Dokumen tersebut membahas tentang pentingnya pembelajaran berfikirah dan kemahiran berfikir dalam pendidikan, termasuk tiga pendekatan untuk mengajar berfikir dan contoh aktiviti pembelajaran untuk mengembangkan kemahiran berfikir.
2. RANGKA
Konsep Kemahiran
KERJA Berfikir
SENARIO
Strategi
Prinsip TIGA Berfikir
PENDEKATAN
ALAT
Kemahiran
Pengitlakan Proses Sains
BERFIKIR
Kemahiran
PEMBELAJARAN Manipulatif
Masalah
BERFIKRAH
Metakognisi
Fakta
KANDUNGAN PROSES Kemahiran
Sosial
Hukum
KURIKULUM Kemahiran
Berbahasa
Teori Kemahiran
PENILAIAN
Matematik
3. KEADAAN DUNIA BERUBAH BEGITU PESAT SEKALI
MASYARAKAT GLOBAL SEMAKIN MENJADI SATU
KENYATAAN
KEHIDUPAN, MASYARAKAT DAN EKONOMI MENJADI LEBIH
KOMPLEKS
CIRI PEKERJAAN BERUBAH BEGITU PANTAS
SETENGAH BIDANG PEKERJAAN TERHAPUS ATAU LENYAP
BEGITU SAJA
ILMU BARU DIHASILKAN SEMENTARA ILMU LAMA DIOLAH
SEMULA
PENEMUAN BARU BIDANG SAINS & TEKNOLOGI DILAPOR
HAMPIR SETIAP HARI
ZAMAN YANG TIDAK MENENTU
MASA LALU MENJADI TIDAK BEGITU PENTING SEBAGAI
PEDOMAN MASA DEPAN
PENGETAHUAN & MAKLUMAT, BUKAN TANAH,
BURUH DAN MODAL SEBAGAI INPUT YANG
PENTING KEPADA SISTEM PENGELUARAN MODEN
4. WARGA YANG BERFIKRAH
MEMPUNYAI PELUANG YANG
LEBIH BAIK UNTUK BERJAYA DAN
MENCAPAI CITA-CITA DALAM
KEHIDUPAN YANG SEMAKIN
BERORIENTASIKAN SAINS DAN
TEKNOLOGI
Swartz & Parks, 1989
10. APAKAH OBJEK ITU?
APAKAH KEGUNAANNYA?
BAGAIMANA MENGGUNAKANNYA?
ADAKAH IA MEMBERI MANFAAT?
PENGETAHUAN [ APA YANG ANDA TAHU TENTANG
OBJEK ITU? ]
KEMAHIARAN [ MENYOAL DIRI SENDIRI TENTANG
OBJEK ITU ]
SIKAP ATAU NILAI [ KEINGINAN UNTUK MENGETAHUI
TENTANG OBJEK ITU ]
12. KEMAHIRAN
BERFIKIR
KRITIS KREATIF
MENCIRIKAN MENJANA IDEA
MEMBANDING & MEMBEZAKAN MENGHUBUNGKAIT
MENGUMPUL & MENGELAS MEMBUAT INFERENS
MEMBUAT URUTAN MENAAKUL MERAMALKAN
MENYUSUN IKUT KEUTAMAAN MEMBUAT HIPOTESIS
INDUKTIF
MENGANALISIS MENSINTESISKAN
DEDUKTIF
MENGESAN KECONDONGAN MENGITLAK
MENILAI MEMBUAT GAMBARAN MENTAL
MEMBUAT KESIMPULAN MENGANALOGIKAN
MEREKA CIPTA
STRATEGI BERFIKIR
MENGKONSEPSI
MENYELESAIKAN MASALAH
MEMBUAT KEPUTUSAN
13. KEMAHIRAN
SAINTIFIK
KEMAHIRAN KEMAHIRAN
PROSES SAINS MANIPULATIF
Memerhati Mengguna & mengendali
Mengelas peralatan sains & bahan
Mengukur & menggunakan dengan betul
nombor Menyimpan peralatan sains
Membuat inferens & bahan dengan betul &
selamat
Meramal Membersihkan peralatan
Berkomunikasi sains dengan cara yang
Menggunakan betul
perhubungan ruang & Mengendali spesimen
