2. Ποια είναι η δική ςαρ εμπειπία;
◦ Ωρ μαθησετόμενοι ή ψρ εκπαιδετσέρ;
Τι μεγέθη ομάδαρ;
Οπίςασε εςείρ σιρ ομάδερ ή άλλορ απουάςιζε;
φψπιςσά αγόπια – κοπίσςια ή όφι;
◦ Τι κάνασε, π.φ. επιφειπημασολογούςασε;
◦ Δημιοτπγήθηκαν ομάδερ με
κοινέρ οπσικέρ γψνίερ ή όφι;
κοινό γενικό επίπεδο ανάπστξηρ ή όφι
κοινό επίπεδο κασανόηςηρ σοτ ανσικειμένοτ ή όφι;
◦ Πψρ κάθονσαν;
δίπλα-δίπλα – ανσικπιςσά - …;
3. ◦ Χπηςιμοποίηςαν κάποια σεφνολογία;
Αν οι αλληλεπιδπάςειρ ςτμβαίνοτν μέςψ
διαδικσύοτ, ποια είναι σα βαςικά φαπακσηπιςσικά
σοτ groupware ποτ θα φπηςιμοποιηθεί;
Ποια είναι η άποχή ςαρ για ση μάθηςη
μέςα από ομαδικέρ ςτνεπγαςίερ;
4. Δύο Πποςεγγίςειρ:
Παιδαγψγική Μέθοδορ ή χτφολογική διαδικαςία;
Tη παιδαγψγική πποςέγγιςη είναι
Η ςτνεπγασική
καθοδηγησική/πτθμιςσική:
◦ κάποιορ πψσάει 2 ή παπαπάνψ άσομα να ςτνεπγαςσούν
γιασί πεπιμένει όσι θα μάθοτν πιοείναι
μάθηςη δεν αποσελεςμασικά.
Η χτφολογική πποςέγγιςη είναι πεπιγπαυική:
◦ κάποιορ παπασηπεί μηφανιςμόρ
ούσε όσι θεψπείσαι ψρ έναρ μηφανιςμόρ
2 ή παπαπάνψ άσομα έφοτν
μάθει και η ςτνεπγαςία
Η ςύγφτςηούσε καθοδηγησικήρ και
μεσαξύ μονσέλο!
ποτ πποκαλεί ση μάθηςη.
πεπιγπαυικήρ πποςέγγιςηρ έφει οδηγήςει ςε
τπεπβολικέρ δηλώςειρ για σην
αποσελεςμασικόσησα σηρ ςτνεπγασικήρ μάθηςηρ
5. Οι λέξειρ «ςτνεπγασική μάθηςη»
πεπιγπάυοτν μία κασάςσαςη κασά σην
οποία ςτγκεκπιμένερ μοπυέρ
αλληλεπίδπαςηρ μεσαξύ ανθπώπψν
αναμένεσαι να ςτμβούν ποτ θα δώςοτν σο
ένατςμα ςε μαθηςιακούρ μηφανιςμούρ.
◦ Όμψρ δεν τπάπφει βεβαιόσησα όσι οι
αναμενόμενερ αλληλεπιδπάςειρ θα ςτμβούν.
Άπα ο γενικόρ ςσόφορ είναι η ανάπστξη
σπόπψν για να ατξηθούν οι πιθανόσησερ
όσι ςτγκεκπιμένερ αλληλεπιδπάςειρ θα
ςτμβούν.
6. Το επίθεσο ‘ςτνεπγασική’ αυοπά 4 σομείρ σηρ μάθηςηρ :
1. σην κασάςσαςη ποτ μποπεί να είναι πεπιςςόσεπο ή
λιγόσεπο ςτνεπγασική (π.φ. ςτνεπγαςία είναι πιο
επιστφημένη μεσαξύ ανθπώπψν με κονσινό status παπά
μεσαξύ μαθησή-εκπαιδετσικού ή αυενσικού και τπαλλήλοτ),
2. σιρ αλληλεπιδπάςειρ ποτ ςτμβαίνοτν και μποπεί να είναι
πεπιςςόσεπο ή λιγόσεπο ςτνεπγασικέρ (π.φ. η
διαππαγμάσετςη απαισεί πιο ένσονη ςτνεπγαςία από όσι η
ανακοίνψςη οδηγιών)
3. σοτρ μηφανιςμούρ μάθηςηρ ποτ κάποιοι είναι πιο
ςτνεπγασικοί από άλλοτρ (π.φ. αμοιβαία κασανόηςη και
επαγψγή)
4. σα αποσελέςμασα σηρ ςτνεπγασικήρ μάθηςηρ όφι γιασί
οπίζοτν ση ςτνεπγαςία αλλά γιασί η πληθώπα σψν
απόχεψν για σο πώρ μεσπάσαι σο αποσέλεςμα ςτμβάλλει
ςσην αςάυεια σηρ οπολογίαρ σοτ φώποτ.
