Ονοματολογία και γραφή Χημικών ενώσεων για την Α Λυκείου (και Γ Γυμνασίου)

1. Ειςαγωγή ςτην γραφή των Χημικών τύπων και
την ονοματολογία των ανόργανων Χημικών
ενώςεων.
Μια παρουςίαςη του Π.ΑΡΦΑΝΗ,για την Α! ΕΠΑΛ 2011,v.01

2. Χημικά στοιχεία
 Χημικά στοιχεία ονομάζονται οι ουσίες που δεν
μπορούν να διασπαστούν σε απλούστερες.
 Σα χημικά στοιχεία αποτελούν τα δομικά
υλικά του πλανήτη μας.
 Είναι λίγο περισσότερα από εκατό(112) και
χωρίζονται σε μέταλλα και αμέταλλα.
 Σαξινομούνται στον περιοδικό πίνακα
 ΢υνδυάζονται μεταξύ τους και δημιουργούν
την αφάνταστη ποικιλία με την οποία
εμφανίζεται η ύλη.

3. ΜΕΤΑΛΛΑ vs. ΑΜΕΤΑΛΛΑ

4. ΣΑ ΢ΤΜΒΟΛΑ ΣΩΝ ΢ΣΟΙΧΕΙΩΝ
 Χρησιμοποιούμε το αρχικό γράμμα
της λατινικής του ονομασίας(με
κεφαλαίο).
΢τις περιπτώσεις που το αρχικό
γράμμα είναι το ίδιο με κάποιου
άλλου στοιχείου μπορεί να
χρησιμοποιηθεί και δεύτερο γράμμα
του ονόματος του στοιχείου(με μικρό).

5. Παραδείγματα:
Ν (nitrogen) – άζωτο
Να (sodium) – νάτριο
C (carbon) – άνθρακας
Ca (calcium) – ασβέστιο
Cl (chlorine) – χλώριο
F (Fluorine) – φθόριο
Fe (iron) - σίδηρος

6. ΣΑ ΑΣΟΜΑ
 Κάθε στοιχείο αποτελείται από άτομα.
 Σα άτομα ενός στοιχείου είναι όμοια
μεταξύ τους και διαφέρουν από άλλα
άτομα άλλων στοιχείων.
 Σα άτομα δεν μετατρέπονται σε άλλου
είδους άτομα, δεν καταστρέφονται και δεν
δημιουργούνται εκ του μηδενός.
 Η ένωση διαφορετικών ατόμων οδηγεί
στον σχηματισμό χημικών ενώσεων.

7. ΣΑ ΜΟΡΙΑ
 Σο μόριο είναι η μικρότερη ποσότητα μιας
ουσίας που μπορεί να υπάρξει στη φύση.
 Όλα τα μόρια ενός χημικού στοιχείου ή
μιας χημικής ένωσης είναι ίδια μεταξύ τους.
μόρια
στοιχείων
μόρια
χημικών
ενώσεων

8. Από τα άτομα στα ιόντα
 Αν ο αριθμός των e σε ένα άτομο δεν είναι
ίσος με τον αριθμό των πρωτονίων τότε το
άτομο μετατράπηκε σε ιόν.
 Αν τα e είναι περισσότερα από τα p, το ιόν
έχει αρνητικό φορτίο και καλείται ανιόν.
 Αν υπάρχουν λιγότερα ηλεκτρόνια από
πρωτόνια τότε το ιόν έχει θετικό φορτίο και
καλείται κατιόν.

9. ΟΙ ΧΗΜΙΚΟΙ ΣΤΠΟΙ

10. Μερικά ςυνηθιςμένα κατιόντα
1+ 2+ 3+
H+ υδρογόνου Mg2+ Mαγνηςίου Al3+ Αργιλίου
Na+ νατρίου Fe2+ Σιδήρου(II) Fe3+ Σιδήρου(III)
K+ Καλίου Co2+ Κοβαλτίου(II) Co3+ Κοβαλτίου(III)
NH4+ Aμμωνίου Ni2+ Nικελίου(II) Ni3+ Nικελίου(III)
Li+ Λιθίου Ca2+ Αςβεςτίου
Ag+ Αργύρου Zn2+ Ψευδαργύρου
Cu+ Χαλκού(Ι) Cu2+ Χαλκού(II)
Τα μονοατομικά κατιόντα έχουν το ίδιο όνομα με το ςτοιχείο Τα πολυατομικά
κατιόντα έχουν ειδικό όνομα . (Π.χ. ιόν αμμωνίου NH4+) Τι ςημαίνει η
γραφή κατιόν χαλκού (ΙΙ);

11. Μερικά από τα πιο ςυνηθιςμένα ανιόντα
1- 2- 3-
F- φθοριούχα ClO3- χλωρικά O2- Οξείδιο
OH- υδροξειδίου ClO2- χλωριώδη CO32- ανθρακικά
Br- βρωμιούχα ClO- υποχλωριώδη SO42- θειικά PO43- φωςφορικά
I- Iωδιούχα ClO4- υπερχλωρικά S2- θειούχα
Cl- Χλωριούχα NO3- νιτρικά
Μονοατομικά ανιόντα με φορτίο “1-” ςχηματίζονται εύκολα από τα ςτοιχεία τησ
ομάδασ 7A (π.χ. Cl, I, Br, F). Ονομάζονται δε από το όνομα του ςτοιχείου και την
κατάληξη –ούχο.

