Presentatie Francine Mestrum - Socius Trefdag 'Solidariteit?!' (20 november 2014) Van het Glazen Huis van Studio Brussel tot het fonds van Bill Gates: vijftig jaar na de onafhankelijkheid van de Afrikaanse landen is de kritiek op de ontwikkelingshulp zeer groot. Ze werkt averechts en in plaats van aan onrechtvaardige structuren te tornen, houdt ze het dikwijls bij liefdadigheid die het geweten sust. Even groot is het contrast tussen de bescheiden millenniumdoelstellingen en de gigantische kapitalen die uit arme landen gesleept worden. Francine Mestrum (ULB) neemt de kritiek op de ontwikkelingssamenwerking au sérieux maar pleit tegelijkertijd voor méér solidariteit tussen Noord en Zuid. Hiervoor zal de sector zich wel moeten hervormen. Er zal ook politieke ruimte moeten komen om structurele veranderingen mogelijk te maken.

1. Ontwikkeling
en
solidariteit
Het
einde
van
de
ontwikkelingssamenwerking?
Francine
Mestrum
Mechelen,
20
november
2014

2. Enkele
vragen
vooraf
• Waarom
een
ebola-­‐crisis?
• Waarom
zijn
deze
‘ebolalanden’
bij
de
armste
van
de
wereld?
• Wat
is
er
nodig
om
een
ebola/cholera/sars
…
crisis
te
vermijden?
• Kan
noodhulp
helpen?
Kan
filantropie
helpen?
Kan
de
‘vierde
pijler’
helpen?

3. Enkele
vagen
vooraf
/
2
• Waarom
is
RDC
bij
de
landen
die
het
verst
verwijderd
zijn
van
de
MDO-­‐doelstellingen?

4. Enkele
vragen
vooraf
/
3
• HeeP
OS
gefaald?
– We
weten
het
zelfs
niet
• Gebrek
aan
evaluaSes
• Gebrek
aan
eenduidigheid
• Gebrek
aan
cijfers
• Een
teveel
aan
poliSek
…

5. Wat
is
het
doel
van
OS?
• Vandaag:
Uitroeien
van
extreme
armoede
• EU:
in
het
kader
van
het
buitenlands
beleid
en
de
verdediging
van
de
doelstellingen
en
waarden
van
dat
beleid

6. Hoeveel
bedraagt
de
ontwikkelingshulp?
• 2012:
125,9
miljard
US$
=
0,29
%
BNI
– =
-­‐
3,9
%
in
vergelijking
met
2011
• België
2012:
2,3
miljard
US$
=
0,47
%
BNI
– =
-­‐
13
%
in
vergelijking
met
2011
– 11
%
naar
gezondheid
en
onderwijs
– 12
%
naar
andere
sociale
infrastructuur
– 12
%
naar
economische
infrastructuur
– 10
%
naar
producSe
– 17
%
naar
schuldaflossing

7. De
resultaten

8. Nieuwe
resultaten
Aantal
mensen
en
percentage
2010
–
2015
2010
2015
O-­‐Azië
+
12,48%
251
4,1%
86,4
O-­‐Eur
+
0,66
3,15
0,3
1,3
Lat
Am
5,53
32,3
4,3
26,8
M-­‐O+
2,41
8,0
2,0
7,3
Z-­‐Azie
31,0
506
18,1
311
Zw
Afrika
48,5
414
40,9
403
Totaal
20,6
1215
13,4
697

9. De
resultaten
• Menselijke
ontwikkeling
• Ongelijkheid
– Tussen
landen,
met
China
– Tussen
landen,
zonder
China
– Tussen
mensen
– Mondiale
Gini:
>
0,7!

