Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Empfohlen
Empfohlen (20)
เอกสารประกอบกิจกรรม หน่วยที่ 2 กระบวนการเปลี่ยนแปลงภายในโลก
- 1. กิจกรรมเสนอแนะ ความหนาแน่นของไข่ต้ม จุดประสงค์กิจกรรม ทดลองหาความหนาแน่นของโครงสร้างภายในของไข่ เพื่อเปรียบเทียบกับการหาความหนาแน่นของโครงสร้างภายในโลก วัสดุ-อุปกรณ์ 1. ไข่ต้ม 1 ฟอง 2. น้า 1 ลิตร 3. ถ้วยยูรีกา2 ใบ 4. บีกเกอร์ขนาด 100 มิลลิลิตร 4ใบ 5. แก้วพลาสติก 1 ใบ 6. กระบอกตวงขนาด 10 มิลลิลิตร 1 ใบ 25 มิลลิลิตร 1 ใบ 50 มิลลิลิตร 2 ใบ 7. เครื่องชั่ง 1 เครื่อง 8. ด้าย 1 หลอด 9. กระดาษรองชั่ง 5 แผ่น 10. มีด 1 ด้าม 11. ช้อน 1 คัน 12. จานพลาสติก 1 ใบ 13. แบบบันทึกกิจกรรม วิธีการทากิจกรรม 1. ชั่งมวลของไข่ต้มทั้งฟอง เปลือกไข่ ไข่ขาว และไข่แดงและหาปริมาตรด้วยการแทนที่น้า ตามลาดับ 2. คานวนความหนาแน่นของไข่ต้มทั้งฟอง เปลือกไข่ ไข่ขาว และไข่แดงโดยใช้สมการ ความหนาแน่น = มวล/ปริมาตร และบันทึกผล 3. นาข้อมูลมวลและปริมาตรของไข่แต่ละส่วน หาความหนาแน่นของไข่ต้มทั้งฟอง และบันทึกผล แบบบันทึกกิจกรรมเสนอแนะ ความหนาแน่นของไข่ต้ม
- 2. 1. ตั้งสมมติฐานโดยเรียงลาดับความหนาแน่นของเปลือกไข่ ไข่ขาว และไข่แดง จากมากไปหาน้อย ............................................................................................. ................................................ ............................................................................................. ................................................ 2. บันทึกผลการหาความหนาแน่นของส่วนประกอบของไข่ ส่วนประกอบของไ ข่ มวล (กรัม ) ปริมาตร (มิลลิลิตร ) ความหนาแน่น (มวล/ปริมาตร) (กรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมต ร) ไข่ต้ม เปลือกไข่ ไข่ขาว ไข่แดง 3. หาความหนาแน่นของไข่ต้มทั้งฟองจาก ข้อมูลมวลและปริมาตรของส่วนประกอบของไข่ต้ม (เปลือกไข่ ไข่ขาว ไข่แดง) ............................................................................................. ................................................ ............................................................................................. ................................................ ............................................................................................. ................................................ จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. ส่วนใดของไข่ต้มมีความหนาแน่นมากที่สุด ส่วนใดมีความหนาแน่นน้อยที่สุด ............................................................................................. ................................................ ............................................................................................. ................................................ 2. ความหนาแน่นของไข่ต้มแต่ละส่วนไม่เท่ากัน เพราะเหตุใด ............................................................................................. ................................................
- 3. ............................................................................................. ................................................ 3. ถ้าทราบเฉพาะข้อมูลความหนาแน่น มวลและปริมาตรของไข่ต้มแต่ละส่วน จะหาความหนาแน่นของไข่ต้มทั้งฟองได้อย่างไร ............................................................................................. ................................................ ............................................................................................. ................................................ กิจกรรม 5.1 การศึกษาคลื่นไหวสะเทือนที่ผ่านโครงสร้างโลก จุดประสงค์กิจกรรม แปลความหมายและอธิบายข้อมูลการเคลื่อนที่ของคลื่นไหวสะเทือนตามระ ดับความลึกของโครงสร้างโลกจากกราฟที่กาหนดให้ วัสดุ-อุปกรณ์ 1. กราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วของคลื่นไหวสะเทือนกับระดั บความลึก จานวน 2 รูป 2. แบบบันทึกกิจกรรม วิธีการทากิจกรรม 1.สังเกตและบันทึกผลการเปลี่ยนแปลงความเร็วของคลื่นปฐมภูมิและคลื่ นทุติยภูมิจากกราฟในแต่ละช่วงระดับความลึก โดยพิจารณาในประเด็นต่อไปนี้ - การเปลี่ยนแปลงความเร็วของคลื่นปฐมภูมิในแต่ละช่วงระดับความลึก - การเปลี่ยนแปลงความเร็วของคลื่นทุติยภูมิในแต่ละช่วงระดับความลึก - การปรากฏของคลื่นปฐมภูมิและคลื่นทุติยภูมิที่แต่ละช่วงระดับความลึก 2. นาผลการสังเกตจากข้อที่ 1 มาวิเคราะห์และอภิปรายถึงสาเหตุที่คลื่นปฐมภูมิและคลื่นทุติยภูมิเปลี่ยนแ ปลงความเร็ว โดยเชื่อมโยงกับสถานะของตัวกลาง และสรุปแนวคิดการแบ่งชั้นโครงสร้างโลก 3. จากข้อ 2 ให้ระบุและอธิบายสถานะของตัวกลางที่คลื่นแต่ละชนิดเคลื่อนที่ผ่านตามร ะดับความลึกต่าง ๆ พร้อมเหตุผลสนับสนุน 4. ระบุจานวนชั้นโครงสร้างโลกและสถานะของโครงสร้างแต่ละชั้นตามควา มคิดของนักเรียน พร้อมให้เหตุผลสนับสนุน 5. นาเสนอผลการทากิจกรรมจากการวิเคราะห์ข้อมูลในข้อ 1-4
- 4. แบบบันทึกกิจกรรม 5.1 ตารางบันทึกผล ..................................................................................................... .................. ระดับความ ลึก (กิโลเมตร) การเปลี่ยนแปลงความเร็วของ สถานะของตัวก ลาง คลื่นทุติยภูมิ (คลื่น S) คลื่นปฐมภูมิ (คลื่น P) จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. กราฟที่กาหนดให้แสดงข้อมูลเรื่องใดบ้าง ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
- 5. ............................................................................................... .............. 2. คลื่นไหวสะเทือนมีการเปลี่ยนแปลอย่างไรบ้าง เมื่อเคลื่อนที่ไปตามระดับความลึกต่างๆ ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... .............. 3. เพราะเหตุใดคลื่นจึงมีการเปลี่ยนแปลงความเร็ว ณ ตาแหน่งต่าง ๆ ที่แตกต่างกัน ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... .............. 4. ณ ที่ระดับความลึกใดบ้างที่เป็นรอยต่อของโครงสร้างโลกแต่ละชั้น เพราะเหตุใด ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... .............. ............................................................................................... .................................................................... 5. จากรอยต่อของโครงสร้างโลกนั้น สามารถแบ่งโครงสร้างโลกได้เป็นกี่ชั้น ............................................................................................... ............................................................................................... ............................................................................................... ...............................................................................................