12. Γραφή ενώσεων με δύο τμήματα με φορτίο
1. Γράφουμε τα σύμβολα των δύο τμημάτων, πρώτα
το κατιόν Κ (Μέταλλο) και δίπλα του το ανιόν Α
(Αμέταλλο).
2. Γράφουμε το φορτίο κάθε ανιόντος ως εκθέτη.
3. Γράφουμε χιαστί τα φορτία χωρίς το πρόσημο ως
δείκτες.
4. Απλοποιούμε τους δείκτες.
Mg2+ O2-
Fe3+ O2- Ca2+ HCO3-
Mg2O2
Fe2O3 … Ca(HCO)2
MgO
Σημείωςη: όταν ο δείκτησ είναι 1 παραλείπεται

13. Ονομασία: Άλατα …
x= 1,2,3 y =1,2,3 z = 1,2,3,4
Το Κ είναι κατιόν (μέταλλο)
 ΚxAy Το Α είναι μονοατομικό ανιόν-αμέταλλο
Διαβάζουμε πρώτα το ςτοιχείο που είναι γραμμένο
δεύτερο, βάζοντασ του την κατάληξη -ούχο, και ςτη ςυνέχεια
διαβάζουμε το ςτοιχείο που είναι γραμμένο πρώτο.
 Κx(ΓΟΖ)y Το ΓΟΖ είναι πολυατομικό ιόν(Ο =οξυγόνο).
Διαβάζουμε το όνομα του ιόντοσ πρώτα και το
όνομα του μετάλλου δεύτερο με κατάληξη -ικό.
Πχ: Al2S3 θειούχο αργίλιο, Ca3(PO4)2 Φωςφορικό αςβέςτιο

14. … Οξέα…
 ΗxA , ΗxΓΟΖ. Όταν το κατιόν είναι το υδρογόνο έχουμε
τα Οξέα. Επειδή το Η έχει +1 φορτίο δεν το γράφουμε
(y=1).
 Για τισ ενώςεισ του υδρογόνου με τα αμέταλλα
χρηςιμοποιείται το πρόθεμα υδρο- και ακολουθεί το
όνομα του αμέταλλου. Τα υδατικά διαλύματα των ενώςεων αυτών
παίρνουν επιπλέον μια κατάληξη -ικό οξύ.
 Για τισ ενώςεισ με τα πολυατομικά ιόντα διαβάζουμε
πρώτα το όνομα του ιόντοσ και βάζουμε την κατάληξη
–ικο οξύ.
Πχ: HCl υδροχλώριο, H2S υδρόθειο,HNO3 νιτρικό οξύ, H2SO4 θειικό οξύ, H3PO4
φωςφορικό οξύ.

15. …Βάσεις, οξείδια.
 Κ(ΟΗ)y Στην θέςη του ανιόντοσ πλέον έχουμε υδροξείδιο
(ΟΗ)- και έτςι έχουμε τισ Βάςεισ. Επειδή το ΟΗ έχει -1
φορτίο δεν το γράφουμε (X=1). Διαβάζεται: υδροξείδιο του Κ
Πχ: NaOH υδροξείδιο του νατρίου, Ca(OH)2 υδροξείδιο του αςβεςτίου, Al(OH)3
υδροξείδιο του αργιλίου.
 Σ2ΟX Στη θέςη του ανιόντοσ έχουμε Οξυγόνο και ςτην θέςη
του κατιόντοσ μέταλλο ή αμέταλλο.
Χρηςιμοποιείται αποκλειςτικά η λέξη οξείδιο του Σ. Όταν
έχουμε περιςςότερεσ από μία ενώςεισ, χρηςιμοποιούμε ένα
αριθμητικό πρόθεμα που δείχνει τον αριθμό των ατόμων του
οξυγόνου που υπάρχουν ςτον τύπο τησ ένωςησ
Πχ: Na2O: οξείδιο του νατρίου, Fe2O3: οξείδιο του ςιδήρου, P2O3: τριοξείδιο του
φωςφόρου, CO2: διοξείδιο του άνθρακα.

16. Ειςαγωγή ςτην γραφή των Χημικών τύπων και
την ονοματολογία των ανόργανων Χημικών
ενώςεων.
Τ Ε Λ Ο Σ
http://arfanis.50webs.com 16