2. Το θέατρο σκιών είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα
θεατρικά είδη που έχει τις ρίζες του στην Ανατολή
περί το 2000 π.Χ. Πιο συγκεκριμένα, η απαρχή του
θεάτρου σκιών τοποθετείται στην Ιάβα, την Ινδία και
την Κίνα. Στην Κίνα, το Θέατρο Σκιών,
χαρακτηρίζεται από μεγάλη λεπτομέρεια και
πολυπλοκότητα.
3. Αρχικά, είχε θρησκευτικό χαρακτήρα, καθώς οι
φιγούρες ήταν παρμένες από τη θρησκευτική λατρεία
θεότητες
δράκοι
Ενώ αργότερα, έπαψε να είναι αποκλειστικά
θρησκευτική τέχνη, και οι φιγούρες πήραν:
ανθρώπινη μορφή
κίνηση
Μετά την Ασία το Θέατρο Σκιών ταξίδεψε στις χώρες
της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής. Στις
μουσουλμανικές χώρες το Θέατρο Σκιών δέχτηκε
σημαντικούς περιορισμούς, αφού η θρησκεία δεν
επέτρεπε οι φιγούρες να απεικονίζουν ανθρώπινες
μορφές.
4. Τα πρώτα δείγματα θεάτρου σκιών απαντώνται στην
Ινδία το 2000 π.Χ. και απεικονίζονται με στοιχεία από
ήρωες του έπους Μαχαμπαράτα, που απεικονίζει τη
μάχη μεταξύ των ανθρώπων για εξουσία.
Συμφώνα με μια εκδοχή, το μακρύ χέρι του
Καραγκιόζη είναι ινδικής προέλευσης. Οι Ινδοί
φαντάζονταν τα πνεύματα με μεγάλους βραχίονες,
που συμβόλιζαν:
τη δύναμη
την ομορφιά
Ο Βούδας παριστάνεται όχι μόνο με μακριά χεριά
,αλλά και με περισσότερα από δύο.
5. Στην Κίνα, εμφανίζεται γύρω στα 200 μ.Χ. από έναν
μάγο, που για να παρηγορήσει τον Βασιλιά Βού - Τί, ο
οποίος έχασε τη γυναίκα του, αναπαριστά τη σκιά
της, πίσω από μια πάνινη οθόνη.
6. Οι Κινέζοι είχαν ανακαλύψει
από παλιά το χαρτί και το
χρησιμοποιούσαν για να
φράζουν τα παράθυρά τους.
Στα χάρτινα αυτά παράθυρα,
τη νύχτα έπεφταν οι σκιές των
προσώπων και των πραγμάτων,
λόγω του φωτός που υπήρχε
από μέσα. Η εικόνα αυτή
έδωσε στους Κινέζους την
έμπνευση για τη δημιουργία
του Θεάτρου Σκιών.
7. Το Κινέζικο Θέατρο Σκιών φτάνει σε θαυμαστό
βαθμό
τελειότητας
αισθητικής ποιότητας
διότι ενσωματώνει διαφορετικές Τέχνες, όπως:
η ζωγραφική
η χαρακτική
η μουσική
η μιμητική
δίνοντάς τους μια καινούργια έκφραση.
8. Καμιάς άλλης χώρας οι φιγούρες δεν συγκρίνονται σε
φινέτσα και λεπτοδουλειά με αυτές της Κίνας. Οι
παλαιότερες φιγούρες, προβάλλονταν επάνω στο πανί
ακίνητες. Είχαν νύχια και ράμφος, όπως οι ψυχές των
νεκρών που συμβόλιζαν. Δουλεμένες με κοφτερά
μαχαίρια, πάνω σε δέρμα γαϊδάρου συνδυάζουν:
μαστοριά
φαντασία
Λεπτοκομμένες και χαραγμένες έχουν ύψος γύρω στα 33
εκατοστά και είναι καμωμένες από 11 κομμάτια:
το κεφάλι
το πάνω και κάτω μέρος του σώματος
δύο μπράτσα
δύο βραχίονες
δύο παλάμες
δύο πόδια
9. Η οθόνη είναι καμωμένη από χαρτί βατόμουρου ή
καθαρή άσπρη γάζα, δουλεμένη πάνω σε σκελετό
μπαμπού, μήκους 8 μέτρων.
