэл ашиглан зурах

18
-Өөрийн сонирхсон зургаа зурж, будна.
-Зурсан зургаа ажиглан дутуу зүйлсийг гүйцээх.
гэж байгаагаа урьдчилан төлөвлөж зургийн хэрэгслээ бэлдэнэ.)
Бүтээлээ бусад найз нөхдөдөө тайлбарлан ярих.
Баримал урлах
Баримлын шавраар урлахад материал багажаа бэлдсэн байна. Ямар хэлбэрт оруулж болох талаар ярилцана.
Баримлын шавар, зүсэгч, доор тавих хулдаас буюу хатуу цаас, устай сав, нойтон алчуур
-Баримлын шавраар ажиллахаас өмнө гараа норгох. (гараа норгосон үед гарт баримлын шавар наалддаггүй)
-Баримлын шавраа зөөлрүүлнэ.
-Баримлын шавраа бөөрөнхийлөн, хавтгайлан, цувьж жижиг хэсэг болгоод гол дүрсэн ( алим, жимс, үсэг ба дүрс зэрэг сонирхсон зүйл) дээрээ нэмэлт ба хасалт хийх аргаар баримлаа барина.
- Баримлын шаврын хэв ашиглах бүтээл хийх.
-Баримлын шавартай ажиллах арга болох цувих, бөөрөнхийлөх, хавтгайлах, хэвлэх аргыг таньдаг болно.
Дугуй дүрсээр зурах
Дугуй дүрсийг ажиглаж уг дүрсээр ямар зураг зурж болох талаар ярилцах.
Зургийн дэвтэр, харандаа, баллуур, усан будаг, нийлүүр, устай сав, бийр, нойтон алчуур, тосон харандаа, эсгий бал
-Дугуй дүрсийг ашиглан цэцэг зурж ярилцах.
-Дэвтэрт дугуй дүрс зурна.
-Дугуй дүрсэн дээр цэг, толбо, зураас нэмж өөр ямар бүтээл хийж болох талаар ярилцаж зурна.
Хийсэн бүтээлээ бусдадаа тайлбарлан ярилцах.
Хавтгай дүрсээр наамал хийх
Гурвалжин, дөрвөлжин, гонзгой дөрвөлжин дүрсүүдийг хайчилж бэлтгэнэ.
Зургийн дэвтэр, өнгийн цаас, харандаа, шугам, цаасны цавуу, хайч, эсгий бал, байгалийн зураг
-Зураг дээрх дүрсүүдийг ажиглан нэрлэнэ.
-Дүрс ашиглан гэр болон байшинг байгалийн зураг дээр наана.
-Гонзгой, дөрвөлжин ба гурвалжингаар гэрийн хана, унийг дүрслэнэ.
-Гэрийн яндан, хаалга, бүслүүр, байшингийн хаалга, цонх яндан зэргийг гүйцээн зурах буюу наана.
Гэр, байшин наахад ямар дүрс орсонг нэрлэнэ. Өөрийн аргаар орчин бүрдүүлж зурж, нааж болно.
Өөрт таалагддаг цэцэг, навч
Анги танхимд байгаа цэцгийг нэрлэх , ямар өнгө, хэлбэртэй болох талаар ярилцах.
Зургийн дэвтэр, балын харандаа,

