Ένα πρόγραμμα Κοινωνικής-Συναισθηματικής Μάθησης (προαγωγής ψυχικής υγείας) για μαθητές νηπιαγωγείου που στοχεύει στην καλλιέργεια και ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως είναι: η συγκέντρωση προσοχής, η συνεργασία, η αυτοεκτίμηση, η διαχείριση συναισθημάτων, η αποφυγή θυματοποίησης, η αποφυγή λεκτικής και σωματικής επιθετικότητας, η ενσυναίσθηση καθώς και δεξιότητες φιλίας/κοινωνικής επάρκειας και επίλυσης προβλημάτων.

1. «ΤΑ
ΒΗΜΑΤΑ
ΓΙΑ ΤΗ
ΖΩΗ»
" κάνοντας προσεκτικά, αυθόρμητα και
μελετημένα, βήματα στην άμμο, κατακτάς
ολόκληρη την έρημο!"

2. 29ο Ολοήμερο
Νηπιαγωγείο
Σερρών
Τα «Βήματα για τη Ζωή”
Είναι Ατομικ ώέννα κ αΠι ρΚόογιρναωμνμικαώ ν Δεξιοτήτων
για το Νηπιαγωγείο»
που έχουν επιμεληθεί
η ΝάνΒταισαί λΚηοςυ ρΚμοούύτσρηα ς και ο
Σχ. Έτος 2013-2014

3. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα Κοινωνικής-Συναισθηματικής
Μάθησης (προαγωγής ψυχικής υγείας) για μαθητές νηπιαγωγείου
που στοχεύει στην καλλιέργεια και ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως
είναι: η συγκέντρωση προσοχής, η συνεργασία, η αυτοεκτίμηση, η
διαχείριση συναισθημάτων, η αποφυγή θυματοποίησης, η αποφυγή
λεκτικής και σωματικής επιθετικότητας, η ενσυναίσθηση καθώς και
δεξιότητες φιλίας/κοινωνικής επάρκειας και επίλυσης
προβλημάτων.
.
Τ ι ε ί ν α ι τ ο π ρ ό γ ρ α μ μ α α υ τ ό ;

4. Το πρόγραμμα είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα
σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών
του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και υποστηρίζεται από
τον Ο.ΚΑ.ΝΑ. και τη UNICEF.
Είναι επίσημα αξιολογημένο πρόγραμμα, αλλά ο
καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα
και να κάνει τη δική του αξιολόγηση.

5. Κριτήρια επιλογής του θέματος:
α) Ανάγκη αντιμετώπισης περιστατικών «δύσκολων
συμπεριφορών» μαθητών
β) Ανάγκη για ανεύρεση τρόπων ενίσχυσης της
αυτοεκτίμησης των μαθητών
γ) Η Ανάγκη για την επίλυση των προβλημάτων που
δημιουργούνται ανάμεσα στα παιδιά από τα ίδια τα
παιδιά.

6. Σκοπός του προγράμματος είναι να
διδαχθούν τα παιδιά όχι το «τι»,
αλλά το «πώς», να σκέφτονται, να
αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους
και να καλλιεργήσουν ατομικές και
κοινωνικές δεξιότητες, με έμφαση
στη διαχείρηση συναισθημάτων και
στην επίλυση προβλημάτων
Επιμέρους Στόχοι :
Οι μαθητές να είναι ικανοί να εφαρμόζουν
τις διδαγμένες δεξιότητες.
Οι μαθητές να επιλέγουν να
χρησιμοποιούν τις διδαγμένες δεξιότητες
στις ανάλογες κοινωνικές περιστάσεις .
Οι μαθητές να κατανοήσουν τα οφέλη από
τη χρήση των δεξιοτήτων στη σχολική
αλλά και στην κοινωνική τους ζωή.
Οι μαθητές να γνωρίσουν τις έννοιες και
τους όρους που χρησιμοποιούνται για κάθε
δεξιότητα.
Σκοπός/Στόχοι
προγράμματος

7. Επιδιωκόμενα
αποτελέσματα
μετά την
ολοκλήρωση του
προγράμματος:
α) Ανάπτυξη δεξιοτήτων φιλίας
β) Ανάπτυξη συνεργασίας συγκέντρωση προσοχής και ικανότητας για
γ) Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης
δ) Αποφυγή θυματοποίησης, καθώς και λεκτικής και σωματικής επιθετικότητας
ε) Ανάπτυξη ικανοτήτων Αναγνώρισης και Διαχείρισης Συναισθημάτων
στ) Ανάπτυξη ικανότητας Επίλυσης Προβλημάτων
ζ) Ανάπτυξη ενσυναίσθησης

8. 1. Το εγχειρίδιο του εκπαιδευτικού.
2. 3 γαντόκουκλες. Ο Κόρκυ, το ζωηρό βατραχάκι, η
Μελίτσια η μικρή καμηλοπάρδαλη και ο Γκίλμπο
ο μικρός πίθηκος, είναι οι ήρωες των σεναρίων του
προγράμματος.
Χρησιμοποιούνται για να εισάγουν, αλλά και για να
επιδείξουν τον τρόπο χρήσης, των εννοιών και των δεξιοτήτων
που παρουσιάζονται στα μαθήματα.
3.Το κουνελάκι του κύκλου, που εμείς το ονομάσαμε ο Λάκης
ο Κουνελάκης που τρομάζει εύκολα και απαιτεί να υπάρχει
ηρεμία κατά τη διάρκεια της συζήτησης και το παίρνει
αγκαλιά κάθε παιδί όταν πρόκειται να μιλήσει για τον εαυτό
του.
4.Μάσκες συναισθημάτων και …
5.Εικόνες μαθημάτων, που χρησιμοποιούνται στα περισσότερα
μαθήματα και παρουσιάζουν ιστορίες παρμένες από τις
εμπειρίες των παιδιών, ώστε να αποτελέσουν αντικείμενο
συζήτησης στον κύκλο.
Ποιο είναι το υλικό
του προγράμματος:

9. Ενημέρωση των
γονιών
Στα περισσότερα μαθήματα
υπάρχουν οι ενημερωτικές
επιστολές για τους γονείς,
που περιέχουν μία σύντομη
περιγραφή για το
περιεχόμενο του
μαθήματος, καθώς και
υποδείξεις και κατευθύνσεις
για τη συνέχιση της
μάθησης στο σπίτι.
Σε πολλά μαθήματα επίσης
ετοιμάζουμε κάποια φύλλα
εργασίας που τα παιδιά
συμπληρώνουν στο σπίτι με
τους γονείς τους και μας τα
φέρνουν στο σχολείο και τα
παρουσιάζουν.
Ακολουθώντας τις οδηγίες του προγράμματος
κάναμε μία ενημερωτική συνάντηση με τους
γονείς, καθώς η βοήθειά τους είναι καθοριστική
για την επιτυχία του.
Ενθουσιάστηκαν και έδειξαν πολύ μεγάλο
ενδιαφέρον και προθυμία.
Βασικό στοιχείο στην υλοποίηση του
προγράμματος είναι να πραγματοποιείται σε
συγκεκριμένες, σταθερές μέρες. Οι μέρες μας
λοιπόν είναι Δευτέρα και Τρίτη για το ένα
τμήμα και Τετάρτη και Πέμπτη για το άλλο
τμήμα, καθώς το υλικό είναι κοινό.. Οι γονείς
ενημερώθηκαν .

10. Έναρξη του
προγράμματος:
Πριν αρχίσουμε προγράμματος, ετίηχαν μεεφ ααρρχμίοσγεήι τνοαυ σ υζητάμε τκαά πποριοαϊ δπεράάσγομυαμτεα. με τα παιδιά, για να
Κάναμε λοιπόν την παρακάτω αφίσα, τπίρτολσοπ ταοθυώ πντραοςγ ρνάαμ αμπαοτκορς.υπτογραφήσουμε τον
 Bγάλαμε το περίγραμμα από τις πατούσες μας τσοευ χ κααρτι οένγάρκαιψ κεα πι άον κωα τθοέ νόανςο μέάκ οτψοευ .τις πατούσες

11. Η α φ ί σ α μ α ς γ ι α τ α β ή μ α τ α
Η αφίσα μας
ήταν
αναρτημένη
όλη τη χρονιά
στην τάξη.

12. Έτσι
φτιάξαμε
την αφίσα: TS103461883.potx

13. Οι
γαντόκουκλες
και ο Λάκης ο
Κουνελάκης

14. Ο
Βοηθός:
 Το πρόγραμμα για να προωθήσει την ανάπτυξη της
αυτοεκτίμησης, χρησιμοποιεί το αξίωμα του βοηθού.
 Το μοντέλο του βοηθού εισάγεται στο 1ο μάθημα και
συνεχίζεται σε όλη τη χρονιά.
 Κάθε παιδί αποφασίσαμε ότι θα είναι βοηθός για 2
μέρες και όχι για μία όπως προτείνει το πρόγραμμα.
 Ο βοηθός θα κληρώνεται στο τέλος του διήμερου από
τον προηγούμενο βοηθό. Θα μας φέρνει διάφορα
αντικείμενα αγαπημένα που θεωρεί σημαντικά και θα
μας μιλήσει γι΄αυτά.( Φωτογραφίες, παιχνίδια,
βιβλία, dvd, CD, ζωγραφιά, βιβλίο κ.ά. Θα είναι το
τιμώμενο πρόσωπο της τάξης αυτές τις 2 μέρες. Ο
πρωταγωνιστής.
Το τιμώμενο
πρόσωπο της
τάξης:

15. Ετοιμάσαμε 2 κουτιά.
Τα Η κλήρωση παιδιά του έγραψαν βοηθού.
σε
λωρίδες Α4 το όνομά
τους, το δίπλωσαν και το
έριξαν στο πρώτο κουτί.
Στο ένα μπαίνουν τα
ονόματα των παιδιών
που έγιναν βοηθοί και
στο άλλο τα ονόματα των
παιδιών που δεν έγιναν
βοηθοί . Η κλήρωση του
βοηθού είναι τελείως
τυχαία.

16. Αυτή είναι η αυλαία του βοηθού:
Είναι ένας πίνακας μόνιμα αναρτημένος στην τάξη, όπου
το παιδί βοηθός θα τοποθετεί τα αντικείμενα που φέρνει.

17. Ο βοηθός συγκεντρώνει σε ένα κουτί αυτά που
αγαπάει και θέλει να μας δείξει. Και μας μιλάει για
τα αγαπημένα Αυτό είναι το κ τοουυτ ίπ ρτάογυμ ατα.
βοηθού:
Και αυτό το φύλλο
παρουσίασης του
βοηθού:

18. H κονκάρδα του
βοηθού.
Αυτές είναι οι
κονκάρδες για τους
βοηθούς. Ο βοηθός θα
τη φοράει και τις 2
μέρες, για να ξεχωρίζει.
Μόλις τελειώνει η
θητεία του, θα κόβουμε
το παζλ και θα το
κολλάμε στο παλάτι
μας. ( Αξιοποιούμε το
περσινό μας
παρουσιολόγιο).