7. Στνήθψρ τπάπφει μία
ιςοπποπία/ςτμμεσπία ςσην αλληλεπίδπαςη
σψν μελών σηρ ομάδαρ:
◦ είναι πεπίποτ ςσο ίδιο επίπεδο, (ςτμμεσπία
γνώςεψν ή δεξιοσήσψν ή ανάπστξηρ )
◦ μποπούν να κάνοτν σιρ ίδιερ δπάςειρ, (ςτμμεσπία
δπάςεψν)
◦ Έφοτν κοινή κοινψνική θέςη (ςτμμεσπία status)
◦ έφοτν κοινό ςκοπό και
◦ δοτλεύοτν μαζί. Πποςοφή!
Δεν αυοπά
διαυοποποιήςειρ
ςε επίπεδο σάξηρ.
8. οι κοινοί ςσόφοι είναι πποαπαίσηςη για επιστφήρ
ςτνεπγαςία
πποςδιοπίζονσαι μεπικώρ ςσην απφή και
διαμοπυώνονσαι και οπιςσικοποιούνσαι ςσην ποπεία
σηρ ςτνεπγαςίαρ.
Αμοιβαία
κοινοί κασανόηςη
ςσόφοι
κοινέρ
δπάςειρ
Μέςα από ση διαππαγμάσετςη σψν ςσόφψν οι
ςτμβαλλόμενοι όφι μόνο αναπσύςςοτν κοινούρ ςσόφοτρ
αλλά αποκσούν μία αμοιβαία κασανόηςη σψν κοινών
σοτρ ςσόφψν
9. Βαθμόρ κασαμεπιςμού επγαςίαρ
Κύπια διαυοπά μεσαξύ ςτνεπγαςίαρ και ςτνεσαιπιςμού
(collaboration and cooperation)
Στνεσαιπιςμόρ: σα μέλη σηρ ομάδαρ φψπίζοτν ση
δοτλεία και διετθεσούν σιρ τπο-δπάςειρ ασομικά. Σσο
σέλορ ςτνδέοτν σα κομμάσια ςε ένα σελικό πποωόν
Στνεπγαςία: σα μέλη σηρ ομάδαρ δοτλεύοτν μαζί
Μποπεί να πποκύχει κασαμεπιςμόρ επγαςίαρ και ςση
ςτνεπγαςία (οπιζόνσιορ) , αλλά η διαυοπέρ έγκεισαι:
1. Τα επίπεδα είναι ςτντυαςμένα (σο ένα μέλορ επιβλέπει σο
άλλο) και δεν είναι ανεξάπσησα όπψρ οι τπο-δπάςειρ.
2. Ο οπιζόνσιορ κασαμεπιςμόρ επγαςίαρ δεν είναι ςσαθεπόρ
(π.φ. οι πόλοι μποπεί να ανσιςσπαυούν) ενώ ςσο
ςτνεσαιπιςμό (cooperation) οι πόλοι είναι ςαυείρ από σην
απφή.
10. Σε μία κασάςσαςη ποτ οι μαθησετόμενοι
αλληλεπιδπούν ςτνεπγασικά, θα ππέπει να
παπασηπούνσαι σα παπακάσψ
φαπακσηπιςσικά:
◦ αλληλεπίδπαςη
◦ ςτγφπονιςμόρ
◦ διαππαγμάσετςη
11. Μηφανιςμοί μάθηςηρ ποτ είναι ςημανσικοί ςση
ςτνεπγαςία
αμοιβαία κασανόηςη
ατσο-πύθμιςη (self-regulation)
ανσιθέςειρ με άλλα μέλη σηρ ομάδαρ (conflict)
εςψσεπίκετςη (η μεσαυοπά από σο κοινψνικό
πεδίο ςσο πποςψπικό μέςψ σοτ ςτλλογιςμού)
Κασά πόςο αλλάζει ση δπάςη ή σο λόγο σοτ
ένα μέλορ ψρ αποσέλεςμα σηρ δπάςηρ άλλοτ
μέλοτρ (appropriation)
12. Επιπσώςειρ ςε σι;
Η ςτνεπγαςία δεν αποσελεί ένα «μαύπο
κοτσί» αλλά μελεσώνσαι οι
αλληλεπιδπάςειρ για σην καλύσεπη
κασανόηςη σψν μηφανιςμών ποτ σιρ
διέποτν.