- 8. เอกสารประกอบกิจกรรม 5.2 รูป 2 ภาพขยายกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วของคลื่นไหวสะเทือน กับระดับความลึกช่วง 0-1,000 กิโลเมตร จากผิวโลก กิจกรรม 6.1 การสารวจหลักฐานสนับสนุนว่าทวีปเคยอยู่ติดกันมาก่อน
- 9. จุดประสงค์กิจกรรม อธิบายและสร้างแบบจาลองหลักฐานที่สนับสนุนแนวคิดว่าทวีปเคยอยู่ติ ดกันมาก่อน วัสดุ-อุปกรณ์ 1. แผนภาพแสดงตาแหน่งหลักฐานซากดึกดาบรรพ์ กลุ่มหินและแนวเทือกเขา 2. แผนภาพแสดงหลักฐานจากการเคลื่อนที่ของธารน้าแข็งบรรพกาล 3. โครงร่างแผ่นทวีป 4. ปากกาสีแตกต่างกัน จานวน 7 แท่ง 5. เอกสารความรู้หลักฐานสนับสนุนทฤษฎีทวีปเลื่อน วิธีการทากิจกรรม 1. ศึกษาหลักฐานต่างๆจากแผนภาพที่กาหนดให้และวิเคราะห์ตามประเด็นต่อ ไปนี้ - หลักฐานซากดึกดาบรรพ์และแหล่งที่พบ - หลักฐานกลุ่มหินและแนวเทือกเขาและแหล่งที่พบ - หลักฐานจากการเคลื่อนที่ของธารน้าแข็งบรรพกาล 2. นาข้อมูลที่วิเคราะห์ได้มาอธิบายแนวการเชื่อมต่อระหว่างแผ่นทวีปและนาเสน อโดยใช้ โครงร่างแผ่นทวีป 3.อภิปรายและสรุปผลการทากิจกรรม
- 10. แบบบันทึกกิจกรรม 6.1 จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. มีทวีปใดบ้างที่เคยอยู่ติดกันมาก่อนทราบได้จากหลักฐานใดบ้าง ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 2. หลักฐานซากดึกดาบรรพ์นามาใช้สนับสนุนการเชื่อมต่อของแผ่นทวีปได้อย่ างไร ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 3. หลักฐานกลุ่มหินและแนวเทือกเขานามาใช้ในการสนับสนุนการเชื่อมต่อขอ งแผ่นทวีปได้อย่างไร ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. .............................................................
- 12. เอกสารประกอบกิจกรรม 6.1 เอกสารความรู้เรื่อง หลักฐานสนับสนุนทฤษฎีทวีปเลื่อน หลักฐานจากซากดึกดาบรรพ์ พบซากดึกดาบรรพ์ของพืชและสัตว์ เช่น ไ ซ โ น เ น ทั ส (Cynognathus) ลี ส โ ท ร ซ อ รั ส (Lystrosaurus) เ ป็ น สั ต ว์ เ ลื้ อ ย ค ล า น ที่ อ า ศั ย อ ยู่ บ น บ ก แ ล ะ มี โ ซ ซ อ รัส (Mesosaurus)เป็ นสัต ว์เลื้อย ค ลาน ที่อาศัย ใน น้าจืด สัตว์ชนิดดังกล่าวไม่สามารถที่จะว่ายน้าข้ามมหาสมุทรได้กลอสโซพเทรีส( Glossopteris) เป็นพืชตระกูลสนมีเมล็ด ขยายพันธุ์โดยใช้สปอร์และเมล็ด ถึงแม้ว่าจะอาศัยลมช่วยในการขยายพันธุ์โดยสปอร์และเมล็ดสามารถลอยไ ป ต า ม ก ร ะ แ ส น้ า ไ ด้ แต่ก็ไม่สามารถขยายพันธุ์จากทวีปหนึ่งไปอีกทวีปหนึ่งได้ ความคล้ายกันของกลุ่มหินและแนวภูเขา กลุ่มหินที่พบในทวีปดังรูป มีค วาม ค ล้าย กัน แ ละมี อายุ ใกล้เคี ย งกัน (3 5 9 – 1 4 6 ล้าน ปี ) ร ว ม ทั้ ง เ กิ ด ใ น ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม เ ดี ย ว กั น และยังพบว่าแนวเทือกเขาแอปพาเลเชียน (Appalachian Mountains) ในทวีปอเมริกาเหนือ และแนวเทือกเขาคาเลโดเนียน (Caledonian Mountains) ในประเทศนอร์เวย์ กรีนแลนด์ ไอร์แลนด์ และอังกฤษ ซึ่ ง อ ยู่ บ น ส อ ง ฝั่ ง ข อ ง ม ห า ส มุ ท ร แ อ ต แ ล น ติ ก มีกลุ่มหินที่คล้ายคลึงกันและมีช่วงอายุเดียวกัน หลักฐานจากการเคลื่อนที่ของธารน้าแข็งบรรพกาลจากการที่นักวิทยาศา ส ต ร์ ไ ด้ ศึ ก ษ า ส ภ า พ ภู มิ อ า ก า ศ บ ร ร พ ก า ล ใ น บ า ง ท วี ป ซึ่ ง ใ น ปั จ จุ บั น อ ยู่ ใ น เ ข ต ร้ อ น ชื้ น ห รื อ เ ข ต อ บ อุ่ น พบว่าในบางบริเวณของทวีปเหล่านั้นมีหลักฐานรอยครูดถูแสดงการเคลื่อน ที่ ข อ ง ธ า ร น้ า แ ข็ ง บ ร ร พ ก า ล มี อ า ยุ ร ะ ห ว่ า ง 2 8 0 ล้า น ปี เ มื่ อ น า ข อ บ ท วี ป ม า ต่ อ กั น พร้อมกับพิจารณาทิศทางการเคลื่อนที่ของธารน้าแข็งบรรพกาลจากรอยครู ด ถู บ น หิ น ฐ า น ที่ ธ า ร น้ า แ ข็ ง เ ค ลื่ อ น ที่ ผ่ า น พบว่าธารน้าแข็งบรรพกาลมีการเคลื่อนที่กระจายออกจากทวีปแอฟริกาไป สู่ บ ริ เ ว ณ อื่ น ๆ ซึ่งคล้ายคลึงกับลักษณะการเคลื่อนที่ของธารน้าแข็งในทวีปแอนตาร์กติกาในปัจ จุ บั น จึงเป็นสมมุติฐานว่าทวีปดังกล่าวเคยอยู่ติดกันใกล้บริเวณขั้วโลกใต้และมีพื ดน้าแข็งปกคลุม
- 13. กิจกรรมเสนอแนะ การแผ่ขยายของพื้นมหาสมุทร วัตถุประสงค์ของกิจกรรม อธิบายการแยกตัวของพื้นสมุทรจากหลักฐานทางธรณีวิทยา วัสดุ-อุปกรณ์ 1. กระดาษแข็ง กว้าง 18 เซนติเมตร ยาว 18 เซนติเมตรจานวน 1 แผ่น(เจาะช่องกลางกระดาษยาว 3 เซนติเมตร) 2. แถบกระดาษสี กว้าง 3 เซนติเมตร ยาว 24 เซนติเมตร 1 แผ่น 3. ภาพแผ่นทวีปอเมริกาใต้และแอฟริกา 4. เทปใส/เทปกาวสองหน้า วิธีการทากิจกรรม 1. การเตรียมแบบจาลอง 1.1 สร้างแบบจาลองการแผ่ขยายของพื้นมหาสมุทรโดยปฏิบัติดั งนี้ 1.2 กาหนดให้ แถบกระดาษ3X24 เซนติเมตร แทนพื้นมหาสมุทร แถบสีบนกระดาษแทนหินบะซอลต์ที่มีอายุต่าง ๆ และ ช่องกลางกระดาษแข็งแทนรอยแยกบนพื้นมหาสมุทร 1.3 นาแถบกระดาษสีมาพับครึ่งโดยให้ส่วนที่เป็นแถบสีต่าง ๆ อยู่ด้านในจากนั้นสอดปลายแถบกระดาษทั้ง 2 ด้านเข้าใต้กระดาษแข็ง ตรงบริเวณที่เจาะไว้ 1.4 ดึงแถบกระดาษสีออกมาข้างละ 2 แถบสี และติดรูปทวีปไว้ที่ปลายทั้งสองด้าน ทั้งนี้ไม่ให้เกินสองแถบสี 2. ปฏิบัติกิจกรรม 2.1 ค่อย ๆ ดึงแผ่นทวีปจากปลายทั้งสองด้านพร้อมกัน โดยเลื่อนแถบกระดาษครั้งละ 1 ช่อง 2.2 สังเกตการเรียงลาดับของแถบสี
