κειμενο

1. Περιβαλλοντικήομάδα2ουΓυμνασίουΝέωνΜουδανιών
2007-08
Ανακαλύπτουμεταδιατηρητέα
φυσικάμνημείατηςΕλλάδας
Την ώρα την υπέρτατη, που θε να σβεί το φως μου ένας θα
είναι εμένα ο πιο τρανός καημός μου.
Δεν θα είναι οι κούφιοι λογισμοί, οι αδικιές του κόσμου.
Θα είναι πως δε δυνήθηκα μ΄ εσέ να ζήσω, πλάση
Πράσινη απάνου στα βουνά, στ΄αγριόδεντρα, στα δάση.
Θα είναι πως δε σε χάρηκα, σκυφτός μες΄στα βιβλία,
Ω φύση ,ολάκερη ζωή κι ολάκερη σοφία.

2. 2ο
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΣΧ. ΕΤΟΣ 2007-08
«ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΤΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ
ΦΥΣΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ»
ΜΑΙΟΣ 2008
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ 2ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ

3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
ΥΠΕΥΘΥΝΕΣΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Ζάχου Ελένη, θεολόγος
Παπαναστασίου Κωνσταντίνα , πολιτικός μηχανικός
Χαλκιά Ειρήνη, φιλόλογος
Β3 Β4
1. ΠΟΥΡΝΑΡΑ ΒΑΙΑ
2. ΝΤΟΤΣΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑ
3. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
4. ΠΟΥΣΗ ΡΑΦΑΕΛΑ
5. ΟΥΖΟΥΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
6. ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
7. ΣΚΕΥΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
8. ΠΟΝΤΙΚΕΡΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ
9. ΣΑΡΙΓΓΕΛΟΣ ΧΑΡΗΣ
10.ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
11.ΤΑΜΠΟΥ ΑΝΝΑ
12.ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥΜΑΡΙΑΝΘΗ
13.ΠΟΔΑΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ
14.ΣΑΠΟΥΝΑ ΕΦΗ
15.ΤΣΟΛΜΕΚΤΣΟΓΛΟΥΦΟΝΗ
16.ΠΑΝΙΣΚΑΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
17.ΠΑΝΤΑΖΙΔΗΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ
18.ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥΝΙΚΟΣ
19.ΠΑΠΑΤΣΙΦΛΙΚΙΩΥΗΣ
ΘΟΔΩΡΟΣ
20.ΝΕΝΟΒΑ ΝΑΤΑΛΙ
21.ΣΑΡΧΩΣΗ ΕΦΗ
22.ΓΑΛΑΝΗ ΕΛΕΝΗ
23.ΔΕΡΒΗ ΠΩΛΙΝΑ
1. ΤΣΑΤΣΑΛΙΔΗΣΣΑΒΒΑΣ
2. ΣΩΤΗΡΙΑΔΟΥΜΑΡΙΑ
3. ΜΟΥΡΜΟΥΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
4. ΜΑΤΖΙΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
5. ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ
6. ΤΣΑΜΙΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
7. ΣΟΣΕΝΚΟ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
8. ΦΑΦΕΣΑ ΝΑΤΑΛΙΑ
9. ΤΣΙΓΓΕΛΙΔΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ
10.ΜΟΥΡΑΤΙΔΟΥΟΞΑΝΑ
11.ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΙΔΗΣ ΘΟΔΩΡΟΣ
12.ΤΣΟΜΟΓΛΟΥΔΗΜΗΤΡΗΣ
13.ΧΑΤΖΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
14.ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
15.ΦΕΥΓΑ ΜΑΡΙΑ
16. ΣΤΡΑΤΟΠΟΥΛΟΥΧΡΙΣΤΙΝΑ

4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
 Πρωτοτυπία θέματος
 Ευαισθησίατων μαθητώνσε περιβαλλοντικάθέματα ίδίως μετά
τις καταστροφικέςπυρκαγιέςτοκαλοκαίριπου πέρασε.
ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
γνωστικοί στόχοι
να γνωρισουν οι
μαθητές τα φυσικά
διατηρητέα μνημεία
ολης της Ελλάδας
εκπαιδευτικοι στόχοι
•ομαδική -συνεργατική
μάθηση
•χρηση ψηφιακών
μέσων
κοινωνικοίστόχοι
ευαισθητοποίηση σε
θέματα περιβάλλοντος
αλλη θεώρηση του
οικοσυστήματος
σεβασμός και αγάπη
στο περιβάλλον

5. της
εργασίας σε word
καλλιτεχνικές
προσεγγίσεις
κολάζ,φώτο,ζωγραφική
.
παρουσίαση της
εργασίας σε power
point
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ενημέρωση των
μαθητών σχετικά
με το θέμα
χωρισμός σε
ομάδες
κατανομή ρόλων
σε καθε ομάδα
έρευνα -
επεξεργασία των
δεδομένωνκαι
καταγραφή τους

6. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΦΥΣΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ;
Πολλές από τις περιοχές που μελετήθηκαν έχουν αναγνωρισθεί από τις Ελληνικές
Αρχές ως σημαντικές για την προστασία της φύσης και προστατεύονται
νομοθετικά. Ωστόσο, υπάρχουν περιοχές που δεν είναι επαρκώς γνωστές και
συνεπώς δεν προστατεύονται σε περιφερειακό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Στα
πλαίσια του έργου, λήφθηκε υπόψη η εθνική νομοθεσία, έτσι ώστε να περιληφθούν
σχεδόν όλες οι περιοχές που βρίσκονται κάτω από κάποιο εθνικό καθεστώς
προστασίας, όπως οι Εθνικοί Δρυμοί, τα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, τα
Αισθητικά Δάση, τα Θαλάσσια Πάρκα, τα Καταφύγια Θηραμάτων, τα Εκτροφεία
Θηραμάτων και οι Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές
Ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης κηρύσσονταιεκτάσεις,
δημόσιες ή μη, που παρουσιάζουν παλαιοντολογικό,
γεωμορφολογικόκαι ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς και συστάδες
δένδρων ή δένδρα ή και σπάνια είδη φυτών που έχουν ιδιαίτερη
βοτανική, φυτογεωγραφική, αισθητική και ιστορική σημασία.
Στις περιοχές αυτές ισχύουν οι ίδιες απαγορεύσεις όπως και στους πυρήνες
Εθνικών Δρυμών. Από τις περιοχές που μελετήθηκαν, 14 περιλαμβάνουν
εκτάσεις που προστατεύονται ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης. Ωστόσο, σε
ορισμένες μεγάλες περιοχές, οι προστατευόμενες εκτάσεις καλύπτουν πολύ
μικρό ποσοστό της συνολικής επιφάνειας, με αποτέλεσμα η επί τοις εκατό
τους κάλυψη στον πίνακα Α.5. να εμφανίζεται ως μηδενική.

7. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΥΣHΣ
Συνολικός αριθ. :
51Μνημεία
Συνολική Εκταση: 16.700 Εκτ. (Σημείωση: Πολλά φυσικά μνημεία είναι μεμονωμένα
δένδρα ή μικροσυστάδες δένδρων και συνεπώς δεν υπάρχει αναφορά σε έκταση)
Φυσικό
Μνημείο
Έτο
ς
Κήρ
υξ.
Εκτ
αση Σύντομη Περιγραφή Γεωγραφική Θέση
Απόφ
αση ή
Δ/γμα
(ΦΕΚ
)
1. Οι δύο
πλάτανοι
Σχολαρίου -
Λαγκαδά
1975 192
Δύο δέντρα πλατάνου που τα κάνουν
σημαντικά η ηλικία τους , οι διαστάσεις
τους και το γεγονός ότι στην κορφή τους
φτιάχνουν τις φωλιές τους κάθε χρόνο
πολλά ζευγάρια πανέμορφων ερωδιών.
Κοντά στο χωριό Σχολάριο
ανάμεσα στις λίμνες Βόλβη και
Κορώνεια, στην περιοχή
Λαγκαδά Θεσσαλονίκης.
Απ.
5212/1
975
(281/Τ
Β/1975
)
2. Ο
Πλάτανος
του
Παυσανία,
στο Αίγιο
1976
Τεράστιος πλάτανος ίσως ο μεγαλύτερος
σε ηλικία και διαστάσεις στην Ελλάδα ,με
μεγάλο κενό στο εσωτερικό του κορμού του
και με μεγάλη ιστορική αξία.
Στην πόλη του Αιγίου κοντά
στην παραλία Νομός Αχαίας.
Απ.33
864/19
76
1976
(738/Τ
Β/1976
)
3. Οι
'Δώδεκα
βρύσες' του
Αιγίου
1976
Παλιά πηγή , γνωστή ως 'οι δώδεκα βρύσες'
που σήμερα έχει σχεδόν στερέψει. Στην
ίδια θέση και στενά συνδεδεμένη με την
ιστορία του Πλατάνου του Παυσανία, στο
Αίγιο.
Κοντά στον Πλάτανο του
Παυσανία απέναντι σε μια
παλιά εκκλησία στο Αίγιο κοντά
στην παραλία.
»
4. Το Κλήμα
των
Καλαβρύτω
ν
(Το Κλήμα
του
Παυσανία )
1976
Εντυπωσιακό άγριο κλήμα που συμφύεται
με ομάδα από πουρνάρια. Αποτελεί
αξιόλογο επιστημονικό και αισθητικό
μνημείο της φύσης και παράλληλα είναι
τουριστικός πόλος έλξης στην περιοχή.
Στην αυλή της εκκλησίας του
Αγ. Νικολάου, κοντά στο χωριό
Παγκράτι της περιοχής
Καλαβρύτων Νομού Αχαίας.
Απ.44
040/
2526/1
976
(738/Τ
Β/1976
)
5.Το Πεύκο
της Νικήτης
Χαλκιδικής
1976
Πεύκο δίπλα στη θάλασσα , εντυπωσιακού
μεγέθους και μοναδικού αισθητικού
κάλλους.
Κοντά στο χωριό Νικήτη στην
περιοχή Πολύγυρου Χαλκιδικής.
Απ.
44039/
2525/1
975
(738/Τ
Β/1976
)
6. Ο
Πλάτανος
στον
Γεροπλάταν
ο
Χαλκιδικής
1976
Πολύ γέρικος πλάτανος με τεράστιους
κλώνους και πηγή στις ρίζες του.
Στην κεντρική πλατεία του
χωριού Γεροπλάτανου στην
περιοχή Πολύγυρου Χαλκιδικής.
»
7. Ο
Πλάτανος
Βάβδου
Χαλκιδικής
1976
Γέρικος πλάτανος με ειδικά μορφολογικά
και βοτανικά χαρακτηριστικά καθώς και
με ιστορική αξία.
Στην κεντρική πλατεία του
χωριού Βάβδος, στην περιοχή
Πολύγυρου Χαλκιδικής.
»