Η εςσίαςη σηρ αξιολόγηςηρ
Ασομική επίδοςη ςσο έπγο vs ομαδική
επίδοςη.
13. Στνεπγαςία:
μία ςτνεσαιπιςσική (cooperative) και
ςτγφπονιςμένη δπάςη ποτ είναι
αποσέλεςμα μιαρ ςτνεφούρ πποςπάθειαρ
να δομήςει και να διασηπήςει μία κοινή
ανσίληχη σοτ πποβλήμασορ (Roschelle's &
Teasley 1995, p. 70).
Τι λείπει ςε ςφέςη με σον οπιςμό 1;
15. Μέγεθορ ομάδαρ: 4-8 μέλη
Σκοπόρ: να φσίςεσε σο χηλόσεπο πύπγο από
μακαπόνια και καπαμέλερ.
Διάπκεια: 15-20 λεπσά.
16. Μεσά ση δπαςσηπιόσησα ςτζησήςσε:
1. Πόςο καλά δούλεχε η ομάδα ςαρ;
2. Ποιορ βοήθηςε πιο πολύ να υσάςεσε σο ςσόφο
ςαρ;
3. Τι πόλο έπαιξε ο καθέναρ από εςάρ ςσην
ομάδα;
4. Τι θα αλλάζασε αν ξανακάνασε σην ίδια
δπαςσηπιόσησα;
19. Η ςτνεπγαςία απαισεί ςύγφπονη
επικοινψνία
◦ και όφι αςύγφπονη όπψρ ςσο ςτνεσαιπιςμό
(cooperation ).
Αν σο πποςψπο-Α ππέπει να πτθμίςει σο
ςτλλογιςμό σοτ Β, σόσε ο Α και Β ππέπει να
δοτλέχοτν ςύγφπονα και άπα να
αλληλεπιδπάςοτν ςύγφπονα.
20. Η ςτνεπγαςία εμπεπιέφει και διαππαγμασεύςειρ.
Ατσέρ δεν τπάγονσαι ςε ιεπαπφικέρ δομέρ,
◦ π.φ. να πείςειρ κάποιον λόγψ σηρ κοιν. θέςηρ
αλλά ςε επιφειπήμασα ποτ
◦ αισιολογούν,
◦ ανσιπαπαθέσοτν και σελικά
◦ πποςπαθούν να πείςοτν.
Κίνδτνορ να τποθάλχειρ σιρ διαππαγμασεύςειρ
αν οπιςθούν πάπα πολύ καλά οι πόλοι σψν
ςτνεπγαζόμενψν μελών
21. Οι παπανοήςειρ έφοτν σον ίδιο πόλο με ση
διαππαγμάσετςη ςση αμοιβαία κασανόηςη απόχεψν.
Αποσελεί ςημανσικό παπάγονσα ςσο μονσελιςμό
ςτνεπγασικήρ μάθηςηρ.
Οι παπανοήςειρ είναι λιγόσεπερ όσαν οι ςτμβαλλόμενοι
διαππαγμασεύονσαι ποια θα είναι η επόμενη δπάςη ή σι
ςήμαινε μία υπάςη ςε ανσίθεςη με πεπιπσώςειρ ποτ
ππέπει να διαππαγμασετσούν σι ππόβλημα ππέπει να
λύςοτν.
Όμψρ πάπα πολλέρ παπανοήςειρ είναι σποφοπέδηρ για
ση ΣΜ
άπα φπειάζεσαι μία ιςοπποπία μεσαξύ σοτ σι ππέπει να
γίνει και πλοτςίψν αλληλεπιδπάςεψν. (βλ. optimal
collaborative effort Dillenbourg & Traum, 2006)
22. Τον «τπεπ-πποςδιοπιςμόρ» σηρ ςτνεπγαςίαρ
με ένα ςενάπιο ποτ βαςίζεσαι ςε πόλοτρ
◦ Ατσή η πποςέγγιςη σείνει να κάνει μέθοδο ση
ςτνεπγασική μάθηςη (Dillenbourg, 1999, κλπ).