- 14. แบบบันทึกกิจกรรมเสนอแนะการแผ่ขยายของพื้นมหาสมุทร จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. เมื่อดึงกระดาษจนสุด แถบกระดาษสีที่ถูกดึงออกมาก่อนจะอยู่ใกล้หรือไกลจากรอยแยก ................................................................................................. ......................................................... ................................................................................................. ......................................................... ................................................................................................. ......................................................... 2. จากการสังเกตแถบกระดาษสี บริเวณใดน่าจะพบหินอายุแก่ที่สุด และบริเวณใดน่าจะพบหินอายุอ่อนที่สุด ................................................................................................. ......................................................... ................................................................................................. ......................................................... ................................................................................................. ......................................................... 3. แบบจาลองนี้สามารนามาอธิบายการแยกตัวของแผ่นทวีปได้อย่างไร ................................................................................................. .......................................................... ................................................................................................. .......................................................... ................................................................................................. .......................................................... ................................................................................................. .......................................................... ................................................................................................. ..........................................................
- 16. กิจกรรม 6.2 การเคลื่อนที่ของแผ่นธรณี จุดประสงค์กิจกรรม อธิบายสาเหตุที่ทาให้แผ่นธรณีเคลื่อนที่โดยใช้แบบจาลอง วัสดุ-อุปกรณ์ 1. น้ามันพืช 700 มิลลิลิตร 2. แผ่นวัสดุเบา ลอยบนน้ามันได้ และทนความร้อน เช่น แผ่นโฟมบาง ไม้บัลซา ขนาด กว้าง 3 เซนติเมตร ยาว 4 เซนติเมตร จานวน 2 แผ่น 3. บีกเกอร์ขนาด 1,000 มิลลิลิตร จานวน 1 ใบ 4. ผงวัสดุที่แขวนลอยอยู่ได้ในน้ามัน เช่น ผงพริกป่น ขี้เลื่อย 5. ชุดตะเกียงแอลกอฮอล์ 1 ชุด 6. แท่งแก้วคนสาร 1 แท่ง 7. ช้อน 1 คัน วิธีการทากิจกรรม 1.ศึกษาวีดิทัศน์เรื่อง การเคลื่อนที่ของแผ่นธรณี โดยกาหนดให้ ตะเกียงแอลกอฮอล์แทนแก่นโลก น้ามันแทนเนื้อโลก แผ่นโฟมแทนแผ่นธรณี 2. สังเกตและเปรียบเทียบการเคลื่อนที่ของผงวัสดุก่อนและหลังให้ความร้อนแก่ น้ามัน 3. สังเกตการเคลื่อนที่ของแผ่นโฟมที่ลอยอยู่บนน้ามันที่ร้อน 4. อภิปรายและสรุปผลการทากิจกรรม
- 17. แบบบันทึกกิจกรรม 6.2 สมมติฐาน ผลการทดลอง จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. เมื่อให้ความร้อนกับน้ามัน น้ามันและแผ่นโฟมมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร................................. ............................................................................................. ............................ ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 2. กิจกรรมนามาอธิบายการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีได้อย่างไร ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. .............................................................
- 18. กิจกรรม 6.3 ท่องโลกกว้างตามหาธรณีสัณฐานและโครงสร้างทางธรณี จุดประสงค์กิจกรรม 1. ระบุลักษณะธรณีสัณฐานและโครงสร้างทางธรณี 2. เชื่อมโยงความสัมพันธ์ของธรณีสัณฐานและโครงสร้างทางธรณี กับการเคลื่อนที่รูปแบบต่าง ๆ ของแผ่นธรณี วัสดุ-อุปกรณ์ 1. แผนที่ภูมิประเทศแสดงตาแหน่งธรณีสัณฐาน และโครงสร้างทางธรณี 2. แผนที่แสดงประเภทแนวรอยต่อและลักษณะการเคลื่อนของแผ่นธรณี 3. ปากกาสีต่างกัน จานวน 3 แท่ง 4. เอกสารความรู้ เรื่องลักษณะของธรณีสัณฐาน และโครงสร้างทางธรณี สถานการณ์ "นักธรณีวิทยาได้สารวจพบธรณีสัณฐาน และโครงสร้างทางธรณีแบบต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ สันเขากลางสมุทรแอตแลนติก หมู่เกาะภูเขาไฟรูปโค้ง ประเทศญี่ปุ่น หุบเขาทรุดที่ทะเลแดง ร่องลึกก้นสมุทรมาเรียนา แนวรอยเลื่อนซานแอนเดรียส แนวเทือกเขาหิมาลัย และแนวเทือกเขาแอนดีส” วิธีการทากิจกรรม 1. ศึกษาเอกสารความรู้ เรื่องลักษณะของธรณีสัณฐานและโครงสร้างทางธรณีและแผนที่ภูมิประเ ทศแสดงตาแหน่งธรณีสัณฐานและโครงสร้างทางธรณี 2. วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของตาแหน่งธรณีสัณฐาน โครงสร้างทางธรณี กับประเภทแนวรอยต่อของแผ่นธรณี 3. ออกแบบและนาเสนอความสัมพันธ์ของแนวรอยต่อของแผ่นธรณีกับกา รเกิดธรณีสัณฐานหรือโครงสร้างทางธรณีที่พบ โดยใช้แผนที่ภูมิประเทศแสดงตาแหน่งธรณีสัณฐาน และโครงสร้างทางธรณี4. อภิปรายและสรุปผลการทากิจกรรม
- 19. แบบบันทึกกิจกรรม 6.3 จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. แนวรอยต่อของแผ่นธรณีมีกี่แบบ มีลักษณะอย่างไรบ้าง ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 2. ที่บริเวณแนวรอยต่อของแผ่นธรณีแต่ละแบบ พบธรณีสัณฐานหรือโครงสร้างทางธรณีแบบใดบ้าง ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. .............................................................
- 20. เอกสารประกอบกิจกรรม 6.3 เอกสารความรู้เรื่องธรณีสัณฐาน และโครงสร้างทางธรณี ธรณี สัณฐานและโค รงสร้างทางธรณี ต่าง ๆ ที่พ บบนโลก เช่น หุบเขาทรุด สันเขากลางสมุทร หมู่เกาะภูเขาไฟรูปโค้ง ร่องลึกก้นสมุทร แ น ว เ ทื อ ก เ ข า สู ง เกิดขึ้นสัมพันธ์กับแนวรอยต่อของแผ่นธรณีและทิศทางการเคลื่อนที่ในรูปแบ บต่าง ๆ ของแผ่นธรณี ดังนี้ หุ บ เ ข า ท รุ ด เป็นธรณีสัณฐานที่เกิดขึ้นบริเวณแนวรอยต่อระหว่างแผ่นธรณีที่เคลื่อนที่แยก ออกจากกัน ซึ่งเกิด จากการแทรกดันข องแมกมาจากฐานธ รณี ภาค ท า ใ ห้ แ ผ่ น ธ ร ณี แ ต ก แ ล ะ ท รุ ด ตั ว ล ง เกิ ด เป็ น หุ บ เข า ท รุ ด พ บ ไ ด้ ทั้ ง บ น พื้ น ท วี ป แ ล ะ พื้ น ม ห า ส มุ ท ร ตั ว อ ย่ า ง เ ช่ น หุ บ เ ข า ท รุ ด แ อ ฟ ริ ก า ต ะ วั น อ อ ก ท ะ เ ล แ ด ง ทั้ ง ส อ ง ที่ ตั้ ง อ ยู่ ท า ง ต ะ วั น อ อ ก ข อ ง ท วี ป แ อ ฟ ริ ก า ซึ่ ง เ ป็ น แ น ว ร อ ย ต่ อ ข อ ง แ ผ่ น ธ ร ณี อ ะ ร า เ บี ย น แ ล ะ แ ผ่ น ธ ร ณี แ อ ฟ ริ ก า ที่ เ ค ลื่ อ น ที่ แ ย ก อ อ ก จ า ก กั น ทาให้ มี ลัก ษ ณ ะค ล้าย แ อ่งที่ ต ร งกล างมี ร อย แ ต ก แล ะท รุด ตัวล ง ส่ ว น ด้ า น ข้ า ง ทั้ ง ส อ ง ข้ า ง ยื ด อ อ ก โดยมีความยาวครอบคลุมพื้นที่หลายพันกิโลเมตร รวมถึงบริเวณทะเลแดงด้วย ดังรูป 1
- 21. รูป 1 หุบเขาทรุดแอฟริกาตะวันออก สั น เ ข า ก ล า ง ส มุ ท ร เกิดจากการแทรกดันตัวของแมกมาบริเวณแนวรอยต่อระหว่างแผ่นธรณีมหา สมุทรที่เคลื่อนที่แยกออกจากกัน ทาให้พื้นมหาสมุทรยกตัวเป็ นสันเขา ใ น ข ณ ะ เดี ย ว กั น ส่ ว น บ น ข อ ง สัน เข า ยื ด อ อ ก แ ล ะ บ า ง ล ง ทาให้เกิดรอยแตกและทรุดตัวลง จึงพบหุบเขาทรุดเกิดร่วมด้วย ตัวอย่างเช่น สัน เข ากลางมห าสมุทรแ อต แลนติกอยู่กลาง มหาสมุทรแอตแลนติก ซึ่งเป็ นแนวแผ่นธรณี แยกตัว ระหว่างแผ่นอเมริกาเหนือกับแผ่นยูเรเซี ย แ ล ะ แ ผ่ น อ เ ม ริ ก า ใ ต้ กั บ แ ผ่ น แ อ ฟ ริ ก า ทาให้เกิดเป็นสันเขามีแนวยาวขนานไปกับรอยแยกกลางมหาสมุทรแอตแลนติกดังรู ป 2 รูป 2 สันเขากลางสมุทรแอตแลนติก หมู่เกาะภูเขาไฟรูปโค้ง เป็นธรณีสัณฐานที่เกิดขึ้นบริเวณแนวรอยต่อของแผ่นธรณีมหาสมุทรที่เคลื่อน
