1. Παναγιώτης Πλαστήρας
Φιλόλογος στο 20 ΓΕ.Λ. Λιβαδειάς
Διδάσκοντας Νεοελληνική
Λογοτεχνία στην Α΄
Λυκείου
Σεμινάρια: «Διδάσκοντας και Αξιολογώντας Φιλολογικά Μαθήματα στο
Λύκειο»
25-2-2013, Θήβα και 26-2-2013 Λιβαδειά
Διοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας

2. 
Ξεκινώντας τη χρονιά…

Δύο ερωτήματα:
 1ο
(αφορά εμάς): Ποιος ή ποιοι οι
στόχοι της διδασκαλίας της
Λογοτεχνίας;
 2ο(για τους μαθητές): «Τι είναι για σας
η λογοτεχνία ;»

3.  Ανάγνωση στην τάξη του κειμένου:
«ο καπιτάνιος»,
του Στρ.Μυριβήλη.
 Χρειάζεται ανάλυση;

4. στόχος :
Ο μαθητής να βιώσει,να νιώσει να
συγκινηθεί,να αισθανθεί…
 Πρωταρχικός
 Κλειδί και για όλους του άλλους στόχους
«από την τέχνη δεν αναζητάς
μηνύματα αλλά μια σκέψη, μια
ανησυχία την οποία μετά
καλείσαι να προεκτείνεις»


5. 1η Διδακτική Ενότητα:
Τα φύλα στη Λογοτεχνία

6. 1η φάση:πριν την ανάγνωση
 Ερωτήσεις: «Τα φύλα;»
(βιολογική διάκριση)
 Διάλογος
(Κοινωνικοί ρόλοι)
 Εντοπισμός
κοινωνικών ρόλων με
βάση το φύλο (ζητείται από τους μαθητές
να αντλήσουν στοιχεία από διαφήμιση,
επαγγέλματα)
 Διαπίστωση:
«στερεότυπα»

7.  Ερώτημα: «Τι θα θέλατε να μάθετε
σχετικά με τα φύλα και τους κοινωνικούς
ρόλους;»
 Οι μαθητές διατυπώνουν ερωτήματα ,
προβληματισμούς σχετικά με τα φύλα

Ομαδοποίηση ερωτημάτων

8.  Ενδεικτικά
ερωτήματα(μαθητών):
 1.Δικαιώματα και διακρίσεις

2.Ιστορικά στοιχεία/εξέλιξη των κοινωνικών
ρόλων

3.Παραδόσεις,ήθη σχετικά με τη γυναίκα

4.Σύγχρονες αντιλήψεις αλλά και «απαγορεύσεις»
λόγω φύλου.

5.Τηλεόραση και φύλα-ρόλοι

9. Εργασία σε ομάδες:
 Οι μαθητές επιλέγουν ερώτημα και
αναζητούν στοιχεία στη βιβλιοθήκη και
στο διαδίκτυο(ή στο σπίτι)
 Συγγραφή σύντομης εργασίας
 Παρουσίαση εργασιών

10.  Συμπλήρωση
ερωτηματολογίου
που αφορά :
 Το αρσενικό και θηλυκό στο ζωικό
βασίλειο(χαρακτηριστικά,συνήθειες)
 δραστηριότητες και ασχολίες
σε σχέση με
το φύλο μέσα στην οικογένεια
 Αιτιολόγηση των επιλογών

11. 






Αποτελέσματα-Στατιστική απόδοση
Αξιολόγηση-σχολιασμός αποτελεσμάτων
Ερωτήσεις-Διάλογος:
Στερεότυπα και φύλα
Εργασία και στερεότυπα
Επαγγέλματα και προκαταλήψεις
Ολιγόλεπτη Εργασία:Οι μαθητές
γράφουν ελεύθερα τις σκέψεις τους για
τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου

12. Ενδεικτικά αποτελέσματα:
(95-100%)
Άνδρες:
Βάψιμο σπιτιού
Επιδιόρθωση
Οδήγηση
μπρίζας
σε μακρινό ταξίδι

13. Γυναίκες:
 καθαρισμός μπάνιου

Φροντίδα για το φαγητό

Ξεσκόνισμα σπιτιού

14. 2η φάση:κύρια ανάγνωση
Κείμενα για μελέτη (στο σπίτι):
 1.Του νεκρού αδελφού,
δημοτικό,βιβλ. Α΄Λυκείου

2.Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς,
Α. Λασκαράτου,βιβλ. Α΄Λυκείου

3.Ο Πολυπαθής,
Γ. Παλαιολόγου,βιβλ.Α΄Λυκείου

4.Μονόλογος Ευαισθήτου,
Εμ. Ροϊδη,βιβλ. Α΄Λυκείου

5.Στέλλα Βιολάντη,
Γρ. Ξενόπουλου,απόσπ. Βιβλ. Β΄Λυκείου
(δόθηκε σε φωτοτυπία)

15.  Στην
τάξη:
 Χωρισμός σε ομάδες(5 ομάδες)
κάθε ομάδα
εξετάζει ένα κείμενο με θεματικούς άξονες
σε φύλλο εργασίας
 εργασία κατά ομάδες:

16. Φύλλο εργασίας
Ερωτήσεις:
 1.Να παρουσιάσετε σε μια περίληψη
την «υπόθεση» του κειμένου
 2.Να εξετάσετε το πλαίσιο του
έργου (ιστορικές αναφορές,
κοινωνικές συνθήκες, αντιλήψεις και
ήθη).
 Σύνδεση έργου με την εποχή του
και το συγγραφέα
 3.Πώς παρουσιάζονται τα φύλαρόλοι στο κείμενο;
(ήρωες,χαρακτήρες, συμπεριφορές )

17. 
Οι μαθητές ,ανά ομάδα, μελετούν και
καταγράφουν στοιχεία

Παρουσίαση στην τάξη

(ο λόγος σε όλους τους μαθητές)
Ανάγνωση αποσπασμάτων
Διάλογος,υποβολή ερωτήσεων από τις
άλλες ομάδες
 Σχολιασμός


Σύγκριση κειμένων(κυρίως ως προς τα
φύλα)

συμπεράσματα

18.  Εργασίες
για το σπίτι:
α) «του νεκρού αδελφού»: εντοπισμός
σημαντικών χαρακτηριστικών των
δημοτικών τραγουδιών
(δίνονται τα χαρακτηριστικά,σελ.18,19,20
βιβλίου)
β) στα πεζά: είδη αφήγησης
[δίνεται η θεωρία από το βιβλίο της Έκθεσης.]

19. 6ο Κείμενο : « Φόνισσα»,
Αλ. Παπαδιαμάντη
(σχ. Βιβλ. Β΄Λυκείου)
(κοινό για όλους )
 Δίνονται
στους μαθητές τα
αποσπάσματα για ανάγνωση στο
σπίτι.
(χωρίς την τελευταία ενότητα)

20. Επεξεργασία στην τάξη κατά ομάδες
 Φύλλο
εργασίας με θέματα:
1.Μορφή,τεχνική,αφήγηση(1η ομάδα)
2.Κοινωνικό πλαίσιο(2η ομάδα)
3.Πολιτιστικά στοιχεία ,ήθη(3η ομάδα)
4.Χαρακτήρας/μεταπτώσεις της
Φραγκογιαννούς(4η ,5η ομάδα)

21. 
Η επεξεργασία γίνεται ανά ενότητα

Ανάγνωση κάθε ενότητας

Δίνεται στους μαθητές χρόνος και
καταγράφουν τα στοιχεία

Παρουσιάζουν τις απόψεις τους

Συζήτηση-ανάλυση

22.  Κοινή
Εργασία(από όλες τις
ομάδες):
 Οι μαθητές
δημιουργούν,δίνοντας λύση στο
έργο με το δικό τους (ανά ομάδα ) τέλος.
 Ανάγνωση στην τάξη των επιλογών
 αιτιολόγηση από κάθε ομάδα
 Ανάγνωση του τέλους που δίνει ο
Παπαδιαμάντης
 Συζήτηση για το θέμα/την επιλογή του/την
επιλογή τού παπαδιαμαντικού τέλους.
 Λίγα λόγια για τον Παπαδιαμάντη και το
έργο του(ήρωες του Παπαδιαμάντη)

23. 7ο κείμενο(κοινό): «Η τιμή και το
χρήμα»,Κ.Θεοτόκη.
 Φύλλο εργασίας με θέματα ανάλογα
με αυτά της «φόνισσας».
 Εναλλακτική
λύση: οι μαθητές
επεξεργάζονται το απόσπασμα με τη
μορφή διαγωνίσματος
 Βασική
ερώτηση διαγωνίσματος :
να δώσουν οι μαθητές ένα άλλο δικό
τους τέλος στο έργο

24. 
2ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ
ΤΑΞΗ:Α΄
ΜΑΘΗΜΑ:Νεοελληνική Λογοτεχνία
ΟΝΟΜ /ΜΟ:.................................................................
ΚΕΙΜΕΝΟ: «Η τιμή και το χρήμα»,Κ. Θεοτόκη

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.Μελετώντας το κείμενο(κυρίως τις δύο πρώτες ενότητες ) να
περιγράψετε τα ήθη και τα χαρακτηριστικά της εποχής στην οποία
διαδραματίζεται η υπόθεση.(μόρια 20)

2.Με βάση τις ενότητες 2και 3 ,να εξετάσετε τη θέση της
γυναίκας ,μελετώντας και τη σιόρα-Επιστήμη αλλά κυρίως τη
Ρήνη.(μόρια 20)

3.Συνεχίστε το κείμενο,δίνοντας σύντομα ένα δικό σας τέλος στην
υπόθεση.(10-12 σειρές)(μόρια 15)

4.Αφού διαβάσετε το τέλος του έργου να απαντήσετε στις
παρακάτω ερωτήσεις:
α)Να χαρακτηρίσετε τον Αντρέα(μόρια 15)
β)Να κρίνετε την τελική στάση της Ρήνης(μόρια 15)
γ)Να σχολιάσετε τον τίτλο του έργου και να τον συσχετίσετε
με τη στάση των πρωταγωνιστών .(μόρια 15)







25.  Διόρθωση γραπτών /συζήτηση έργου
 Ιδιαίτερος σχολιασμός του ανατρεπτικού ,
για την εποχή του, τέλους.
 Σύγκριση με το σήμερα /αναφορά στο
Θεοτόκη και στις απόψεις του
συνδυαζόμενες με την εποχή του.

26.  3η
φάση:μετά την ανάγνωση
 Επί
της ουσίας είναι ενσωματωμένη
στη δεύτερη, με το γράψιμο από τους
μαθητές του τέλους στα έργα
«φόνισσα» και «η τιμή και το
χρήμα»

27.  1η
Εναλλακτική πρόταση: οι
μαθητές δραματοποιούν στην τάξη
αποσπάσματα (Στέλλα Βιολάντη ή
από την «τιμή και το χρήμα»)
 2η
εναλλακτική πρόταση:
 Προβολή στην τάξη των έργων
«φόνισσα» και «τιμή και το χρήμα»
από το αρχείο της ΕΡΤ.

28.  ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και
ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
1.Κριτήρια επιλογής κειμένων
α)γραμμική προσέγγιση του
θέματος με βάση το χρόνο-την εποχή
β)η «προκλητικότητα» του
θέματος και η ιδιαιτερότητα των
χαρακτήρων των έργων

29.  Επαρκής
ανάπτυξη του
προβληματισμού σχετικά με το
θέμα/αναφορές στο σήμερα
 Διεύρυνση γνωστικού ορίζοντα
 Καλλιέργεια κριτικής στάσης
π.χ.
συνθήκες
αξίες,ήθη,χαρακτήρες
 Η θεματολογική ενότητα έδινε τη
δυνατότητα σύγκρισης των
κειμένων,των εποχών αλλά κυρίως
των διαφορετικών οπτικών

30.  2.Διάρκεια
διδασκαλίας
Διδακτικές ώρες(22 ):
 4 για την πρώτη φάση
 2 για την μελέτη των πρώτων 5
κειμένων
 7 ώρες για την παρουσίαση και την
ανάλυση
 5 ώρες για τη «φόνισσα»,μαζί με την
προβολή του βίντεο
 2 ώρες για το διαγώνισμα(η τιμή και
το χρήμα)
 2 ώρες για την διόρθωση-ανάλυση

31.  Με
δεδομένο πως δεν
ολοκληρώθηκε η τρίτη
ενότητα(θέατρο),
υπήρξε πρόβλημα
 Το
ζήτημα προκύπτει κατά την
παρουσίαση των πρώτων 5
κειμένων(ανάγκη κατανόησης
απ΄όλους τους μαθητές )

32. 3.Εργασία σε ομάδες



Υπήρξε διάθεση και αποτέλεσμα
αλλά και ό,τι συμβαίνει συνήθως:
κάποιοι αναλαμβάνουν
περισσότερες πρωτοβουλίες
και

κάποιοι λιγότερες

33. 4.Τελικά:Ικανοποιητική η
ενεργοποίηση των μαθητών
Σε αρκετές φάσεις της διδασκαλίας
συμμετείχαν και μαθητές με
«μικρότερες» δυνατότητες
Ενθουσίασε τους μαθητές η δυνατότητα
να συνεχίσουν και να δώσουν το δικό
τους τέλος σε κάποια έργα(π.χ. Φόνισσα
/ Τιμή και το χρήμα)

34. 5.Αξιοποιήθηκαν :
(γραπτός λόγος,
προφορική παρουσίαση,
ερωτηματολόγιο,
συνεργασία ,
ομαδική εργασία,
το διαδίκτυο κ.λ.π.)

35. 6.Φιλαναγνωσία:
 λίγοι μαθητές διάβασαν τα κείμενα
Αλλά:κάποιοι ενδιαφέρθηκαν για
τη «φόνισσα»,τη «Στέλλα
Βιολάντη» και 2-3 ενδιαφέρθηκαν
να διαβάσουν Ροΐδη

36.  Αδυναμία η αποσπασματικότητα της
εργασίας(διαφορετικά κείμενα για κάθε
ομάδα )
 και δυσκολία παρακολούθησης των άλλων
κειμένων( αρκετοί μαθητές τελικά δεν
διάβασαν τα κείμενα στο σπίτι , παρόλο που
αυτό ήταν το πρώτο βήμα)
 η παραπάνω αδυναμία μειωνόταν από την
κοινή θεματολογία και τη σύγκριση

37. παρατηρήθηκε μια ελαφρά κόπωση
λόγω του ιδιου θέματος (κείμενα με
παρόμοια κατανομή ρόλων /φύλων)
αυτό όμως αντιστράφηκε με το
πέρασμα στα δύο αξιολογόταταελκυστικά-ανατρεπτικά για το τέλος
τους έργα(Φόνισσα-Τιμή και το χρήμα)

38.  ΓΕΝΙΚΗ
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ
«
πιο ευχάριστη η λογοτεχνία» είπαν οι
μαθητές
 Η επεξεργασία κειμένων με θεματική ενότητα
είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση.
 Η ελευθερία επιλογής
κειμένων , χωρίς
δέσμευση από ύλη ή ανθολόγια, θεωρώ πως
απελευθερώνει και το μάθημα και εμάς.