Έλλειχη αναςσοφαςμού (reflection)
οι μαθησέρ ςτνήθψρ μένοτν ςση διαδικαςία
διεκπεπαίψςηρ σηρ δπάςηρ και δεν αναςσοφάζονσαι για
να μάθοτν (Krange & Ludvigsen, 2008)
Διαφείπιςη ομάδαρ και ςτνεπγαςία
◦ Oι ομάδερ μποπεί να μη ςτνεπγαςσούν καλά.
Κακόρ ππογπαμμασιςμόρ
Κακόρ ςτνσονιςμόρ
◦ οι μαθησέρ είναι φαπιςμασικοί ςσην ανάπστξη
ςσπασηγικών για ση διεκπεπαίψςη σηρ δπάςηρ φψπίρ
σην απαισούμενη πποςπάθεια για να μάθοτν.
23. ◦ Δημιοτπγία ομάδαρ
Ποιο είναι σο ςψςσό μέγεθορ σηρ ομάδαρ;
Να οπίςψ εγώ σιρ ομάδερ βάςειρ δικών μοτ κπισηπίψν ή να
αυήςψ σα παιδιά να υσιάξοτν ομάδερ μόνοι σοτρ;
Να δημιοτπγηθούν ομάδερ με φψπιςσά αγόπια – κοπίσςια ή
όφι;
Να δημιοτπγηθούν ομάδερ με κοινέρ οπσικέρ γψνίερ ή όφι;
Με κοινό γενικό επίπεδο ανάπστξηρ ή όφι
Με κοινό επίπεδο κασανόηςηρ σοτ ανσικειμένοτ ή όφι;
◦ Οπγάνψςη ομάδαρ
Να κάθονσαι δίπλα-δίπλα ή ανσικπιςσά;
Αν οι αλληλεπιδπάςειρ ςτμβαίνοτν μέςψ διαδικσύοτ, ποια
είναι σα βαςικά φαπακσηπιςσικά σοτ groupware ποτ θα
φπηςιμοποιηθεί; ?
◦ Ποιερ δπάςειρ είναι καλύσεπερ για ςτνεπγασικέρ
διαδικαςίερ και ποιερ όφι;
24. Το μέγεθορ και η ςύνθεςη σηρ ομάδαρ,
Η υύςη και οι ςσόφοι σηρ δπάςηρ,
Τα σεφνολογικά και σα επικοινψνιακά
μέςα,
Το ςύςσημα επιβπάβετςηρ
κλπ.
Άπα δίνοτμε έμυαςη ςσιρ διαδικαςίερ
ςτνεπγαςίαρ και σην τποςσήπιξή σοτρ.
28. Η επιστφία ςση ςτνεπγασική μάθηςη γύπψ
από ένα θέμα αυοπά
◦ σο θέμα ατσό καθεατσό (ςτνεπγαςία για να
μάθοτμε)
◦ σην ικανόσησα να διαφειπιςθεί αποσελεςμασικά η
ςτνεπγαςία (μαθαίνοτμε να ςτνεπγαζόμαςσε).
Στνήθψρ όμψρ σο σελετσαίο
παπαβλέπεσαι...
29. Ποιερ από σιρ μεσπήςειρ ανήκοτν ποτ;
ςτνεπγαςία για να μάθοτμε μαθαίνοτμε να ςτνεπγαζόμαςσε
◦ Εμπλοκή με ση δπαςσηπιόσησα
◦ Δημιοτπγία επιφειπήμασορ
◦ Χπήςη ςσπασηγικών
◦ Μαθαίνοτμε να ακούμε
◦ Διαππαγμάσετςη ςσπασηγικών
◦ Απιθμόρ και κασηγοπιοποίηςη μηντμάσψν (πεπί ςσπασηγικών ή
ςτνσονιςμού, επέμβαςηρ σοτ εκπαιδετσικού
◦ Δτνασόσησα πλοήγηςηρ ςσο 3-Δ φάπση
◦ Διασήπηςη μιαρ ςσπασηγικήρ καθ’ όλη ση διάπκεια
30. Σημανσικό σόςο για σοτρ μαθησέρ όςο και
σοτρ εκπαιδετσικούρ ςση ςτνεπγασική
μάθηςη
Κασανόηςη σψν δτναμικών σηρ ομάδαρ
Στνεπγασικέρ διαδικαςίερ για
◦ ση λήχη απουάςεψν
◦ σο πψρ μαθαίνοτμε ςε ομάδα
32. Τοτπιςσικόρ Ππάκσοπαρ:
◦ δημιοτπγήςσε ένα υτλλάδιο ή αυίςα για σην πόλη σψν κτσσάπψν ςαρ.
◦ Ο ςκοπόρ σηρ αυίςαρ-υτλλάδιο είναι να πεπιγπάχεσε σιρ λεισοτπγίερ
και δπαςσηπιόσησερ σηρ πόληρ ποτ ςφεσίζονσαι με σα ανσίςσοιφα μέπη σοτ
κτσσάποτ.
◦ Χπηςιμοποιείςσε λέξειρ και εικόνερ για να πποςελκύςεσε σοτπίςσερ
να έπθοτν ςσην πόλη ςαρ
Δημοςιογπάυορ ευημεπίδαρ/Ειδήςεψν:
◦ Γπάχσε άπθπο ή δελσίο ειδήςεψν ή δημιοτπγήςσε μια παποτςίαςη ςφεσικά
με σην «Πόλη Κύσσαπο» .
◦ Χπηςιμοποιώνσαρ ση δημιοτπγικόσησά ςαρ και σιρ γνώςειρ για σα
οπγανίδια σψν κτσσάπψν, να γπαυούν 3 ιςσοπίερ για σιρ εκδηλώςειρ, σιρ
δπαςσηπιόσησερ, σιρ θέςειρ επγαςίαρ, κλπ. ςσην πόλη ςαρ.
Απφισέκσοναρ:
◦ Στνεπγαςσείσε με σα μέλη σηρ ομάδαρ ςαρ για να ςφεδιάςεσε και
να δημιοτπγήςεσε ένα 3D μονσέλο σηρ πόληρ ςαρ (π.φ.based, απσό, ςφέδιο).
33. Τοτπιςσικόρ Ππάκσοπαρ (υτλλάδιο ή αυίςα
ή παποτςίαςη)
Αναυέπεσαι σο όνομα σηρ πόληρ (1)
Τα αξιοθέασα σηρ πόληρ πεπιγπάυονσαι με
ακπίβεια και αυοπούν οκσώ οπγανίδια. (10)
Οκσώ οπγανίδια είναι σονιςμένα (2)
Υπάπφοτν σοτλάφιςσον 5 εικόνερ από σην πόλη
(5)
Το project είναι καθαπό και σακσικό. (2)
34. Δημοςιογπάυορ (άπθπο, δελσίο ειδήςεψν ή
παποτςίαςη)
Αναυέπεσαι σο όνομα σηρ πόληρ (1)
Το άπθπο/δελσίο πεπιγπάυει με ακπίβεια σα
γεγονόσα/δπαςσηπιόσησερ/επγαςίερ ςσην πόλη
και αυοπούν οκσώ οπγανίδια. (10)
σο άπθπο/δελσίο είναι δημιοτπγικά γπαμμένο
και καλογπαμμένο (γπαμμασική, επιλογή
λέξεψν, οπγάνψςη και ποή κειμένοτ) (5)
Οκσώ οπγανίδια είναι σονιςμένα (2)
Το project είναι καθαπό και σακσικό. (2)
35. Απφισέκσοναρ (μονσέλο ςε Η/Υ, μονσέλο ή
ςφέδιο)
Αναυέπεσαι σο όνομα σηρ πόληρ (1)
Τα ςημεία σηρ πόληρ ανσιςσοιφούν
ςε οκσώ οπγανίδια. (10)
ο ςφεδιαςμόρ σηρ πόληρ ανσικασοπσπίζει
ακπιβώρ ση θέςη σψν οπγανιδίψν ςσο κύσσαπο
(5)
Οκσώ ςτγκεκπιμένα ςημεία σηρ πόληρ είναι
σονιςμένα και σα ανσίςσοιφα οπγανίδια ςε
παπένθεςη (2)
Το project είναι καθαπό και σακσικό. (2)
36. Πποςδιόπιςε σο ππόβλημα
◦ Δερ πολλέρ όχειρ
Διαυοποποίηςε γεγονόσα από γνώμερ
◦ Τι αποσελεί απόδειξη;
Μέσπηςε ση βαπύσησα κάθε απόδειξηρ και
λάβε απουάςειρ
Μεσαυοπά από σιρ Φτςικέρ Επιςσήμερ ςσην
κοινψνία
Ξαναδέρ, αναςσοφάςοτ και επανεξέσαςε
37. Dillenbourg P. & Traum, D. (2006) Sharing solutions:
persistence and grounding in multi-modal collaborative
problem solving. Journal of the Learning Sciences, 15 (1),
pp. 121-151
Dillenbourg P. (1999) What do you mean by collaborative
learning?. In P. Dillenbourg (Ed) Collaborative-learning:
Cognitive and Computational Approaches. (pp.1-19).