Βρίσκεται ενάμισι μέτρο πάνω από το έδαφος,
διακοσμημένη με μεταξωτά, που κρέμονται και από
τις δύο πλευρές.
Στην παράσταση που διαρκεί μέχρι και τέσσερις ώρες
παίρνουν μέρος:
ο παρουσιαστής,
ο βοηθός
τρεις μουσικοί, που χρησιμοποιούν διάφορα
όργανα
10. Ο Καραγκιόζης είναι λέξη τουρκική
και σημαίνει μαυρομάτης. Ο
Καραγκιόζης είναι κεντρικός
χαρακτήρας του παραδοσιακού
τουρκικού και ελληνικού Θεάτρου
Σκιών, το οποίο σε πολλές
περιπτώσεις αποκαλείται με το
όνομα του πρωταγωνιστή του.
Μεταφορικά η λέξη σημαίνει ένα πρόσωπο αστείο ή που
παριστάνει:
τον αστείο
τον γελωτοποιό
Είναι ο γνωστός ήρωας του θεάτρου σκιών, που σκορπά,
με την εξυπνάδα του, το γέλιο σε μικρούς και μεγάλους.
11. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Χατζηαβάτης και ο
Καραγκιόζης συμμετείχαν στην κατασκευή ενός
τζαμιού για τον σουλτάνο Ορχάν, ο πρώτος ως
επιστάτης και ο δεύτερος ως εργάτης.
Οι διάλογοι των δύο ανδρών ήταν τόσο διασκεδαστικοί,
που οι υπόλοιποι εργάτες σταματούσαν την εργασία
τους και τους παρακολουθούσαν.
Όταν ο σουλτάνος πληροφορήθηκε
την καθυστέρηση των εργασιών,
διέταξε το θάνατο του Καραγκιόζη
και του Χατζηαβάτη.
12. Αργότερα μετάνιωσε για την πράξη του και ο Σεΐχ
Κιουστερί δημιούργησε τις φιγούρες των δύο ηρώων
με σκοπό να παρηγορήσει τον σουλτάνο.
Σήμερα στην Προύσα υπάρχει ένα μνημείο (τάφος)
του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη.
13. Οι πρώτες παραστάσεις από
Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες
πραγματοποιήθηκαν αρκετά χρόνια
μετά την απελευθέρωση και
βασίζονταν στα τούρκικα πρότυπα.
Σε αυτές υπήρχαν άσεμνες σκηνές και αισχρά λόγια
που προκάλεσαν την αντίδραση της ‘καλής
κοινωνίας’ και οδήγησαν την αστυνομία σε διώξεις
των καραγκιοζοπαιχτών.
14. Στην Ελλάδα ο Καραγκιόζης, ως λαϊκός ήρωας,
εκπροσωπεί:
τον φτωχό
τον εξαθλιωμένο
τον πονηρό Έλληνα στον περιβάλλον της
τουρκοκρατίας
Είναι καμπούρης και περιστοιχίζεται από:
την οικογένειά του
το φίλο του Χατζηαβάτη
το θείο του Μπάρμπα-Γιώργο και άλλους χαρακτήρες
Ζει σε παράγκα (Η παράγκα του Καραγκιόζη), είναι
ξυπόλητος και μένει απέναντι από το σεράι (το παλάτι του
Βεζίρη).
Προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποκτήσει όσο το δυνατόν
περισσότερο φαγητό, εργαζόμενος σε πολλά
επαγγέλματα, όμως κάθε φορά καταλήγει με άδεια χέρια.
15. Η πιο γόνιμη περίοδος που ανθεί το Ελληνικό Λαϊκό
Θέατρο Σκιών, είναι από το 1915 μέχρι το 1950 όπου
στην περίοδο αυτή, δημιουργούνται τα περισσότερα
έργα, απ’ αυτά που παίζονται και σήμερα, και
γεννιούνται οι μεγαλύτεροι καραγκιοζοπαίκτες. Κάθε
γειτονιά έχει το δικό της μαντράκι, που γεμίζει κάθε
βράδυ από πλήθος κάθε ηλικίας.
