ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 21 ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 1821-1905

1. Ενότητα 21η
Το Κρητικό ζήτημα (1821-1905)

2. Ειδικοί διδακτικοί στόχοι
• Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται:
• Να μάθουν το περιεχόμενο του όρου κρητικό ζήτημα.
• Να γνωρίσουν τις απόπειρες των Κρητικών να αποτινάξουν
την οθωμανική κυριαρχία.
• Να κατανοήσουν τη θέση και τη σημασία του κρητικού
ζητήματος στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής του
ελληνικού κράτους κατά τον 19ο
αιώνα.
• Να πληροφορηθούν σχετικά με την αναγνώριση της
αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας (1898)
• και την επανάσταση του Θερίσου (1905).

3. Πορτραίτο του Μωχάμετ Άλη,
έργο του Auguste Couder, 1840.
http://argolikivivliothiki.gr
Η επανάσταση του 1821
στην Κρήτη
καταπνίγηκε από τον
Μοχάμετ Άλι,
ηγεμόνα της Αιγύπτου.
Κράτησε το νησί
υπό τον έλεγχό του
έως το 1840,
οπότε τέθηκε ξανά
υπό οθωμανική διοίκηση

4. http://www.ko-go.gr/grarticles46/crete1898.html
Αίγυπτος - Μοχάμεντ Άλι - Μιχαήλ Τοσίτσας: Μία φιλία που έγραψε ιστορία
http://omogeneia.ana-mpa.gr/press.php?id=10371
http://www.psichogios.gr/site/Books/show?cid=21872
ΜΟΧΑΜΕΤ ΑΛΙ, Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΦΑΡΑΩ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
ΖΙΛΜΠΕΡ ΣΙΝΟΥΕ
http://argolikivivliothiki.gr
Μωχάμετ Άλη – Muhammad Ali of Egypt (Καβάλα 1769 – Αλεξάνδρεια 1849)

5. Κρητικό ζήτημα
Οι προσπάθειες
• των Ελλήνων της Κρήτης,
• των ελεύθερων Ελλήνων και του ελληνικού κράτους
για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα,
καθώς και η εμπλοκή
• της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
• και των Δυνάμεων σ' αυτές
ονομάστηκαν
κρητικό ζήτημα

6. 1866-1869
Μεγάλη Κρητική Επανάσταση
Παρά τις αρχικές επιτυχίες της, καταπνίγηκε.
Σημαία που χρησιμοποιήθηκε
κατά την πολιορκία του Αρκαδίου,
με τα αρχικά:
Κ (Κρήτη), Ε (Ένωσις),
Ε (Ελευθερία), Θ(Θάνατος).
Γενική Συνέλευσις των Κρητών (1866

7. http://el.wikipedia.org
Κρητική Επανάσταση (1866-1869)
http://www.kee.gr/attachments/file/2292.pdf
Η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866-1869
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C102/79/648,2415/
Γ. Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1866-1869

8. Ικετεύομεν λοιπόν θερμώς την Yμετέραν
Μεγαλειότητα και τους Μεγαλειοτάτους
Μονάρχας των δύο ετέρων Μεγάλων και
Προστάτιδων του Ελληνικού Έθνους
Δυνάμεων να πραγματοποιήσωσι την μόνην
ημών έφεσιν,
την ένωσιν μετά των αδελφών ημών Ελλήνων
[…].
Αν όμως τούτο είναι σήμερον αδύνατον,
τουλάχιστον […]ευδοκήσατε […] να μας
χορηγηθή οργανισμός πολιτικός, να μας
δοθώσι νόμοι, να συσταθώσι τακτικά
δικαστήρια˙ η βαρεία φορολογία μας να
μετριασθή και να τακτοποιηθή
1. 1866: Οι Κρητικοί ζητούν από τις Δυνάμεις την ένωση με την Ελλάδα
Πρωταρχική επιδίωξη των
Κρητικών στα 1866 ήταν η
ένωση με την Ελλάδα.
Εναλλακτικά, ωστόσο, ήταν
πρόθυμοι να
συμβιβαστούν ακόμη και
με την αναγνώριση
αυτονομίας, στο πλαίσιο
της οποίας θα τους
αναγνωρίζονταν κάποια
δικαιώματα και θα
απαλλάσσονταν από την
υψηλή φορολογία.