Oxford: Elsevier
Krange I. & Ludvigsen, S. (2008). What does it mean?
Students’ procedural and conceptual problem solving in a
CSCL environment designed within the field of science
education. Computer-Supported Collaborative Learning,
Vol 3:25–51
Roschelle & Teasley 1995, Computer-Supported
Collaborative Learning. In C. O’Malley, ed. C. O’Malley
(Ed.). Berlin, pp. 67-97.
Hinweis der Redaktion
Τι προσθέτει η λέξη ‘συνεργατικός’ στη μάθηση
situation is termed 'collaborative' situations depicted as collaborative are generally rather symmetrical, while othersituational labels are used for highly asymmetrical situations with respect to actions (control,coordination, ...) or with respect to expertise (tutoring, teaching, coaching, ...).
Establishing common goals is part of constructing common grounds, since actions cannot be interpreted without referring to (shared) goals, and reciprocally,goal discrepancies are often revealed through disagreement on action.
Π.χ. διαδικαστικές δράσεις και στρατηγικές δράσεις.
learning mechanismswhich are specific tocollaborative learningReducedcognitive load may explain why regulating one's partner processes is easier than self-regulationand therefore why groups members improve their regulatory skills (Blaye, 1988).Conflict. The concept of conflict also concerns both the intra-individual and inter-individualplanes.discrepancy between theknowledge or viewpoints of two peers leads to conflicting statements or positions with respectto the task at hand (Doise & Mugny, 1984).internalisation process, i.e. the "transfer" of tools from the social plane(interaction with others) to the inner plane (reasoning), since this process implies socialinteraction.'appropriation' (Rogoff, 1990) by which an agent reinterprets hisown action or utterance under the light of what his partner does or says next (Fox, 1987).
In this context, CSCL environments are a very interesting tools since they enable botha detailed recording of all interactions and careful design of the empirical situation.The effects of collaborativelearning are often assessed by individual task performance measures. It has been objected that amore valid assessment would be to measure group performance.
δεν περιγράφεται με τη συχνότητα των αλληλεπιδράσεων αλλά με το βαθμό που αυτές οι αλληλεπιδράσεις επηρεάζουν τις γνωστικές διαδικασίες των συμμετεχόντων.
Negotiation at the meta-communicative level can beinhibited by forcing partners to play well-defined roles (a growing trend in research oncollaborative learning).
Φυσικά παρανοήσεις μπορεί να συμβούν σε όλες τις μορφές επικοινωνίας
To set up initial conditions
1. Adams, D. and Hamm, M.: Cooperative Learning, Critical Thinking and CollaborationAcross The Curriculum. Second Edition, Charles Thomas Publisher, 1996.2. Baeza-Yates, R. and Pino, J. A.: A First Step to Formally Evaluate Collaborative Work.Int. Conf. GROUP’97, Phoenix, AZ, USA, pp. 55-60, Nov. 1997.3. Barros, B. and Verdejo, M. F.: An Approach to Analyze Collaboration when SharedStructured Workspaces are Use for Carrying Out Group Learning Processes. Proc. of theInt. Conf. AI-ED’99, Lajoie, S. P. and Vivet, M. (editors), pp. 449-456, 1999.4. Brna P. and Burton M.: Roles, Goals and Effective Collaboration. Proc. of the IVCollaborative Learning Workshop in the Int. Conf. AI-ED’97, Kobe, Japan, 1997.7. Dillenbourg, P., Baker, M., Blake, A. and O’Malley, C.: The Evolution of Research onCollaborative Learning. Spada & Reimann (eds), Learning in Humans and Machines,1995.27 Slavin, R.: Synthesis of Research on Cooperative Learning. Educational Leadership,Vol.48, No.5, pp.71-82, 1991.
Π.χ. αριθμός λαθών, επίλυση προβλήματος, αριθμός κινήσεων ποντικιού, χρήση στρατηγικών, διατήρηση μιας στρατηγικής καθ’ όλη τη διάρκεια, διαπραγμάτευση στρατηγικών, τυχόν μηνύματα (περί στρατηγικών ή συντονισμού, επέμβασης του εκπαιδευτικού…),