19. Η παρουσίαση
του βοηθού.
Το πρώτο παιδί βοηθός, έφερε τα
αγαπημένα του αντικείμενα και
έβαψε το πρώτο κομμάτι του παζλ
στο κουτί του βοηθού.
Τα τοποθετήσαμε όλα στην αυλαία
και στο τραπέζι του βοηθού και μας
κάνει την παρουσίαση.

20. Το δίπλωμα του βοηθού.
Η λίστα των
φιλοφρονήσεων.
Για την ενίσχυση της
αυτοεκτίμησης και
πάλι,στο τέλος της
«θητείας» του βοηθού,
φτιάχνουμε όλοι μαζί
μία λίστα με
φιλοφρονήσεις, τις
οποίες ο βοηθός παίρνει
στο σπίτι του, να τις
συζητήσει με τους γονείς
του. Αυτό το ονομάζουμε
«δίπλωμα του βοηθού»
και εμείς το φτιάξαμε
έτσι:

21. Φτιάξαμε το κουτί του
κεφιού.
Όταν κάποια δραστηριότητα
ή κάποιο από τα παιχνίδια
τους αρέσει πολύ, θα το
γράφουμε σε ένα χαρτάκι και
θα το ρίχνουμε μέσα. Σε
κάποια στιγμή που δε θα
έχουμε καλή διάθεση ή θα
είμαστε κουρασμένοι , το
κουτί θα μας φτιάχνει τη
διάθεση.
Ο καθένας ζωγράφισε μία
χαρούμενη φατσούλα και την
κόλλησε πάνω του.

22. Σ’ ενότητα 1η αυτή ενότητα:
την πρώτη
του προγράμματος,
τα Διάστημα
παιδιά βοηθιούνται ώστε
να εξοικειωθούν με
διαδικασίες, κάθονται προσαρμογής
όπως το να
στον κύκλο, να
σχηματίζουν ομάδες, να
δημιουργούν ζευγάρια, να
επιλέγουν αρχηγό , να
περιμένουν τη σειρά τους κ.ά.
Γίνονται δραστηριότητες για
την
καλλιέργεια κλίματος
ασφάλειας και συνεργασίας
που στόχο έχουν την ομαλή
ένταξη των παιδιών στη νέα
κατάσταση τη δημιουργία
φιλικών σχέσεων και τη
γνωριμία μεταξύ τους.

23. Οι κονκάρδες Τις κονκάρδες τις όταν παίζουν τα π αφιοχρνάίδνιεα τ ραό λπωαινδ.ιά
αΤπαο πταελιχενσίμδαιατ ιρκόόλ μωένσ εοί νμαει τέον αο πποοίλο ύτ α πποαλιδλιέάς μαπποόρ τοιύςν ινκαα νεόξταηστκέήςσ τοουυνς π. άρα
σΌττηα νθ έυσπηο δτύοουν άτλαλι ομυπ κοραοι ύννα νβαι ώμσποουυνν τα νσαυ νπαειισρθαήμμααττιάσ ττοούυν,. να απελευθερωθούν,
αΌπμοωτςε λγεισαμ ναατ ιεκίόν,α ιπ ραέυπτεόι να διαχωρίζουν την πραγματικότητα από το ρόλο.
πΈενταύςχ εούυκμοελ αους ττόρ όείπνοαςι γηι αχ ρνήασ τηο διακριτικών από τα παιδιά ηθοποιούς,
πΤααι χοπνίοδίια ρμόπλαωίνν οκυανι πβργιανί ναορυχνί σόετια τνο τελειώνει.
Εμείς φτιάξαμε αυτές τις κονκάρδες.

24. Ο τροχός της
φιλίας
Η επιλογή των
ζευγαριών για τα
παιχνίδια ρόλων
γίνεται εντελώς
τυχαία με τον τροχό
της φιλίας.

25. Η κούκλα περσόνα
Οι κούκλες περσόνες, είναι κυρίως πάνινες κούκλες,
που μπορούν να ενισχύσουν την τεχνική αφήγησης των
ιστοριών, αλλά να χρησιμοποιηθούν και με όποιους
άλλους τρόπους επιλέξουμε.
Η γνωριμία των παιδιών με το πρόγραμμα, η σημασία
και ο ρόλος του παιδιού βοηθού, η επαφή και η
εξοικείωση με τα υλικά του προγράμματος, είναι πολύ
σημαντικά για την πορεία και την ομαλή εφαρμογή
του.
Πρώτα πρώτα, ο καθένας έχοντας αγκαλιά ή δίπλα του
τη γιαγιά Παγώνα
μας είπε ό,τι ήθελε για τον εαυτό του.

26. Β΄ Ενότητα: Βασικές
έννοιες:
Σ’αυτήν την ενότητα εισάγονται οι έννοιες και οι λέξεις που θα
χρησιμοποιούν τα παιδιά αργότερα ως βασικά βοηθήματα για την ανάπτυξη
των Ατομικών και Κοινωνικών τους Δεξιοτήτων.
Λέξεις και έννοιες όπως : «ΕΊΝΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ,
ΚΑΝΕ / ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ, ΑΝ ΠΩ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΣΠΑΣΕΩΝ /ΜΕ
ΑΚΟΥΤΕ;
ΜΕΡΙΚΟΙ ΟΛΟΙ, ΑΝ-ΤΟΤΕ, ΓΙΑΤΙ-ΕΠΕΙΔΗ
ΠΡΟΤΟΥ /ΑΦΟΤΟΥ,
ΤΩΡΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΕΙΝΑΣΤΕ ΙΔΙΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ Κ.Α.
Καθώς το λεξιλόγιο των παιδιών θα αυξάνεται , θα αυξάνεται και η
ικανότητα ρύθμισης της συμπεριφοράς τους.
Βάζουμε κανόνες συμπεριφοράς

27. Ενδεικτικές
δραστηριότητες
Μάθημα 3ο κανόνες
συμπεριφοράς,
Είπαμε να
κάνουμε/Να μην
κάνουμε

28. Μάθημα 6ο
Διαχείριση
αποσπάσεων/Με
ακούτε;
Μη μου κάνεις
περισπασμούς.

29. Μάθημα 9ο Τώρα/πριν /Μετά. Τα γεγονότα έχουν μία
χρονική ακολουθία.

30. Ενότητα Γ΄.
Συναισθήματα,
διαχείρισή τους,
ενσυναίσθηση.
Βασικές επιδιώξεις της ενότητας αυτής είναι
η ανάπτυξη της ικανότητας αναγνώρισης
και διαχείρισης συναισθημάτων, η
απόκτηση της ικανότητας άρνησης,
Η κατανόηση της αξίας της αυτοφροντίδας
καθώς και η ανάπτυξη δεξιοτήτων
ενσυναίσθησης.
Η συναισθηματική αγωγή είναι σημαντικός
παράγοντας για την ενίσχυση της
αυτοεκτίμησης.
Τα συναισθήματα που πραγματεύεται είναι η
χαρά, η λύπη, ο φόβος, ο θυμός, η
εσωστρέφεια, η περηφάνια, η απογοήτευση,
η αγάπη, το μίσος, η ζήλεια, η
ανυπομονησία, η αίσθηση της αδικίας.

31. Το λεξικό των
συναισθημάτων
:
δΑηπμόι οτυηρνγ αήρσχαήμ ε το λσευξνιακιόσ θτηωμνά των σε Α3
εΚμαπι λτοου τίζαμε κμάιλθοεύ φσαομράε γπιοαυ ένα κσαυνιναοίύσρθιηομ α.

33. Οι μάσκες
των
συναισθημάτ
ων
Φτιάχναμε επίσης
τις μάσκες των
συναισθημάτων,
που κατασκεύαζαν
τα ίδια τα παιδιά
στις ώρες των
ελεύθερων
δραστηριοτήτων.

34. Το καλάθι με τα
καθρεφτάκια:
Έχουμε ένα καλαθάκι με
καθρεφτάκια και κάθε φορά
που μιλάμε για ένα
συναίσθημα τα παιδιά
παίρνουν από ένα
καθρεφτάκι, παίρνουν τις
ανάλογες εκφράσεις και
παρατηρούν το πρόσωπό τους
στον καθρέφτη κάθε φορά
που αλλάζουν έκφραση.

35. Χαρούμενος-
λυπημένος
Μάθημα 17ο.
κάναμε το βιβλίο
της χαράς, τις
καρδούλες
της χαράς και της
λύπης.

36. Μάθημα
18ο.
Τι αρέσει σε μας και
τι στους άλλους;
Όταν δε μας αρέσει
κάτι το
κοροϊδεύουμε;
Παρατηρήσαμε τις
εικόνες του
προγράμματος και
συζητήσαμε
Και παίξαμε
παιχνίδια ρόλων.

37. Η τσέπη της
καρδούλας
Διαβάσαμε βιβλίο : "Η έτνσαέ πκηα τταηπςλ ηκτικό καρδούλας"
της Κατερίνας Τζωρίδου
σΤται γπμαέιςδ ιπάο ζυω τγορυάςφ αισρέασνο τυινς και κκάανροδυονύ λχαα ρτοούυμς.ενη την
κΤααι ττυαλ ίβξάαλμαεμ μεε σ κτοηρνδ τεσλείτπσοεύςλ α της καρδιά τους.
θΌατ ατνα θααν οείίγνοαυιν σ κταενι οθχαω ρτοηυμςέ να περνάει η στενοχώρια.

38. Μάθημα 19ο
Θυμωμένος!!!
Παίξαμε παιχνίδια…
Το θυμωμένο
μακαρόνι/
Τα μπαλόνια του
θυμού.
Κάναμε φύλλο
εργασίας!
Με τι θα έμοιαζα αν
ήμουνα θυμός;
Με τι θα έμοιαζα αν
ήμουν ηρεμία;

39. εκεί με δική του επιλογή και
να σκεφτεί τι τον έκανε να
θυμώσει.
Φτιάξαμε ένα μεγάλο
θυμόμετρο και το βάλαμε
δίπλα στο καρεκλάκι του
θυμού, για να μετράμε το
θυμό μας. Με μία
διαβάθμιση από το 1 ως το 10
βάψαμε τα 10 κομμάτια του
θυμόμετρου με διαφορετικά
χρώματα, ξεκινώντας από το
πράσινο που συμφωνήσαμε
ότι είναι το χρώμα
της ηρεμίας και φτάνοντας
στο κατακόκκινο που είναι το
χρώμα
του μεγαλύτερου θυμού.

