22 duran varlıklar

1. İŞLETME NEDİR? <br />İşletme, insanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla para, araç-gereç, malzeme, hammadde, personel gibi faktörleri bilinçli ve sistemli bir şekilde bir araya getirerek ve bir takım faaliyetlerde bulunarak mal ve hizmet üreten bir iktisadi birimdir. <br />İşletmenin var olabilmesi ve faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken para, araç-gereç, malzeme gibi faktörlere, işletmenin varlıkları denir. <br />Kaynaklar ise, işletme varlıkları üzerinde kimlerin ne ölçüde hak sahibi olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla işletme birtakım varlıklara sahip ise, bu varlıkların sağlandığı kaynaklar var demektir. <br />Kaynaklar; özsermaye ve borçlardan oluşmaktadır. <br />VARLIKLAR = KAYNAKLAR <br />olmalıdır. <br /> <br />Muhasebe, işletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişim yaratan ve para ile ifade edilen (mali) işlemlere ait bilgileri kaydetmek , sınıflandırmak , özetlemek , analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar şeklinde sunan bilgi sistemidir. <br />MUHASEBE TÜRLERİ <br />Muhasebe; <br />- Genel (Finansal) Muhasebe, <br />- Maliyet Muhasebesi, <br />- Yönetim Muhasebesi olmak üzere üç bölüme ayrılır. <br />Genel Muhasebe: işletme ile ilgilenen kişi ve kurumlara bilgi sunmayı amaçlamakta ve olayları hiçbir değişmeye tabi tutmadan kaydederek kesin sonuçları belirlemektedir. Genel muhasebe, işletmenin finansal yapısını, yani işletmenin kaynaklarını ve bunlarla hangi varlıkların finanse edildiğini göstermektedir. Özkaynaktaki olumlu olumsuz değişme yine genel muhasebe hesaplarından izlenmektedir. Genel muhasebedeki sonuçlar kullanılarak, çeşitli analiz yöntemleri ile işletme hakkında daha fazla ve ayrıntılı bilgiler edinilmektedir. <br />İşletmelerin faaliyet konularına göre Genel Muhasebe; <br />* İnşaat Muhasebesi, <br />* Banka Muhasebesi, <br />* Konaklama İşletmeleri Muhasebesi, <br />* Şirketler Muhasebesi, <br />* Sigorta Muhasebesi <br />gibi uzmanlık muhasebeleri şeklinde olabilmektedir. <br />Maliyet Muhasebesi: Üretim maliyetlerinin belirlenmesi, gider kontrolünün yapılması, gelecekle ilgili planların hazırlanması ve gelecekle ilgili bazı kararların alınması konularında işletme içindeki ilgililere bilgi vermektedir. <br />Yönetim Muhasebesi : işletme yöneticilerine işletme yönetiminde alacakları kararlarda ihtiyaç duydukları bilgi ve raporları düzenleyen, yorumlayan, denetim olanağı sağlayan muhasebe dalıdır. <br />MUHASEBE BİLGİLERİNİN KULLANICILARI <br />İşletme İçi Kullanıcıları <br />* Yöneticiler <br />* İşletme Sahip veya Sahipleri <br />* İşletme Personeli <br />İşletme Dışı Kullanıcıları <br />* Kredi Verenler <br />* İşçi ve Memur Sendikaları <br />* Sermaye Piyasası Yatırımcıları <br />* Devlet <br />* Diğer İşletmeler ve Toplum <br />MUHASEBE MESLEĞİ <br />* Serbest Muhasebeci <br />* Serbest Muhasebeci Mali Müşavir <br />* Yeminli Mali Müşavir <br />Serbest Muhasebecilerin faaliyet konuları gerçek ve tüzel kişilere ait muhasebe defterlerini tutmak, mali tabloları ve vergi beyannamelerini düzenlemektir. <br />2008 yılında yürürlüğe giren kanuna göre Serbest Muhasebecilik mesleği kaldırılmıştır. <br />Kim Serbest Muhasebeci Olabilir? <br />Ön Lisans Programı olarak; Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler mezunları ile <br />Lise olarak; ticaret lisesi ve maliye meslek liselerinden mezun olanlar, staj şartını yerine getirmiş olmaları halinde, sınav şartı aranmaksızın sadece serbest muhasebeci ünvanı alabilmekteydi. <br />2008 yılında kanun değişikliği ile, Meslek yüksekokulu veya lise mezunu oldukları için mali müşavirlik hakkı bulunmayan serbest muhasebeciler, sınavda başarılı olma koşuluyla mali