9. Ιδιαίτερη στιγμή της υπήρξε
η ανατίναξη μιας ομάδας επαναστατών
στη μονή Αρκαδίου (Νοέμβριος 1866)
Το ολοκαύτωμα
της μονής Αρκαδίου
προκάλεσε συγκίνηση
τόσο στην Ελλάδα
όσο και στην Ευρώπη

10. 1. Το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου.
Πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Γκατέρι.
Το φιλελληνικό ρεύμα ήταν ιδιαίτερα ισχυρό εκείνη την εποχή στην Ιταλία και
δεκάδες Ιταλοί εθελοντές συμμετείχαν στην κρητική επανάσταση του 1866.

11. Σχολιασμός εικονικού υλικού
Το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου προκάλεσε έντονη συγκίνηση τόσο στην Ελλάδα
όσο και στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.
Μάλιστα σε ορισμένες χώρες, όπως η Ιταλία, σημειώθηκαν φιλελληνικές κινήσεις
παρόμοιες με αυτές που είχαν γίνε στα χρόνια του Αγώνα της ελληνικής
ανεξαρτησίας.

12. Η ανατίναξη της Μονής Αρκαδίου (Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)

14. http://daypress.gr/index.aspx?aid=15754

16. Οργανικός νόμος (1868):
ένα είδος τοπικού συντάγματος
-Προέβλεπε:
 πρόσληψη και χριστιανών υπαλλήλων στη διοίκηση
 συμμετοχή χριστιανών αντιπροσώπων στη Γενική
Διοίκηση.
 ισοτιμία τουρκικής και ελληνικής γλώσσας
 μεικτά δικαστήρια (από χριστιανούς και μουσουλμάνους)
Λίγο αργότερα, ο σουλτάνος παραχώρησε
τον Οργανικό νόμο

17. 1878
Νέα επανάσταση
Σύμβαση της Χαλέπας:
Θεσπίστηκε καθεστώς ημιαυτονομίας
• Ο γενικός διοικητής θα μπορούσε να είναι και
χριστιανός,
• Στη Γενική Διοίκηση θα πλειοψηφούσαν οι
Χριστιανοί.

18. Η πρώτη γενική συνέλευση μετά την Σύμβαση της Χαλέπας

19. http://www.explorecrete.com/chania/GR-chania-11-halepa.htm
l
Η οικία του Βενιζέλου στη Χαλέπα

20. http://www.google.gr/imgres

21. 1889:
Νέα επανάσταση
• Απέτυχε
• Έδωσε στην οθωμανική διοίκηση το πρόσχημα
να καταργήσει τη σύμβαση της Χαλέπας.

22. 1896-1897:
Νέα επανάσταση
• Οδήγησε σε ελληνοτουρκικό πόλεμο στον οποίο η
Ελλάδα ηττήθηκε.
• Μετά από παρέμβαση των Δυνάμεων,
ο Σουλτάνος αναγνώρισε τη δημιουργία
της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας
με ύπατο αρμοστή τον πρίγκιπα Γεώργιο.
• Υπουργός Δικαιοσύνης
ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

23. "Εκτελεστικόν Κυβέρνησις
της Κρήτης κατά την
Επανάστασιν 1897",
επιστολικό δελτάριο
των αρχών του 20ου αι.

24. Ελευθέριος Βενιζέλος Πρίγκιπας Γεώργιος

26. Η άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου στη Σούδα.
http://users.otenet.gr/~markonst/armosty.htm

28. Από την τελετή της υποδοχής του πρίγκιπα
Γεωργίου ως Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης το 1898.
• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

29. Άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου Γλύξμπουργκ στα Χανιά.
Εκφωνεί διάγγελμα στον λαό της Κρήτης.
Στον εξώστη του κτιρίου κυματίζει η σημαία της Κρητικής Πολιτείας.

30. Το Παλάτι βρίσκεται στη Χαλέπα, δίπλα ακριβώς
στο σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου.