40. Μάθημα 20.
Θυμωμένος:
Διαχείριση θυμού.
Ο τρόπος που εκφράζει κάποιος το
θυμό του είναι διαφορετικός από
άνθρωπο σε άνθρωπο. Τ ι κάνετε
εσείς παιδιά όταν θυμώνετε;
Όταν θυμώνουμε τι κάνουμε για να
ηρεμήσουμε;
Φουσκώσαμε μπαλόνια και κάναμε
ένα παιχνίδι:
Έχω ένα φουσκωμένο μπαλόνι και
αδειάζω τον αέρα του σε μία λεκάνη
με νερό.
Ο θυμωμένος αέρας που βγαίνει από
το μπαλόνι κάνει μπουρμπουλήθρες
στο νερό.
Κάναμε σαπουνόφουσκες.Και έτσι

41. Τα αερόστατα της
ηρεμίας και το κουτί
της χαλάρωσης.
έΑνφαοςύ α οπ όα έτροαυςς ετίρνόαπι ους χμαε λταορυώς νοοπυομίεο υαςς αφετριάόσξοτυαμτεα τ παο υ μας χαλαρώνουν.
πΒορυή μκααςμ εβ οπηρθάάγνμεα νταα ησρε εέμνήασ μουεγμάε λτοα κβοάυλταί με πκοουυ ττίο ποονυο μμάασςα με: " Το χηαρελμαερίώ".νει και μας

42. Εφαρμόζουμε τις τεχνικές
χαλάρωσης:
Φτιάξαμε ηρεμίας κ ατιη τνη κ βαάρέλκαλμαε τδηίπς λα στην καρέκλα του θυμού
δΟε ίΑχρνεισι τσετίοδ ηθςυ θμύόμμωετσρεο. τΜηαςς ττοάυξ ηκςα μι έκχάρθι επτοαύι σφττηάνν εκια ορ έθκυλμαό ς του θυμού.
χΠααλίάρρνεωισ αηπς όα τυοτ όκ πουοτυί θτέηλςε ι...
κΚααρι έτκώλραα τ κηάς θηερτεαμιί ασςτ:η νΜ ας κπαερι ιπγώράς φνειώι θπεώις τ έώνριωα.θε πριν

43. Τα 3 βήματα της
χαλάρωσης:
τΚαά ν3α βμήε μμαίταα α τφοίυσ α με οθνυομμοάύσ κααμιε τ:η"ν Α πό το θυμό στην ηρεμία".
ηΑρφεομύε ίο, τααέρ καάςν μααμςε με μπαλόνια.
τΤοο γκαόλκάκζινιοο ττηοςυ σθκυέμψοηύς, τκηαςι τηορ επμρίάασς.ινο
τΤαα αχπρώοφμααστίασ αμε όλοι μαζί.

44. Τα βήματα για τη ζωή –Μάθημα
21ο : Φοβάμαι/Νιώθω ασφαλής.
Το αίσθημα του φόβου και της
ασφάλειας.
Να αντιληφθούν ότι πρόκειται για
αντίθετα συναισθήματα
αποφασίσαμε να αντιμετωπίσουμε
τους φόβους μας κατάματα και να
τους κοροιδέψουμε.
Ζωγραφίζουμε το μεγαλύτερο φόβο
μας και τον στολίζουμε όσο πιο
αστεία μπορούμε

45. Κάναμε το βιβλίο του
φόβου

46. Και πολλά
παιχνίδια και
παιχνίδια
ρόλων :
μΧίοαρ έλψίμανμηε πγούυρ ωθ αα πό μμααζς.έ ψει τους φόβους
τΈονυας αφσότβεορυάςκ ιμ α πςή ρε νμαα κνριώιάσ οκυαμι εμ αασς φέάκαλενιεα .

47. Μάθημα 25ο Νοιάζομαι -
Βοηθάω.
Όπως λέει στην εισαγωγή του
μαθήματος:
"Το να νοιαζόμαστε, δηλαδή να
νιώθουμε ενδιαφέρον και να
βοηθάμε,δηλαδή να εκφράζουμε
το ενδιαφέρον μας είναι και τα
δύο εκφράσεις ενσυναίσθησης.
Ωστόσο πρόκειται για
διαφορετικές δεξιότητες.
Φτιάξαμε το ημερολόγιο
προσφοράς βοήθειας στους
συμμαθητές μας.
Θα καταγράφουμε τη βοήθεια
που προσφέρει καθημερινά στην

48. Το
εσωτερικό
του
ημερολογίου

49. Διαβάσαμε ένα υπέροχο
βιβλίο :
" Το δώρο της
παπλωματούς"
του Τζεφ Μπριμπό
Αποφασίσαμε να κάνουμε και μεις
το δικό μας πάπλωμα.
Η ερώτηση ήταν: Σε ποιον θα
προσφέρουμε αυτό το πάπλωμα;
Ποιος έχει περισσότερο την
ανάγκη μας αυτή τη στιγμή;
Ακούστηκαν διάφορες απόψεις
και τελικά αυτό που επικράτησε
ήταν ότι θα σκεπάσουμε τη γη
μας, που τόσο μας χρειάζεται
όλους.

50. Μάθημα 27ο
Περήφανος
"Αισθανόμαστε περήφανοι για
τον εαυτό μας όταν
πιστεύουμε ότι κατορθώσαμε
κάτι σημαντικό. Μπορούμε να
αισθανόμαστε περήφανοι και
για κάποιον άλλον όταν έχει
καταφέρει κάτι σημαντικό.
Είμαστε περήφανοι σαν
τα παγόνια λοιπόν όταν...
Κάναμε μία ομαδική εργασία.
Κάναμε με τα χέρια
μας παγόνια.
Κάναμε ένα
μεγάλο παγόνι και στα φτερά
του ο καθένας έγραψε κάτι
για το οποίο είναι περήφανος.
Κάναμε και τα ατομικά μας

51. Το χαρταετό στο χέρι
μου κρατώ και μαζί
του περήφανα
πετώ.!!!
Σύνδεση του μαθήματος
με το αναλυτικό
πρόγραμμα.
«Φτιάξαμε τους
χαρταετούς μας και
αυτοί πετάνε περήφανα
στον ουρανό".