8. 8. Οι
Πλάτανοι
των
Κομποτάδω
ν Φθιώτιδας
1976
Ομάδα πέντε γέρικων πλατάνων που
συνδέονται με σημαντικά ιστορικά
γεγονότα.
Στην πλατεία του χωριού
Κομποτάδες στον Νομό
Φθιώτιδας.
Απ.
72906/
4096/1
976)
(1113/
ΤΒ/19
75)
9. Ο
Πλάτανος
της Άρτας
1976
Πλατάνι αιωνόβιο και με πανέμορφο
σχήμα φυλλωσιάς , κοντά στο γνωστό
'γεφύρι της Άρτας' πάνω στον ποταμό
Άραχθο , συνδεδεμένο με πολλούς από
τους θρύλους της περιοχής.
Στην είσοδο της πόλης της Άρτας
στη Β.Δ. Ελλάδα.
Απ.
72907/
4097/1
976
(1113/
ΤΒ/19
76)
10. Ο
αειθαλής
Πλάτανος
της Φαιστού
στην Κρήτη
1977
Ποικιλία πλατάνου που διατηρεί το
φύλλωμά του όλο το χρόνο παρουσιάζει
ιδιαίτερο επιστημονικό και αισθητικό
ενδιαφέρον για πολλούς λόγους. Το
συγκεκριμένο αυτό δέντρο έχει και
ξεχωριστή ιστορική αξία.
Κοντά στην αρχαία πόλη της
Φαιστού του Νομού Ηρακλείου ,
στην Κρήτη.
Απ.
20230
6/
3584/1
977
(590/Τ
Β/1977
)
11. Το
Κυπαρίσσι
της Πρασιάς
Ευρυτανίας
1977
Υπεραιωονόβιο κυπαρίσσι εντυπωσιακού
μεγέθους που συνδέεται με σοβαρά
ιστορικά γεγονότα.
Κοντά στο χωριό Πρασιά του
Νομού Ευρυτανίας.
»
12. Οι
Πλάτανοι
της Βέροιας
1977
Δύο γέρικα πλατάνια μέσα στη Βέροια
τεράστιου μεγέθους που συνδέονται με την
ιστορία της περιοχής.
Στο κέντρο της πόλης της
Βέροιας στον Νομό Ημαθίας Β.
Ελλάδα.
»
13. Ο
Πλάτανος
του
Ναυπλίου
1977
Γέρικο , εντυπωσιακό πλατάνι που
συνδέεται με τον ήρωα του 1821 Θεόδωρο
Κολοκοτρώνη.
Στο κέντρο της πόλης του
Ναυπλίου, στον Νομό
Αργολίδας.
»
14. Η Ελιά
του
Ναυπλίου
1977
Ελιά μεγάλης ηλικίας με αξιόλογα
μορφολογικά και αισθητικά
χαρακτηριστικά και ιστορική αξία.
Στην πλατεία Παναγιάς της
πόλης του Ναυπλίου, στον Νομό
Αργολίδας.
»
15. Ο
Φοίνικας
του
Ναυπλίου
1977
Φοίνικας που τον φύτευε ο πρώτος
Κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης
Καποδίστριας όταν το Ναύπλιο ήταν η
πρωτεύουσα της χώρας.
Στην πλατεία 'Πέντε αδέλφια'
της πόλης του Ναυπλίου , στον
Νομό Αργολίδας.
»
16. Οι
Ίταμοι
Κρυονερίου
Αργολίδας
1977
Πανέμορφη ομάδα δέντρων υπόλειμμα
παλιού εκτεταμένου δάσους αφιερωμένου
στη θεά Άρτεμη.
Κοντά στο χωριό Κρυονέρι , στο
βουνό Αρτεμίσιο, στον Νομό
Αργολίδας.
»
17. Οι Ελιές
της
Δημαίνης
Αργολίδας
1977
Ομάδα από οκτώ ελιές με ιδιάζουσα
θρησκευτική αξία. Ανήκουν στο παλιό
μοναστήρι των Ταξιαρχών και συνδέονται
με ιστορικά γεγονότα της περιοχής.
Κοντά στο χωριό Δημαίνη , στον
Νομό Αργολίδας.
»
18. Οι Ελιές
του
Αλμυροποτ
άμου
1977
Τρεις αιωνόβιες ελιές , με σημαντικά
μορφολογικά χαρακτηριστικά και
αξιόλογη αισθητική παρουσία δίπλα σε
παλιά εκκλησία του παραθαλάσσιου
Στο χωριό Αλμυροπόταμος της
επαρχίας Καρυστίας στην
Εύβοια.
»

9. Ευβοίας χωριού.
19. Ο
Πλάτανος
της
Δημητσάνα
ς Αρκαδίας
1980
Εντυπωσιακό γέρικο πλατάνι , μεγάλων
διαστάσεων , που συνδέεται με σημαντικά
ιστορικά γεγονότα της περιοχής.
Κοντά στη Δημητσάνα στον
Νομό Αρκαδίας.
Απ.
20099
5/7950
/1979
(121/Τ
Δ/198
0)
20. Ο
Σφένδαμος
του
Σιδηροκάστ
ρου
Μεσσηνίας
1980
Όμορφο γέρικο δέντρο σφενδάμου, κοντά
σε μια ιδιαίτερου ενδιαφέροντος πηγή ,
μοναδικό στην περιοχή για την βοτανική
και αισθητική του αξία.
Κοντά στο χωριό Σιδηρόκαστρο
Μεσσηνίας.
»
21. Η Ελιά
της
Καλαμάτας
1980
Αιωνόβια ελιά , αντιπροσωπευτική της
γνωστής ποικιλίας 'Ελαιών Καλαμάτας'.
Μέσα στην πόλη της Καλαμάτας
στον Νομό Μεσσηνίας.
Απ.
20099
5/7950
/1979
(121/Τ
Δ/198
0)
22 Το Δάσος
δενδρόκεδρ
ων στην
Κυνουρία
Αρκαδίας
1980
Αμιγές δάσος 740 στρεμμάτων σπάνιου
είδους δενδρόκεδρων μοναδικό για την
βοτανική και οικολογική αξία του.
Κοντά στο χωριό Άγ. Πέτρος
στην επαρχία Κυνουρίας του
Νομού Αρκαδίας.
»
23. Η Δρυς
του
Περιθωρίου
Αρκαδίας
1980
Αιωνόβιο δέντρο βελανιδιάς (πυκνανθής)
με ιδιάζουσα ιστορική σημασία , στην αυλή
της Παλιάς εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου.
Στη θέση “Κάμπος του χωριού
Περιθώρι” ,στον Νομό Αρκαδίας.
»
24. Συστάδα
Δρυός και
Φράξου στις
Μουριές,
Κιλκίς
1980 92
Όμορφο φυσικό δάσος μεικτής σύνθεσης
δρυός και φράξου, αξιόλογο επίσης για την
οικολογική σημασία του και την αξία του
ως χώρου αναψυχής.
Στη θέση Κουρί του χωριού
Μουριές στον Νομό Κιλκίς.
»
25. Η Δρυς
στις Κοροές,
Ηρακλείου
1980
Αιωνόβια δρυς με ιδιάζουσα βοτανική αξία
που συνδέεται με ιστορικά γεγονότα της
περιοχής.
Κοντά στο χωριό Κοροές της
επαρχίας Μαλεβίση στον Νομό
Ηρακλείου.
»
26.Οι
Βελανιδιές
στην
Καλαμιά
Αιγίου
1980
Δύο πολύ γέρικες βελανιδιές
χαρακτηριστικές της περιοχής και
συνδεόμενες με πολλά τοπικά γεγονότα.
Στη θέση “Πέντε δέντρα” του
χωριού Καλαμιά, στην περιοχή
Αιγίου.
»
27. Η Δρυς
της Δόριζας
Αρκαδίας
1980
Πουρνάρι εντυπωσιακού μεγέθους στην
αυλή μιας εκκλησίας , αξιόλογο υπόλειμμα
από σημαντικό δάσος δρυός, που κάηκε το
1826.
Στο χωριό Δόριζα στον Νομό
Αρκαδίας.
»
28. Ο
Πλάτανος
Βλάτους
Χανίων
1980
Πελώριος αιωνόβιος πλάτανος με τεράστια
κουφάλα ,μέσα στην οποία κρύβονταν
άνθρωποι και πυρομαχικά κατά την
Τουρκοκρατία και τη γερμανική κατοχή.
Στη θέση Μιχαλιανά του χωριού
Βλάτους στον Νομό Χανίων.
»

10. 29. Ο
Πλάτανος
Άγ.
Μαρίνας
Φθιώτιδας
1980
Γέρικος πλάτανος εντυπωσιακού μεγέθους
, στην αυλή της εκκλησίαςτης Αγ. Μαρίνας
, που συνδέεται στενά με τα ιστορικά
γεγονότα της περιοχής.
Στο χωριό Αγ. Μαρίνα της
Λοκρίδας στον Νομό Φθιώτιδας.
»
30. Οι
Πλάτανοι
της Λαμίας
1980
Τέσσερις αιωνόβιοι και Πανέμορφοι
πλάτανοι γνωστοί στην Περιοχή για το
μέγεθος και το αισθητικό κάλλος τους.
Στην 'Πλατεία του λαού' στην
πόλη της Λαμίας , στον Νομό
Φθιώτιδας.
Απ.
20099
5/
7950/1
979
(121/Τ
Δ/198
0)
31. Το
Παρθένο
δάσος της
Κεντρικής
Ροδόπης
1980 550
Περιοχή με μοναδική οικολογική αξία όπου
και το παρθένο δασικό οικοσύστημα στο
οποίο η πανίδα και η χλωρίδα έχουν
παραμείνει ανέπαφες ως τις μέρες μας.
Στην περιοχή υπάρχει ιδιαίτερα υψηλό
ποσοστό παλιών δασικών σχηματισμών ,
κυρίως ερυθρελάτης , δασικής οξιάς
δασικής πεύκης κ.τ.λ. Γνωστοί βιολόγοι
έχουν δηλώσει 'ότι στην Ευρώπη δεν έχει
επιζήσει άλλο παρθένο δάσος με τέτοιο
μέγεθος και τέτοια σύνθεση φυτικών και
ζωικών ειδών.' Γενικά η περιοχή είναι
ευρύτατα γνωστή για την σημαντική
επιστημονική αξία της.
Στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα ,
στην οροσειρά της Ροδόπης,
κοντά στο Παρανέστι, στον Νομό
Δράμας.
»
32. Το Δάσος
της οξιάς
στην Τσίχλα
Χαϊντού
Ξάνθης
1980 18
Περιοχή με εκτεταμένα δάση οξιάς , που
περιλαμβάνει επίσης λιβάδια και
υγρότοπους. Σε φυσική κατάσταση , χωρίς
έντονη εκμετάλλευση από τον άνθρωπο ως
σήμερα. Παρουσιάζει ιδιαίτερη
επιστημονική και οικολογική αξία.
Στην οροσειρά της Ροδόπης στα
ελληνοβουλγαρικά σύνορα
,κοντά στη θέση Χαϊντού, στον
Νομό Ξάνθης.
»
33.Το Δάσος
οξιάς στο
Πευκωτό
Πέλλας
1980 33
Τμήμα του φυσικού δάσους οξιάς με
σημαντικά οικολογικά χαρακτηριστικά
που έχει κηρυχθεί προστατευτέο για
λόγους καθαρά επιστημονικούς.
Μέσα στο μεγάλο δασικό
σύμπλεγμα που ορίζεται από τα
χωριά Πευκωτό και Κάτω
Κορυφή, στον Νομό Πέλλας.
»
34. Το νησί
Πιπέρι στις
βόρειες
Σποράδες
1980 458
Απομονωμένο νησί με σημαντική
οικολογική και επιστημονική αξία, που
καλύπτεται με χαλέπια πεύκη και θάμνους
και περιβάλλεται από άγριες βραχώδεις
ακτές, όπου βρίσκουν καταφύγιο
αρπακτικά πτηνά. Οι απότομες βραχώδεις
ακτές με τις πολλές σπηλιές και τα βαθιά
νερά αποτελούν σημαντικό βιότοπο για το
σπάνιο και απειλούμενο είδος της
μεσογειακής φώκιας. Το νησάκι αυτό, μαζί
με μερικά άλλα ακατοίκητα νησάκια της
περιοχής και τον θαλάσσιο χώρο που τα
περιβάλλει έχει χαρακτηριστικά ως
“Θαλάσσιο Πάρκο”.
Στις Β. Σποράδες, στον Νομό
Μαγνησίας.
Απ.20
0995/
7950/1
979
(121/Τ
Δ/198
0)
35. Ο
Πλάτανος
στο Λειά
Θεσπρωτίας
1981
Υπεραιωνόβιος και εντυπωσιακού
μεγέθους πλάτανος, κοντά σε γραφική
πηγή, δίπλα στη λιθόκτιστη γέφυρα (του
1853). Συνδέεται στενά με αξιόλογους
Κοντά στο χωριό Λειά στους
Φιλιάτες, στον Νομό
Θεσπρωτίας.
Απ.
14239
7/1294
/1981

