3. Είναι γνωστό, ότι σαν σήμερα, στις 28 Οκτωβρίου του
1940, άρχισε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος. Οι Αθηναίοι,
όπως και το 1912-13, πανηγύριζαν μετά από κάθε
επιτυχία του ελληνικού στρατού. Στη διάρκεια του
πολέμου δεν έγιναν στην Αθήνα αεροπορικές
επιθέσεις, όπως συνέβη σε άλλες ελληνικές πόλεις
(Πάτρα, Θεσσαλονίκη κ.ά.). Μετά την επίθεση των
Γερμανών, τον Απρίλιο του 1941, γερμανικά
αεροπλάνα βομβάρδισαν τον Πειραιά και προκάλεσαν
σοβαρές καταστροφές στο λιμάνι, ενώ υπήρξαν και
ανθρώπινα θύματα.
4. Η γερμανική κατοχή στην Αθήνα άρχισε την 27η
Απριλίου 1941. Το πρωί της ημέρας εκείνης στους
έρημους αθηναϊκούς δρόμους αντήχησαν οι βαριές
μπότες των στρατιωτών της Βέρμαχτ, ενώ στο βράχο
της Ακρόπολης υψώθηκε η χιτλερική σημαία με τον
αγκυλωτό σταυρό. Οι κάτοικοι της ελληνικής
πρωτεύουσας, κλεισμένοι στα σπίτια τους, αγνόησαν
τελείως τον κατακτητή. Ούτε παράθυρο δεν άνοιξε στο
πέρασμά του. Η στάση αυτή των Αθηναίων ήταν ένα
εύγλωττο προοίμιο για τις σχέσεις που θα
ακολουθούσαν ανάμεσα σε κατακτητή και
κατακτημένους. Και πραγματικά,οι σχέσεις αυτές
στάθηκαν ανυποχώρητα εχθρικές μέχρι την τελευταία
μέρα της Κατοχής.
5.
6. Η εχθρότητα των Αθηναίων εναντίον των κατακτητών
έγινε μεγαλύτερη, όταν την 23η Ιουνίου τα ιταλικά
στρατεύματα της 11ης στρατιάς του στρατηγού Τζελόζο,
αυτού του ίδιου που νικήθηκε και εξευτελίστηκε στα
βουνά της Αλβανίας από τον ελληνικό στρατό, μπήκαν
στην Αθήνα για να αναλάβουν το ρόλο του κατακτητή.
Την 28η Οκτωβρίου του έτους εκείνου, παρά την
απαγόρευση και τα έκτακτα μέτρα του Τζελόζο, οι
Αθηναίοι διαδήλωσαν την απέχθεια προς το νέο
κατακτητή με τη στέψη του μνημείου του Άγνωστου
Στρατιώτη!
7. Ένας άλλος τρόπος, με τον οποίο ο ανώνυμος
αθηναϊκός λαός αποκάλυπτε τα αισθήματά του, ήταν οι
εκδηλώσεις του υπέρ των Άγγλων αιχμαλώτων. Όταν οι
κατακτητές τούς οδηγούσαν στις φυλακές, οι δρόμοι
γέμιζαν από Αθηναίους, οι οποίοι χειροκροτούσαν τους
συμμάχους και τους ενθάρρυναν. Βοηθούσαν επίσης
στην απόδρασή τους, τους έκρυβαν στα σπίτια τους και
στη συνέχεια τους φυγάδευαν προς τη Μέση Ανατολή,
για να συνεχίσουν την αντίστασή τους εναντίον των
Γερμανοϊταλών.
8. Η αντίδραση εναντίον των κατακτητών είχε πολλές μορφές.
Γρήγορα συγκροτήθηκαν οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις,
όπως το ΕΑΜ, ο ΕΔΕΣ, η ΕΚΚΑ κ.ά., και άρχισαν οι
δολιοφθορές κατά των Γερμανών και των ντόπιων συνεργατών
τους. Μια μορφή αντίστασης ήταν και η διοχέτευση
πληροφοριών προς το συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης
Ανατολής, που τις αξιοποιούσε κατάλληλα παραλύοντας με
βομβαρδισμούς και σαμποτάζ τις κινήσεις των εχθρών.
Η αντίσταση στην ελληνική πρωτεύουσα άρχισε πολύ νωρίς. Τη
νύχτα της 30ής Μαΐου του 1941 δύο νεαροί φοιτητές, ο
Μανόλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, ανέβηκαν κρυφά
στην Ακρόπολη και κατέβασαν από τον ιστό της τη χιτλερική
σημαία, που είχαν υψώσει οι κατακτητές στον ιερό βράχο. Ήταν
η πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Ευρώπη.
9.
10. Βίαια μέτρα
Σ' όλα αυτά οι Γερμανοί απαντούσαν με βίαια μέτρα,
όπως οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις
Ελλήνων πατριωτών. Κοντά στα άλλα, δέσμευσαν για
τις ανάγκες του στρατού τους την παραγωγή και
λεηλάτησαν τα αποθέματα τροφίμων που υπήρχαν. Το
αποτέλεσμα ήταν ένας φοβερός λιμός, που έπληξε
κυρίως τις μεγάλες πόλεις το χειμώνα του 1941-1942.
Υπολογίζεται ότι το Δεκέμβριο του 1941 πέθαιναν από
την πείνα στην Αθήνα περισσότεροι από 300 άνθρωποι
την ημέρα.
11. Η έκβαση του πολέμου υπέρ των Συμμάχων οδήγησε
στην απελευθέρωση. Στις 14 Οκτωβρίου 1944 οι
Γερμανοί αποχώρησαν από την Αθήνα και ύστερα από
δυο μέρες έφτασε από τη Μέση Ανατολή η κυβέρνηση
Εθνικής Ενότητας του Γ. Παπανδρέου. Στον ιερό βράχο
της Ακρόπολης υψώθηκε και πάλι η γαλανόλευκη. Κατά
τα «Δεκεμβριανά» όμως που επακολούθησαν, οι
Αθηναίοι πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος.
12. Από τα πιο σημαντικά γεγονότα της Αθήνας μετά τον
εμφύλιο πόλεμο (1946-1949) ήταν η εξέγερση της
ελληνικής νεολαίας της πρωτεύουσας, η οποία, με
μαχητικές εκδηλώσεις που άρχισαν το 1952, απαίτησε
την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η κατάσταση
αυτή κράτησε ως το 1959, οπότε η Κύπρος
ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος…