2. EEG, EVP, EMNG

3. Raspored elektroda u sistemu 10-20: međunarodno
prihvačen način za postavljanje elektroda tzv. standard
za postavljanje elektroda 10-20

4. • Podjela potencijala mozga
• Spontani potencijali (EEG) - (alfa, beta, teta,
delta talasi)
• Događajem izazvani potencijali „Event
potentials“
• pre događaja„anticipatorni“
• posle događaja „evocirani“
– Egzogeni (VEP, AEP, SEP)
– Endogeni (P300)

5. • Registrovanje i mjerenje električne aktivnosti mozga uz
pomod elektroda postavljenih na lobanju naziva se
elektroencefalografija; grafički zapis koji se dobija u
toku registrovanja se naziva elektroencefalograf (EEG),
a uređaj koji vrši snimanje i mjerenje se naziva
elektroencefalogram.
• Svaki stimulus izaziva aktivaciju određene grupe
neurona, koja je specijalizovana za obradu te jedne
vrste stimulusa. Ovi neuroni stimulišu druge grupe
neurona koji obezbjeđuju reakciju na primljeni
stimulus.

6. •
e proizvesti istu reakciju
neurona (aktivirade približno isti region za
približno isto vrijeme) kod svih zdravih ljudi.
• Potencijali mozga razlikuju se u toku različitih
mentalnih aktivnosti (meditacija, relaksacija,
spavanje, računanje . . . ) i stimulacija (akustičke,
vizuelne, putem dodira).

9. SPONTANI POTENCIJALI MOZGA -
ELEKTROENCEFALOGRAFIJA
• Spontani potencijali mozga registruju se metodom
elektroencefalografije.
• Alfa, beta, teta i delta su imena takozvanih spontanih potencijala
mozga, jer oni nisu rezultat nekog stimulusa iz spoljašnje sredine
ved samo odraz unutrašnjeg stanja ispitanika (meditacija,
relaksacija, spavanje, računanje).
• Spori talasi (delta i teta) se registruju kod odraslih osoba za vreme
sporotalasnog spavanja, kada je korteks oslobođen od aktivirajudih
uticaja iz nižih centara.
• Delta talasi se normalno nikada ne javljaju kod odraslih osoba u
budnom stanju.
• Spore EEG frekvencije su prisutne kod novorođenčadi i male dece,
međutim tokom procesa sazrevanja mozga ovi spori talasi
progresivno izčezavaju.

10. • Delta talase (slika 112) karakteriše najmanja frekvencija (0-4 Hz)
uz najvedu amplitudu (100 do 200 mikrovolti) i najduže trajanje
(250 do 500 ms) u odnosu na druge EEG talase.

11. • Teta talase (slika 113) karakteriše mala frekvencija (4-7 Hz), mala amplituda
i trajanje od oko 200 ms. Ovi talasi prate jake emocije. Kod životinja teta
talasi nastaju za vreme formiranja uslovnih refleksa, kada potiču uglavnom
iz hipokampusa, koji je važan za emocije i kratkotrajno pamdenje bez kojih
nema formiranja uslovnih refleksa. Kako se pri formiranju uslovnih refleksa
koristi „motiv“ u vidu nagrade i kazne, to se teta ritam, koji prati formiranje
uslovnih refleksa, često zove i ritmom stresa, nagrade i kazne. Teta-ritam se
gubi iz EEG zapisa čim se završi učenje i zapis naučenog (engram) se preseli
iz hipokampusa u depoe dugotrajne memorije

12. • Alfa talasi (slika 114) imaju frekvenciju u intervalu od 8-13 Hz i veliku amplitudu (10
do 100 mikrovolti). Registruju se kada je ispitanik budan i psiho-fizički relaksiran
(ima zatvorene oči, opušten je, ne razmišlja, za vreme dremanja, neposredno pre
uspavljivanja). Ovi talasi nastaju u toku sinhronizovanog okidanja velikog broja
neurona. Serija ovih talasa daje tzv. sinhronizovani EEG ili alfa-ritam. Amplituda
ovih talasa se smanjuje pri otvaranju očiju (tzv. vizuelna blokada). Alfa ritam je
najizraženiji obostrano okcipitalno („dominantni zadnji ritam“). Hans Berger je za
prvu ritmičku aktivnost koju je video u EEG upotrebio naziv „alfa talas“. Pored
činjenice da alfa ritam predstavlja dominantno zadnji ritam, postoje još druga dva
normalna alfa ritma: mu ritam i temporalni „tredi ritam“. Alfa ritam može biti
patološki, napr. difuzni alfa ritam koji postoji kod pacijenata u komi, a koji ne
reaguju na spoljašnje stimuluse naziva se „alfa koma“.

13. • Beta talasi (slika 115) imaju najvedu frekvenciju (14-30 Hz) a najmanju amlitudu.
Oni se registruje kod zdravih, odraslih budnih osoba sa otvorenim očima. Takođe,
registruju se u vreme REM-faze spavanja, kada se zovu PGO ritmom. Beta-talasi
nastaju pri povedanoj aktivnosti mozga, pri povedanoj koncentraciji kada je nivo
sinhronizacije smanjen. Zato je amplituda beta talasa najmanja (5 - 30 mikrovolti), a
frekvencija najveda (14-30 Hz). Pošto su talasi asinhroni njihova amplituda opada
iako je kortikalna aktivnost povedana. Beta talasi daju takozvani desinhronizovani
EEG, a često se registruje u toku konzumiranja lekova (naročito benzodiazepina).

14. • Sumarno, za frekvenciju i amplitudu EEG-talasa možemo
redi da zavise od: godina starosti, stanja kore velikog mozga
(budnost, spavanje, bolest), lekova koje se uzimaju, mesta
na koje se elektrode postavljaju (okcipito-, parijeto-,
frontalni region).
• Frekvencija moždanih talasa određena je ukupnim nivoom
električne aktivnosti mozga, tj. ukupnim brojem neurona
koji su aktivirani.
• Frekvencija moždanih talasa se povedava sa povedanjem
moždane aktivnosti.
• Amplituda moždanih talasa određena je brojem neurona
koji sinhrono okidaju, a ne ukupnim nivoom električne
aktivnosti, jer se nesinhronizovani talasi poništavaju.

15. • Amplituda EEG talasa zavisi od broja neurona u kojima
sinhronizovano nastaju elektrotonički potencijali u sinapsi –
ekcitatorni postsinaptički potencijal i inhibitorni postsinaptički
potencijal. EPSP-i i IPSP.
• Korisno je poznavati još jednu definiciju elektroencefalografije.
Elektroencefalografija je metoda za registrovanje sumirane, lokalne,
spontane bioelektrične aktivnosti apikalno postavljenih dentrida
neurona kore velikog mozga.
• Globalna bioelektrična aktivnost mozga odraslih osoba, registrovana
pomodu elektroda postavljenih na površinu intaktne lobanje, ima u
normalnim uslovima pri relaksaciji sa zatvorenim očima relativno
uniformnu sliku sačinjenu od brzog beta ritma (14-30 Hz) u
prednjim regijama, sporijeg alfa ritma (8-13 Hz) iznad zadnjih areja.
Veda odstupanja od ove slike, osim u spavanju, imaju gotovo uvek
patološko značenje.

16. • Danas raspolaže sa brojnim različitim metodama registrovanja nEEG
– Standardna EEG (skalp elektroencefalografija), najčešda u rutinskoj praksi, služi za
registrovanje električne aktivnosti sa poglavine pomodu površinskih elektroda.
– Stereoencefalografija je metoda za registrovanje intracerebralne električne aktivnosti
pomodu dubinskih elektroda koje se postavljaju sterotaksično. One služe za registraciju
potencijala i za stimulaciju određene regije mozga u cilju što preciznijeg određivanja
epileptogene zone .
– Elektrokortikografija predstavlja metodu za registrovanje cerebralne aktivnosti na
otvorenom mozgu sa njegovih površnih ili dubokih dijelova. Primjenjuje se u hirurgiji
epilepsije za jasno definisanje epileptičnog žarišta.
– Poligrafija se koristi radi dobijanja uvida u kompleksne biološke procese različitih organa.
Konstruisani su takvi aparati da je moguda istovremena registracija biosignala više organa ili
sistema. Nazvani su poligrafi, a tehnika poligrafija. Podrazumijeva istovremenu registraciju
elektroencefalograma, elektrokardiograma, elektrookulograma i elektromiograma.
– EEG monitoriranje - holter EEG pruža mogudnost pradenja električne aktivnosti mozga van
EEG laboratorije u toku 24 časa. Podrazumijeva upotrebu minijaturne kasete za snimanje,
koju pacijent nosi sa sobom bez ograničenja u svakodnevnim aktivnostima. Služi za egzaktno
diferenciranje kako epileptičnih sindroma, tako i specifičnih poremedaja spavanja kod
bolesnika sa nedovoljno jasnim nalazima dobijenim standardnom EEG.
– Elektroencefalografska kartografija - “EEG brain mapping” pruža topografsku distribuciju
cerebralne aktivnosti i njenu analizu pomodu kompjuterske tehnike. Nema rutinsku kliničku
primjenu. Ima poseban značaj u dijagnostici parcijalnih epilepsija, jer jasno određuje
epileptičnu zonu.

17. POTENCIJALI VEZANI ZA DOGAĐAJ
(engl. „Event potentials“)
• Potencijali vezani za događaj nastaju u aktivnom okruženju, kada ispitanik odgovara na stimulus
okoline.
•
Evocirani potencijali
• Evocirani potencijali predstavljaju registraciju odgovora korteksa na specifične stimuluse
primjenjene na receptore periferije.
• Evocirani potencijali služe u procjeni anatomskog i funkcionalnog integriteta senzornih sistema.
• Generatori evociranih potencijala su male površine i male snage. Evocirani potencijali imaju veoma
malu amplitudu i do nekoliko stotina puta manju u odnosu na tzv. “pozadinski” EEG signal (voltaže
koje predstavlju odraz regularne aktivnosti mozga). Postoje mnoge tehnike za procjenu evociranih
potencijala u odnosu na EEG zapis. Najpopularnije i najviše korištena jeste tehnika usrednjavanja. U
svakom testu evociranih potencijala stimulus se primjenjuje mnogo puta (1000-2000 puta), sve
drugo što se registruje (osim izazvanog, evociranog potencijala), što nije vezano za signal dešava se
u različitim vremenskim intervalima u odnosu na stimulus, dok samo potencijal koji se izazove
(evocira) putem stimulusa dešava se uvijek u istom vremenskom intervalu u odnosu na stimulus. To
omogudava računaru da izabere i pojača jedan konzistentan šiljak ili seriju šiljaka koji su izazvani
primjenjenim stimulusom.

18. EVOCIRANI POTENCIJALNI
– Vidni - VEP
– Slusni - AEP
– Mozdanog stabla BER
– Kognitivni - CogEP
– Somatosenzitivni SSEP

19. VEP

20. • Vizuelni evocirani potencijali (VEP) predstavljaju metodu
ispitivanja anatomskog i funkcionalnog stanja optičkog
sistema i to od ganglijskog sloja retine do vizuelnog
korteksa (slika 116). Kao stimulus koristi se strukturisano
šahovsko polje za odrasle kooperativne pacijente, a fleš
stimulus za djecu i nekooperativne pacijente. Stimulacija se
vrši biokularno, potom monokularno. Stimulus je prvo cijelo
polje, potom temporalna, pa nazalna polovina vidnog polja.
Dobija se vizuelni odgovor V forme, sa latencijom
pojavljivanja od 100 msec. Interokularna razlika u latenciji
ne smije biti veda od 5 msec.
• Kod dijagnostike multiple skleroze, VEP je jedan od
kriterijuma za postavljanje sigurne dijagnoze bolesti.

21. • Auditivni evocirani potencijali /AEP/ predstavljaju neurofiziološku
metodu kojom ispitujemo periferni i centralni dio kompletnog
akustičkog trakta, od kohlee do slušne kore. Kao stimulus koristimo
zvuk intenziteta 85 dB /u zavisnosti od praga sluha/ primjenjenog
preko slušalica postavljenih na uši ispitanika. Stimulacija se vrši
biauralno, potom monoauralno, sa kontralateralnim maskingom
šumom intenziteta – 40 dB. Dobijeni AEP se sastoji od 5 talasa u
obliku sinusoide.
• Dijagnostička vrednost AEP se ogleda u vrlo ranoj dijagnostici lezija
slušnog puta, kao i lezija moždanog stabla /multipla skleroza/.
Takođe, AEP se koristi za monitoring u jedinicama intenzivne njege i
kao i za postavljanje dijagnoze moždane smrti, što je od posebnog
značaja kod donacije organa za transplantaciju.

22. • Somatosenzorni evocirani potencijali /SEP/ su neurofiziološka metoda kojom
procjenjujemo anatomski i funkcionalni integritet kompletnog sistema za somatski
senzibilitet. SEP se izazivaju stimulacijom n. medianusa u predjelu ručja ili
stimulacijom n. tibialisa u nivou medijalnog meleolusa. Od receptora za dodir, bol i
temperaturu koji se nalaze u koži, impuls se prenosi senzitivnim nervima, preko
zadnjih korjenova do tractus spinothalamicus–Edingeri, sistemom lemniscus
medialisa, do ventrolateralnih i posterolateralnih jedara talamusa, te
talamokortikalnim projekcijama do primarne senzitivne kore u postcentralnom
girusu. Položaji registracione elektrode na skalpu zavise od vrste SEP-a, pri tome se
elektrode postavljaju prema položaju senzitivnog homunkulusa na korteksu. Npr.
ako se radi SEP n. tibialisa, elektroda se postavlja bliže verteksu, a ako se radi SEP
n. medianusa, postavlja se dalje od verteksa i to obavezno na kontralateralnu
stranu od strane stimulacije. Na registrovanim odgovorima, putem procjene
intervala, određuje se periferna brzina provođenja, kao i centralno vrijeme
provođenja. Produženje latenci odgovora i intervala je korisno u dijagnostici
subkliničkih lezija pleksusa brahijalisa, kičmene moždine, moždanog stabla i
somatosenzornog korteksa

23. • Ovi evocirani potencijali ukazuju da mozak prima informacije da ovi
stimulusi postoje, ali ne ukazuju na reakciju mozga na ove
stimuluse. Zato se zovu egzogeni evocirani potencijali. Dijagnostički
značaj egzogenih evociranih potencijala jeste u određivanju latence
pojedinih tipičnih komponenti (za VEP tipične komponente su:
negativna komponenta koja nastaje 75 ms poslije djelovanja
stimulusa – N75, pozitivna komponenta koja nastaje 100 ms poslije
stimulusa – P100, i negativna komponenta koja nastaje 135 ms
poslije stimulusa – N135).
• Suprotno u odnosu na egzogene evocirane potencijale, endogeni
evocirani potencijali se pojavljuju kada mozak analizira i razumije
smisao stimulusa. Tipičan primjer je P300, pozitivni potencijal koji
se registruje 300 ms poslije stimulusa. Dijagnostički značaj ovih
stimulusa je latenca (kašnjenje u pojavljivanju), isto kao i za
egzogene evocirane potencijale.

24. • Pored evociranih potencijala postoji niz drugih
metoda /npr. magnetna stimulacija korteksa,
kognitivni multimodalni evocirani potencijali i
dr. /, koje nam omogudavaju dodatno
ispitivanje CNS-a. Dosadašnja istraživanja
pokazuju da su evocirani potencijali i
magnetna rezonanca komplementarne
dijagnostičke metode, naročito kod
subkliničkih lezija CNS-a.

25. ELEKTROMIONEUROGRAFIJA
• Motorna
• Senzitivna
• Brzina provodjenja akcionih potencijala
izmedju 2 izabrane tacke nerva
• Akcioni potencijal misica – pojedinacnog –
single fiber ili niza – slozeni
• Muap – motorna jedinica

26. • Elektromioneurografija /EMNG/ je neurofiziološka metoda ispitivanja anatomskog i
funcionalnog stanja perifernih nerava, neuromuskularne spojnice i mišida.
• Električnu aktivnost koja se odvija u mišidu mogude je registrovati putem površnih
elektroda /najčešde se primjenjuju kod novorođenčadi/ i iglenih koaksijalnih
elektroda /bipolarne i multipolarne/, koje se ubadaju u trbuh proprečno-prugastih
mišida. Ovako dobijenu električnu aktivnost u mišidu višestruko pojačavamo
pomodu pojačivača i registrujemo na ekranu osciloskopa.
• EMG metodom se dobijaju mišidni potencijali koji su posljedica aktivacije grupe
miofibrila. To je makro EMG metoda. U mogudnosti smo da posebnim elektrodama
registrujemo aktivnost samo jednog miofibrila /SFEMG-single fiber EMG/. Dobijeni
prikaz makro EMG metodom predstavlja zajednički mišidni potencijal /compound
motor unit action potential-cMUAP/. Fiziološki cMUAP je bifazan ili trifazan. Broj
faza je rezultat električnih efekata talasa depolarizacije koji se kredu istom brzinom,
ali kroz miofibrile različitog dijametra i čiji je prag ekscitacije različit. Amplituda
cMUAP-a je broj depolarizovanih miofibrila u jednoj motornoj jedinici poprečno-
prugastog mišida. Fiziološke vrijednosti amplitude su od 100 mikroV do 3 mV.
Trajanje MUAP je vrijeme potrebno za depolarizaciju kompletne motorne jedinice i
ono zavisi od veličine motorne jedinice. Fiziološke varijacije trajanja MUAP su od 3-
10 msec.

27. MOTORNI MNG

28. FUNKCIONALNI NEUROIMAGING

29. • Istraživanja korelacije struktura – funkcija
mozga
– Klinicka i neuropatoloska istrazivanja -
postmortem, npr neuropsiholoske studije -
lezija-deficit
– Eksperimeni na životinjama – ogranicenja –
kognicija
– Direktna, invazivna intraoperativna
elektrokortikografija – mala podrucja
mozga, visoka prostorna I vremenska
rezolucija
– EEG I MEG – mala prostorna i visoka
vremenska rezolucija - (10-100 ms/nekoliko
mm).
– Funkcionalni neuroimaging

30. Morfoloski neuroimaging
• Konvencionalna RTG -
kraniogram,
• kompjuterska tomografija
(CT)
• magnetna rezonanca (MRI)
Neinvazivna vizuelizacija
“mozga u akciji” -
funkcionalni neuroimaging -
prikaz moždanih struktura
tokom obavljanja različitih
aktivnosti
• Pozitron emisiona tomografija
(PET),
• Funkcionalna magnetna rezonanca
(fMRI) i dr

31. Funkcionalni neuroimaging
• promjena regionalnog protoka krvi i/ili
• promjena metaboličke aktivnosti mozg (% HbO2 ili
potrošnja glukoze)
• Signali - analog aktivnosti neurona – aktivnost mozga korelise
sa
– protokom krvi - potrošnja O2 I % dezoksiHb u krvi
– potrošnjom glukoze
Ova veza nije direktno proporcionalno-linearna

32. • Karakteristike
• visoka prostorna
rezolucija, 1-3
mm;
• mala vremenska
rezolucija - oko
1 sek - nije
dovoljna da se
registruju brze
promjene
moždane
aktivnosti
(kratkog
trajanja)

33. Jednofotonska emisiona kompjuterska tomografija (single-photon
emission computed tomography - SPECT) i pozitronska emisiona
tomografija (PET)
• registrovanju selektivne distribucije
radionuklida u moždanom tkivu primjenom
jonizujuceg zracenja - poštovanje etičkih
principa i neizlaganje ispitanika vedem broju
pretraga.