10. De
wereld
is
veranderd
• ‘ontwikkeling’
is
veranderd
:
van
economie
naar
armoede
– Een
element
van
neoliberalisering
• Vandaag:
‘sociale
bescherming’
• MDO:
voor
het
Noorden
– Mondialisering:
groei
van
parSculiere
investeringen
(FDI
=
50
%
van
kapitaalstroom
naar
ontwikkelingslanden)
– Mondialisering:
nieuwe
donoren
+
Zuid-­‐Zuid
– Groei
van
de
filantropie

11. De
wereld
is
veranderd
• Een
grotere
rol
voor
mulSnaSonale
ondernemingen
– Meer
en
meer
geld
van
OS
– Post-­‐2015
agenda:
‘global
partnershipS’
– Europese
Unie:
rol
voor
de
parSculiere
sector
– Rol
mno’s
in
VN-­‐instellingen
• WEF
Davos:
‘Re-­‐designing
global
governance’
• Van
‘global
compact’
tot
‘corporate
social
responsibility’
• ‘governance’

12. De
wereld
is
veranderd
• Illegale
kapitaalstromen
uit
ontwikkelingslanden:
– 2011:
950
miljard
US$
(+
10
%
gemiddeld
per
jaar)
• 40
%
uit
Aziê
• 12
%
uit
M-­‐Oosten
en
N-­‐Afrika
• Afrika
is
een
nero
schuldeiser
tav
de
rest
van
de
wereld
en
is
sinds
1980
een
nero
leverancier
van
financiële
middelen
– 1980-­‐2009:
van
597
miljard
tot
1.400
miljard
US$

13. Ondertussen:
omgekeerde
ontwikkelingshulp
• Ontginning
van
grondstoffen
• Buitenlandse
schuldenlast
• Handel
• Ecologische
schuldenlast

14. KriSek
op
OS
• Vanuit
een
‘hulp-­‐moeheid’
• Vanuit
een
liberale
filosofie
• Vanuit
een
‘doehetzelf’-­‐filosofie
• Vanuit
een
‘wat-­‐gebeurt-­‐er-­‐met-­‐ons-­‐geld’
vraag
…
→
• Avouw
van
OS
• Groei
van
parSculiere
giPen
/
‘vierde
pijler’

15. Solidariteit
is
nodig
• Vanuit
een
moreel
oogpunt
• Vanuit
een
welbegrepen
eigenbelang
– Epidemieën
– Conflicten
– MigraSe
– …
• Vanuit
het
besef
dat
we
in
één
wereld
leven
en
van
elkaar
axankelijk
zijn
• In
dit
neoliberale
Sjdperk
staan
Noord
en
Zuid
ook
voor
soortgelijke
uitdagingen

16. Hoe
vorm
geven
aan
een
nieuwe
solidariteit?
• Besef
van
één
wereld
• Werken
aan
betere
internaSonale
instellingen:
democraSsering
• Werken
aan
internaSonale
wetgeving:
rechtvaardige
fiscaliteit
• Werken
aan
een
mondiaal
fonds
voor
sociale
bescherming
• Werken
aan
wereldwijde
campagnes:
vandaag:
sociale
bescherming
– Maar
ook:
klimaatrechtvaardigheid,
duurzame
landbouw
…

17. Wat
kan
U
doen?
• Weinig
of
niets

18. Wat
kunnen
wij
doen?
• Zéér
veel

19. Rol
voor
OS
vandaag
• ‘samenlevingsopbouw’:
mondiaal
burgerschap
– Belang
van
meerschaligheid
• ‘reclaiming
the
state’:
het
heropbouwen
van
staten
die
het
welzijn
van
de
hele
bevolking
bevorderen
:
N
+
Z
• Ontwikkelen
van
democraSsche
en
parScipaSeve
procedures
:
meer
inspraak
voor
het
middenveld
• Werken
aan
sociale
verandering

20. ‘Ontwikkeling’
• Noord
én
Zuid
moeten
opnieuw
aan
‘ontwikkeling’
werken:
– Hervorming
financiële
sector
– Structurele
hervormingen
om
tot
andere
producSe
en
consumpSepatronen
te
komen
– Rechten
ipv
liefdadigheid
• Vandaag:
een
beschavingscrisis
– Samen
werken
aan
alternaSeven

21. Resultaat
MDGs

23. Extreme
armoede

24. Extreme
armoede