11. τοπικούς θρησκευτικούς και τοπικούς
θρύλους.
(173/Τ
Β/1981
)
36. Η Φτελιά
της
Αηδόνας
Καλαμπάκα
ς
1981
Τεράστια πανέμορφη φτελιά (Καραγάτσι),
μεγάλης ηλικίας σημαντική για την
βοτανική και αισθητική αξία της.
Στην πλατεία του χωριού της
Καλαμπάκας , στον Νομό
Τρικάλων.
Απ.
14239
7/1294
/1981
(173/Τ
Β/1981
)
37. Ο
αειθαλής
Πλάτανος
των
Αζωγυρών
Χανίων
1981
Μεγάλης ηλικίας εντυπωσιακός πλάτανος
που διατηρεί τα πράσινα φύλλα του όλο το
χρόνο με αξιόλογη βοτανική και αισθητική
αξία. Το γέρικο πλατάνι έχει και ιστορική
αξία και περιβάλλεται από ιστορικά και
θρησκευτικά μνημεία, όπως η παλιά
εκκλησία , η σπηλιά και η πηγή που
αποτελούν σοβαρό πόλο έλξης τουριστών.
Κοντά στο χωριό Αζωγυρές της
Παλαιοχώρας στον Νομό
Χανίων.
»
38. Το
απολιθωμέν
ο δάσος της
Λέσβου
1985
1500
0
Μοναδική περιοχή με απολιθωμένους
κορμούς δένδρων από διάφοραείδη, μερικά
από τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα στο
νησί. Το φυσικό αυτό μνημείο που είναι
ηλικίας 10 περίπου εκατομμυρίων ετών και
χαρακτηρίζεται από τους κατάσπαρτους
απολιθωμένους κορμούς δέντρων σε
έκταση 15.000 στρεμμάτων, έχει κηρυχθεί
προστατευτέα περιοχή για τη μοναδική και
σπάνια παλαιοβοτανική και γενικότερη
επιστημονική σημασία της. Το
απολιθωμένο δάσος της Λέσβου θεωρείται
ως ένα από τα σπανιότερα φυσικά μνημεία
στον κόσμο.
Στο Β.Δ τμήμα του νησιού της
Λέσβου. Κοντά στο χωριό Σίγρι,
στον Νομό Λέσβου.
ΠΔ
443/19
85
(160/Τ
Α/198
5)
39. Ο
Πλάτανος
του
Ιπποκράτη
στην Κω
1985
Υπεραιωνόβιος πλάτανος , υπερμεγέθης
και συνδεδεμένος στην φαντασία του
τοπικού πληθυσμού με τον Ιπποκράτη
(460π.Χ), τον μεγάλο δάσκαλο της ιατρικής
στους αρχαίους χρόνους.
Στην πόλη της Κώ, κοντά στο
μεσαιωνικό κάστρο στο νησί της
Κώ, στο ανατολικό Αιγαίο.
Απ.
18032
4/6701
/1985
(589/Τ
Β/1985
)
40. Το
Κρητικό
Κεφαλάνθη
ρο στις
Καμάρες
Ηρακλείου
1985 22
Η προστατευόμενη περιοχή είναι ο
βιότοπος του σπάνιου και απειλούμενου
είδους ορχιδέας που ονομάζεται Κρητικό
Κεφαλάνθηρο. Είναι ένα από τα πέντε είδη
αυτού του γένους που φύονται στην
Ελλάδα και είναι ενδημικό στο βουνό Ίδη
της Κρήτης.
Στη θέση “Μάνα νερού” σε
υψόμετρο 1.400 μ. κοντά στα
χωριά Καμάρες και Βόριζα, στον
Νομό Ηρακλείου.
»
41.Ο
Πλάτανος
Αγ. Φλώρου
Μεσσηνίας
1985
Ιστορικός γέρικος πλάτανος ,
εντυπωσιακού μεγέθους και σημαντικής
αισθητικής αξίαςπου συνδέεται με σοβαρά
ιστορικά γεγονότα της περιοχής κατά τον
17ο και 18ο αιώνα.
Στο κέντρο του χωριού Αγ.
Φλώρος στον Νομό Μεσσηνίας.
»
42. Ο
Πλάτανος
της
Απολλωνίας
1985
Εντυπωσιακός υπεραιωνόβιος πλάτανος
με ιδιάζουσα ιστορική και θρησκευτική
αξία, δίπλα σε επιβλητικό βράχο, από τον
οποίο κατά την παράδοση, κήρυξε ο
Ανάμεσα στο χωριό Απολλωνία
και στη λίμνη Βόλβη, στην
περιοχή Σταυρού, στον Νομό
Θεσσαλονίκης.
»

12. Σταυρού
Θεσσαλονίκ
ης
Απόστολος Παύλος.
43.Ο
Πλάτανος
της
Πλατανιώτι
σσας
Καλαβρύτω
ν
1985
Συστάδα τριών τεράστιων πλατάνων που
συμφύονται σαν ένα δένδρο με τεράστιο
εσωτερικό κοίλωμα , στο οποίο έχει
διαμορφωθεί μικρός ναός με πολύτιμη
εικόνα της Παναγίας. Ο πλάτανος αυτός
συνδέεται με διάφορες θρησκευτικές
παραδόσεις της περιοχής.
Κοντά στο χωριό Πλατανιώτισσα
Καλαβρύτων, στον Νομό Αχαίας.
Απ.
18961
4/9691
/1985
(773/Τ
Β/1985
)
44. Το δάσος
του
Λεσινίου
Αιτωλοακαρ
νανίας
1985 459
Τμήμα υπόλειμμα μεγάλου φυσικού
υδροχαρούς δάσους με κύριο δασοπονικό
είδος τον όροξο (νερόφραξο) αλλά και είδη
όπως η φτελιά ,ιτιά ,δάφνη κτλ. Που
συγκεντρώνει επιστημονικά ενδιαφέρουσα
χλωρίδα και πανίδα. Είναι
χαρακτηριστικός βιότοπος με μεγάλη
οικολογική και αισθητική αξία.
Κοντά στο χωριό Λεσίνι, στο
δρόμο Μεσολόγγι Αστακός, στην
περιοχή Μεσολογγίου.
»
45. Ο
Πλάτανος
της Αγ.
Λαύρας
Καλαβρύτω
ν
1985
Ο ιστορικός πλάτανος που συνδέεται στενά
με τα γεγονότα της κήρυξης της
επανάστασης του 1821. Το δένδρο είναι
εντυπωσιακό και για το μεγεθός του (35 μ.
ύψος) αλλά και για την γενική εικόνα του.
Περίπου 4 χλμ. από τα
Καλάβρυτα, στο χώρο της Μονής
Αγ. Λαύρας, στον Νομό Αχαίας.
Απ.
10549
7/6459
/1986
(656/Τ
Β/1986
)
46. Ο
Σφαγνώνας
στο δάσος
Λαϊλιά
Σερρών
1985 39
Τυρφώδης έκταση σημαντική για την
επιστημονική και εκπαιδευτική αξία της,
που συγκεντρώνει μερικά από τα πιο
σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας.
Κοντά στο χωριό Λαϊλιά στη
θέση “Μπαλτά Τσαίρι”, μέσα σε
ευρύτερο δασικό συγκρότημα,
στον Νομό Σερρών.
»
47.
Υπόλειμμα
υδροχαρούς
δάσους στην
Ιστιαία
Εύβοιας
1985 0.5
Συστάδα αιωνόβιων δένδρων κυρίως
φτελιών και δρυών σε πεδινή περιοχή,
όπου υπάρχουν και υγρότοποι και
γεωργικές γαίες. Η συστάδα είναι
υπόλειμμα εκτεταμένου υδροχαρούς
δάσους, γεγονός που προσδίδει ιδιαίτερη
βοτανική και οικολογική αξία στην
περιοχή.
Κοντά στην Ιστιαία (3 χλμ.
ανατολικά) στην Εύβοια.
»
48. Το Δάσος
αείφυλλων
πλατύφυλλ
ων στο νησί
Σαπιέντζα
Μεσσηνίας
1985 24
Έκταση με τυπική μεσογειακή δασική
βλάστηση σκληρόφυλλων, αείφυλλων
πλατανόφυλλων με τη μορφή δένδρου
ύψους 8-10 μ. στο ακατοίκητο νησί
Σαπιέντζα της Μεσσηνίας. Τα είδη που
καλύπτουν το νησί είναι κυρίως σχίνος ,
φιλλίκι, αγριελιά , κουμαριά , πουρνάρι,
κτλ
Το κεντρικό τμήμα του νησιού
Σαπιέντζα στον κόλπο της
Μεθώνης , στον Νομό
Μεσσηνίας.
»
49. Το μικτό
δάσος
Προμάχων-
Λυκοστόμου
Αριδαίας
1985 192
Μέσα στην προστατευόμενη περιοχή
φύεται , σε σποραδική μορφή , το
σπανιότατο είδος για τη χώρα μας, η
πενταβελόνη πεύκη. Στο μικτό αυτό δάσος
υπάρχουν επίσης δένδρα όπως οξιά ,
δασική πεύκη και μαύρη πεύκη που έχουν
ιδαίτερη οικολογική αξία.
Κοντά στα χωριά Προμάχοι και
Λικόστομο στην περιοχή
Αλμωπιάς Αριδαίας στον Νομό
Πέλλης.
»

13. 50. Φυσικό
δάσος
κυπαρισσιο
ύ στην
Έμπωνα
Ρόδου
1985 135
Σημαντική δασική συστάδα μεσογειακού
κυπαρισσιού, με ιδιαίτερη επιστημονική
αξία ως βιογενετικό καταφύγιο. Το δάσος
απαρτίζεται κυρίως από αιωνόβια δένδρα
και ένα μικρό ποσοστό (5%) καλύπτεται
από τραχεία πεύκη που και αυτή έχει
μεγάλη αισθητική αξία.
Στη θέση Κατάρτι στο Β.Α τμήμα
της Ρόδου, κοντά στο χωριό
Έμπωνα στον Νομό
Δωδεκανήσου.
Απ.
10549
7/6459
/1986
(656/Τ
Β/1986
)
51. Το μικτό
δάσος του
Γράμμου
1985 135
Μικτό δάσος οξυάς , ελάτης και μαύρης
πεύκης , με ανοιχτούς βοσκότοπους ,
περιοχή που διατηρείται σε φυσική
κατάσταση, χωρίς ανθρώπινη
εκμετάλλευση ως τις μέρες μας και με
ιδιαίτερη επιστημονική και οικολογική
αξία.
Στη θέση 'Μπαρούγκα', μέσα σε
ευρύτερο δασικό σχηματισμό,
στο βουνό Γράμμος Στον Νομό
Καστοριάς.
»
52. Ελιά
Βουβών
Το αρχαιότερο ελαιόδενδρο στον πλανήτη
με ηλικία που πιθανολογείτε ανάμεσα στα
2500 έως τα 5000 χρόνια. Στην περιοχή
υπάρχουν και άλλα ελαιόδεντρα επίσης
υπεραιωνόβια, πράγμα που μαρτυρά έναν
αρχαίο ελαιώνα.
Στην είσοδο του χωριού κάτω
Βούβες στα Χανιά της Κρήτης
53. Ο
Πλάτανος
στο Κράσι
Μαλίων
Κρήτης
Ένας τεράστιος πλάτανος στην πλατεία
του χωριού Κράσι. Είναι γνωστός για το
μέγεθός του και για την ηλικία του η
οποία, όπως εκτιμάται από τους κατοίκους
είναι πάνω από χιλίων ετών.
Στην πλατεία του χωριού Κράσι,
στην περιοχή των Μαλίων
Κρήτης
Πηγή:
Διεύθυνση Αισθητικών Δασών, Δρυμών & Θήρας
Τμήμα Δασικού Περιβάλλοντος, Εθνικών Δρυμών & Δασικής Αναψυχής

14. ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Λόγω της πληθώρας και της ποικιλίας των φυσικών
διατηρητέων μνημείων αποφασίσαμε να τα
χωρίσουμε σε θεματικές ενότητες
Πλατάνια, δάση , ελιές , κυπαρίσσια κλπ
Βρίσκουμε αντιπροσωπευτικά «μνημεία» για κάθε
ενότητα

15. Εισαγωγικά για τα πλατάνια
Σήμερα 21 πλατάνια στη χώρα μας, ανακηρύχτηκαν ως διατηρητέα φυσικά
μνημεία.
Πράγματι το εθνικό δέντρο της Ελλάδας είναι ο πλάτανος. Τον χαίρεται η Ελλάδα
από τα ομηρικά χρόνια έως σήμερα. «καλεί υπό πλατανίσκω όθεν ρέει αγλαόν
ύδωρ» τραγουδάει ο Όμηρος για τον πανάρχαιο πλάτανο της Αυλίδας.
Ο πλάτανος είναι αλάνθαστος ραβδοσκόπος. ‘Όπου υδροφόρο στρώμα, όπου
λαγκαδιά που κελαρύζει ,όπου κοιλάδα και ποτάμια θα βυθίσει τη ρίζα του ο
πλάτανος.
«ο πλάτανος θέλει νερό
Και η λεύκα αέρα
Σαν δεις πλάτανο και βάτο
Τρέχει νερό από κάτω
Ο πλάτανος ισκιώνει τις πλατείες των χωριών. Στο χοντρό του κορμό
τοιχοκολλούνται τα έγγραφα των διάφορων υπηρεσιών, οι ανακοινώσεις,
προκηρύξεις, φωτογραφίες υποψήφιων πολιτικών.
Το ξύλοτου δεν έχει καλό χρώμα. Είναι στερεό, σκληρό και βαρύ αλλά σκάζει και
στραβώνει. Το χρησιμοποιούμε όχι για έπιπλα αλλά για κοινή χρήση, κασόνια ,
εργαλεία, σκάφες.
Αν και το ξύλο του θεωρείται κατώτερο, προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες. Πόσα
κτήματα στον κάμπο πόσοι δρόμοι, πόσα γεφύρια ,πόσα έργα πολιτισμού, δεν
γλίτωσαν απ τις κατεβασιές των χειμάρρων και τις διαβρώσεις χάρη στην ηρωική
αντίσταση ων πλατανιών που ορθώνονται, με τις βαθιές τους ρίζες. Ζωντανούς
προβόλους τους ονομάζουν οι μηχανικοί.
Δεν είναι μακρόβιο δέντρο. Ζει συνήθως 200 με 300 χρόνια. Κουφαλιάζει γρήγορα
και σαπίζει. Έχει όμως μεγάλη ριζοβλαστική ικανότητα ,και ξεπετιούνται από τη
σαπισμένη σάρκα νέα βλαστάρια. Σε αυτή τη ανανεωτική ικανότητα οφείλεται η
διαιώνιση του πλάτανου, και έχουμε σήμερα πλατάνια από τα αρχαία χρόνια.

16. Στο χωριό Σχολάρι του Νομού Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στις δύο λίμνες Κορώνεια
και Βόλβη, βρίσκονται οι δύο πλάτανοι Σχολαρίου, οι οποίοι έχουν ανακυρηχτεί σε
Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης από το 1975.
Τα δύο υπεραιωνόβια πλατάνια παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της
ηλικίας τους, των διαστάσεων τους αλλά και γιατί στα κλαδιά τους φιλοξενούν
πλήθος πανέμορφων γκρίζων ερωδιών(Ardea cinerea) που φτιάχνουν τις φωλιές
τους κάθε χρόνο την άνοιξη.
Συνεχίζοντας την πορεία μας κατευθυνόμαστε προς τη βόρεια πλευρά της λίμνης
περνώντας μέσα από τα χωριά Κολχικό, Δρακόντιο, Ανάληψη και Ευαγγελισμός.
Μετά τον Ευαγγελισμό στρίβουμε δεξιά στη μεγάλη διασταύρωση, για να
φτάσουμε στο Σχολάρι. Ο οικισμός βρίσκεται ανάμεσα στις δυο λίμνες. Εδώ
υπάρχει το πρώτο Μνημείο της Φύσης της χώρας μας που καθιερώθηκε το 1975.
Πρόκειται για δυο αιωνόβιους πλάτανους που στα κλαδιά τους φωλιάζουν περί τα
150 ζευγάρια ερωδιών (σταχτοτσικνιάδες). Στο δρόμο προς τα Λαγκαδίκια περνάμε
μέσα από την κοίτη του ομώνυμου χειμάρρου και μετά το χωριό ξαναβγαίνουμε
στην εθνική οδό.
Οι δύο
πλάτανοι
Σχολαρίου -
Λαγκαδά
Δύο δέντρα πλατάνου που τα κάνουν
σημαντικά η ηλικία τους , οι διαστάσεις τους
και το γεγονός ότι στην κορφή τους φτιάχνουν
τις φωλιές τους κάθε χρόνο πολλά ζευγάρια
πανέμορφων ερωδιών.
Κοντά στο χωριό Σχολάριο ανάμεσα
στις λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, στην
περιοχή Λαγκαδά Θεσσαλονίκης.

17. Ο Πλάτανος
του Παυσανία,
στο Αίγιο
Τεράστιος πλάτανος ίσως ο μεγαλύτερος σε
ηλικία και διαστάσεις στην Ελλάδα ,με
μεγάλο κενό στο εσωτερικό του κορμού του
και με μεγάλη ιστορική αξία.
Στην πόλη του Αιγίου κοντά στην παραλία
Νομός Αχαίας.
ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΒΕΒΑΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ ΤΟΥ ΠΑΥΣΑΝΙΑ. ΞΕΡΕΙΣ ΟΜΩΣ…..
Οι τοπικοί μύθοι περιγράφουν ότι κάτω αυτό τον πλάτανο κάθισε ο Παυσανίας
κατά την περιήγηση του στην περιοχή. Αργότερα οι καταστροφικοί σεισμοί
έπληξαν το αιωνόβιο δέντρο αφήνοντας πάντα όρθιο ένα μικρό τμήμα του κορμού
του από το οποίο ξαναγεννιόταν.
Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας αναφέρεται ότι η κουφάλα στον κορμό του
γιγάντιου πλατάνου χρησίμευε ως προσωρινή φυλακή για αιχμαλώτους, καθώς
είχε διαστάσεις ενός μικρού δωματίου.
Πλάτανος του Παυσανία
Στην παραλιακή ζώνη (κάτω πόλη) ο ιστορικός Πλάτανος, τον οποίο αναφέρει ο
διάσημος αρχαιολόγος και ανασκαφέας της Τροίας και των Μυκηνών, ο Ερ.
Σλήμαν στο βιβλίο του "Πελοπόννησος και Τροία", βρίσκεται σε περίοπτη θέση.
Είναι γνωστός και ως Πλάτανος του Παυσανία λόγω της αναφοράς του αρχαίου
περιηγητή στις 12 βρύσες, τις πηγές που βρίσκονται κοντά του.
Κατά τον Σλήμαν η ηλικία του φθάνει λίγο πιο πριν από το 1450 π.Χ. Οι
επιστήμονες, πάντως, υπολογίζουν ότι η ηλικία του είναι περίπου 600 χρόνια.

18. Σε άλλο σημείο της παραλίας του Αιγίου βρίσκεται ο Ιστορικός Πλάτανος του
Παυσανία με τις 12 Βρύσες. Ο διάσημος αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν αναφέρει
τον πλάτανο και σημειώνει ότι η ηλικία του φθάνει μέχρι το 1450 και παλιότερα. Ο
Παυσανίας μάλιστα αναφέρει τις πηγές που είναι κοντά σε αυτόν και τις ονομάζει
γλυκόπιοτες. Παλιά η περίμετρος του κορμού έφτανε τα 12 μέτρα και τα κλαριά του
απλώνονταν σε ακτίνα 50 μέτρα. Σήμερα ο κορμός του μοιάζει φαγωμένος, παρ
όλο τούτο φτιάχνει ένα μεγάλο θαλερό πλατάνι.
Οι 'Δώδεκα
βρύσες' του
Αιγίου
Παλιά πηγή , γνωστή ως 'οι δώδεκα βρύσες'
που σήμερα έχει σχεδόν στερέψει. Στην ίδια
θέση και στενά συνδεδεμένη με την ιστορία
του Πλατάνου του Παυσανία, στο Αίγιο.
Κοντά στον Πλάτανο του Παυσανία
απέναντι σε μια παλιά εκκλησία στο
Αίγιο κοντά στην παραλία.