32. Οικοδομήθηκε γύρω στα 1882 στον τύπο της βίλας και αποτελεί κλασικό
παράδειγμα αρχοντικού της εποχής που χαρακτηρίζεται από λιτότητα και
συμμετρία. Το 1898, με την κήρυξη της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας,
ως το πιο κατάλληλο κτίσμα, χρησιμοποιήθηκε για κατοικία του Ύπατου
Αρμοστή Πρίγκιπα Γεωργίου και γι' αυτό ακούγεται από τότε «Το
Παλάτι». Μετά την αποχώρηση του Πρίγκιπα Γεωργίου το 1906, ήταν η
κατοικία του επόμενου Ύπατου Αρμοστή Αλέξανδρου Ζαΐμη, ο οποίος και
επέφερε πολλές αλλαγές τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό του
κτιρίου. Αργότερα έμεναν εκεί και οι εκάστοτε Γενικοί Διοικητές Κρήτης. Από
το 1940 έως το 1957 στέγασε το στρατιωτικό νοσοκομείο, ενώ κατά την
Κατοχή επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως Στρατηγείο από τους Γερμανούς.

33. 1905
Η επανάσταση στο Θέρισο Χανίων
3. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο Θέρισο κατά την επανάσταση του 1905.

34. Την προκάλεσε η ολιγωρία του Γεωργίου
στο ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα

35. Ο Ελ. Βενιζέλος (στο μέσον) μαζί με τους Κ. Μάνο και Κ. Φούμη στο Θέρισο.
Επικεφαλής ο Ελευθέριος Βενιζέλος,
Κ. Φούμης και Κ. Μάνος
Κήρυξαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

36. Το στρατηγείο του Βενιζέλου - σήμερα είναι μουσείο της Θερισιανής εξέγερσης.

37. Θερισιανοί επαναστάτες.

38. Άποψη του Θέρισου, στις υπώρειες των Λευκών Ορέων.

39. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μαζί με φίλους του στο Θέρισο.

40. Από το επαναστατικό κίνημα στο Θέρισο.
Ανάμεσα σε ένοπλους αντάρτες διακρίνεται ο Ε. Βενιζέλος.

41. Θερισιανοί επαναστάτες.
Το τυπογραφείο των επαναστατών στο Θέρισο.

42. Ο Γεώργιος αντικαταστάθηκε από τον
Αλέξανδρο Ζαΐμη
Οι Δυνάμεις απέτρεψαν
την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

43. Σχολιασμός γραπτών πηγών
2. Η ιδιομορφία της επανάστασης του Θέρισου ήταν ότι
στρεφόταν εναντίον όχι της οθωμανικής κυριαρχίας, όπως είχε
συμβεί με όλες τις έως τότε επαναστάσεις στην Κρήτη, αλλά της
διοίκησης του Έλληνα πρίγκιπα Γεωργίου. Οι επαναστάτες,
ανάμεσα στους οποίους ηγετική μορφή ήταν ο Ελευθέριος
Βενιζέλος, ζητούσαν την ένωση με την Ελλάδα ή, σε περίπτωση
που κάτι τέτοιο κρινόταν ανέφικτο στην παρούσα φάση, τη
φιλελευθεροποίηση του πολιτεύματος, ώστε να απαλλαγεί η
Κρήτη από τον δεσποτισμό, δηλαδή από τη διοίκηση του
πρίγκιπα Γεωργίου. Χαρακτηριστική του ζήλου των
επαναστατών είναι και η δήλωση που κάνουν στο τέλος της
επαναστατικής προκήρυξης ότι θα επιδιώξουν την υλοποίηση
των σκοπών τους και με ένοπλα λαϊκά συλλαλητήρια.

44. Σχολιασμός εικονικού υλικού
• 3. Η επανάσταση του Θέρισου
συζητήθηκε ιδιαίτερα τόσο στην
Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη,
καθώς στρεφόταν εναντίον του
Έλληνα διοικητή της Κρήτης
πρίγκιπα Γεωργίου.
• Στα χρόνια αυτά αναπτύχθηκε
στην Ελλάδα η εντύπωση ότι ο
Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν
σφοδρός πολέμιος της μοναρχίας
και της βασιλικής οικογένειας.
Εντύπωση, ωστόσο, που δεν
ανταποκρινόταν στην
πραγματικότητα.
http://www.pi-schools.gr/books/gymnasio/istoria_c/kath/s_1-160.pdf

45. http://blogs.sch.gr/geoalexio
http://el.wikipedia.org
http://users.otenet.gr/~markonst/theriso.htm
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/519,1904/
Επανάσταση στο Θέρισο, 1905
http://www.ime.gr/chronos/13/gr/foreign_policy/choros/03.html
http://www.krassanakis.gr/Venizelos.htm