3. •Tatlong paring martir noong
Pebrero 17, 1872.
•Diwang liberalism sa pamamagitan
ng pagbubukas ng Pilipinas sa
pandaigdigang kalakalan.
•Ang pagkakadala sa kapuluan sa
liberal na lider na si Jose Ma. De la
Torre.
5. •Binubuo ng pangkat ng mga
intelektwal:
•Jose Rizal
•Marcelo H. del Pilar
•Graciano Lopez Jaena
•Mariano Ponce
•Jose Ma. Panganiban
•Pedro Paterno atbp.
6. LAYUNIN NG KILUSANG ITO:
•Magkaroon ng pantay-pantay
na pagtingin sa mga Pilipino at
Kastila sa ilalim ng batas.
•Gawing lalawigan ng Espanya
ang Pilipinas.
7. LAYUNIN NG KILUSANG ITO:
•Panumbalikin ang pagkakaroon ng
kinatawang Pilipino sa Kortes ng
Espanya.
•Gawing mga Pilipino ang mga kura
paroko.
8. LAYUNIN NG KILUSANG ITO:
•Ibigay ang kalayaan ng mga
Pilipino sa pamamahayag,
pananalita, pagtitipon o
pagpupulong, at pagpapahayag
ng kanilang mga karaingan.
13. 1. NOLI ME TANGERE
•Ito ang kaunahan at walang kamatayang nobela
na nagpasigla nang malaki sa Kilusang
Propaganda at siyang nagbigay-daan sa
himagsikan laban sa Espanya.
•Inilantad ang mga kasamaang naghahari sa
pamahalaang Kastila sa Pilipinas.
•Tumalakay sa mga sakit ng lipunan.
14. 2. EL FILIBUSTERISMO
•Karugtong ng Noli.
•Naglalantad sa mga kabulukan ng
pamahalaan, kasama rito ang
katulong ngunit higit na
makapangyarihan, ang simbahan.
15. 3. MI ULTIMO ADIOS
•Ito ay kanyang isinulat nang siya ay
nakakulong sa Fort Santaigo.
•Ipinalagay ng marami na ang
tulang ito ay maihahanay sa lalong
pinakadakilang tula sa daigdig.
16. 4. SOBRE LA INDOLENCIA DE LOS
FILIPINOS
•Hinggil sa kasamaan ng mga
Pilipino.
•Isang sanaysay na tumatalakay at
sumusuri ng mga dahilan ng
palasak na sabing ang mga Pilipino
ay tamad.
17. 5. FILIPINAS DENTRO DE CIEN ANOS
•“ANG PILIPNAS SA LOOB NG SANDAANG TAON”
•Ito ay sanaysay na nagpapahiwatig na ang
panahon ng interes ng Europa ay mababawasan
, samantalang ang impluwensya ng Estados
Unidos mararamdaman.
•Hula ni Rizal, “kung may sasakop muli sa
Pilipinas, walang iba kundi ang Estdos unidos.
18. 6. A LA JUVENTUD FILIPINO
•“SA KABATAANG PILIPINO”
•Isang tula na inihandog niya sa
mga kabtaang Pilipinong nag-
aaral sa Pamantasan ng Santo
Tomas.
19. 7. EL CONSUEJO DE LOS DIOSES
•“ANG KAPULUNAGN NG MGA
BATHALA”
•Ito ay isang dulang
patalinghagang nagpapahayag
ng paghanga kay Cervantes.
20. 8. JUNTO PASIG
•“SA TABI NG PASIG”
•Isinulat niya ito nung siya ay
14 taong gulang.
21. 9. ME PIDEN VERSOS
•“HINILINGAN NILA AKO NG TULA”
(1882) – “A LAS FLORES DE
HEIDELBERG” (1882)
•Ang dalawang tulang ito nagpapahayag
ng mga di pangkaraniwang kalaliman
ng damdamin.
22. 10. NOTAS A LA OBRA SUCESOS DE LAS ISLAS
FILIPINAS POR EL DR. ANTONIO DE MORGA
•“MGA TALA SA AKDANG
PANGYAYARI SA PILIPINAS NI DR.
ANTONIO DE MORGA”
23. 11. P. JACINTO: MEMORIAS DE UN
ESTUDIANTE DE MANILA
•“P. JACINTO: MGA GUNITA
NG ISANG ESTUDYANTE SA
MANILA”
24. 12. DIARYO DE VIAJE DE NORTE
AMERIKA
•“TALAARAWAN NG
PAGLALAKBAY SA HILAGANG
AMERIKA”
26. •Kilala sa kanyang sagisag
panulat na:
•PLARIDEL
•PUPDOH
•PIPING DILAT
•DOLORES MANAPAT
•SILING LABUYO
27. •Itinatag ang “diyaryong
tagalog” noong 1882, na
pinaglathalaan niya ng mga
puna at pansin sa hindi
mabuting pamamalakad ng
pamahalaang Kastila.
28. •Nang dumating siya sa Espanya
ay hinalinhan niya si Jaena bilang
patnugot ng La Solidaridad na
naging tagapamansag ng mga
banal na mithiin na
ikapagkakaroon ng mga
kaluwagan sa pamahalaan ng
mga Pilipino.
29. MGA AKDA:
1. PAG-IBIG SA TINUBUANG LUPA -
salin sa sa tulang “amor patrio” ni
Rizal na napalathala noong Agosto
20, 1882 sa “Diaryong Tagalog”.
30. 2. KAIIGAT KAYO – ito ay
isang pabiro at pauyang
tuligsa sa tugon ni P. Jose
Rodriguez sa Noli ni Rizal;
inilathala sa Barcelona
noong 1888.
31. 3. DASALAN AT TOCSOHAN
– akdang hawig sa
katesismo subalit pagtuya
laban sa mga prayle na
inilantad sa Barcelona,
1888.
32. “Amain namin sumaconvento ka, sumpain
ang ngalan mo malayo sa amin ang
kasakiman mo, quitlin ang liig mo dito sa
lupa para nang sa langit. Saulan mo cami
ngayon nang aming kaning iyong inarao-
arao at patawarin momkami sa iyong pag-
ungal para nang taua kung kami’y
nacucualtahan, at huwag mo kaming
ipahintulot sa inyong manunukso at iadya
mo kami sa masama mong dila. Amen
33. 4. ANG CADAQUILAAN NG
DIYOS – isang hawig katesismo
subalit pagtuya laban sa mga
prayle na inilathala sa
Barcelona. Nagtataglay ng
Pilosopiya sa kapangyarihan ng
Poong Lumikha,
pagpapahalaga, at pag-ibig sa
kalikasan.
35. 7. LA SOBERANA EN FEILIPINAS –
isang sanaysay na tungkol sa mga
katiwalian at di makatarungang
ginawa ng mga prayle sa mga Pilipino.
8. POR TELEPONO
9. PASIONG DAPAT IPAG-ALAB NG
PUSO NG TAONG BABASA
37. •Siya ay nakagawa ng may 100
pananalumpati na
magpahanggang ngayon ay
binabasa ng mga makabagong
Pilipino na tinitipon at inililimbag
sa imprenta ni Remegio Garcia,
dating may=ari ng tindahan ng
aklat, “Manila Flatica.”
38. MGA AKDA:
1. ANG FRAY BOTOD –
tinulligsa ang mga Prayle na
masiba, ambisyoso at
immoral ang pagkatao.
39. 2. LA HIJA DEL PRAILE at
ang EVERYTHING IS
HAMBUG - Ito ay
ipinaliwanag ni Jaena ang
mga kapahamakan at
kabiguan kung mapakasal sa
isang Kastila.
40. 3. SA MGA PILIPINO – isang
talumpati na ang layunin
mapabuti ang kalagayan ng
mga Pilipino. Malaya,
maunlad, at may karapatan.