19. Ο
Πλάτανος
του
Ιπποκράτη
στην Κω
Υπεραιωνόβιος πλάτανος , υπερμεγέθης και
συνδεδεμένος στην φαντασία του τοπικού
πληθυσμού με τον Ιπποκράτη (460π.Χ), τον
μεγάλο δάσκαλο της ιατρικής στους αρχαίους
χρόνους.
Στην πόλη της Κώ, κοντά στο
μεσαιωνικό κάστρο στο νησί της Κώ, στο
ανατολικό Αιγαίο.
ΘΕΣΗ και ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Ο πλάτανος του Ιπποκράτη βρίσκεται σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία μέσα
στην πόλη της Κω, πίσω ακριβώς από το Διοικητήριο (Επαρχείο) και κοντά στο
Ενετικό Φρούριο.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ
Η έκταση στην οποία φύεται ο "πλάτανος του Ιπποκράτη" αποτελεί πλατεία
(πλακόστρωτη), περιμετρικά της οποίας υπάρχουν μονώροφα και διώροφα κτήρια
τα οποία χρησιμοποιούνται ως γραφεία, για τις ανάγκες του Επαρχείου της Κω και
ως εμπορικά καταστήματα. Αν και η περιοχή βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, εν
τούτοις υπάρχει αρκετή ησυχία και ένα δροσερό περιβάλλον. Στη σκιά των
δέντρων απέναντι από τον "πλάτανο του Ιπποκράτη" υπάρχει παλιά βρύση με
πόσιμο νερό. Η πλατεία είναι υπερυψωμένη και η κυκλοφορία τροχοφόρων
(αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα κ.λ.π.) μέσα σ' αυτήν και στο κεκλιμένο πλακόστρωτο,
που την ενώνει με τον περιμετρικό δρόμο απαγορεύεται. Ο θόρυβος από την κίνηση
των οχημάτων από τον περιμετρικό δρόμο, λόγω της πυκνής βλάστησης και των
λιθόκτιστων με λαξευμένο πωρόλιθο, τοίχων αντιστήριξης είναι ελάχιστος.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Ο πλάτανος του
Ιπποκράτη αποτελεί
ιστορικό αξιοθέατο το
οποίο επισκέπτονται
χιλιάδες άνθρωποι από την
Ευρώπη και τον υπόλοιπο
κόσμο. Επίσης πολλοί είναι
ειδικά οι γιατροί, απ' όλο
τον πλανήτη, που έρχονται
στην Κω για να δουν και να
θαυμάσουν τον πλάτανο
στην σκιά του οποίου δίδασκε ο πατέρας της Ιατρικής επιστήμης, ο Ιπποκράτης.
Το είδος του πλατάνου είναι Πλάτανος ο ανατολικός (Platanus orientalis L.) και η
ηλικία του, αν και δεν έχει επακριβώς καθοριστεί, θεωρείται ότι υπερβαίνει τα 2.300
χρόνια. Η διάμετρος κορμού, στη βάση του, είναι 4,70 μέτρα και η περίμετρός του
10,50 μέτρα. Το εγκάρδιο ξύλο του κορμού και των μεγάλων σε ηλικία κλάδων, με
την πάροδο των αιώνων, έχει σαπίσει από προσβολές διαφόρων μυκήτων και

20. ξυλοφάγων εντόμων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μεγάλη κουφάλα στο
εσωτερικό του. Έτσι ο ζωντανός κορμός έχει περιοριστεί σε έναν κατά τμήματα
περιμετρικό δακτύλιο, πάχους από μηδέν (0) μέχρι δέκα με δεκαπέντε (10-15)
εκατοστά. Μετά το 1975 η Δασική Υπηρεσία υπέδειξε και εφαρμόστηκαν μέτρα
προστασίας, που αύξησαν την ζωτικότητα του δέντρου, σταθεροποίησαν την
φθίνουσα πορεία του και την σήψη του ξύλου και από τότε το πάχος του
περιμετρικού δακτυλίου άρχισε σιγά – σιγά να αυξάνει. Έγινε επίσης υποστύλωση
των πλάγιων κλάδων, οι οποίοι κινδύνευαν να καταρρεύσουν κάτω από την πίεση
του βάρους τους και τις τάσεις που δημιουργούνται από την επίδραση των ανέμων.
Τέθηκε κάτω από καθεστώς απόλυτης προστασίας ύστερα από την με αριθμό
180324/6701/30 Αυγ.1985 (ΦΕΚ 589 τ.Β’ 2-10-85) Απόφαση του τέως Υπουργού
Γεωργίας και νυν Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με την οποία κηρύχτηκε ο
"πλάτανος του Ιπποκράτη" μαζί με την γύρω από αυτόν έκταση, που είναι
βιολογικά και οικολογικά αναγκαία για την αποτελεσματική προστασία του, ως
Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης.

21. Ο αειθαλής
Πλάτανος των
Αζωγυρών
Χανίων
Μεγάλης ηλικίας εντυπωσιακός πλάτανος που
διατηρεί τα πράσινα φύλλα του όλο το χρόνο με
αξιόλογη βοτανική και αισθητική αξία. Το
γέρικο πλατάνι έχει και ιστορική αξία και
περιβάλλεται από ιστορικά και θρησκευτικά
μνημεία, όπως η παλιά εκκλησία , η σπηλιά και
η πηγή που αποτελούν σοβαρό πόλο έλξης
τουριστών.
Κοντά στο χωριό Αζωγυρές της
Παλαιοχώρας στον Νομό Χανίων.
Το αειθαλές πλατάνι της Κρήτης
Η Κρήτη είναι παγκόσμια γνωστή, εκτός των άλλων, για το φυσικό περιβάλλον
της, την πλούσια και σπάνια χλωρίδα της αλλά και για την μυθολογία της. Μια
από τις πολλές μυθολογικές διηγήσεις που συνδέεται με την χλωρίδα του νησιού
είναι και ο μύθος με την αρπαγή της Ευρώπης και το αειθαλές πλατάνι της
Κρήτης.
Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για το μύθο της αρπαγής της κόρης του Αγήνορα,
βασιλιά της Φοινίκης, της ωραιοτάτης Ευρώπης, από τον μεγάλο θεό, τον πατέρα
των θεών και των ανθρώπων, τον παντοδύναμο Κρηταγένη Δία και της ερωτικής
ένωσής τους κάτω από το πλατάνι της αρχαίας Γόρτυνας της Κρήτης. Μάλιστα
λέγεται ότι από τότε το πλατάνι αυτό έγινε αειθαλές, ενώ όλα τα άλλα πλατάνια
γύρω έριχναν τα φύλλα τους.
Την αρχαιότερη μαρτυρία για το αειθαλές πλατάνι και την παρουσία του στην
Κρήτη και συγκεκριμένα κοντά στην πηγή στην αρχαία Γόρτυνα, μας δίνει ο
πατέρας της Βοτανικής Θεόφραστος (362 - 287 π. Χ), στο περίφημο έργο του Περί
φυτών Ιστορίας.
Η μοναδική αυτή ποικιλία, με το γενικότερα αποδεκτό
βοτανικό όνομα αειθαλές πλατάνι της Κρήτης, με τη
μοναδική χαρακτηριστική αειφυλλία του μετά από
μεταλλαγή, παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, όχι
μόνο μυθολογικό και ιστορικό αλλά και βοτανικό και
φυτογεωγραφικό.
Συνολικά στην Κρήτη έχουν εντοπιστεί περίπου 50
αειθαλή πλατάνια (ίσως να υπάρχουν και περισσότερα)
τα οποία μπορεί να τα συναντήσει κανείς σε διάφορα
μέρη της Κρήτης. Η παρουσία του στην συγκεκριμένη
τοποθεσία λέγεται ότι οφείλεται στις ιδιαίτερα ευνοϊκές
τοπικές κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες.
Δύο από τα πιο γνωστά αειθαλή πλατάνια της Κρήτης
είναι της Γορτύνας και των Αζωγύρων, τα οποία μάλιστα έχουν κηρυχθεί και
διατηρητέα μνημεία της φύσης.

22. Ο Πλάτανος
της Άρτας
Πλατάνι αιωνόβιο και με πανέμορφο
σχήμα φυλλωσιάς , κοντά στο γνωστό
'γεφύρι της Άρτας' πάνω στον ποταμό
Άραχθο , συνδεδεμένο με πολλούς από
τους θρύλους της περιοχής.
Στην είσοδο της πόλης της Άρτας στη
Β.Δ. Ελλάδα.
Ο πλάτανος της Άρτας στην αριστερή πλευρά του Άραχθου, δίπλα στο ιστορικό
γεφύρι. Από τα κλωνάρια του κρεμούσε ο Αλή Πασάς τους ανυπόταχτους ραγιάδες.
Τον πόνο του πλατανιού που βεβήλωνε ο τύραννος τραγουδάει θρυλική μούσα.
Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος
Με το νερό στη ρίζα σου και πάλι μαραμένος
Παιδια μ΄σα με ρωτήσατε να σας το μαρτυρήσω
Αλή πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες
Κι ούλοι στον ίσκιο μ έκατσαν ΄ποκατω απ΄τη δροσιά μου
Κι ούλοι σημάδι μ΄βαλαν κι ούλοι με ντουφεκίσαν
Κι αυτός ο γεροΑληπασάς μες στην καρδιά μου ρίχνει

23. Ο Πλάτανος της
Αγ. Λαύρας
Καλαβρύτων
Ο ιστορικός πλάτανος που συνδέεται στενά με τα
γεγονότα της κήρυξης της επανάστασης του 1821. Το
δένδρο είναι εντυπωσιακό και για το μεγεθός του (35 μ.
ύψος) αλλά και για την γενική εικόνα του.
Περίπου 4 χλμ. από τα
Καλάβρυτα, στο χώρο
της Μονής Αγ. Λαύρας,
στον Νομό Αχαίας.
Κάτω από αυτόν τον πλάτανο ο Παλαιών Πατρών Γερμανός άναψε πρώτος τη
θρυαλλίδα για την Ανάσταση του Γένους κι ευλόγησε την ιστορική του απόφαση
«Ελευθερία ή Θάνατος»

24. Εισαγωγικά για τα δάση
Το δάσος δεν είναι µόνο δένδρα. Είναι ένα σύνολο διαφόρων φυτών όπου βέβαια
κυριαρχούν τα δένδρα, μαζί με τα διάφορα ζώα που συνυπάρχουν και µε το έδαφος
και το κλίμα που επικρατεί στην περιοχή. Όλες οι εκτάσεις που καλύπτονται από
φυσική βλάστηση λέγονται δασικές, ανεξάρτητα από το αν κυριαρχούν δένδρα,
θάμνοι ή φρύγανα και αποτελούν ένα πολυσύνθετο σύνολο με δική του ζωή και
λειτουργίες. Αποτελούν το Δασικό Οικοσύστημα που παίζει σηµαντικό ρόλο στη
βιολογική ισορροπία µέσα στη φύση.
Είναι ένα φυσικό αγαθό, µε πολύπλευρη σημασία και ανυπολόγιστη αξία για τη
ζωή, για τον άνθρωπο. Ένας ανανεώσιµος φυσικός πόρος με τεράστιες
ανεξάντλητες δυνατότητες για την οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική και
πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου, για τη δημιουργία καλυτέρων συνθηκών ζωής.
Γι' αυτό εκτάσεις που καλύπτονται µε πυκνή φυσική βλάστηση, συνοπτικά την
λέµε «Δάσος». Δεν πρέπει να καίγονται ή να καταστρέφονται µε οποιονδήποτε
τρόπο οι δασικές εκτάσεις γιατί απώτερος σκοπός μας είναι να γίνουν τελικά δάση
όπου να κυριαρχούν τα δένδρα.