masa hidup & bukan hidup
Mentafsir maklumat dengan betul dan cermat
Mendefinisi secara operasi Melakar spesimen, bahan
Mengawal pembolehubah & peralatan sains dengan
Membuat hipotesis tepat
mengeksperimen
14. BERFIKIR TENTANG PROSES
BERFIKIR
Tujuan Strategi
Membantu mengawal Merancang pemikiran
dan menjalankan Memantau pemikiran
proses berfikir
dengan berkesan Menilai pemikiran
Pendekatan
Dengan bimbingan guru
Guru & pelajar merancang bersama
Kolaborasi antara pelajar
15. KEMAHIRAN PROSES KEMAHIRAN BERFIKIR
SAINS
• MENCIRIKAN
MEMERHATI • MEMBANDING & MEMBEZAKAN
• MENGHUBUNGKAITKAN
• MEMBANDING & MEMBEZAKAN
MENGELASKAN • MENGUMPUL & MENGELASKAN
• MENCIRIKAN
MENGUKUR & MENGGUNAKAN • MEMBANDING & MEMBEZAKAN
NOMBOR
• MENGHUBUNGKAIT
• MEMBANDING & MEMBEZAKAN
MEMBUAT INFERENS
• MENGANALISIS
• MEMBUAT INFERENS
• MENGHUBUNGKAITKAN
MERAMALKAN
• MEMBUAT GAMBARAN MENTAL
BERKOMUNIKASI • SEM UA KEMAHIRAN BERFIKIT
16. KEMAHIRAN PROSES
KEMAHIRAN BERFIKIR
SAINS
MENGGUNA PERHUBUNGAN • MEMBUAT URUTAN
RUANG & MASA • MENYUSUN MENGIKUT KEUTAMAAN
• MEMBUAT KESIMPULAN
MENTAFSIR DATA
• MENGITLAK
MENDEFINISI SECARA • MENGANALOGI
OPERASI • MEMBUAT GAMBARAN MENTAL
• MENGANALISIS
• MENCIRIKAN
• MEMBANDING & MEMBEZAKAN
MENGAWAL PEMBOLEHUBAH
• MENGHUBUNG KAIT
• MENGANALISIS
• MEMBUAT HIPOTESIS
MEMBUAT HIPOTESIS
• MERAMAL
MENGEKSPERIMEN • SEMUA KEMAHIRAN BERFIKIR
17. BIDANG CADANGAN AKTIVITI
HASIL PEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN PEMBELAJARAN
KEPELBAGAIAN 1. MEMAHAMI KEPELBAGAIAN
HIDUPAN & HIDUPAN DI BUMI
PENGELASANNYA ARAS 1
• Menerangkan kepelbagaian Memadankan tumbuhan &
hidupan dalam suatu habitat haiwan dengan habitat
• Mengenal pasti habitat
pelbagai hidupan Mengumpulkan &
ARAS 2 mentafsirkan data
• Menyatakan ciri am pelbagai kepelbagaian rupa & saiz
hidupan manusia … ….
• Menerangkan kepelbagaian
dalam ciri am hidupan
ARAS 3
• Menerangkan kepentingan
kepelbagaian kehidupan
18. BIDANG CADANGAN AKTIVITI
HASIL PEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN PEMBELAJARAN
KEPELBAGAIAN 2. MENSINTESIS SISTEM
HIDUPAN & PENGELASAN HIDUPAN
PENGELASANNYA ARAS 1
• Mengelaskan pelbagai haiwan Memadankan tumbuhan &
berdasarkan ciri sepunya haiwan dengan habitat
• Mengelaskan pelbagai
tumbuhan berdasarkan ciri Mengumpulkan &
sepunya mentafsirkan data
• Membina sistem pengelasan kepelbagaian rupa & saiz
manusia … ….