41. 4. TALUMPATING
PAGGUNITA KAY KOLUMBUS
– noong ika-391 anibersaryo
sa pagkakatukals ng Amerika
na binigkas niya sa teatro ng
Madrid.
42. 5. EN HONOR DEL
PRESIDENTE MORAYTA DELA
ASUNCION HISPANO PILIPINO
– pinuri ni Jaena si Hen.
Morayta sa pagpapantay-
pantay niya sa mga tao.
43. 7. EN HONOR DE LOS ARTISTAS
LUNA Y RESURRECCION
HIDALGO – matapat na papuri
sa kanilang mga iginuhit na mga
larawan ng mga kalagayan ng
mag Pilipino sa kamay ng mga
Kastila.
44. 7. AMOR A ESPANA O ALAS
JOVENAS DE MALOLOS (Pag-
ibig ng Espanya sa mga
kababaihan ng Malolos). Pag-
aral sa mga Kastila ng mga babae
na ang guro ay Gobernador ng
lalawigan ang magbibigay.
45. •8. EL BANDOLERISMO EN
PILIPINAS – ipinagtanggo niya na
walang tuklisan sa Pilipinas at
dapat magkaroon ng batas
tungkol sa mga nakawan at
kailanagang (Pilipinas) baguhin
upang hindi mahirapan ang
Pilipinas.
46. 9. HONOR EN PILIPINAS
(Karangalan sa Pilipinas) –
ang pagwawagi sa mga
eksposisyon nina Luna,
Resurreccion, at Padro de
Tavera na ang katalinuhan ay
nagbigay ng karangalan sa
Pilipinas.
47. 10. PAG-AALIS NG BUWIS SA
PILIPINAS
11. ISANG PAGLINANG SA
“INSTITUCION NG PILIPINAS”
13. MGA KAHIRAPAN NG
PILIPINAS – tinutukoy ang maling
pamamalakad at edukasyon sa
Pilipinas – 1887.
49. ANTONIO LUNA
1.NOCHE BUENA – naglalarawan ng
tunay na buhay ng mga Pilipino.
2.SE DIVIERTEN (naglilibang sila) – isang
pagpuna sa sayaw ng mga Kastila
halos di-maraanang sinulid ang
pagitan ng mga nagsisipagsayaw.
50. 3. LA TERTULIA FILIPINA (sa
piging ng mga Pilipino) –
naglalahad ng isang kaugalian
Filipino na ipinalalagay niyang
lalaong Mabuti kaysa
kaugaliang Kastila.
51. 4. POR MADRID –
tumutuligsa sa mga Kastilang
nagsasabing ang Pilipinas ay
lalawigan ng Espanya ngunit
ipinalalagay na banyaga
kapag sinisilangan ng selyo.
52. 5. LA CASA DE HUESPEDES (Ang
pangaserahan) - naglalarawan ng
isang pangaserahan na ang
kasera’y naghahanap ng
mangangasera hindi upang
kumite, kundi upang maihanap ng
mapapangsawa ang kanyang anak.
53. 6. IMPRESIONES – ito’y
isang paglalarawan ng
ibayong kahirapang
dinaranas ng isang mag-
aaral na naulila sa amang
kawal.
54. MARIANO PONCE
•Ay nagging tagapamahalang patnugot,
mananalambuhay, at mananaliksik ng
Kilusang Propaganda.
•Ang kanyang mga sagisag panulat ay:
TIKBALANG, KALIPULAKO at NANING.
55. MGA AKDA:
1. MGA ALAMAT NG BULAKAN – naglalaman ng
mga alamat at kwentong-bayan ng kanyang
bayang sinilangan.
2. PAGPUGOT KAY LONGINO – isang dulang
Tagalog na itinanghal sa liwasan ng Malolos,
Bulakan.
3. SOBRE FILIPINAS
4. ANG MGA PILIPINO SA INDO-TSINA
57. 1.NINAY – kaun-unahang nobelang
panlipunan sa wikang Kastila na sinulat ng
isang Pilipino.
2.A MI MADRE (Sa Aking Ina) – nagsasaad ng
kahalagahan ng isang ina, na nagiging
malingkot ang isang tahanan kung wala ito.
3.SAMPAGUITA Y POESIAS VARIAS –
Katipunan ng kanyang mga Tula.
58. JOSE MA. PANGANIBAN
•Ikinubli ang pangalan sa sagisag panulat na
JOMAPA
•ANG LUPANG TINUBUAN
•SA AKING BAHAY
•SU PALAN DE ESTUDIO
•EL PENSAMIENTO
60. •Hindi ipinagkaloob sa mga
Pilipino ang hinihinging
pagbabago ng mga
Propagandista. Naging bingi ang
pamahalaan, nagpatuloy ang
pang-aapi at pagsasamantala at
nagging mahigpit pa ang
pamahalaan at simbahan.
62. ANDRES BONIFACIO
•Kilala bilang “ama ng
demokrasyang Pilipino” ngunit
higit sa lahat, bilang “Ama ng
Katipunan”
•Umanib sa “La Liga Filipina”
63. MGA AKDA:
1. KATUNGKULANG GAGAWIN NG MGA ANAK
NG BAYAN – nahahalintulad sa sampung utos
ng Diyos ang pagkakahanay ng kartilayang ito.
2. HULING PAALAM – salin sa tagalog ng “Mi
Ultimo Adios”
3. PAG-IBIG SA TINUBUANG LUPA – isang tulang
naging katulad din ng pamagat ng kay
Marcelo H. del Pilar.
64. APOLINARIO MABINI
•EL VERDADO DECALOGO (Ang Tunay na Sampung
Utos) – ito ang ipinalalagay na kanyang pinaka “obra
maestra” na ang pinakahangarin niya rito ay
magpalaganap ng nasyonalismong Pilipino.
•EL DESAROLLO Y CAIDA DE LA REPUBLIKA FILIPINA
(Ang Pagtaas at Pagbagsak ng Republikang Pilipino)
•SA BAYANG PILIPINO
•PAHAYAG
65. EMILIO JACINTO
•Ay kinilalang “Utak ng
Katipunan”, sapagkat tumayo
siya bilang kanang-kamay ni
Bonifacio.
•Sagisag panulat: DIMAS ILAW
66. MGA SINULAT:
1.KARTILYA NG KATIPUNAN
2.LIWANAG AT DILIM – kalipunan ng
kanyang mga sanaysay na may
iba’t ibang paksa, tulad ng
kalayaan, paggawa, paniniwala,
pamhalaan, at pag-ibig s bayan.
67. Buhat sa liwanag at dilim:
Ang ningning ay nakasisilaw at nakasisira sa
paningi. Ang liwanag ay kinakailangan ng mata,
upang mapagwari ang buong katunayan ng mga
bagay-bagay.
Ang bubog kung tinatamaan ng nag-aapoy na
sikat ng araw ay nagningning; ngunit sumusugat
sa kamay ng nagaganyak ng dumampot.
Ang ningning ay madaya.
68. JOSE PALAM Y ELASQUEZ
•Ang kanyang mga tula ay tinipon
sa isang akalat na pinamagatang
“MELANCOLICAS.”
•Siya ang may titik ng
Pambansang Awit ng Pilipinas.
69. PAHAYAGAN SA PANAHON NG HIMAGSIKAN:
1. HERLADO DE LA REVOLUCION – naglalahathala
ng mga dekreto ng pamahalaang
mapanghimagsik, mga balita, at mga akda sa
Tagalog na pawing gumigising sa damdaming
makabayan.
2. LA INDEPENDENCIA – pinamatnugutan ni
Antonio Luna na naglalayon ng pagsasarili ng
Pilipinas.
70. 3. LA REPUBLIKA FILIPINA –
itinatag ni Pedro Paterno noong
1898.
4. LA LIBERTAD –
pinamatnungutan ni Clemente
Zulueta.