34. SPECT
• Radiofarmak - farmakološki aktivna supstanca obilježenu
gama emiterom (tehnecijum-99m i jod-123, koji se
koncentrišu u dijelovima mozga zavisno od intenziteta njihove
aktivnosti i ksenon-133 - neinvazivno određivanje regionalne
moždane cirkulacije - rCBF-a)
• zbog cijene aparata i dostupnosti radiofarmaka prisutniji nego
PET, ali ima slabiju prostornu rezoluciju
• SPECT obilježivači - ograničenja u odnosu na PET obilježivače
kada su u pitanju vrste moždane aktivnosti koje mogu pratiti,+
duže zadržavanje u moždanom tkivu.

35. PET
• radiomarker obilježen pozitronskim
emiterom kratkog života u nano ili
pikomolarnim koncentracijama (11C,
18F, i 15O. 13N), + mora postojati na
bliskoj udaljenosti ciklotron
• Molekularni imaging - vezivanje za
ciljnu molekulu (receptor, transporter,
enzimi)
Pozitronski (b+) emiteri doživljava
anihilaciju na razdaljini do 1 mm od
mjesta nastanka, uz emisiju dva
fotona, od po 511 keV pod uglom od
1800 jedan od drugog.
Alchajmerova bolest - hipometabolizam
frontalnih podrucja

36. • informacije koje se mogu dobiti
primjenom PET-a:
– H215O - vizuelizacija regionalne
moždane cirkulacije, (rCBF)
– 15O2 - vizuelizacija potrošnje O2,
– 18F-2-deoksiglukoza (18FDG) -
vizuelizacija regionalne potrošnje
glukoze (rCMRGlu)
– 11C-Methonin - vizuelizacija
preuzimanja aminokiselina tj
metabolizam proteina.

37. PET

38. MRI mozga (vizuelizacija magnetnom rezonancom)
• Atomi sa neparnim brojem protona (npr H) izloženi
dejstvu vanjskog snažnog magnetnog polja, a potom
dejstvu pulsa radiotalasa emituju u okolinu energiju
cija registracija i obrada – MRI slika
• MRI slika zavisi prvenstveno od gustine protona u
tijelu i njihove okoline.
• MRI moze pružiti mnoštvo značajnih informacija
– sastav strukture (MR spektroskopija - MRS),
– % Hb02 u odredjenom podrucju mozga (BOLD-
funkcionalna magnetna rezonanca - fMRI),
– karakteristike lokalne cerebralne cirkulacije (magnetno
rezonantna angiografija - MRA);
– perfuzija mozga -perfusion weighted imaging - PWI,
– difuzija vode - diffusion-weighted imaging - DWI,
– karakteristike cerebralne mikrocirkulacije i puteva
(diffusion tensor imaging - DTI),
– magnetizacijski transfer imaging itd.
Difusion tensor imaging

39. fMRI
• Najčešči modalitet - BOLD
imaging (blood oxygenation
level dependent): % HBO2
utiče na magnetna svojstva Hb
- regioni mozga sa manjom
aktivnošdu imaju vecu količinu
HbO2
• visoka prostorna rezolucija (do
1 mm) i slaba vremenska
rezolucija (preko 1 sek).
• od ispitanika se moze tražiti da
vrsi različite radnje: cita,
planira, razmišlja o određenom
problemu, planira pokrete
određenih dijelova tijela -
događajem povezani (event
related) fMRI

