ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

2. ΓΕΥΜΑΤΑ
 Από τον Όμηρο μαθαίνουμε ότι στην εποχή του,
τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία, το
«άριστον», το «δείπνον» και το «δόρπον»,
όπου την πρώτη θέση κατείχαν το ψωμί και ο
άφθονος οίνος. Στα ιστορικά χρόνια και
συγκεκριμένα στην Αθήνα της κλασικής
περιόδου, πριν ξημερώσει καλά η μέρα, οι
έλληνες έπαιρναν ένα λιτό γεύμα, το ακράτισμα.
 Το ακράτισμα ήταν κριθαρένιο ή σταρένιο ψωμί
βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί. Σε μερικά
σπιτικά όπου υπήρχε μεγαλύτερη άνεση, το
ακράτισμα συνοδευόταν από ελιές, σύκα ή
κάποιο άλλο καρπό

3. ΓΕΥΜΑΤΑ
 Προς το μεσημέρι ή προς το απόγευμα
έπαιρναν ένα γεύμα πολύ απλό, στα
γρήγορα δηλαδή το "άριστον", επειδή
ακολουθούσε το "εσπέρισμα", δηλ. το
βραδινό τους. Το δείπνο ήταν το
πολυτελέστερο γεύμα στο τέλος της ημέρας.

4. ΚΟΥΖΙΝΙΚΑ ΣΚΕΥΗ
 Οι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια. Κουτάλια
υπήρχαν, τα λεγόμενα κοχλιάρια αλλά προτιμούσαν να
τα αντικαθιστούν με μια κόρα ψωμί. Το φαγητό το έπιαναν
με τα χέρια τους. Τις μερίδες τις σέρβιραν ψιλοκομμένες
για να πιάνονται εύκολα. Τα τραπεζομάντιλα και οι
πετσέτες ήταν πράγματα άγνωστα. Σκούπιζαν τα χέρια
τους με ψίχα ψωμιού και την έκαναν σφαιρίδια, πετώντας
τη στα σκυλιά που τρυγίριζαν στο χώρο. Οι γαλέτες από
"μάζα" (γαλέτα από κριθάλευρο και κρασί) ή τυρί
έπαιρναν και τη θέση πιάτου, αλλά χρησιμοποιούσαν και
ξύλινα, πήλινα ή μεταλλικά πιάτα για να φάνε πουρέδες ή
βραστά. Χρησιμοποιούσαν κουτάλια που έμοιαζαν αρκετά
με τα σημερινά, και που το χερούλι τους ήταν συχνά
πλούσια διακοσμημένο. Για το κρέας, ήταν απαραίτητα τα
μαχαίρια.

5. ΦΤΩΧΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
 Οι φτωχοί πολίτες, οι οποίοι δεν διέθεταν οικονομική άνεση,
έπαιρναν τις περισσότερες τροφές τους από την δωρεάν παροχή
της φύσης. Η βασική τροφή των φτωχών ήταν το κριθάρι: ζωμός
από κριθάρι, πίτες με κριθάλευρο και κριθαρένια ψωμιά. Ο
Ησίοδος στο «έργα και ημέραι» αναφέρεται σε μερικές από τις
τροφές των φτωχών και συγκεκριμένα στην αγκινάρα, στο μέλι,
στα βελανίδια, στη μολόχα, στα ξερά σύκα, στο θυμάρι και στα
σαλιγκάρια. Τους άρεσαν οι πηχτοί ζωμοί με μπιζέλια ή φακές, κι
αγόραζαν φτηνά αλλαντικά. Ο Αριστοφάνης κατηγορεί τους
αλλαντοποιούς ότι χρησιμοποιούν κρέας από σκυλί ή από
γαϊδούρι, αλλά ας ελπίσουμε ότι ο ποιητής ήταν υπερβολικός. Το
κρέας και το άσπρο ψωμί σπάνια εμφανίζονταν στο τραπέζι των
φτωχών. Αντίθετα οι φτωχοί έτρωγαν πολλά αλατισμένα ψάρια
(παστά) από τον Εύξεινο Πόντο. Έπιναν φτηνό κρασί νερωμένο,
αλλά συνήθως έμεναν ευχαριστημένοι και με το νερό.

6. ΑΘΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
 Εκτός όμως από τους Σπαρτιάτες υπήρχαν και
κάποιοι άλλοι που τηρούσαν ένα πρόγραμμα
στο διαιτολόγιο τους, οι αθλητές. Για τους
αθλητές, η δίαιτα περιελάμβανε καρύδια και
γαλακτοκομικά, κυρίως φρέσκο τυρί πριν καλά
καλά στραγγίσει. Τρέφονταν επίσης με
κριθαρένιο ή σταρένιο ψωμί, μαζί με τα πίτουρα
και χωρίς προζύμι. Από τα κρέατα προτιμούσαν
το βοδινό, του ταύρου και του ζαρκαδιού.

7.  Οι διατροφικές συνήθειες τους ήταν λιτές και
μεσογειακές. Το γεύμα των Αρχαίων
περιλάμβανε κυρίως σιτάρι, λάδι, κρασί, τα
λεγόμενα δημητριακά τα οποία αναμείγνυαν
σιτάρι με κριθάρι επίσης με τον ίδιο τρόπο
παρασκευαζότανε και ο άρτος.

8.  Επίσης, ο "σίλφιος", ήταν ένα ευρύτατα
διαδεδομένο μπαχαρικό στην αρχαία
Ελλάδα και μετέπειτα στην Ρωμαϊκή
αυτοκρατορία.

9. ΨΑΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΕΑΤΙΚΑ
Η κατανάλωση κρέατος και ψαριών σχετίζονταν με την
οικονομική άνεση τους και έπαιζε ρόλο αν μένανε στην πόλη
ή στην ύπαιθρο ή κοντά στην θάλασσα. Επίσης έτρωγαν
πολλά φρέσκα και παστά ψάρια, ιδιαίτερα προτιμούσαν τα
ΧΕΛΙΑ, τις ΣΑΡΔΕΛΕΣ και οι αντζούγιες. Σε σύγκριση με τα
άλλα το πιο φθηνό και το πιο συνηθισμένο ήταν το χοιρινό
κρέας, ψητό στη σούβλα ή βραστό. Επίσης δύο σημαντικές
πρώτες ύλες για τους αρχαίους ήταν ο "γάρος", μια σάλτσα
που για να τη φτιάξουν, αλάτιζαν ψάρια με πολύ αλάτι και
μετά το άφηναν με το αλάτι επί τρεις μήνες ώστε να
υποστούν ζύμωση. Στη συνέχεια έπαιρναν το υγρό που
είχαν αφήσει τα ψάρια, το σούρωναν και έτσι είχαν το γάρο,
μια σάλτσα που μπορούσε να διατηρηθεί επί μακρόν. Την
χρησιμοποιούσαν αντί για αλάτι στα περισσότερα φαγητά

10. ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΡΑΣΙ
 Οι Έλληνες κατανάλωναν ιδιαίτερα τα
γαλακτοκομικά κυρίως κατσικίσια, από όπου
έφτιαχναν γιαούρτι και τυρί. Το βούτυρο ήταν
αναγνωρίσιμο, αλλά αντί αυτού γινόταν
χρήση κυρίως του ελαιόλαδου. Το φαγητό
τους το συνόδευαν με ποτό όπως το κρασί
(κόκκινο, λευκό ή ροζέ) αναμεμειγμένο με
νερό, για να μην μεθάνε εύκολα και το
συνόδευαν με ξηρούς καρπούς.

11. ΦΡΟΥΤΑ
 Ένα λατρευτό γεύμα των αρχαίων ήταν τα
φρούτα, όπως τα μήλα, τα κίτρα (τα μήλα
των Εσπερίδων ), τα κυδώνια, τα κεράσια,
τα κούμαρα, τα ρόδια, τα ροδάκινα, τα
πεπόνια, τα δαμάσκηνα, τα σύκα και τα
σταφύλια.

12.  ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΕΡΕΝΤΖΗ ΧΡΙΣΤΝΑΣ
 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΤΗΣ:ΙΣΤΟΡΙΑΣ
 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:ΜΑΚΡΗΣ
ΣΩΤΗΡΙΟΣ
 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:2016-17
 ΤΜΗΜΑ:Α1