25. Το
απολιθωμένο
δάσος της
Λέσβου
Μοναδική περιοχή με απολιθωμένους κορμούς δένδρων από
διάφορα είδη, μερικά από τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα στο
νησί. Το φυσικό αυτό μνημείο που είναι ηλικίας 10 περίπου
εκατομμυρίων ετών και χαρακτηρίζεται από τους κατάσπαρτους
απολιθωμένους κορμούς δέντρων σε έκταση 15.000 στρεμμάτων,
έχει κηρυχθεί προστατευτέα περιοχή για τη μοναδική και σπάνια
παλαιοβοτανική και γενικότερη επιστημονική σημασία της. Το
απολιθωμένο δάσος της Λέσβου θεωρείται ως ένα από τα
σπανιότερα φυσικά μνημεία στον κόσμο.
Στο Β.Δ τμήμα
του νησιού της
Λέσβου. Κοντά
στο χωριό Σίγρι,
στον Νομό
Λέσβου.
ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ. ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ !
Στη Δυτική Λέσβο, εκεί όπου η λάβα και
η ηφαιστειακή στάχτη συναντούν το βαθύ
γαλάζιο του Αιγαίου, ο χρόνος και το κύμα
φέρνουν σιγά-σιγά στο φως απολιθωμένα
τμήματα δένδρων που έζησαν στο μακρινό
παρελθόν. Μεγάλα και μικρά, πολύχρωμα, σε
αφάνταστο αριθμό και ποικιλία, όρθια ή
ξαπλωμένα στη γη, με τις ρίζες και τα κλαδιά
τους να διαπλέκονται αινιγματικά. Μένουν
εκεί αμέτρητα χρόνια, μάρτυρες της
ανεπανάληπτης δημιουργίας, μνημεία φύσης.
Τα απολιθωμένα δένδρα συγκροτούν ένα
σύνολο μοναδικό: Το Απολιθωμένο Δάσος
Λέσβου.
Τα χρώματά τους λαμπερά, απίστευτα
ζωντανά, ξεχωρίζουν από τα σταχτιά και τα
γκρίζα των ηφαιστειακών πετρωμάτων που τα
περιβάλλουν. Αμέτρητες οι αποχρώσεις του κόκκινου, του κίτρινου και του
καστανού, του πράσινου αλλά και του μαύρου. Ανταύγειες από κροκί, άλικο,
μενεξεδί μέχρι το βαθύ μπλε, σε ασυνήθιστους συνδυασμούς, θαμπώνουν το μάτι
του επισκέπτη. Αναρωτιέται κανείς πώς αλήθεια χώρεσαν όλα μαζί στην παλέτα
της φύσης; Οι φόρμες των δένδρων είναι τόσο χαρακτηριστικές, ο φλοιός είναι τόσο
καλά διατηρημένος, οι καρποί, τα φύλλα, τα κλαδιά και οι ρίζες τους
αποκαλύπτονται με τόσο λεπτομέρεια που ξεγελούν τον καθένα. Θα μπορούσε να
ονομαστεί «Η Πομπηία των φυτών». Ο Ήφαιστος, που ο μύθος θέλει το εργαστήρι
του στο Βόρειο Αιγαίο, σε μια στιγμή μεγάλου παροξυσμού, αφαίρεσε από τα
δένδρα αυτά τη ζωή, χαρίζοντάς τους την αθανασία.
Η περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους μπορεί να παρομοιαστεί με το βιβλίο
της γεωιστορικής εξέλιξης του Αιγαίου τα τελευταία 20 εκατομμύρια χρόνια. Σε
αυτό περιέχονται πληροφορίες όχι μόνο για τη χλωρίδα και την πανίδα, αλλά
επίσης για τις οικολογικές συνθήκες, το κλίμα και τις μεταβολές του, καθώς και τις
μεγάλες τεκτονικές κινήσεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή δομή της περιοχής.
Απολιθωμένα δένδρα συναντώνται σε πολλές θέσεις και σε μεγάλο αριθμό
στη Λέσβο. Οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στη δυτική πλευρά του νησιού.
Οι σημαντικότερες συγκεντρώσεις απολιθωμένων κορμών βρίσκονται στις

26. περιοχές Σιγρίου, Άντισσας και Ερεσού. Αξιόλογες συγκεντρώσεις απολιθωμάτων
συναντώνται στις περιοχές Μεσοτόπου, Χιδήρων, Γαβαθά, Μολύβου, Πολυχνίτου
και Άγρας.
Το Απολιθωμένο Δάσος δημιουργήθηκε πριν από 20 περίπου εκατομμύρια
χρόνια και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα σε παγκόσμια κλίμακα μνημεία της
γεωλογικής μας κληρονομιάς.
Η ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ
ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
Η δημιουργία του Απολιθωμένου Δάσους
είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη γεωλογική
ιστορία και εξέλιξη της περιοχής του Αιγαίου. Το
Αιγαίο αποτελεί και σήμερα μια από τις πλέον
ενεργές περιοχές του πλανήτη. Οι γεωλογικές
διεργασίες είναι έντονες και εκδηλώνονται πολύ
συχνά με σεισμική και ηφαιστειακή
δραστηριότητα.
Η ηφαιστειότητα που εκδηλώνεται στο
Αιγαίο είναι γνωστό ότι οφείλεται στη βύθιση της
Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από
την Ευρασιατική πλάκα, η οποία σήμερα γίνεται
στην περιοχή της ελληνικής τάφρου νότια της
Κρήτης, στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Η
βύθιση αυτή προκαλεί στην εσωτερική λεκάνη του
Αιγαίου Πελάγους εφελκυστικές δυνάμεις. Έτσι,
δημιουργούνται μεγάλα ρήγματα στο φλοιό που
συνδέονται με την έντονη σεισμικότητα της περιοχής και δίνουν τη δυνατότητα στο
ηφαιστειακό υλικό να ανέρχεται από το εσωτερικό της γης και να εκχύνεται στις
θέσεις των ηφαιστείων. Με τη διαδικασία αυτή σχηματίστηκαν στο πρόσφατο
γεωλογικό παρελθόν μια σειρά ηφαιστείων, οι θέσεις των οποίων σχηματίζουν ένα
τόξο, που είναι γνωστό ως το ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου. Το τόξο αυτό
αποτελείται από τα ηφαιστειακά κέντρα της Σαντορίνης, της Νισύρου, της Μήλου,
των Μεθάνων και εκτείνεται μέχρι τις Μικροθήβες στη Μαγνησία. Αυτά είναι τα
ενεργά ηφαίστεια του ελληνικού χώρου. Η δράση τους συνδέεται με
τις πιο πρόσφατες μεταβολές στο χώρο του Αιγαίου.
Όμως, για να κατανοήσουμε τις διαδικασίες της γεωλογικής εξέλιξης του
Αιγαίου, διαδικασίες που συνδέονται με τη δημιουργία του Απολιθωμένου Δάσους,
πρέπει να επιχειρήσουμε ένα μεγάλο ταξίδι στο γεωλογικό χρόνο. Τα πρώτα
στάδια της εξέλιξης του Αιγαίου θα τα αναζητήσουμε πριν από 180-300
εκατομμύρια χρόνια, την περίοδο που στο χώρο αυτό υπήρχε ένας μεγάλος
ωκεανός.
Ολόκληρος ο ελληνικός χώρος είναι δημιούργημα του ωκεάνιου χώρου στον
οποίο οι επιστήμονες έδωσαν το όνομα της αρχαίας θαλασσινής θεότητας, της
Τηθύος. Ο ωκεανός της Τυθύως βρισκόταν μεταξύ της Ευρασίας, του ενιαίου
ηπειρωτικού χώρου της Ευρώπης και της Ασίας στο Βορρά και της Γκοντβάνας, της

27. ενιαίας ηπείρου που περιλάμβανε την Αφρική, την Ινδία και την Αυστραλία στο
Νότο. Η Τηθύς λειτουργούσε ως ωκεάνιος χώρος για εκατοντάδες εκατομμύρια
χρόνια. Στο αρχικό στάδιο, η Παλαιά Τηθύς θάλασσα χώριζε τις δύο ηπείρους. Στη
συνέχεια, από τον ηπειρωτικό χώρο της Γκοντβάνα αποσπάστηκαν διάφορα
μεγάλα ηπειρωτικά τεμάχια. Αυτά τα ηπειρωτικά τμήματα αποτέλεσαν μια
γνωστή από τη μυθογεωλογική ορολογία ήπειρο, την «Κιμμερική» Ήπειρο. Η
Κιμμερική Ήπειρος συνέχισε την κίνηση προς την Ευρασία, στην οποία στη
συνέχεια προσκολλήθηκε, συμπιέζοντας το χώρο της Παλαιάς Τηθύος και
δημιούργησε πίσω της ένα νέο ωκεάνιο χώρο, εκείνον της Νέας Τηθύος.
Υπολείμματα αυτής της παλαιάς ηπειρωτικής μορφής, της Κιμμερικής
Ηπείρου, βρίσκουμε στον ευρύτερο χώρο της Ελλάδος και της Μικράς Ασίας.
Τμήματα της Κιμμερικής Ηπείρου αποτελούν οι οροσειρές του Βορρά, του Πηλίου,
περιοχές της Εύβοιας και των Κυκλάδων. Στην Κιμμερική Ήπειρο εντάσσεται και
το υπόβαθρο της Λέσβου μαζί με ορισμένα άλλα ηπειρωτικά τεμάχια.
Ο ωκεάνιος χώρος της Τηθύος έκλεισε και καταστράφηκε οριστικά την
περίοδο του Ηωκαίνου, πριν από 45 περίπου εκατομμύρια χρόνια, λόγω της
βύθισης του ωκεάνιου φλοιού της κάτω από την Κιμμερική Ήπειρο.
Κατά τη διάρκεια του Ηωκαίνου-Ολιγοκαίνου, πριν από 45 έως 35
εκατομμύρια χρόνια, η θέση σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών της Ευρασίας
και της Αφρικής βρισκόταν στο χώρο των Κυκλάδων. Η σύγκρουση αυτή
δημιούργησε μεταμορφωμένα πετρώματα υψηλής πίεσης στις Κυκλάδες (Σύρο,
Νάξο, Τήνο, Άνδρο, κλπ) και την εκδήλωση ηφαιστειότητας στην περιοχή της
Ροδόπης. Δείγματα της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε
κατά την περίοδο του Ολιγοκαίνου στο χώρο της Ροδόπης βρίσκουμε άφθονα στην
περιοχή της Θράκης, τη Σαμοθράκη και τη Β.Δ. Μικρά Ασία.
Την ίδια περίοδο στο χώρο του Βόρειου Αιγαίου παρατηρείται μια μεγάλη
θαλάσσια λεκάνη, ενώ στο Κεντρικό Αιγαίο υπήρχε μια εκτεταμένη χερσαία
περιοχή. Η θαλάσσια λεκάνη του Βορείου Αιγαίου αναπτυσσόταν κατά μήκος του
νοτίου περιθωρίου της οροσειράς της Ροδόπης και προς το νότο έφτανε μέχρι τη
Λήμνο. Καταλάμβανε το χώρο από την περιοχή της κοιλάδας του Αξιού, της
πεδιάδας της Θεσσαλονίκης και το Θερμαϊκό Κόλπο στα δυτικά, ενώ προς τα
ανατολικά περιλάμβανε την περιοχή της Θράκης και τη δυτική Μικρά Ασία. Η
χερσαία περιοχή του κεντρικού Αιγαίου, η μυθική Αιγιήδα, ήταν ενωμένη τόσο με
τη Μικρασιατική ενδοχώρα όσο και με την ηπειρωτική Ελλάδα. Οι ορεινοί όγκοι της
δυτικής Μακεδονίας, της ανατολικής Θεσσαλίας και της νοτιοανατολικής Λέσβου
αποτελούσαν τμήματα αυτής της ενιαίας χερσαίας περιοχής, την οποία κάλυπταν
πυκνά τροπικά-υποτροπικά δάση. Νοτιότερα της χερσαίας ζώνης υπήρχε μια άλλη
θαλάσσια λεκάνη, μεγαλύτερη από εκείνη του βορείου Αιγαίου.
Την περίοδο του Κάτω-Μέσου Μειοκαίνου, που είχε διάρκεια πριν από 22,5
έως 13 εκατομμύρια χρόνια, η ηφαιστειακή δραστηριότητα μετανάστευσε νοτιότερα
και εκδηλώθηκε στην περιοχή του βόρειου και κεντρικού Αιγαίου με επέκταση προς
τη Μικρά Ασία. Δείγματά της βρίσκουμε στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου, Ίμβρου,
Λήμνου, Άγιο Ευστράτιο και Λέσβο, τα οποία διασώθηκαν από τη μεταγενέστερη
καταβύθιση της περιοχής μεταξύ των νησιών, η οποία έλαβε χώρα κατά το