19. BIDANG CADANGAN AKTIVITI
HASIL PEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN PEMBELAJARAN
KEPELBAGAIAN 3. MENILAI SISTEM PENGELASAN
HIDUPAN & HIDUPAN YANG DIBINA OLEH AHLI
PENGELASANNYA SAINS
ARAS 1
• Mencerakinkan sistem Memadankan tumbuhan &
pengelasan haiwan yang telah haiwan dengan habitat
dibina oleh ahli sains
• Mencerakinkan sistem
pengelasan tumbuhan yang Mengumpulkan &
dibina oleh ahli sains mentafsirkan data
kepelbagaian rupa & saiz
ARAS 2 manusia … ….
• Membanding dan membezakan
sistem pengelasan yang dibina
oleh ahli sains
20. KONSEP, PRINSIP & APLIKASI
SIKAP & NILAI MURNI KEMAHIRAN SAINTIFIK
SAINS
PENGELASAN BENDA-BENDA Membuat pemerhatian
HIDUP dengan tepat terhadap
Pengelasan benda-benda sifat dan ciri pada haiwan
hidup kepaa haiwan dan untuk :
tumbuhan dan seterusnya i. Mengelaskannya
kepada kelas-kelasnya kepada vertebrata dan
berdasarkan sifat dan ciri invertabrata
yang sama ii. Mengelaskannya
kepada kelas-kelas
Haiwan dikelaskan kepada vertebrata
vertebrata dan invertebrata. iii. Mengenal pasti serta
Kumpulan vertebrata menamakan haiwan
dibahagikan kepada kelas invertebrata
ikan, amfibia, reptilia, burung
dan mamalia
21. KONSEP, PRINSIP & APLIKASI
SIKAP & NILAI MURNI KEMAHIRAN SAINTIFIK
SAINS
Manusia juga mempunyai ciri-
ciri mamalia
NOTA:
Manusia tidak seharusnya
dijadikan contoh haiwan
mamalia
Bagi invertebrata memadai
memberikan pelbagai contoh
haiwan invertebrata tanpa
mengelaskannya lagi
22. 1. MENGAJAR CARA BERFIKIR
[ PELAJAR MEMPELAJARI TENTANG PERINCIAN
KBSB ]
2. MENGAJAR UNTUK BERFIKIR
[ PELAJAR MENGALAMI PROSES BERFIKIR ]
3. MENGAJAR TENTANG BERFIKIR
[ PELAJAR MENGAWAL SERTA MENGURUS
PROSES BERFIKIR ]
23. SEMAKIN EKSPLISITNYA PENGAJARAN
KEMAHIRAN BERFIKIR SEMAKIN BESAR
KESANNYA KEPADA PELAJAR
SEMAKIN BANYAK PENGAJARAN YANG
MERANGKUMKAN SUASANA BERFIKRAH
SEMAKIN TINGGI KESEDARAN PELAJAR
TENTANG KEPENTINGAN BERFIKIR SECARA
BERSISTEM
SEMAKIN BANYAK PENGAJARAN BERFIKIR
DISEPADUKAN DENGAN KANDUNGAN SEMAKIN
RAMAI PELAJAR MEMIKIRKAN APA YANG
MEREKA SEDANG PELAJARI Swartz & Parks, 1989
24. MEMPERKENALKAN KBSB/KPS
MEMPRAKTIKKAN KBSB/KPS DENGAN
BIMBINGAN GURU
MEMPRAKTIKKAN KBSB/KPS TANPA
BIMBINGAN GURU
MENGAPLIKASIKAN KBSB/KPS DALAM SITUASI
BARU DAN DIPERKEMBANGKAN DENGAN
BIMBINGAN GURU
KBSB/KPS DIGUNAKAN BERSAMA DENGAN
KEMAHIRAN YANG LAIN UNTUK MENCAPAI
TUGASAN BERFIKIR