40. • izvođenje u realnom vremenu - slika se dobiva u trenutku registrovanja a
ne naknadnom obradom, što omogudava vizuelizaciju lokalizacije
moždane aktivnost tokom kognitivnih fenomena kratkog trajanja kao sto
su halucinacije.
• daje odgovor koja područja mozga su aktivna prilikom obavljanja
odredjene aktivnosti, a ne i kako se aktivnost odvija
• Prednost fMRI : PET
– neinvazivna vizuelizacije moždane strukture i funkcije, bez primjene
jonizujuceg zračenja.
– bolja prostorna rezolucija (kod PET oko 6 mm) I bolja vremenska
rezolucija (kod PET 45 sek) posebno primjenom fMRI u realnom
vremenu.

42. Registrovanja optičkog signala tokom izvodjenja moždane aktivnosti -
Even related optical signals - EROS
• in vivo odredjuje se promjena
protoka i %HbO2 u mozdanom
tkiva – upotrebom različitih
indikatora – neinvazivno preko
lobanje- near infrared
spectroscopic imaging (NIRSI) -
optički monitoring aktivnosti
neurona
• mogu se odrediti
– redoks stanje citohrom c
oksidaze,
– promjene potencijala
membrane i-ili delijskog
volumena asocirane sa
aktivnošdu neurona.

43. Principi funkcionisanja funkcionalnog
neuroimaginga – PET I BOLD fMRI mozga

45. HIBRIDNE TEHNIKE U FUNKCIONALNOM NEUROIMAGINGU
• Signal izmedju 2 područjq mozga putuje oko 10 ms dok su promjene protoka
krvi i sadržaja HbO2 u njoj sporije, ~ 100 msek do X sek nakon aktivacije
određenog regiona mozga – fMRI i PET ne mogu vjerno prikazati funkcionalnu
povezanost pojedinih regiona mozga.
• Metode za registrovanje brzih promjena moždane aktivnost: EEG i MEG imaju
slabiju prostornu rezoluciju koja je odredjena brojem elektroda koje se
postavljaju na skalp.
• Slaba vremenska rezolucija fMRI nije uzrokovana tehničkim ograničenjima vec
karakteristikama pojave koja se registruje – EEG registruje promjene električne
aktivnosti nervnog tkiva, a fMRI registruje promjene protoka koje se odlikuju
vedom vremenskom inercijom. Ukoliko se opremom za MRI kvantifikuju
fenomeni osim intenziteta lokalnog protoka krvi, moze se dobiti visoka
prostorna rezolucija.
• postizanje dobre prostorne i vremenske rezolucije vizuelizacije se moze
postidi integracijom modaliteta koji imaju dobru prostornu rezoluciju sa
onima koji se odlikuju dobrom vremenskom rezolucijom: SPECT-CT, SPECT-
PET, PET/CT, TMS-PET, TMS-EEG (Hibridni funkcionalni neuroimaging)
• PET/fMRI - vizuelizaciju moždanih struktura uključenih u ponašanje; EEG/MEG
daje informacije o progresiji aktivnosti tih sistema u funkciji vremena.

46. MAGNETNO REZONANTNA
SPEKTROSKOPIJA (MRS)
• in vivo mjerenje regionalne
koncentracije materija koje sadrže
atome 1H, 31P, 13C, 19F, 23Na i 7Li -
vizuelizacija mozga na metabolickom i
molekularnom nivou.
• 31P MRS - in vivo određivanje
regionalnih koncentracije fosfoholina,
fosfata, ATP, kreatinfosfata itd.
• 1H MRS - mjerenje in vivo regionalne
koncentracije laktata i N-acetyl aspartat
(NAA).
• Klinicke primjena
– SCH, moždani udar, tumori, multipla
skleroza mogu se karakterisati na
osnovu promjena regionalnog
kvantiteta nivoa NAA kada se
uporede sa zdravim osobama.
– Nivo holina I laktata – evaluacijA
moždanih tumora.

47. PRIMJERI

48. fMRI vizuelizacija aktivnosti kolumni okularne dominacije vidne kore
debljine oko 0,5 mm

49. fMRI – motorna podrucja kora

51. Kategorija-specifična vidna područja kore
Objekat
lice
Malach, 2002, TICS
• Parahipokampalno podrucje (PPA)
mjesto – Mjesto – kodirane informacije koje se
prepoznaju
– Mjesta > (objekti I lica)
• Lateralno Okcipitalno (LO)
• Fuziformno podrucje za lice (FFA) ili
– objekt – kodirane informacije koje se posteriorni fusiformni sulkus - pFs
prepoznaju
– Lice– kodirane informacije koje se
– objekti > (lica I scene) prepoznaju
– Lice > (objekti I scene)

52. fMRI
mozga
insekta

53. Primjena u kliničkoj praksi
• dio rutinske preoperativne pripreme
pacijenata kada se pokušava
uspostaviti odnosa izmedju
simptoma I lokalizacije kortikalne
lezije
• U prisustvo odredjenih lezija,
područje koje dovodi do
funkcionalnog ispada može biti
izmjenjeno/promjenjeno zbog
efekta potiskivanja mase, ili funkcija
moze biti pomaknuta na druga
područja u mozgu zbog efekta
neuroplastičnosti.
Indeks jezike lateralizacije

54. • Dominantnost hemisfera za jezičnu obradu treba da se zna
preoperativno u pacijenata kod kojih se planira neurohirurška
intervencija, jer se na taj način saznaje o izvedivosti operacije i
omogudava se adekvatnu procjena rizika od postoperativnih
neuroloških defekata.
• Kod operacije tumora, cilj hirurgije je da se ukloni što je više
mogude tumora I nešto zdravog okolnog tkiva, čime se
povedava vrijeme preživljavanje bolesnika i smanjuje
učestalost recidiva i širenja bolesti, uz smanjenje rizika od
postoperativnih neuroloških deficita, ako se odredi precizan
odnos tumorskih margina i okolnih funkcionalno važnih
područja mozga.

55. • ovako dobiveni rezultati se velikim dijelom podudaraju sa
specifičnijim ali invazivnim putem dobivenim intraoperativnim
elektrofiziološkim podacima, tako da iako fMRI nije dovoljno
specifična da može zamjeniti intraoperativnu
elektrokortikalnu stimulaciju, ona može biti korisna kao vodilja
hirurgu za planiranje, smanjujudi trajanje i obim kraniotomije.
• fMRI može se koristiti u kliničkom istraživanju jezičkih funkcija,
kao i za pradenje učenje jezika tokom oporavka i procjenu
učinaka primjenjene terapije.

56. • fMRI i PET su dala informacije koje su konacno definisale
veze i funkcije prefrontalne kore, posebno u pogledu
učešda u procesima pažnje i radne memorije.
• Funkcionalni neuroimaging se koristi i u istraživanjima
kako bi produbili naša znanja o odnosu uticaja nasljedja i
stecenih faktora u istraživanjima razvojne i adultne
neuroplasticnosti.

57. Dvojezicki mozak

58. Neuroni ogledala i socijalni mozak

59. sistem neurona-ogledala (mirrow neurons).
• kod macacus majmuna locirani u frontalnom delu, a kod ljudi oko
motornih zona, u tkz F5 premotornoj zoni i donjem parijetalnom
korteksu.
• osnova velikog broja intelektualnih funkcija, kao npr utvrdjivanje
korelacija između sopstvenih pokreta i pokreta odraza u ogledalu,
različiti oblici učenja oponašanjem (i učenje govora) i druge funkcije.
• aktivni kada jedinka izvodi određene akcije, i kada posmatra kako
neko drugi izvodi takve akcije - učestvuju u povezivanju akcije i
njihove percepcije.
• značaj u socijalizaciji ponašanja.
• oštedenje može biti od značaja u nastanku poremečaja iz autističkog
spektra bolesti

60. EEG TOKOM SPAVANJE