- 22. ที่เข้าหากัน โดยที่แผ่นธรณีมหาสมุทรที่มีความหนาแน่นมากกว่า จะมุดตัวลงใต้แผ่นธรณีมหาสมุทรที่มีความหนาแน่นน้อยกว่า เกิดการหลอมเหลวเป็นแมกมาและเคลื่อนตัวขึ้นสู่ผิวโลกเป็ นหมู่เกาะภูเขาไฟรู ปโค้งในประเทศต่าง ๆ ตัวอย่างเช่น หมู่เกาะญี่ปุ่น ที่ตั้งอยู่บริเวณฝั่งตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิก ซึ่งเป็นแนวรอยต่อแผ่นธรณีเคลื่อนหากัน โดยที่แผ่นอเมริกาเหนือ แผ่นฟิลิปปินส์ และแผ่นแปซิฟิก เคลื่อนที่เข้าหาแผ่นยูเรเซีย ทาให้เกิดเป็นแนวหมู่เกาะภูเขาไฟที่เรียงตัวกันเป็นรูปโค้งตามแนวรอยต่อขอ งแผ่นธรณี ส่วนบริเวณที่แผ่นธรณีมุดตัวลงใต้แผ่นธรณีอีกแผ่นหนึ่ง มีลักษณะเป็นร่องลึกแนวยาวเรียกว่า ร่องลึกก้นสมุทร ตัวอย่างเช่น ร่องลึกก้นสมุทรญี่ปุ่น และร่องลึกก้นสมุทรมาเรียนา ดังรูป 3 รูป 3 หมู่เกาะญี่ปุ่น ร่องลึกก้นสมุทรญี่ปุ่น และร่องลึกก้นสมุทรมาเรียนา แนวภูเขาไฟรูปโค้งเป็นธรณีสัณฐานที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับแนวรอยต่อขอ งแผ่นธรณีมหาสมุทรและแผ่นธรณีทวีปเคลื่อนที่เข้าหากัน โดยที่แผ่นธรณีมหาสมุทรซึ่งมีความหนาแน่นมากกว่ามุดตัวลงใต้แผ่นธรณีทวี ปลงไปในฐานธรณีภาคเกิดการหลอมเหลวเป็นแมกมาและเคลื่อนตัวขึ้นสู่ผิวโ ลกเป็นแนวภูเขาไฟรูปโค้งตัวอย่างเช่น แนวเทือกเขาแอนดีส ที่ตั้งอยู่ทางตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้ ซึ่งเป็นแนวรอยต่อแผ่นธรณีเคลื่อนเข้าหากัน โดยที่แผ่นนาสคาเคลื่อนเข้าหาและมุดตัวลงใต้แผ่นอเมริกาใต้ ทาให้เกิดเป็นแนวเทือกเขาที่เป็นภูเขาไฟตลอดความยาวของแนวรอยต่อส่วน บริเวณที่แผ่นธรณีมุดตัวลงใต้แผ่นธรณีอีกแผ่นหนึ่ง มีลักษณะเป็นร่องลึกแนวยาวเรียกว่า ร่องลึกก้นสมุทร ตัวอย่างเช่น ร่องลึกก้นสมุทรเปรู-ชิลี ดังรูป 4
- 23. รูป 4 เทือกเขาแอนดีส และร่องลึกก้นสมุทรเปรู-ชิลี แนวเทือกเขาสูงเป็นธรณีสัณฐานที่เกิดขึ้นตามแนวรอยต่อของแผ่นธรณี ทวีปเคลื่อนที่เข้าหากัน โดยที่แผ่นธรณีทวีปที่มีความหนาแน่นมากกว่าบางส่วนจะมุดลงส่วนที่เหลือจะ เกยกันและดันให้แผ่นธรณีทวีปที่อยู่ด้านบนโก่งตัวขึ้นเป็ นแนวเทือกเขาสูงเช่น เทือกเขาหิมาลัยซึ่งเป็นแนวเทือกเขาขนาดใหญ่ครอบคลุมพื้นที่ 5 ประเทศได้แก่ เนปาล อินเดีย ภูฏาน จีน และปากีสถานตั้งอยู่บริเวณแนวรอยต่อแผ่นธรณีเคลื่อนหากันของแผ่นอินเดีย และแผ่นยูเรเซีย มีลักษณะเป็นแนวเทือกเขาสูงแนวยาว ดังรูป 5 ทิศทางการเคลื่อ นที่ ของแผ่นธรณี
- 24. รูป 5 ทวีปอินเดีย และแนวเทือกเขาหิมาลัย แนวรอยเลื่อนขนาดใหญ่ เป็นโครงสร้างทางธรณีที่เกิดขึ้นตามแนวรอยต่อของแผ่นธรณีเคลื่อนที่ผ่านกั นในแนวราบ ตัวอย่างเช่น แนวรอยเลื่อนซานแอนเดรียส อยู่ทางฝั่งตะวันตกของประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นบริเวณแนวรอยต่อของแผ่นธรณีแปซิฟิก และแผ่นอเมริกาเหนือที่เคลื่อนที่ผ่านกันในแนวราบ ดังรูป 6 รูป 6 รอยเลื่อนซานแอนเดรียส กิจกรรม 7.1 ความสัมพันธ์ของตาแหน่งการเกิดภูเขาไฟบนแผ่นธรณี จุดประสงค์กิจกรรม 1. วิเคราะห์และระบุตาแหน่งภูเขาไฟบนแผ่นธรณี 2. ระบุและอธิบายประเภทแนวรอยต่อของแผ่นธรณีที่สัมพันธ์กับตาแหน่งการ เกิดภูเขาไฟ วัสดุ-อุปกรณ์ 1. แผนที่แสดงตาแหน่งภูเขาไฟที่พบ ณ บริเวณต่างๆ บนโลก 2. แผนที่แสดงประเภทแนวรอยต่อและลักษณะการเคลื่อนของแผ่นธรณี 3. ปากกาสีต่างกัน จานวน 4 แท่ง วิธีการทากิจกรรม 1. พิจารณาแผนที่แสดงตาแหน่งของภูเขาไฟที่พบณบริเวณต่างๆบนโลกจ ากรายชื่อภูเขาไฟที่กาหนดให้
- 25. และนามาระบุลงบนแผนที่แสดงประเภทแนวรอยต่อและลักษณะการเค ลื่อนที่ของแผ่นธรณี 2. นาข้อมูลที่วิเคราะห์ได้จากข้อ 1 บันทึกลงในตารางและตอบคาถามท้ายกิจกรรม 3. สรุปและนาเสนอผลการทากิจกรรม แบบบันทึกกิจกรรม 7.1 ตารางบันทึกผล................................................................................ .............................................. ชื่อภูเขาไฟและประเทศ บริเวณที่พบ บน แผ่นธรณี แนวรอยต่อของแผ่นธ เคลื่อนที่เข้าหากันระหว่าง เคลื่อนที่แยกออกจากกันร 1. ภูเขาไฟฟูจิ ประเทศญี่ปุ่น 2. ภูเขาไฟคาริมสกี ประเทศรัสเซีย 3. ภูเขาไฟพาฟลอฟ สหรัฐอเมริกา
- 26. ชื่อภูเขาไฟและประเทศ บริเวณที่พบ บน แผ่นธรณี แนวรอยต่อของแผ่นธ เคลื่อนที่เข้าหากันระหว่าง เคลื่อนที่แยกออกจากกันร 4. ภูเขาไฟเซนต์เฮเลน สหรัฐอเมริกา 5. ภูเขาไฟเยลโลวสโต น สหรัฐอเมริกา 6. ภูเขาไฟคิลาเว เกาะฮาวาย สหรัฐอเมริกา 7. ภูเขาไฟโกลิมา ประเทศเม็กซิโก 8. ภูเขาไฟคัลบูโก ประเทศชิลี 9. ภูเขาไฟเฮกลา ประเทศไอซ์แลนด์ 10. ภูเขาไฟเอตนา ประเทศอิตาลี 11. ภูเขาไฟแคเมอรูน ประเทศแคเมอรูน 12. ภูเขาไฟเออร์ตาอัลเ ล ประเทศเอธิโอเปีย 13. ภูเขาไฟกรากะตัว ประเทศอินโดนีเซีย 14. ภูเขาไฟพินาตูโบ ประเทศฟิลิปปินส์ จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. ตาแหน่งใดบ้างของแผ่นธรณีที่พบภูเขาไฟ ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. .............................................................
- 27. ............................................................................................. ............................................................. 2. แนวรอยต่อของแผ่นธรณีแบบใดที่พบภูเขาไฟ................................ ............................................................................................. ............................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................. 3.แนวรอยต่อของแผ่นธรณีแบบใดที่พบภูเขาไฟหนาแน่น เพราะเหตุใด............................................................................ .............................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................. กิจกรรม 7.2 กลไกการเกิดแผ่นดินไหว จุดประสงค์กิจกรรม สังเกต อธิบายผลที่เกิดกับแผ่นไม้เมื่อมีแรงมากระทา วัสดุ-อุปกรณ์ ไม้บัลซาร์ ขนาดประมาณ กว้าง 3 เซนติเมตร ยาว 30 เซนติเมตร หนา 0.3 เซนติเมตร 1 แผ่น วิธีการทากิจกรรม 1. ประคองแผ่นไม้โดยวางมือไว้บนโต๊ะและให้แผ่นไม้ขนานกับพื้น ดังรูป
- 28. 2. ใช้มือสองข้างค่อย ๆ ดันแผ่นไม้เข้าหากันอย่างช้า ๆ พร้อมสังเกต การเปลี่ยนแปลงลักษณะของแผ่นไม้ เสียง และการสั่นสะเทือนของแผ่นไม้ ตั้งแต่เริ่มดันแผ่นไม้จนกระทั่งแผ่นไม้หัก สังเกตและบันทึกลงในตารางที่กาหนดให้ 3. สรุปและนาเสนอผลการทากิจกรรม แบบบันทึกกิจกรรม 7.2 สมมติฐาน................................................................................... ................................................................................................. ................................................................................................. ......................................................... ตารางบันทึกผล............................................................................ ........................................... สิ่งที่สังเกต ช่วงการสังเกต ลักษณะของแผ่นไม้ การสั่นสะเทือน เสียง
- 29. ก่อนดันแผ่นไม้ ขณะดันแผ่นไม้ ขณะที่แผ่นไม้หัก หลังจากแผ่นไม้หัก จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. ช่วงก่อนดันแผ่นไม้ แผ่นไม้มีลักษณะอย่างไร ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 2. ขณะดันแผ่นไม้จนกระทั่งก่อนแผ่นไม้หัก แผ่นไม้มีลักษณะอย่างไร ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 3. แผ่นไม้ที่หักออกจากกันมีลักษณะอย่างไร ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 4. เพราะเหตุใดแผ่นไม้จึงหัก ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 5. ขณะที่แผ่นไม้หัก มีสิ่งใดเกิดขึ้นบ้าง ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. กิจกรรม 7.3 แบบจาลองการเกิดสึนามิ จุดประสงค์กิจกรรม สร้างแบบจาลองเพื่ออธิบายกระบวนการเกิดสึนามิ
- 30. วัสดุ-อุปกรณ์ 1. ตู้กระจก หรือกล่องพลาสติก 1 ใบ กว้าง 5 เซนติเมตร ยาว 100 เซนติเมตร สูง 20 เซนติเมตร 2. น้า (ปริมาตรตามขนาดของตู้หรือกล่องพลาสติก) 3. ดินน้ามันหรือวัสดุอื่นใช้รองให้พื้นเอียง 4. แผ่นพลาสติกลูกฟูก 5. เชือก 2เมตร (ใช้ขึงตามแนวระดับน้าเพื่อช่วยในการสังเกต และสาหรับร้อยกับแผ่นพลาสติกลูกฟูก) 6. เทปผ้า 1 ม้วน 7. เทปใส 1 ม้วน วิธีการทากิจกรรม 1. จัดวางอุปกรณ์ ดังรูป 2. เทน้าลงในตู้ให้สูงประมาณครึ่งหนึ่ง ของด้านที่เอียงลง หรือเมื่อเอียงตู้ลงแล้วให้น้าท่วมลึกเข้าไป 2 ใน 3 ส่วนของความยาวตู้จากนั้นใช้เชือกขึงที่ด้านข้างของตู้ตามระดับน้า เพื่อทาเส้นอ้างอิงระดับผิวน้า ดังรูป 2. ดังปลายเชือกขึ้น ดังรูป และสังเกตการเปลี่ยนแปลงของระดับน้าภายในตู้ 3. เสนอผลการทากิจกรรม แบบบันทึกกิจกรรม 7.3 น้ า ติดเทปกาว ก ข
- 31. จากกิจกรรม ให้ตอบคาถามดังต่อไปนี้ 1. ก่อนยกแผ่นพลาสติกขึ้น สภาพของน้าในตู้เป็นอย่างไร....................................................... ............................................................................................. ...... ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 2. ขณะที่ยกแผ่นพลาสติกขึ้นอย่างรวดเร็วสภาพของน้าในตู้ ที่บริเวณ ก และ ข เป็นอย่างไร ............................................................................................. ............................................................. สมมติฐาน ผลการทดลอง 1 นิ้ ว 1 นิ้ ว
- 32. ............................................................................................. ............................................................. 3. หลังจากยกแผ่นพลาสติกขึ้นและน้าหยุดนิ่ง ระดับน้าที่บริเวณ ก และ ข เป็นอย่างไร................................................................................... ....................................................................... ............................................................................................. ............................................................. 4. หากเปรียบตู้ที่ใช้ในกิจกรรมเป็นมหาสมุทร กาหนดให้บริเวณ ข เปรียบเป็นบริเวณกลางมหาสมุทรบริเวณก เปรียบได้กับบริเวณใด ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. 5. ถ้าเปรียบแผ่นพลาสติกลูกฟูกเป็นแผ่นธรณี ดังนั้นการยกแผ่นพลาสติกลูกฟูกเปรียบได้กับเหตุการณ์ใด ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. ............................................................. ............................................................................................. .............................................................