müşavir olabilecek. Meslek yüksekokulu veya lise mezunu oldukları için mali müşavirlik hakkı bulunmayan serbest muhasebeciler, sınavda başarılı olma koşuluyla mali müşavir olabilecek. <br />Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler <br />* Serbest Muhasebecinin görevlerinin yanında <br />* Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak. <br />* Yukarıda belirtilen yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak. <br />* Yukarıda sayılan işleri; bir işyerine bağlı olmaksızın yapanlara serbest muhasebeci mali müşavir denir. <br />Kim Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Olabilir? <br />* Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurumunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olmak veya diğer öğretim kurumlarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından lisansüstü seviyesinde diploma almış olmak. <br />* En az üç yıl staj yapmış olmak. <br />* Serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olmak. Kanunları uyarınca vergi inceleme yetkisini almış ve mesleki yeterlilik sınavında başarılı olduktan sonra yeminli mali müşavirlik sınavını vermiş olanlarda, serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavını kazanmış olma şartı aranmaz. <br />YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR <br />Kişi ve şirketlere ait işletmelerin muhasebe sistemlerini kuran, geliştiren; muhasebe, finans ve mali (para ile ilgili) konularda belgelere dayanarak inceleme ve denetim yapan, mali tabloların ve beyannamelerin yasa ve yönetmelik hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelendiğini onaylayan kişidir. (Yeminli Mali Müşavirler defter tutamazlar.) <br />Kimler Yeminli Mali Müşavir olabilir? <br />* En az 10 yıl serbest muhasebeci mali müşavirlik yapmış olmak, <br />* Yeminli mali müşavirlik sınavını vermiş olmak, <br />* Yeminli mali müşavir ruhsatını almış olmak, şartları aranır. <br />* Bunun yanında, meslek yasasının istisna hükümleri kapsamında, belirtilen koşullara uygun olarak denetim ve vergi elemanları ile kamu bankaları müfettişleri ve belirli alanlardaki öğretim üyeleri Yeminli Mali Müşavir unvanı alabilmektedir. <br />MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI <br />Ülkemizde muhasebe uygulamalarının değerlendirilmesinde; Sermaye Piyasası Kuruluna tabi Anonim Ortaklıklarda halen kullanılan S.P.K. Tebliğleri ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri göz önünde bulundurulmaktadır. <br />Ülkemizde Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile kabul görmüş 12 temel kavramı vardır. Bunlar: <br />MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI <br />* Sosyal Sorumluluk Kavramı <br />* Kişilik Kavramı <br />* İşletmenin Sürekliliği Kavramı <br />* Dönemsellik Kavramı <br />* Parayla Ölçülme Kavramı <br />* Maliyet Esası Kavramı <br />* Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı <br />* Tutarlılık Kavramı <br />* Tam Açıklama Kavramı <br />* İhtiyatlık Kavramı <br />* Önemlilik Kavramı <br />*Özün Önceliği Kavramı <br />MUHASEBEDE TEMEL TERİMLER <br />Gelir; işletmenin faaliyetleri sonucunda mal ve hizmetlerden elde edilen parasal tutardır. Aynı zamanda özsermayede değer artışına neden olan işlemlerdir. <br />Gider; işletmenin faaliyetlerini devam ettirebilmesi için kullandığı ve tükettiği mal ve hizmetlerin değer olarak tutarıdır. Özsermayede değer azalışına neden olan işlemlere gider denir. <br />Gelir > Gider ise İşletme KARDADIR. <br />Gider < Gelir ise İşletme ZARARDADIR. <br />Maliyet; üretim yapmak için üretimle ilgili olarak kullanılan ve tüketilen mal ve hizmetlerin parasal karşılığıdır. <br />Maliyet ile gider aynı anlamda mıdır? <br />Tahsilat; işletmeye para ve para benzeri araçların girişidir. <br />Ödeme; işletmeden para ve para benzeri araçların çıkışına denir. <br />Tahsilat ile Gelir, Ödeme ile Gider aynı anlamda mıdır? <br />Hasılat; parasal varlıklarda artışa neden olan ticari işlemlerdir. <br />Harcama ise, parasal varlıklarda azalışa neden olan ticari işlemlerdir. <br />Parasal varlık kasadaki para + vadesiz mevduat+ alacak toplamından borçların çıkartılmasından sonra kalan değerdir. <br />Hasılat ile Tahsilat aynı anlamda mıdır? <br />Muhasebede kullanılan belgeler nelerdir? <br />TİCARİ İŞLEMLER VE MUHASEBENİN TEMEL DENKLİĞİ <br />Ticari işlemler (mali nitelikli işlemler); İşletmenin varlık ve kaynak yapısında değişiklik yaratan veya yaratabilecek faaliyetlerdir. Yani ticari işlemler sonucunda, işletmenin varlık, borç ve sermaye tutarları değişime uğrar. <br />Varlıklar (Aktifler) işletmenin sahip olduğu ekonomik değerleri kapsadığı için ekonomik yapının bir göstergesidir . <br />Varlıklar işletmede; MEVCUTLAR ve ALACAKLAR olmak üzere iki gruba alır. <br />MEVCUTLAR; işletmenin varlıklarının fiziki ekonomik değerleridir. <br />ALACAKLAR işletmenin üçüncü kişilere verdiği varlıkların henüz bedelinin alınmamasından doğan alacak haklarıdır. <br />Kaynaklar (Pasifler) , işletme varlıkları üzerinde kimlerin ne ölçüde hak sahibi olduğunu göstermektedir. <br />İşletmenin varlıkları üzerindeki işletme sahip veya sahiplerinin (ortaklarının) hakları ÖZKAYNAKLAR , işletme sahipleri dışındaki üçüncü kişilerin hakları da BORÇLAR olarak ifade edilir . <br />Her varlığın bir kaynağı olduğuna göre aktif ve pasiflerin değerinin birbirine eşit olması gerekir. Bu durumun matematiksel ifadesine MUHASEBENİN TEMEL DENKLİĞİ denir ; <br />AKTİFLER = PASİFLER veya <br />VARLIKLAR = KAYNAKLAR veya <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 1: İşe başlama ve sermaye konulması <br />Alp TEKİN 500.000TL nakit (para) ile X işletmesini kurarak işe başlamıştır. <br />X işletmesinin temel muhasebe denkliği; <br />AKTİFLER = PASİFLER <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 2: Bina satın alınması <br />Alp Bey, işyeri olarak 200.000TLlık binayı peşin olarak satın almıştır. <br />AKTİFLER = PASİFLER <br />MEVCUTLAR+ ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 3: Demirbaş satın alınması <br />Alp Bey, X işletmesi için 100.000TLlık demirbaşı peşin olarak almıştır. <br />AKTİFLER = PASİFLER <br />MEVCUTLAR+ ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 4: Kredi ile (veresiye) mal satın alınması <br />Alp Bey işletmesinde satmak üzere 50.000TLlık malı kredili olarak satın almıştır. <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 5: Maliyet bedeli ile mal satılması <br />Alp Bey maliye bedeli 10.000TL olan ticari malını karsız olarak yarısını peşin (5.000TL), yarısı için senet alarak satmıştır. <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 6: Borçların ödenmesi <br />Alp TEKİN satıcılara olan 50.000TLlık borcunu ödemiştir. <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 7: Alacakların tahsili <br />Alp Bey, 5.000 TLlık senetli alacağını tahsil etmiştir. <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 8: Karlı malı satışı <br />Alp Bey mevcut ticari mallarının 20.000TLlık kısmını %50 karla (30.000TL) peşin bedelle satmıştır. <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Örnek 9 : Gider yapılması <br />Alp Bey dönem içinde 10.000TL personel gideri ödemiştir. <br />MEVCUTLAR + ALACAKLAR = BORÇLAR + ÖZKAYNAKLAR <br />Özkaynaklar üzerinde etkisi olan ticari işlemler; <br />Azalışlar: Giderler ve İşletme Sahibinin çektiği değerler <br />Artışlar: Gelirler ve İşletme sahibinin yatırımları <br />DSÖ > DBÖ ise Dönem Karı <br />DSÖ = DBÖ ise Dönem Kar veya Zararı yok <br />DSÖ < DBÖ ise Dönem Zararı <br />