52. Μάθημα 33ο: Αγαπώ-Μισώ Τα συναισθήματα αλλάζουν.
"Ένα άτομο μπορεί να έχει διαφορετικά συναισθήματα για την διαφορετικές στιγμές" Φτιάξαμε τρίλιζα χρησιμοποιώντας καρ δίοδύιαλ εκςα πτοάυσ τοαι σμηι σσέες ήταν γκρι και έγραφαν μίσος και οι άλλες κόκκινες της αγάπης.

53. Διαβάσαμε "Μάντεψε π τόοσ οπ ασρ'ααγμαύπθώι " του Sam Mc Bratney.
πΣουυζη ατγήασπαάμμεε γ ειαμ ετίας αππρόά γτμηα γτηα μέχρι τον ουρανό.
Και κάναμε την εξής εργασία:
Βφγυσάάλανεμ εφ φιλωάτκοιγαρ παρφοίςα τσοαν να οδυενρ αήντόα. νΜ φόινλοά κπιοαυ ατλαλ άδι κά μας καρδούλες.
φΠιαλτάάκμιεα πμάανςω φ σττάην ογυην κμαέιχ ρτια τον ουρανό.

54. Κατασκευάσαμε
καρδουλοκουτάκια
"Υπόσχεση":
Είπαμε Τα
καρδουλοκουτάκια
ότι ένα πολύ γλυκό
δώρο της για αγαπάμε υπόσχεσης
ένα πρόσωπο που
είναι μία
υπόσχεση! Σκεφτήκαμε
λοιπόν και δώσαμε μία
υπόσχεση σε ένα
αγαπημένο μας πρόσωπο
(κάτι απλό και εφικτό).
Κάναμε κουτάκια
καρδούλες , κολλήσαμε τη
φωτογραφία μας, βάλαμε
χέρια και μέσα βάλαμε την
υπόσχεση που είχαμε
γράψει:

55. Ενότητα Δ΄ Επίλυση προβλημάτων
Προβλήματα, λύσεις, συνέπειες και εναλλακτικές λύσεις.  Οι δραστηριότητες επίλυσης προβλημάτων παρέχουν στα παιδιά την ευκαιρία
να εξερευνήσουν τις συνέπειες των αποφάσεών τους σε ασφαλές περιβάλλον
και με αυτό τον τρόπο να βελτιώσουν τη δεξιότητα ανεύρεσης κατάλληλων
λύσεων.
 Σε αυτή την τελευταία ενότητα του προγράμματος λοιπόν, τα παιδιά ,
αξιοποιώντας τις κατακτημένες γνώσεις των προηγούμενων ενοτήτων, κάνουν
εκτίμηση καταστάσεων, υπολογίζοντας τις πιθανές συνέπειες κάθε πιθανής
λύσης ενός προβλήματος, προτού προβούν στη λήψη μιας απόφασης.
 Ενδεικτικά μαθήματα αυτής της ενότητας:
39ο:Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να λύσουμε ένα πρόβλημα;
40ο: Ποιο είναι το Πρόβλημα; Και είναι το πρόβλημα πάντα αυτό που φαίνεται;
41ο :Προτιμήσεις και λύσεις. 42ο:Συνέπειες. 43ο :Είναι καλή ιδέα; 45ο: Τι είναι
πιθανό να συμβεί μετά; 46ο : Λύνουμε τα προβλήματα μόνοι μας.47ο και 48ο:
Τι μπορώ να κάνω όταν με κοροϊδεύουν ή όταν ,μου παίρνουν το παιχνίδι μου;

56. Μάθημα 49. Παίζουμε και
φερόμαστε δίκαια! Ίσα
δικαιώματα
Όταν ένα παιχνίδι ιδιοκτησία κανενός ,, δείεννα ει ίδναίκια ιο νπαα ιτδοι άχ.ρησιμοποιούν όλα τα
χΟριη σστιμραοπτηογιηικθέοςύ νπ οευίν αμιπ ονραο τύον να μποαιίρζαουζόμμε αμσατζεί,, δηη αλνατδαήλ νλαα γή και νΑαυ τπάε ραινμαέφνοέυρμονε τταηι σσετιορ ά μας. μβαιβθλήίμοα σττοηςν. εισαγωγή του
πΣοτιόοχιο ει ίενίανια οι ιν σαω κσαττοαίν τορήόσποουιν για νμαο ιπράαζίζοονυτνα ιδ, ίνκαα ιααν. τ(ανλαλ άσσουν, να περιμένουν τη σειρά τους.)
νΝαα εσνυενρεγιοδύηντ ομπεο βιήάσσοηυ αν υόττόι ππορυέ πει εδνίκεραγιοο ύκνα.ι να μη βιάζονται να

57. Σύνδεση τις τις δ ρτάοσυε ιμςα τθηήςμ αAτcοtςio nμ ε aμiέdρ επςο μυε κ τάίντολυομ :ε αυτές τις
"μ οΣυτ εσίτλοε σόχλοολυεςί οτ.ο»υς φίλους
Τφηίλνο ας φμοαρςμ οή Κμαωςν σττηανν έτδίνωοσςε. ο
ένας πολΟύ αΚγωανπσητμαένντοίςν ομςα εςί ν αι πφέίλρουςσ,ι πτοου σ εχίοχλεε είοπ ιμσακςε φτεί και
μΚααςι .έγινε φίλος με τα παιδιά
εΖυεχι ασρτιοσντ οΤύεμχεν οπχοώλρύο τ «ηΆν ρκτυιροί»α κ αι εΦπωέττεριενψήε Μ ναα κερίνάακιη μπαοζυί τμοαυς όλη την εβδομάδα.
ΕΟ, Κκωαιν;σταντίνος δεν έχει πόδια.