- 33. กิจกรรม 7.4 แนวทางการปฏิบัติตนให้ปลอดภัยจากธรณีพิบัติภัย จุดประสงค์กิจกรรม นาเสนอแนวทางการเฝ้าระวังและปฏิบัติตนให้ปลอดภัยจากธรณีพิบัติภัย วัสดุ-อุปกรณ์ เอกสารความรู้เรื่องแนวทางการปฏิบัติตนให้ปลอดภัยจากธรณีพิบัติภัย สถานการณ์ สถานการณ์ที่ 1 “ถ้านักเรียนและครอบครัวเดินทางท่องเที่ยวไปประเทศที่มีภูเขาไฟ และจาเป็นต้องไปในพื้นที่เสี่ยงภัยภูเขาไฟระเบิด จะมีวิธีการเตรียมตัวอย่างไรเมื่อเจอเหตุการณ์ดังกล่าว” สถานการณ์ที่ 2 “ถ้าเกิดแผ่นดินไหวขณะที่นักเรียนกาลังอยู่ในอาคารสูง และรู้สึกถึงความสั่นสะเทือนโคมไฟบนเพดานเริ่มแกว่งไปมา จะปฏิบัติตนอย่างไรให้ปลอดภัย” สถานการณ์ที่ 3 “ถ้านักเรียนเป็นผู้นาชุมชนแห่งหนึ่งที่อยู่บริเวณชายฝั่งทะเลที่เป็นพื้นที่เสี่ ยงภัยสึนามิ จะมีการวางแผนรับมือ เตือนภัย และให้ความรู้เกี่ยวกับแนวทางในการปฏิบัติตนให้แก่ประชาชนในชุมชนอย่างไ รบ้าง” วิธีการทากิจกรรม 1. ร่วมกันวิเคราะห์สถานการณ์ที่กาหนด 2. ออกแบบและนาเสนอ ด้วยสื่อรูปแบบต่าง ๆ เช่น แผ่นพับ โปสเตอร์ บทบาทสมมุติ
- 35. เอกสารประกอบกิจกรรม 7.4 เอกสารความรู้ แนวทางการปฏิบัติตนให้ปลอดภัยจากธรณีพิบัติภัย การเตรียมความพร้อมก่อนเกิดภูเขาไฟระเบิด 1. ศึกษาระบบการเตือนภัยและเส้นทางอพยพของท้องถิ่นอยู่เสมอ 2. ร่วมกันวางแผนการอพยพและจุดนัดพบของตนเองและครอบครัว 3. เตรียมอุปกรณ์ยังชีพ เช่น ยา อาหาร น้า หน้ากากป้องกันควันแว่นตากันฝุ่น วิทยุ ไฟฉาย และแบตเตอรี่สารอง 4. ศึกษาการปฐมพยาบาลเบื้องต้น 5. ติดตามข่าวสารอยู่เสมอ การปฏิบัติตนขณะเกิดภูเขาไฟระเบิด 1. พยายามควบคุมสติ อย่าตื่นตระหนก 2.หากไม่ต้องอพยพ ให้หลบอยู่ภายในอาคารที่ปิดมิดชิด และใส่เสื้อผ้าให้รัดกุมมากที่สุดและใช้ผ้าหรือหน้ากากปิดปากและจมูกเพื่อ ป้องกันฝุ่น 3. หากอยู่ในที่โล่ง ให้หลบเข้าในอาคารหรือที่กาบังที่มิดชิดให้เร็วที่สุดและใช้ผ้าหรือหน้ากาก ปิดปากและจมูกเพื่อป้องกันฝุ่น 4. หลีกเลี่ยงอันตรายจากลาวาหลากโดยไม่อยู่บริเวณที่ต่าหรือบริเวณที่เป็นแอ่ ง 5. หลีกเลี่ยงอันตรายจากแก๊สโดยให้อยู่บริเวณเหนือลม 6. หลีกเลี่ยงอันตรายจากโคลนถล่มโดยอยู่ห่างจากปลายแม่น้า หรือช่องหุบเขา การปฏิบัติตนหลังเหตุการณ์ภูเขาไฟระเบิด 1. ควรตรวจสอบตัวเองและบุคคลข้างเคียงว่าได้รับบาดเจ็บหรือไม่ และให้ทาการปฐมพยาบาลเบื้องต้น 2. ใส่รองเท้าหุ้มส้นเสมอ เพื่อป้องกันเศษแก้ว หรือวัสดุแหลมคมอื่นๆ และสิ่งหักพังซึ่งอาจทาให้ได้รับบาดเจ็บ 3. เปิดวิทยุฟังคาแนะนาฉุกเฉิน หลีกเลี่ยงการใช้โทรศัพท์ นอกจากมีความจาเป็น 4. อย่าแพร่ข่าวลือ
- 36. 5. หากมีการอพยพ จะกลับเข้าไปในพื้นที่เสี่ยงภัยได้เมื่อมีประกาศจากศูนย์เตือนภัยให้กลับเข้า พื้นที่ได้ วิธีเฝ้าระวังและเตรียมรับมือก่อนการเกิดแผ่นดินไหว 1. ศึกษาระบบการเตือนภัยและเส้นทางอพยพของท้องถิ่นอยู่เสมอ 2. เตรียมอุปกรณ์ยังชีพ เช่น ยา อาหาร น้า วิทยุ ไฟฉายและแบตเตอรี่สารองและควรมีเครื่องมือดับเพลิงไว้ในบ้าน 3. ควรทราบตาแหน่งของวาล์วปิดท่อน้า สะพานไฟฟ้า สาหรับตัดกระแสไฟฟ้า 4. อย่าวางสิ่งของหนักบนชั้น หรือหิ้งสูง ๆ เมื่อแผ่นดินไหวอาจตกลงมาเป็นอันตรายได้ 5. ผูกเครื่องใช้หนักๆ ให้แน่นกับพื้นและผนังบ้าน 6. สร้างอาคารบ้านเรือนให้เป็นไปตามกฎเกณฑ์ที่กาหนดหรือตรวจสอบสภาพโค รงสร้างของอาคารอย่างสม่าเสมอ 7. ร่วมกันวางแผนการอพยพและจุดนัดพบของตนเองและครอบครัว 8. ซักซ้อมการปฏิบัติตนให้ปลอดภัยว่าเมื่อเกิดเหตุแผ่นดินไหวขณะอยู่ในสถาน ที่ต่าง ๆ จะปฏิบัติตนอย่างไร 9. ศึกษาการปฐมพยาบาลเบื้องต้น 10. ติดตามข่าวสารอยู่เสมอ วิธีปฏิบัติระหว่างเกิดแผ่นดินไหว 1. อย่าตื่นตกใจ พยายามควบคุมสติอยู่อย่างสงบ 2. ถ้าอยู่ในบ้านให้หมอบใต้โต๊ะหรืออยู่ในส่วนของบ้านที่มีโครงสร้างแข็งแรง และให้อยู่ห่างจากประตู หน้าต่าง กระจก และระเบียง 3. ถ้าอยู่ในอาคารสูง ให้หมอบใต้โต๊ะหรืออยู่ในส่วนที่มีโครงสร้างแข็งแรง และให้อยู่ห่างจากประตู หน้าต่าง กระจก และระเบียงหลังจากแผ่นดินไหวหยุดแล้วให้รีบออกจากอาคารโดยเร็ว 4. การหนีออกจากอาคารสูง ห้ามใช้ลิฟท์โดยเด็ดขาด 5. ถ้าอยู่ในที่โล่งแจ้ง ให้อยู่ห่างจากอาคารสูง เสาไฟฟ้า และสิ่งห้อยแขวนต่างๆ
- 37. 6. อย่าใช้ เทียน ไม้ขีดไฟ หรือสิ่งที่ทาให้เกิดประกายไฟ เพราะอาจมีแก๊สรั่วอยู่บริเวณนั้น 7. ถ้ากาลังขับรถให้หยุดรถและอยู่ภายในรถ จนกว่าการสั่นสะเทือนจะหยุด 8. ถ้าอยู่บริเวณชายทะเลให้อยู่ห่างจากชายฝั่ง เพราะอาจเกิดสึนามิ หลังเกิดแผ่นดินไหว 1. ควรสารวจตัวเองและบุคคลข้างเคียงว่าได้รับบาดเจ็บหรือไม่ ให้ทาการปฐมพยาบาลขั้นต้นก่อน 2. ใส่รองเท้าหุ้มส้นเสมอ เพราะอาจมีเศษแก้ว หรือวัสดุแหลมคมอื่นๆ และสิ่งหักพัง 3. ตรวจสอบสภาพความเสียหายของบ้านและอาคาร 4. ตรวจสอบว่ามีแก๊สรั่วหรือไม่ ด้วยการดมกลิ่นเท่านั้น ถ้าแก๊สรั่วให้ปิดวาล์วถังแก๊ส เปิดประตูหน้าต่างทุกบาน อย่าจุดไม้ขีดไฟ หรือก่อไฟจนกว่าจะแน่ใจว่าไม่มีแ ก๊สรั่ว 5. ถ้าสภาพบ้านและอาคารไม่มีความแข็งแรงและปลอดภัย หรือมีโครงสร้างที่เสียหาย ควรรีบอพยพไปยังจุดนัดพบของตนเองและครอบครัวตามแผนที่วางไว้ทันที 6. ไม่ควรเข้าไปในเขตที่มีความเสียหายสูง หรือบริเวณที่สายไฟขาด และวัสดุสายไฟพาดถึง 7. เปิดวิทยุฟังคาแนะนาฉุกเฉิน อย่าใช้โทรศัพท์ นอกจากจาเป็นจริง ๆ 8. อย่าแพร่ข่าวลือ การเตรียมความพร้อมก่อนเกิดสึนามิ 1. ท า ค ว า ม เข้ า ใ จ เกี่ ย ว กั บ สึ น า มิ วิ ธี ก า ร เ ต รี ย ม รับ มื อ รวมทั้งให้ความรู้กับครอบครัวเกี่ยวกับการปฏิบัติตนให้ปลอดภัยจากสึนา มิ 2. ศึกษาและทาความเข้าใจเกี่ยวกับการอพยพหนีภัย ป้ายแสดงเขตเสี่ยงภัย ป้ายแสดงเส้นทางอพยพ 3. เต รีย มชุ ด อุปกรณ์ ฉุ กเฉิน ซึ่งค วรประกอบด้วย อาห าร น้าดื่ม ยารักษาโรค และของใช้อื่น ๆ ที่จาเป็ น เช่น อุปกรณ์ ให้แสงสว่าง ชุดปฐมพยาบาล กระดาษชาระ สบู่ แปรงสีฟัน ยาสีฟัน เสื้อผ้าสารอง การปฏิบัติตนขณะเกิดสึนามิ 1. วิ่ ง ห นี ไ ป ยั ง พื้ น ที่ ป ล อ ด ภั ย โ ด ย ค ว ร ห นี ขึ้ น ที่ สู ง แ ล ะ อ ย่ า วิ่ ง ห นี ต า ม เ ส้ น ท า ง ที่ ข น า น ไ ป กั บ ช า ย ฝั่ ง ห า ก วิ่ง ห นี ไ ป ยังพื้ น ที่ ป ล อ ด ภัย ไ ม่ทัน ค วร วิ่งขึ้ น อ า ค า รสู ง หรืออาจปี นขึ้นต้นไม้สูง
- 38. 2. อ ยู่ ใ น ที่ ที่ ป ล อ ด ภั ย จ น ก ร ะ ทั่ ง แ น่ ใ จ ว่ า ป ล อ ด ภั ย หรือมีประกาศจากศูนย์เตือนภัยว่าไม่มีสึนามิแล้ว 3. ไม่ควรหลบอยู่ในรถยนต์ เนื่องจากคลื่นสามารถพัดพารถยนต์ไปได้ 4. ติดตามข่าวสาร คาสั่ง และข้อแนะนาอย่างต่อเนื่อง 5. ถ้ า อ ยู่ บ น เ รื อ ใ ห้ แ ล่ น เ รื อ อ อ ก ไ ป บ ริ เ ว ณ น้ า ลึ ก แ ล ะ ล อ ย เรื อ อ ยู่ ก ล า ง ท ะ เล จ น ก ว่ า เห ตุ ก า ร ณ์ จ ะ ส ง บ ล ง หรือติดต่อสอบถามข้อมูลจากท่าเรือถึงความปลอดภัยก่อนเดินทางกลับท่าเ รือ การปฏิบัติตนภายหลังเกิดสึนามิ 1. ไม่เข้าไปในพื้นที่ที่แจ้งว่าเป็นพื้นที่อันตราย 2. ตรวจสอบสภาพของบ้าน และเครื่องใช้ไฟฟ้าให้แน่ใจว่าปลอดภัยก่อนนากลับมาใช้อีกครั้ง 3. ระมัดระวังโรคระบาดหลังเกิดสึนามิ