28. Τεταρτογενές. Λιγότερο διαδεδομένα είναι τα ηφαιστειακά προϊόντα στη Χίο, τα
Ψαρά, τα Αντίψαρα, τη Σκύρο και την Εύβοια.
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα ηφαιστειακά κέντρα της Λέσβου που
εντοπίζονται σήμερα στο κέντρο του νησιού, στην περιοχή του Λεπετύμνου, της
Βατούσας, της Ανεμώτιας και της Άγρας. Η ηφαιστειακή δράση δημιούργησε
σύνθετα ηφαιστειακά οικοδομήματα με ηφαιστειακούς θόλους και πολλά
διαφορετικά σημεία εξόδου των ηφαιστειακών υλικών.
Λόγω της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας, μεγάλοι όγκοι
ηφαιστειακών υλικών και ηφαιστειακής στάχτης εκτοξεύτηκαν από τα
ηφαιστειακά κέντρα και κινήθηκαν επιφανειακά σκεπάζοντας μεγάλες εκτάσεις.
Τα ηφαιστειακά υλικά κάλυψαν τη βλάστηση της περιοχής, γεγονός που
αποτέλεσε τον καθοριστικό παράγοντα για τη δημιουργία του απολιθωμένου
δάσους.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΛΙΘΩΣΗΣ
Η διάβρωση των ηφαιστειακών πετρωμάτων επιτρέπει στο σημερινό
επισκέπτη της Λέσβου να θαυμάσει εντυπωσιακούς ιστάμενους (όρθιους) και
κατακείμενους (πεσμένους στο έδαφος) απολιθωμένους κορμούς δένδρων. Οι
κατακείμενοι κορμοί φτάνουν σε μήκος ακόμα και τα 20 μέτρα, ενώ η διάμετρός
τους πλησιάζει τα 3 μέτρα. Οι διαστάσεις των όρθιων κορμών φθάνουν συνήθως το
1 με 2 μέτρα σε ύψος, αλλά δεν είναι σπάνιες οι φορές που ξεπερνούν ακόμη και τα
επτά μέτρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για το κατώτερο τμήμα του
κορμού που βρίσκεται κοντά στις ρίζες του δένδρου. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι
ρίζες των περισσότερων όρθιων κορμών έχουν επίσης απολιθωθεί. Συχνά, επίσης,
αποκαλύπτονται μεγάλα ή μικρότερα τμήματα κορμών, κλαδιά, καρποί και φύλλα
των δέντρων.
Τα απολιθώματα εμφανίζονται σε μεγάλες συγκεντρώσει στις περιοχές
όπου οι διαδικασίες της διάβρωσης είναι έντονες. Στις παράκτιες περιοχές,
ιδιαίτερα στην περιοχή του Σιγρίου και στη δυτική ακτή της νησίδος Νησιώπη, όπου
η δράση των κυμάτων απομακρύνει εύκολα τα υλικά που περιβάλλουν τους
απολιθωμένους κορμούς, συναντά κανείς πλήθος μεγάλων και μικρών τμημάτων
απολιθωμένων δένδρων στην ακτή. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σε πολλές
κοιλάδες, όπου τμήματα απολιθωμένων κορμών συχνά σκεπάζονται μέσα στην
κοίτη των χειμάρρων από πρόσφατες αλουβιακές αποθέσεις. Στην
πραγματικότητα, και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για δευτερογενείς
συγκεντρώσεις που δημιουργήθηκαν πολύ μεταγενέστερα από την εποχή της
απολίθωσης των δένδρων.
Οι ορίζοντες των ηφαιστειακών πετρωμάτων που φιλοξενούν τα
απολιθωμένα δένδρα διαβρώνονται εύκολα, καθώς αποτελούνται αποκλειστικά
από επικλαστικούς και πυροκλαστικούς σχηματισμούς, στους οποίους επικρατεί η
ηφαιστειακή στάχτη και τα αργιλικά υλικά.
Σύμφωνα με την πετρολογική και κοκκομετρική σύστασή τους διακρίνονται
επάλληλοι ορίζοντες που, πιθανότατα, συνδέονται με διαφορετικά ηφαιστειακά
επεισόδια. Οι ορίζοντες αυτοί αποτελούνται από:

29. o Χονδρόκοκκα επικλαστικά πετρώματα, όπου μεγάλα λιθικά κυρίως τεμάχια
λάβας ακανόνιστου σχήματος βρίσκονται μέσα σε μια αρκετά λεπτόκοκκη
κύρια μάζα.
o Πυροκλαστικές ροές από λεπτομερές ηφαιστειακό υλικό, οι οποίες
αποτελούνται κυρίως από ηφαιστειακή στάχτη που θα μπορούσε να
χαρακτηριστεί ως ηφαιστειακός τόφφος.
o Ιγνιμβριτικούς ορίζοντες πλούσιους σε κομμάτια ελαφρόπετρας.
Συχνά στους σχηματισμούς αυτούς παρατηρείται μεταγενέστερη διείσδυση
μεγάλων μαγματικών σωμάτων, δημιουργώντας τοπική αναθόλωση των
στρωμάτων. Χαρακτηριστικότερη περίπτωση αποτελεί ο ηφαιστειακός δόμος του
Ορδυμνού. Στις περιοχές όπου η διάβρωση έχει προχωρήσει κάτω από το επίπεδο
στο οποίο είχαν αναπτυχθεί οι ρίζες των δένδρων, παρατηρείται το φαινόμενο τα
δένδρα να χάνουν τη στήριξή τους με αποτέλεσμα να κομματιάζονται από την
πτώση στο έδαφος. Ωστόσο, στο μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης του απολιθωμένου
δάσους, η φυσική διάβρωση δεν έχει φθάσει ακόμα στους απολιθωματοφόρους
ορίζοντες, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από τα απολιθώματα να καλύπτονται
από ηφαιστειακά πετρώματα.
Όταν αρχίζει η διάβρωση των απολιθωματοφόρων οριζόντων ξεπροβάλει το
ανώτερο τμήμα των απολιθωμένων κορμών, που διατηρούνται όρθιοι στην αρχική
τους θέση, με το ριζικό τους σύστημα ακέραιο, προφυλαγμένο μέσα στα
ηφαιστειακά υλικά που δημιούργησε η έντονη σεισμική δραστηριότητα στο χώρο
του βόρειου Αιγαίου πριν από 20 περίπου εκατομμύρια χρόνια.
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα, εκτός από την πυρακτωμένη λάβα, που –
ευτυχώς- δεν έφτασε ποτέ στην περιοχή, εκτόξευσε στην ατμόσφαιρα τεράστιες
ποσότητες ηφαιστειακής στάχτης. Η στάχτη σε σύντομο διάστημα έφτασε στην
περιοχή του απολιθωμένου δάσους και κάλυψε τα πάντα. Έντονες βροχοπτώσεις
ακολούθησαν τις ηφαιστειακές εκρήξεις και προκάλεσαν μεγάλης κλίμακας
λασποροές πυροκλαστικών υλικών από τα ανατολικά προς τα δυτικά, οι οποίες
σκέπασαν το μεγάλο, πυκνό και πλούσιο δάσος, τη βλάστηση της Αιγηίδας, που
υπήρχε την εποχή εκείνη.
Η κίνηση των πυροκλαστικών υλικών ήταν ταχύτατη και κάλυψε αμέσως
τους κορμούς, τα κλαδιά, τους καρπούς και τα φύλλα των δένδρων. Η ηφαιστειακή
δραστηριότητα συνοδεύτηκε από έντονη υδροθερμική κυκλοφορία. Τα γεωθερμικά
ρευστά, που και σήμερα ακόμη αναβλύζουν σε πολλές θέσεις στη Λέσβο, ήταν
ιδιαίτερα πλούσια σε πυρίτιο, όπως μαρτυρά ο μεγάλος αριθμός πυριτικών φλεβών
που υπάρχουν σήμερα στην περιοχή.
Η απομόνωση των φυτικών ιστών από τις επιφανειακές συνθήκες και η
έντονη υδροθερμική κυκλοφορία ρευστών πλούσιων σε πυρίτιο επέτρεψε την
τέλεια απολίθωση των φυτικών ιστών, κάτω από ιδανικές συνθήκες. Κατά τη
διαδικασία αυτή είχαμε την αντικατάσταση, μόριο προς μόριο, της οργανικής
φυτικής ύλης από ανόργανη ύλη. Με τον τρόπο αυτό διατηρήθηκαν σε άριστη
κατάσταση τα μορφολιγικά γνωρίσματα των φυτών όπως ο φλοιός, οι αυξητικοί
δακτύλιο, καθώς και η εσωτερική δομή του ξύλου , από τη μελέτη της οποίας
προσδιορίζεται το γένος και το είδος του απολιθωμένου φυτού.

30. ΤΑ ΦΥΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ
Ο πλούτος και η ποικιλία των φυτών του απολιθωμένου δάσους, όπως
αναδεικνύεται από τις ερευνητικές εργασίες του καθηγητή Ε. Βενιζέλου, είναι ένα
από τα στοιχεία της μοναδικότητας του μνημείου. Η σύνθεση της απολιθωμένης
χλωρίδας αποτελείται από σπερματόφυτα με μικρότερη συμμετοχή των
πτεριδόφυτων. Από τη συστηματική μελέτη τμημάτων των απολιθωμένων κορμών
και φύλλων προσδιορίστηκε το γένος και το είδος των φυτών που συμμετείχαν στη
σύνθεση του δάσους της Λέσβου πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια.
Οι περισσότεροι απολιθωμένοι κορμοί ανήκουν στα κωνοφόρα και τα
αγγειόσπερμα, ένδειξη ότι η χλωρίδα είχε εξελιχθεί σημαντικά. Τα κωνοφόρα
αντιπροσωπεύονται από γένη των οικογενειών Ταξοδιίδες, στις οποίες ανήκουν τα
μεγαλύτερα απολιθωμένα δένδρα στη δυτική Λέσβο. Αντιπροσωπεύουν
προγονικές μορφές του σύγχρονου είδους Σεκόια η αειθαλής, που είναι το
μεγαλύτερο φυτό που έζησε ποτέ στον πλανήτη μας. Το επιστημονικό όνομα του
είδους είναι Taxodioxylon gypsaceum. Αυτοφυείς συστάδες δένδρων της σεκόιας
σήμερα συναντώνται μόνο στη δυτική ακτή των ΗΠΑ, σε εθνικούς δρυμούς στις
πολιτείες Καλιφόρνια και Όρεγκον, όπου ξεπερνούν σε ύψος τα 110 μέτρα, ενώ η
περίμετρός τους ξεπερνά τα 12 μέτρα.
Έχουν προσδιοριστεί, επίσης, δένδρα της οικογένειας των Πρωτοπευκίδων.
Τα περισσότερα ανήκουν στο νέο είδος κωνοφόρου δένδρου, το είδος Pinoxylon
paradoxum Suss και Velitzelos, το οποίο αποτελεί προγονική μορφή του σύγχρονου
πεύκου και προσδιορίστηκε για πρώτη φορά στη Λέσβο. Στο πάρκο του
απολιθωμένου δάσους βρίσκεται ο ολότυπος του είδους.
Στα αγγειόσπερμα ανήκουν αντιπρόσωποι των ειδών λεύκη, δάφνη,
κανελλόδενδρο, πλάτανος, δρυς, οξιά, φοίνικας, σκλήθρο, σφένδαμος, κυπαρίσσι,
γαύρος, τίλια, κ.α.
Η σύνθεση της απολιθωμένης χλωρίδας δείχνει ότι το απολιθωμένο δάσος
Λέσβου αναπτύχθηκε σε υποτροπικό κλίμα, το οποίο μεταβαλλόταν απότομα σε
ηπειρωτικό θερμό, με χαρακτήρα χλωρίδας υποτροπικής ζώνης της
νοτιοανατολικής Ασίας ή της βόρειας Αμερικής.
Το Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους
Λέσβου αποτελεί κοινωφελές νομικό
πρόσωπο με έδρα το Σίγρι, στο δυτικό
άκρο της Λέσβου. Κύριοι τομείς
δραστηριότητας του Μουσείου είναι:
η προστασία, ανάδειξη, συντήρηση και
προβολή του Απολιθωμένου Δάσους,
η χαρτογράφηση και καταγραφή του
Απολιθωμένου Δάσους,
η πραγματοποίηση ανασκαφών στις
περιοχές Σιγρίου, Γαβαθά και Πάρκου Απολιθωμένου δάσους,
η ολοκληρωμένη εκθεσιακή παρουσίαση του Απολιθωμένου Δάσους και των
διαδικασιών δημιουργίας του με σύγχρονες μουσιολογικές αντιλήψεις.

31. Βρίσκεται στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και έχει έκταση 5.500στρ..παρέμεινε
ανέγγιχτο από τον άνθρωπο για περισσότερο από 500 χρόνια.
Θεωρείται από τα πλέον αδιατάραχτα φυσικά δασικά οικοσυστήματα στην Ευρώπη
και παρουσιάζει μέγιστο οικολογικό ενδιαφέρον,
Έχει κηρυχθεί μνημείο της φύσης και τελεί υπό καθεστώς προστασίας από το 1980
γιατί συνδυάζει παρθένα δάση ,πλούσια και πυκνή βλάστηση, ρέματα ,
καταρράχτες, και μεγάλη ποικιλία άγριας πανίδας.
Αποτελεί το νοτιότερο άκρο εξάπλωσης δασικών ειδών της μεσοευρώπης, όπως η
ερυθρελάτη και η συμήδα.
Φιλοξένει σημαντικά και απειλούμενα είδη αρκούδα, αγριόγιδο , λύκος ,αγριόγατα
, ζαρκάδι ελάφι και περίπου 50 είδη πουλιών.
Μέσα στα όρια του απαγορεύεται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και επιτρέπεται
είσοδος μόνο για επιστημονική έρευνα .
Για να το επισκεφτεί κανείς θέλει άδεια απ΄το δασαρχείο
Το
Παρθένο
δάσος της
Κεντρικής
Ροδόπης
Περιοχή με μοναδική οικολογική αξία όπου και το παρθένο
δασικό οικοσύστημα στο οποίο η πανίδα και η χλωρίδα έχουν
παραμείνει ανέπαφες ως τις μέρες μας. Στην περιοχή υπάρχει
ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό παλιών δασικών σχηματισμών ,
κυρίως ερυθρελάτης , δασικής οξιάς δασικής πεύκης κ.τ.λ.
Γνωστοί βιολόγοι έχουν δηλώσει 'ότι στην Ευρώπη δεν έχει
επιζήσει άλλο παρθένο δάσος με τέτοιο μέγεθος και τέτοια
σύνθεση φυτικών και ζωικών ειδών.' Γενικά η περιοχή είναι
ευρύτατα γνωστή για την σημαντική επιστημονική αξία της.
Στα Ελληνοβουλγαρικά
σύνορα , στην οροσειρά
της Ροδόπης, κοντά στο
Παρανέστι, στον Νομό
Δράμας.

32. Δάσος Φραξιάς
Στην περιοχή του Λεσινίου σώζεται και ένα μοναδικό μνημείο της φύσης. Το
δάσος του Φράξου ή φραξιάς δυτικά του χωριού πριν από τον οικισμό Άγιο
Δημήτριο στα όρια με την περιφέρεια του Δήμου Αστακού.
Ένα πραγματικό βασίλειο φυτών και ζώων.Το συγκεκριμένο δάσος έχει
ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα ,αλλά παρουσιάζει παγκόσμιο
επιστημονικό ενδιαφέρον. Η δασώδης έκταση υπολογίζεται σε 600 στρέμματα,
κυρίως, από αιωνόβιους φράξους, του είδους Fraxinus oxycarpa. Εκτός από το φράξο
υπάρχουν και άλλα είδη δέντρων: Ασημόλευκες (Populus alba), Ασημοϊτιές (Salix
alba), Φτελιές (Ulmus minor) και Δάφνες (Laurus nobilis). Τριγύρω από αυτά τα
δέντρα υπάρχουν αναρριχητικά φυτά: Hedera helix, Vitis vinifera sylvestris, Smilax
aspera και ο Tamus communis. Όλα αυτά κάνουν το δάσος ένα μοναδικό παράδεισο
βιοποικιλότητας. Πολλά είναι και τα είδη ζώων που ζουν στο δάσος της Φραξιάς
όπως: βατράχια, χελώνες, φίδια και πλήθος πουλιών που φωλιάζουν ανάμεσα στα
πυκνά δέντρα και τους θάμνους.
Το δάσος
του
Λεσινίου
Αιτωλοακαρ
νανίας
Τμήμα υπόλειμμα μεγάλου φυσικού υδροχαρούς
δάσους με κύριο δασοπονικό είδος τον όροξο
(νερόφραξο) αλλά και είδη όπως η φτελιά ,ιτιά
,δάφνη κτλ. Που συγκεντρώνει επιστημονικά
ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα. Είναι
χαρακτηριστικός βιότοπος με μεγάλη οικολογική
και αισθητική αξία.
Κοντά στο χωριό Λεσίνι, στο δρόμο
Μεσολόγγι Αστακός, στην περιοχή
Μεσολογγίου.

33. Στο κέντρο του Λαιλιά υπάρχει ο σφάγνωνας Μπαλτά Τσαίρ, ένας σπουδαίας
σημασίας για τη μελέτη της σημασίας του δάσους, παλαιοβοτανικός χώρος.
Ο Σφάγνωνας έχει ανακηρυχθεί «διατηρητέο μνημείο της Φύσης» και περιοχή
ιδιαίτρου φυσικού κάλλους.
Στην υδατοβριθή αυτή περιοχή με την πλούσια βλάστηση, υπάρχουν υποδομές
αναψυχής των επισκεπτών .
Ιστορικά στοιχεία ,που εντοπίστηκαν στην περιοχή δείχνουν πως η περιοχή
κατοικήθηκε από την πρώιμη νεολιθική εποχή.
Οι Σιριοπαίνες στην πρώιμη αρχαϊκή εποχή στήριξαν την αύξηση της ισχύος τους
στην εκμετάλλευση των επιφανειακών μεταλλευμάτων που υπήρχαν στην
περιοχή του δάσους και στην ξύλευση της ελάτης, σε τέτοιο βαθμό που άλλαξαν με
αυτή η δραστηριότητα την ισορροπία στη χλωρίδα του δάσους
Ο
Σφαγνώνας
στο δάσος
Λαϊλιά
Σερρών
Τυρφώδης έκταση σημαντική για την
επιστημονική και εκπαιδευτική αξία της, που
συγκεντρώνει μερικά από τα πιο σπάνια είδη
της ελληνικής χλωρίδας.
Κοντά στο χωριό Λαϊλιά στη θέση
“Μπαλτά Τσαίρι”, μέσα σε
ευρύτερο δασικό συγκρότημα, στον
Νομό Σερρών.

34. Νότια της Μεθώνης με φυσικές εναλλαγές που αιχμαλωτίζουν τον επισκέπτη
αρχίζοντας από βραχώδεις περιοχές και καταλήγοντας σε δάση και φαράγγια
κατάφυτα από κουμαριές. Η ιστορία και ο θρύλος αγγίζουν τη φαντασία του
επισκέπτη προκαλώντας τον να αναζητήσει το χαμένο μοναστήρι ή να αναπολήσει
ακούσματα αναζητώντας τη σπηλιά του Μανέττα. Το μυστήριο του νησιού γίνεται
εντονότερο επειδή η πραγματική ιστορική του πορεία είναι άγνωστη και έτσι ο
κάθε επισκέπτης μπορεί είναι και ένας επίδοξος εξερευνητής.
ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ: Στη Σαπιέντζα υπάρχει πυκνή μεσογειακή
βλάστηση από σχίνο, πουρνάρι, κουμαριά, αγριελιά, μυρτιά, σπάλαθρο, θυμάρι,
αναρριχόμενη βλάστηση και άλλα αγρωστώδη και ψυχανθή φυτά. Επίσης
συναντάμε και υψηλή δενδρώδη βλάστηση με αγριελιές που φτάνουν τα 1() μέτρα.
Μια έκταση 240 στρεμμ&των ανακηρόχτηκε από το κράτος «Διατηρητέο Μνημείο
της Φόσης».
Σχετικά με τα θηράματα το 1982 απελευθερώθηκαν 1100 φασιανοί ενώ μέχρι το
1986 είχαν εισαχθεί 20 αίγαγροι (κρι-κρι) και 26 αιγοπρόβατα. Σήμερα εκτιμάται ότι
ο πληθυσμός είνω γύρω στα 700 ζώα (400 αιγοπρόβατα και 300 αίγαγροι).
Κάθε χρόνο ορίζεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας
Πελοποννήσου το χρονικό διάστημα και οι συγκεκριμένες ημέρες κατά τις οποίες
οι απανταχού λάτρεις του κυνηγιού θα επισκεφτούν το νησί για να κυνηγήσουν
αγριοπρόβατα ,αγριοκάτσικα, φασιανούς, πέρδικες, μπεκάτσες, ορτύκια, τσίχλες.
Επειδή η περιοχή είναι ελεγχόμενη από το Δασαρχείο Καλαμάτας χρειάζεται ο
κυνηγός να έρθει σε επικοινωνία με το δασαρχείΟ ωστε να εξασφαλίσει την
απαιτούμενη άδεια. Οι τιμές και ο συγκεκριμένος αριθμός από καθε είδος
θηραμάτων καθορίζονται από το δασαρχείο. Οι κυνηγοί μπορούν να αναχωρήσουν
για το νησί από το λιμάνι της Μεθώνης στις 8.30 το πρωί και να επιστρέψουν στις
2.00 το μεσημέρι.
Το πιο σημαντικό και ομορφότερο νησί από το σύμπλεγμα των Οινουσσών είναι η
Σαπιέντζα. Ήταν το αγαπημένο αγκυροβόλιο κάθε στόλου που είχε δοσοληψίες με
τις πολιτείες της Μεθώνης και της Κορώνης, τις σημαντικές αυτές πόλεις της
Μεσογείου καθ' όλη την διάρκεια του μεσαίωνα.
Με την συνθηκη της Σαπιέvτζας τΟ 1209 πέρασε στα χέρια των Βενετών.
Το Δάσος
αείφυλλων
πλατύφυλλων
στο νησί
Σαπιέντζα
Μεσσηνίας
Έκταση με τυπική μεσογειακή δασική
βλάστηση σκληρόφυλλων, αείφυλλων
πλατανόφυλλων με τη μορφή δένδρου
ύψους 8-10 μ. στο ακατοίκητο νησί
Σαπιέντζα της Μεσσηνίας. Τα είδη που
καλύπτουν το νησί είναι κυρίως σχίνος ,
φιλλίκι, αγριελιά , κουμαριά , πουρνάρι,
κτλ
Το κεντρικό τμήμα του νησιού
Σαπιέντζα στον κόλπο της Μεθώνης ,
στον Νομό Μεσσηνίας.