58. Ένα σχολείο για όλα τα
παιδιά Παιδιά, είναι δίκαιο να πάμε εμείς
στο σχολείο και ο Κωνσταντίνος
όχι;"
Και έτσι άρχισε η συζήτηση.
Όλοι έχουμε ίσα δικαιώματα, άρα
όλα τα παιδιά πρέπει να πάνε στο
σχολείο.
Και τα παιδιά με οποιουδήποτε
είδους αναπηρία.
Ναι, αλλά σε τι σχολείο πρέπει να
πηγαίνουν; Σε ένα διαφορετικό
σχολείο, ή σε ένα σχολείο όλα τα
παιδιά μαζί;
Φυσικά τα παιδιά
προβληματίστηκαν και
μπερδεύτηκαν και δεν ήξεραν τι
να απαντήσουν,
Και πάλι ο Κωνσταντίνος μας
βοήθησε.
Είναι τόσο ευτυχισμένος μαζί
μας!!!

59. Φτιάξαμε 2 ομαδικές
εργασίες :
Στη μία τα παιδιά
πηγαίνουν όλα μαζί στο
ίδιο σχολείο που έχει
ανοίξει τις πόρτες του
και τα υποδέχεται .
Με χαρούμενα και
γελαστά παιδάκια.
.

60. Το κάθε παιδί
στο δικό του
σχολείο
Η δεύτερη ομαδική
εργασία δεν ήταν
τόσο χαρούμενη.
Εδώ το κάθε παιδί
είχε το δικό του
σχολείο ανάλογα με
την αναπηρία του, ή
την ιδιαιτερότητά του

61. Μάθημα 50ο . Πώς μπορώ
να μπω σε μια παρέα-Φιλία.
Το μάθημα αυτό, μας δίνει τη
δυνατότητα να το συνδέσουμε με
το πρόγραμμα της Unicef, "Να
σας γνωρίσω τους φίλους μου τα
παιδιά του κόσμου".
Ημέρα φιλίας λοιπόν σήμερα στο
Νηπιαγωγείο μας.
Το πρωί που ήρθαν τα παιδιά και
πριν μοιραστούν στις γωνιές για
τις ελεύθερες δραστηριότητες
πήραν από ένα κομμάτι παζλ
μιας καρδούλας που ήταν κομμένη
στη μέση
Βρήκαν το ζευγάρι τους και ήταν
όλη τη μέρα μαζί.

62. Τα βραχιολάκια
της φιλίας
Φτιάξαμε τα
βραχιολάκια της
φιλίας με σύρμα
πίπας και κομμένα
καλαμάκια.
Ο καθένας έδωσε το
βραχιόλι που
έφτιαξε στο ζευγάρι
του:

63. Σύμφωνα με τους
συγγραφείς του βιβλίου:
"Για την ένταξη σε μια
παρέα απαιτείται
υπομονή. Υπάρχουν,
ωστόσο, κάποια βήματα
που μπορούν να
βοηθήσουν τα παιδιά να
έχουν καλύτερα
αποτελέσματα".
Η συζήτησή μας ξεκίνησε
με την παρατήρηση της
παρακάτω εικόνας:
Δύο παιδάκια παίζουν και
ένα τρίτο παιδάκι τους
βλέπει και θέλει να μπει
στην παρέα τους και δεν
ξέρει πώς:

64. Εσείς παιδιά έχετε
βρεθεί σε παρόμοια
θέση;
Ο καθένας κρατάει
το Λάκη τον
Κουνελάκη ( Υλικό
από τα Βήματα) και
μας διηγείται...

65. Για να συζητήσουμε τώρα και
να καταγράψουμε τα 4 βήματα
για να μπούμε σε μία παρέα:
Τα καταγράψαμε, παίξαμε
παιχνίδια ρόλων και τα
ζωγραφίσαμε
Ετοιμάσαμε έτσι μία αφίσα που
την αναρτήσαμε στην τάξη μας.

66. τΦοτύιράτξαα μτεη ςτ η ν φιλίας
όηπ σοτυο λτοίσ καάμθεε μ πεα φιδρίά ουλες έχγαρρααψκτεη μρίίαζ ελι έτξηη φπιολυί α .
νΦατ ιμάεξτααμφεέ μροίαυ μαεφ πίσααν τγοιύα το μήνυμα της φιλίας:
κΕαπλεοιδκήα ίέρριχ, εατναειβ ήκαμε σε ομνιαομ άβσααρμκεο:ύλα και την
"φΟιλι ίβαας ρτκαοξύιλδεεύς οτυηνς και μηνύματα μας φέρνουν".

67. Το παζλ της
φιλίας:
ζΟω κγραάθφένιασςε ένα όκπομουμ άζτωιγ πραάζφλι σ ε τκοά τφι ίπλοο υτ οτυο υκ αι αμραέζσί.ει να κάνουν
ήΚτααι ν :ο τίτλος του
1+1+1+………..=1

68. Η αφίσα μας για τη
UNICEF
Συνδέσαμε το μάθημα
με το πρόγραμμα
της Unicef, "Να σας
γνωρίσω τους φίλους
μου τα παιδιά του
κόσμου".
Κάναμε πρώτα λεκτικά
παιχνίδια. Μάθαμε
πώς λέγεται η λέξη
φίλος σε διάφορες
γλώσσες και πώς
λέγονται παιδάκια από
άλλες χώρες.