19
зурах
-Өөрийн хамгийн сайн мэддэг цэцэг навчийг харандаагаар дүрсэлнэ. (Баллуурыг аль болох бага хэрэглэх. )
- Цэцэг будах өнгөө сонгож будгийн нийлүүрт усаа тохируулан найруулна.
- Цэцгээ жигд будаж орчин бүрдүүлнэ.
-Эсгий балаар хүрээ зураас хийнэ.
баллуур, устай сав, бийр, усан будаг, нойтон алчуур, эсгий бал
Өөрийн мэддэг цэцгийн нэр, өнгө, навч нь ямар хэлбэртэй, хаана ургадаг талаар ярилцах. Мөн зурсан бүтээлээ бусдадаа тайлбарлан ярилцах.
Цаасан чимэглэл хийх
Туузан цаасаар юу хийж болох талаар бодож ярилцана. Туузан цаасаар хийсэн сурагчдын бүтээлтэй танилцах.
-Туузан цаасаар бүтээл хийж сурах.
Өнгийн туузан цаас, цаасны цавуу, өнгийн цаас, хайч.
-12х2 см хэмжээтэй 18 ширхэг туузан цаас бэлтгэнэ.
- Хоѐр өөр өнгийн цаасны үзүүрийг давхарлан наана.
- Хоѐр цаасыг сүлжиж наана.
- Туузан цаасаа тэгшхэн барьж сүлжээ үүсгэн наана.
Туузан цаасан алим хийх:
-Туузан цаасыг дугуйруулан наана.
Хоѐр, гурав дахь туузан цаасыг дугуй хэлбэрт оруулан наахад алимны дүрс үүснэ.
-Ногоон өнгийн цаасаар навч хийж чимэглэнэ.
Туузан цаасыг сүлжих явцад ямар бэрхшээл тулгарсан талаар ярилцана.
Туузан цаасыг бөмбөлөг хэлбэрт оруулахад жижиг шаарыг ашиглан цаасаа нааж дараа нь шаарыг хагалах байдлаар хийж болно.
Дуртай амьтнаа зурах
Өөрийн хамгийн сайн мэддэг амьтны талаар ярилцах.
Сурагчдын зурсан амьтдыг ажиглан ярилцах.
Зургийн дэвтэр, балын харандаа, баллуур, устай сав, бийр, усан будаг, нойтон алчуур
-Амьтны дүрс харандаагаар гаргана.
- Усан будаг ашиглан будна.
-Будсан зургаа эсгий балаар хүрээлэх.
Өөрийн зурсан зургаа бусдадаа тайлбарлан ярилцана. Бусад сурагчдын зургаас юугаараа онцлог болохыг тоочин ярьж болно.
Тоглоом хийж тоглох
-Эрвээхийний талаар мэддэг дуу шүлгээ уншаарай.
- Эрвээхий хаана амьдардаг юугаар хооллодог талаар ярилцана.
-Хайчтай ажиллах аюулгүй ажиллагааны дүрмийг баримтална.
Өнгийн цаас, харандаа, цаасны цавуу, эсгий бал, тосон харандаа
-Өнгийн цаасыг эрвээхийний хэлбэрт оруулан дүрслэн хайчлана.
-Далавчийг өөрийн хүссэнээр зурж чимэглэнэ.
-Эрвээхийг дундуур нь нугалж далавчийг зурагт үзүүлсний дагуу хөдөлгөх цаасыг наана.

20
Эрвээхийний далавчийг хөдөлгөхийн тулд яаж хийвэл болох талаар тунгаан бодож зөв хувилбарыг сонгоно.
Өөрийн төсөөллөөр шувуу зурах
-Өөрсдийн хамгийн сайн мэддэг шувуудын талаар ярилцах.
-Монгол оронд өвөлждөг шувуу, нүүдэлж ирдэг шувууд, хамгийн хайртай шувууныхаа гадаад шинж байдлыг ярилцана.
-Сурах бичигт байгаа дэгдээхий болон шувууг ажиглана.
Зургийн дэвтэр харандаа баллуур, усан будаг, бийр, гуаш, устай сав, нойтон алчуур, эсгий бал
-Хамгийн сайн мэддэг дэгдээхий буюу шувуугаа харандаагаар дүрслэн усан будаг, гуаш ашиглан будна.
-Дэгдээхий болон шувуу зурахдаа зүг зүгт харсан байдлаар болон хөдөлгөөнтэй зурахыг анхаарах.
- Эсгий балаар хүрээлнэ.
-Зурсан шувуугаа найз болон бусад хүмүүст тайлбарлан ярилцах.
-Шувууны талаар мэддэг шүлгээ уншиж сонирхуулах.
Дүрс эвлүүлэх амьтан бүтээх
Дөрвөлжин гурвалжин дүрсийг ашиглан ямар амьтан бүтээж болох талаар төсөөлөн бодож ярилцана.
Өнгийн цаас, хайч, цавуу, харандаа
-Дүрсүүдийг зурж хайчлан бэлтгэх. (бэлэн дүрсүүдийг өрж амьтан бүтээх)
-Дөрвөлжин цаас хоѐр ширхгийг бэлтгээд суурь цаасан дээрээ наана.
-Ам дөрвөлжин цаасыг дөрвөн тэнцүү нугалж, нугалаасны дагуу хайчилна.
-Хайчилсан цаасаар үхрийн чих, сүүл, хөл хийж наана.
-Өнгийн цаасаар үхрийн эвэр, нүд, хамар наана.
-Гурвалжин дүрсийг эвлүүлж гөлөг хийнэ.
Бүтээсэн амьтнаа орчин бүрдүүлэн баяжуулан зурах, наах.
Бусаддаа тайлбарлан ярилцах
Өөрийгөө болон найзуудаа зурах
-Өөрийн хамгийн сайн найзынхаа талаар ярилцах. Миний найзын хийх дуртай зүйл, дуртай өнгө, дуртай хоол гэх мэт.
-Үе тэнгийн найзуудынхаа зурсан бүтээлтэй танилцан ярилцах. Зургийг багш ажиглуулан өөрт төрсөн сэтгэгдлийг яриулна.
Усан будаг, будгийн нийлүүр, устай сав, бийр, эсгий бал.
-Өөрийн хамгийн сайн найзыг зургийн хавтгайн төв хэсэгт байрлуулна.
- Зурсан найзыгаа тойруулан оюуны зураглалын цацаргах аргыг ашиглан дуртай зүйлсийг зургаар илэрхийлнэ.
-Багш зургийн гүйцэтгэлийг анхааран дутуу зүйлсийг гүйцээлгэн бүтээл болоход анхаарах.
-Зурсан зургаа бусад найз нартаа тайлбарлан ярих.
- Зурсан зургаараа үзэсгэлэн гаргах.

21
Дуртай өнгөөрөө наамал хийх
Сурагчдын дуртай өнгийг нэрлүүлэн дуртай өнгөөр нь хос болгон суулгана.
Хатуу цаас, ам дөрвөлжин өнгийн цаас, цавуу, хайч, тосон харандаа
-Дуртай өнгөө ашиглан дарцаг зурах, наах үйл ажиллагаа хийнэ.
-Дуртай өнгөө сонгон авч нугалаад нэг хэсгийг нь цавуудна.
-Нугалсан цаасанд дарцагны савх модыг хавчуулаад нийлүүлэн наана.
-Дарцгийг ямарч хэлбэр дүрс гарган хайчилж болно.
-Дарцган дээрээ тосон харандаа ашиглан нэмэлт зураасаар чимэглэж болно.
Хийсэн дарцгаараа ангиа чимэглэж болно.
Мэндчилгээний загвар хийх
Хайртай аав, ээж, найз нөхдөдөө баярын мэндчилгээ хэрхэн хүргэдэг талаар ярилцана.
Өнгийн цаас, хайч, цавуу, харандаа, усан будаг, гуаш,бийр
Мэндчилгээ хийх цаасаа нугалж бэлтгэнэ.
Өөрийн хүссэн дүрсээ хайчилна.
Хайчилсан дүрсээ нугалсан цаасан дээрээ нааж чимэглэнэ.
Хамгийн сайхан /өөрийн мэдэх/ үгүүдээр мэндчилгээ бичнэ.
Цаас нугалж бүтээл хийх
Багшийн бэлтгэсэн зурагт үзүүлэн болон заавартай танилцах.
Өөрийн хийх бүтээлийг сонгох.
Өнгийн цаас, цавуу, харандаа, баллуур, эсгийн бал, багшийн зурагт үзүүлэн
-Ижил хэмжээтэй ам дөрвөлжин цаас бэлтгэх.
-Бэлтгэсэн цаасыг зааврын дагуу 2-3 цэцэг навч, эрвээхий нугалж бүтээл хийх.
-Хийсэн бүтээлийг эсгий бал ашиглан нэмэлт чимэглэл хийнэ.
Бэлэн болсон бүтээлүүдийг багшийн зааврын дагуу зохиомж үүсгэн нааж хамтын бүтээл болгоно.
Цаасаар бүтээл хийх
Ам дөрвөлжин цаасыг урах, хайчлах байдлаар хэрхэн хялбар дүрс үүсгэж болох талаар ярилцана.
Өнгийн цаас, хайч, цавуу, харандаа, баллуур, эсгийн бал, үлгэрийн баатрын зураг
-Ам дөрвөлжин цаасыг голоор нь нугална. -Битүү талд нь лийр, алим, загас, цэцэг гэх мэт зүйлээс сонгон зурж тэмдэглэн хайчилна.
Бөмбөлөг хайчилж бяцхан ном хийх:
-Ам дөрвөлжин цаасыг голоор нугална.
-Бөмбөлөг зураад хайчилна.
-Хайчилсан бөмбөлөгөө дэлгэхэд хоѐр бөмбөлөг үүснэ.
-Дахин өөр өнгийн цаас нугалж бөмбөлөг зурж хайчилж бүх бөмбөлгөө нийлүүлэн нааж дуртай хүүхэлдэйн баатруудын зургийг наан ном хийнэ.

22
Эсгий бал болон өнгийн цаас ашиглан бүтээлийг чимэглэх
Бүтээлийг хэрхэн хийсэн талаараа тайлбарлан ярих.
Дүрсийг олшруулан будах
-Сурагчдыг дуртай өнгөөр нь, эсвэл дуртай дүрсээр гэх мэтээр таван гишүүнтэй баг болгон хуваасан байна. -Хичээлийн хэрэгслийг бүрэн хангаж бүтээл хийхэд бэлэн болгох. Дүрсийг ямар аргаар үүсгэж болох талаар ярилцана. Жишээ нь: зурах, хайчлах гэх мэт. -Нугалах аргаар дүрс үүсгэж болох талаар ярилцах.
Тосон харандаа, эсгий бал, ам дөрвөлжин хэмжээтэй 23х23 цагаан цаас
-Цаасыг нугалуулах. (Ямарч нугалаа үүсгэж болно.)Аль болох олон нугалуулах тал дээр багш анхаарах.
-Нугалсан цаасыг дэлгэн ямар дүрс үүссэн талаар ярилцана.
-Үүссэн дүрс бүрийг багаараа хамтран будах бөгөөд адил өнгө нэг дор оруулахгүй будуулах талаар анхаарна.
-Бүтээл хийж дууссаны дараа баг бүрийн дүрсийг нэрлүүлж хэдэн өнгө ашигласан нэрлүүлэх.
- Хэд хэдэн дүрсийг нийлүүлэн ажиглан ямар нэг зүйлтэй төстэй байгаа эсэх талаар ярилцах.
Амьтны загвар хийх
Цаасан аяга ашиглан ямар бүтээл хийж болох талаар ярилцана.
Цаасан аяга, гуаш, будгийн нийлүүр, өнгийн цаас, хайч, цавуу
-Цаасан аяганы гадна талыг хар гуашаар будна.
-Аяганы амсрыг хайчлан цэцгийн дэлбээ мэт болгон эргүүлж амсрыг будна.
-Нүд, хамар амыг өнгийн цаас ашиглан наана.
Наймаалж хаана амьдардаг талаар ярилцана.
Загварчлал бүтээх
Зууван дугуй, гонзгой дөрвөлжин дүрс ашиглан хүний загвар хэрхэн бүтээж болох талаар ярилцана.
Өнгийн цаас, хайч, цавуу, эсгий бал
-Зууван дугуй дүрс хайчлан хүний толгой гаргана.
-Нүд, амыг мөн дүрс ашиглан наана. -Дөрвөлжин дүрсийг нааш цаас нугалж хөл гар болгон наана.
Хийсэн бүтээлээ баяжуулж хүү, охин болгон тууз, зангиа зэргийг цаасаар нугалж чимэглэж болно.
Шүлгийн агуулгыг зургаар илэрхийлэх
Хамгийн сайн мэддэг унших дуртай шүлгээ багш болон ангийнхаа найз нарт уншиж сонирхуулах. Энэ шүлгээ зургаар илэрхийл гэвэл хэрхэн илэрхийлэх вэ? Ярилцах.
Тосон харандаа, зургийн дэвтэр, сурах бичиг
-Миний дээл, зараа шүлгийг унших.
-Сурагчдын бүтээлтэй танилцаж ярилцах.
- Өөрт таалагдсан шүлгийн агуулгыг

23
зургаар илэхийлэн зурна.
-Зурсан зургаа тосон харандаагаар зурж баяжуулна.
Зурсан зургаа шүлгийнхээ агуулгатай харьцуулан бусдадаа тайлбарлан ярих.
Цаас нугалж олон дүрс бүтээх
Ам дөрвөлжин цаасыг нугалж юу хийж болох талаар сурагчдын бүтээл дээр ярилцах.
Өөрийн хийх бүтээлийг сонгох.
Өнгийн цаас, хайч,харандаа, цавуу
-Ижил хэмжээтэй ам дөрвөлжин цаас бэлтгэх.
-Бэлтгэсэн цаасыг зааврын дагуу 2-3 нугалж бүтээл хийх.
-Хийсэн бүтээлийг эсгий бал ашиглан нэмэлт чимэглэл хийнэ.
Бэлэн болсон бүтээлүүдийг зохиомж үүсгэн наана.
Машин бүтээх
Цаасаар машин бүтээж болох талаар ярилцаж, хийх аргатай танилцана.
Өнгийн цаас, хайч, цавуу, эсгий бал
-Машиныхаа өнгийг сонгон цаасаа бэлдэж дундуур нь нугалан өөрт таалагддаг машинаа зурж хайчилна.
-Битүү хэсгийг хайчлахгүй байхыг анхаарах шаардлагатай.
-Машины цонх хаалга зэргийг өнгийн цаас, эсгий бал ашиглан дүрсэлнэ.
Бүтээсэн машиндаа багаараа орчин бүрдүүлж “Замын хөдөлгөөнд соѐлтой оролцъѐ” сэдвээр тоглох. Соѐлын үнэт зүйлс
Зорилт: Ардын урлагийн бүтээлийг таних, нэрлэх, баримлын шавраар барих.
Чагтан хээг баримлын шавраар барих
Чагтан хээ гэж ямар хээг хэлдэг талаар мэдэх.
Баримлын шавар, зүсэгч, доор тавих хулдаас буюу хатуу цаас, устай сав, нойтон алчуур, чагтан хээг үзүүлсэн зурагт үзүүлэн
-Чагтан хээг зурагт үзүүлэнгээс ажиглан ярилцах. Чагтан хээний бүтэц нь босоо хэвтээ чиглэлд давхцсан хоѐр зурвас зүйлээс бүтсэн байдаг.
-Сурах бичигт байгаа гурван хэлбэр бүхий чагтан хээг ажиглан ярилцана.
- Баримлын шавраа цувих аргаар бэлтгэнэ.
-Бэлэн болсон баримлын шавраа чагтална.
Чагтан хээнээс өөр ямар хээ мэддэг талаар ярилцаж баримлаар барина.
Багшийн өгөх санамж:
Сурагчдыг зураг зурахын өмнө юу зурах гэж байгаа талаар ярилцаж төсөөлөн бодуулах нь зурах хүслийг улам өдөөж өгдөг. Хичээлийг сонирхолтой болгохын тулд дуу хөгжмийн хичээлтэй холбон дуу сонсгож болно. Жишээ нь: Зургийн хичээл... Өөрийн аргаар бүтээл

24
хийх явцад материалыг сурагч өөрөө сонгох ба багш зөв буруу гэсэн ойлголт өгөхгүй. Танхимын сургалтаас гадна ангийн ажлаар лааны тосон харандаагаар цементэн талбай дээр зурах дадлагын ажил хийлгэж болно. Цэцэг навч, өвс ургамал болон бусад зүйлийг ажиглан өөрт таалагдсаныг зурах. Байгалийн материалаар бүтээл хийх явцад танхимын бус хичээл зохион байгуулж унасан навч мөчир зэргийг түүх, байгалийг ажиглах, түүсэн навч яагаад өөр өнгөтэй байгаа талаар ярилцаж болно.
-Дэвтрийг 35°-45° налуу чиглэлд байрлуулах. Балын харандааны үзүүр ямар байх талаар санамж өгнө. Харандаа, тосон харандаа ба бийрийг эрхий ба дунд хуруун дээрээ тогтоон долоовор хуруугаар дарж барихад анхаарах.
-Харандааг хатуу (Н), зөөлөн (В) балтай гэж ангилдаг. Нэгдүгээр ангийн сурагчдад 2В, 3В харандаа тохиромжтой.
-Балын харандаа болон эсгий балаар босоо, ташуу, хэвтээ, дугуй чиглэлд дүрсийг хүрээ давуулахгүй, дутаахгүй зурааслах нь сурагчдыг цэгцтэй цэвэр нямбай болгоход тустай.
-Зураасаар сурагчид юу илэрхийлж болохыг хийсвэр байдлаар зуруулж өөрсдөөр нь тайлбарлуулахад сонирхолтой зүйл ярьж, энэ нь зураасыг тогтооход хялбар болдог.
-Үйл ажиллагааны явцад аюулгүй ажиллагааны дүрмийг тайлбарлан ярилцах. Хайчийг зөв дамжуулах, зураасны дагуу хайчлах чадварт суралцуулна.
-Усан будгаар будах явцад хит их устай эсвэл усгүй будгаар будах явдал сурагчдад маш их тохиолддог. Усыг хэрхэн тохируулах, будгийн нийлүүр ашиглаж хэвшүүлэхэд багш анхаарах шаардлагатай. Усан будгаар будахдаа бийрээ аль болох хоѐр тийш нь татахгүй нэг зүгт будах аргыг анхаарна. Сурагчид ус болон бийрээ цэвэрлэх, орчиндоо цэвэр ажиллах, нойтон болон хуурай алчуурыг тогтмол хэрэглэж сурах.
- Зураг зурах явцад баллуурыг аль болох бага хэрэглүүлэх, баллуурыг сонгохдоо хэт зөөлөн биш, бас хэтэрхий хатуу биш баллуурыг сонгон өнцөг, ирмэг гарган засвал зураас арилгахад тохиромжтой. Их баллуурдсан зургийн хавтгайг усан будгаар будах явцад цаас үрчийх, ус нэвтрэх зэрэг ажиллахад төвөгтэй болдог.
-Багш хичээл бүрийн онцлогт тохируулан хэрэглэгдэхүүнийг бэлдэх. Агуулгатай холбоотой үзүүлэн таниулах материалыг тогтмол хэрэглэнэ. Байгалийн материал цуглуулах ажлыг анги хамт олноор аялал хийж, байгальтай зөв зохистой харьцаж, байгалиа хайрлан хамгаалах төлөвшил олгоно.
- Баримлын шавраар ажиллаж байгаа тохиолдолд сурагчдын гарыг норгох нь баримлын шавар гарт наалдахгүй байх давуу талтай.
- Бүтээл хийхэд хэд хэдэн хувилбар бүхий зурагт үзүүлэн бэлтгэх. Цаасан урлал болон зарим сайтыг ашиглаж болно. Жишээ нь: /http://www.origami-resource-center.com, http://search.tb.ask.com./ www.galleryart.mn
-Багш сурагчдад аль болох өөрөө ойлгох, учрыг олох оролдлого хийх хугацаа гаргаж өгөх. Хүүхэд өөрийнхөөрөө харж, сэтгэдэг учраас багш тэр зүйл тийм байх ѐстой, тийм өнгөтэй байх ѐстой гэсэн ойлголт өгөхгүй.
-Өөрийн болон бусдын бүтээлийг өөрийн төсөөллөөр тайлбарлахад багш сурагчийн онцлогт тохирсон дээд, дунд, доод түвшний асуултуудыг урьдчилан бэлтгэсэн байна. Асуулт асуухад Блүм таксономийн ангиллыг ашиглана. Мөн өөрийн хийсэн бүтээлээрээ бахархах, бусдын бүтээлийг хүндлэх зэрэг аргад суралцуулна.
-Дадлагын ажлын сэдэв, сонгож хийх материалыг сурагчдаар өөрсдөөр нь сонгуулбал хийх бүтээл нь үр дүнтэй болдог. Сургалтыг үр дүнтэй болгож идэвхжүүлэхийн тулд тухайн нөхцөлд тохирох бүтээлч аргуудыг хэрэглэх.
- Сурагчид зургийн хавтгайд зурах зүйлээ хэтэрхий жижиг эсвэл том зурдаг. Тиймээс зургийн хавтгайд зургаа зөв байрлуулан зурахад багш анхаарч ажиллах шаардлагатай.
- Багш сурагчдын түвшинд тохирсон зурах, бүтээх, харьцуулан жиших, хувиргах, сонсоод зурах, уншаад зурах, гүйцээж зурах, схем зураг уншаад бүтээх, будах, наах, хайчлах зэрэг дасгал даалгавар боловсруулан ажиллуулж болно.
- Зурах, бүтээх чадвар нь сайн сурагчдад ахисан түвшингийн даалгавар өгч цааш ахиулан хөгжүүлэх шаардлагатай.
- Хүүхдийн зурсан зургийг багш ба бусад хүмүүс шүүмжлэх шаардлагагүй. Хүүхэд өөрийн ойлголтоо зургаар шууд илэрхийлдэг. Зурсан зурагт шүүмж ирэх тутам сурагчдад зурж чадахгүй гэсэн ойлголт төрж зураг зураг сонирхол нь буурдаг.

БАГА БОЛОВСРОЛ - ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ

БАГА БОЛОВСРОЛ - ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

Ähnlich wie БАГА БОЛОВСРОЛ - ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ

Ähnlich wie БАГА БОЛОВСРОЛ - ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ (20)

Mehr von Хөвсгөл аймаг Боловсролын газар

Mehr von Хөвсгөл аймаг Боловсролын газар (20)

БАГА БОЛОВСРОЛ - ДҮРСЛЭХ УРЛАГ, ТЕХНОЛОГИ