69. Η αφίσα μας λοιπόν
ήταν αυτή:
Και ο τίτλος της:
«Μέσα στην καρδιά
μου έχω μια θέση και
για σένα»
Βγάλαμε τα παιδιά μία
φωτογραφία και τις
κολλήσαμε σε ένα
χαρτόνι. Το κάθε παιδάκι
έκοψε μία καρδούλα όπου
έγραψε τη λέξη φίλος σε
άλλη γλώσσα ή το όνομα
ενός παιδιού.
Τη στόλισε και τις
κολλήσαμε στα χέρια του.

70. Η παρουσίαση του
προγράμματος στους
γονείς:
Στο τέλος της χρονιάς
λοιπόν, κάναμε την
παρουσίαση του
προγράμματος , που
έγινε από τα παιδιά και
μόνο.

71. Κάναμε με τα παιδιά
μία αφίσα. Ο καθένας
διάλεξε αυτό που του
άρεσε πιο πολύ στα
Βήματα.
Το έγραψε σε ένα
συννεφάκι και το
κόλλησε στο δικό του
"κομμάτι"στην τεράστια
αφίσα μας.
Και από κάτω το
ζωγράφισε.

72. Η παρουσίαση
του
προγράμματος
έγινε από τα
παιδιά.
 Τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες παρουσίασαν
κάποιες από τις δράσεις μας και τα υλικά που
χρησιμοποιήσαμε:
 Η πρώτη ομάδα παρουσιάζει τις κονκάρδες και
εξηγεί πώς τις χρησιμοποιούσαμε στα
παιχνίδια ρόλων:
 Δείχνει τον τροχό της φιλίας, το ημερολόγιο
προσφοράς βοήθειας,μιλάει για το δίπλωμα
του βοηθού και τις φιλοφρονήσεις.

78. Ένα από αυτά που
μάθαμε στο πρόγραμμα,
είναι να μη μένουμε στην
επιφάνεια και στην
εμφάνιση των πραγμάτων
και των ανθρώπων αλλά
να βλέπουμε την ουσία και
το περιεχόμενο.
Φτιάξαμε λοιπόν χωνάκια
και τα γεμίσαμε με
καραμέλες:
Τα βάλαμε σε ένα κουτί που
το ντύσαμε με εφημερίδες.
Σε ένα άλλο ίδιο κουτί
βάλαμε κλαδάκια και
πετρούλες και το τυλίξαμε με
ωραίο χαρτί και κορδέλες.
Τα παρουσιάσαμε λοιπόν :

79. Kαι είπαμε στα παιδιά να
πάνε στο κουτί που τους
αρέσει περισσότερο.
Φυσικά όλοι πήγαν στο
φανταχτερό και
στολισμένο κουτί.
Και όταν τα ανοίξαμε
έμειναν με το στόμα
ανοιχτό:
Αλλά στο τέλος όλοι πήραν
τα χωνάκια τους!!!
Καλή συνέχεια
παιδιά !!!
Εμείς πάντα εδώ θα
είμαστε!!!

80. Προκαταρκτική
αξιολόγηση
 Κατά το σχεδιασμό του προγράμματος έγινε
μία αρχική αξιολόγηση, όπου εκθέσαμε τις
προσδοκίες μας, βάλλαμε τους στόχους
μας , έγινε ο σχεδιασμός των
δραστηριοτήτων μας.
 Βάλλαμε περιορισμούς και κάναμε μία
εκτίμηση για τις δυνατότητες των παιδιών
και τα ενδιαφέροντά τους.

81. Διαμορφωτική αξιολόγηση
 Με την ολοκλήρωση κάθε δραστηριότητας, γινόταν μία
διαμορφωτική αξιολόγηση. Αυτή καθόριζε τη συνέχεια και τις
δράσεις που θα ακολουθούσαν .
 Γινόταν παρατήρηση των αντιδράσεων και της συμμετοχής των
παιδιών στις δραστηριότητες και ανάλογα με το ενδιαφέρον και
τις δυνατότητές τους, προχωρούσαμε σε δράσεις για την
επίτευξη των προκαθορισμένων στόχων μας.
 Γινόταν διάγνωση των αδυναμιών και των αιτίων τους και
προσπαθούσαμε να βρούμε λύσεις.
 Αναπτύσσονταν στρατηγικές αντιμετώπισης των προβλημάτων
και βελτίωσης των δραστηριοτήτων

82. Τελική
αξιολόγηση
 Το πρόγραμμα στο μεγαλύτερο μέρος του
πραγματοποιήθηκε και οι περισσότεροι στόχοι μας
επετεύχθησαν .
 Τα παιδιά έδειχναν ενδιαφέρον σε όλη τη διάρκειά του
και συμμετείχαν με ευχαρίστηση
 Παρατηρήσαμε σημαντική βελτίωση στο κλίμα της
τάξης στις σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά.
 Βελτιώθηκε το λεξιλόγιό τους και μιλούσαν με πιο
όμορφο τρόπο μεταξύ τους.
 Υπήρξε μεγάλη βελτίωση στις δεξιότητες με τις οποίες
ασχοληθήκαμε (Συγκέντρωση προσοχής, αυτοεκτίμηση,
επίλυση προβλημάτων, ενσυναίσθηση, διαχείριση
συναισθημάτων ,δεξιότητες φιλίας κ. ά)
 Οι γονείς επαρατηρούσαν και εκτός σχολείου αυτές τις
αλλαγές και μας τις ανέφεραν.

83. ΣΑΣ +
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
 ΠΟΛΎ  29ο ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΕΡΡΩΝ