1. VELDRAPPORTAGE PROCESVERBETERING
TRANSLATIE EN INNOVATIE – ZORG EN TOEKOMST
ROTTERDAM, JANUARI 2011
Door student 4de jaars Gezondheidszorg Technologie,
Simon Bor (0811095),
volgt minor Medische Techniek
Voor het vak GZTT&I01, Hogeschool Rotterdam
Docent: dhr. E. Baas
3. VOORWOORD
Hier is een veldrapportage van een zelfgekozen innovatie. De innovatie is het proces
verbeteren van zorginstellingen doormiddel van Lean Manufacturing, Six Sigma en TOC. De
interesse voor deze verbetermethodes kwam vanuit het idee om te kijken naar innovatieve
manieren om processen te verbeteren. Aangezien Six Sigma al bekend is voor mij, in bezit
van Yellow Belt, werd de keuze hierop gemaakt. Het rapport werd op enkele artikelen
gebaseerd. En was erg leuk om te schrijven.
Ik bedank de heer Baas alvast voor het toelichten van de modellen tijdens colleges.
Ik wens u veel leesplezier,
Simon Bor
5. OPDRACHT
“Schrijf aan de hand van een klein veldonderzoek een rapportage
over een innovatie in de zorg.“
DOEL
In de rapportage wordt een koppeling gelegd tussen de onderzoeken/modellen die tijdens
de colleges aan de orde zijn gekomen aan de ene kant, en het concrete praktijkvoorbeeld
van zorginnovatie waar er voor gekozen is.
RANDVOORWAARDEN
Het moet gaan om een zorginnovatieproces dat recentelijk heeft plaatsgevonden of
nog gaande is
De innovatie moet betrekking hebben op een bedrijf of instelling waar ook
zorgverlening mee gemoeid is.
UITVOERING
De rapportage moet uiterlijk vrijdag 28 januari 2011 worden ingediend. Het veldonderzoek
is alleen uitgevoerd. De rapportage is individueel geschreven. Ga voor de analyse uit van het
algemene model uit van Stals et al. (2002), pagina 7. Selecteer aan de hand van de innovatie
waar je voor hebt gekozen daarbij een specifieker model uit bovenstaande literatuur, of
eventueel een ander beschreven model als dat gebruikt is bij het opstellen van de
innovatiestrategie.
OPZET RAPPORT
Beschrijving van de innovatie
Analyse/Bevindingen
Evaluatie
6. BESCHRIJVING
INNOVATIE
Cases efficiëntere en betere zorg met Lean, Six Sigma en TOC
OMSCHRIJVING
De toepassingen van proces verbetermethodes zoals Lean Manufacturing, Six Sigma en TOC
in ziekenhuizen. Voorheen zijn deze bedrijfsproces verbetermethodes ontwikkeld voor
fabriekomgevingen. Om ze op de zorg toe te passen, moeten deze methodes opnieuw
ontwikkeld worden. Lean Manufacturing reduceert verspillingen in tijd en materialen. Voor
het zorgen van goede en constante kwaliteit is er Six Sigma. Als laatst hebben we de Theory
Of Constraints, heft problemen in ketens van processen op.
BETROKKEN PARTIJEN
Procesverbeteren.nl (onafhankelijke en kostenloze toegankelijke kennisplatform) is een
bedrijfsprocesverbeteraar die mee heeft geholpen aan deze objectieve besprekingen van de
cases in Nederlandse zorginstellingen. Onder meer het Universitair Medisch Centrum
Groningen (UMCG), het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen en het St. Antonius
Ziekenhuis in Nieuwegein hebben deze besprekingen ondergaan.
Huidige case-beschrijvingen:
Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) – Lean, Six Sigma
Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen - Six Sigma
St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein - Theory Of Constraints (TOC)
Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam - TOC
St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg – Lean
In dit rapport wordt vaak St. Antonius Ziekenhuis uit Nieuwegein behandelt.
FASE INNOVATIE
Deze cases hebben allemaal al plaats gevonden. In sommige gevallen betekende het zelfs
tot invoering van deze verbetermethodes.
7. ANALYSE EN BEVINDINGEN
MODEL
Het is niet duidelijk welke model voor innovatie gebruikt wordt. Elke zorginstelling is anders,
en een zorginstelling is ook anders dan een fabriek. Hierdoor is de innovatie erg gericht op
elke zorginstelling zelf. Natuurlijk kan door de cases voor andere zorginstellingen duidelijk
worden hoe zij de aanpak zouden moeten doen.
Figuur 1: Implementatiemodel, vrij naar zorg evaluatiemodel van Veerman (2007)
Er volgens mij een model geplakt worden op deze innovatie. Veerman, zie Figuur 1, let erg
op de omgeving waarin een innovatie ingezet wordt. De context wordt de innovatie ingezet.
Deze context is een belangrijk punt binnen de ingezette innovatie, inzetten van
procesverbetering.
Figuur 2: Fasen in een innovatieproces, definities en alternatieve benamingen (Davis & Tailor-Vaisley, 1997; Fullan, 1992; Rogers, 1995;
Grol & Wensing, 2006)
In Figuur 2 is het innovatieproces te zien van Stals et al. (2002). Met dit figuur worden
disseminatie, adoptie, implementatie en borging uitgelegd.
De onderzoeken binnen de ziekenhuizen naar het inzetten van procesverbeteringen zijn
ongeveer afgerond. Hierdoor kunnen bijna al deze termen benoemd worden.
8. Disseminatie is begonnen door mensen bewust te maken van wat het huidige proces is en
hierin een nieuwe procesverbetering toe te passen. Bijvoorbeeld St. Antonius Ziekenhuis,
Nieuwegein, heeft gekeken naar kortere ligduur en verbetering van de tevredenheid onder
medewerkers. Dit moet wel een jaar gehandhaafd blijven om een goed overzicht te krijgen
of het behaalde resultaat wel voldoende is. De adoptie ging naar verwachting bij bijna alle
ziekenhuizen erg makkelijk. Men zag het doel erin om het proces te verbeteren. Blijkbaar
zag men het in om de ligduur bijvoorbeeld te verminderen. Dit heeft als neveneffect dat de
tevredenheid van medewerkers beter werd. De implementatie ging redelijk soepel in de
ziekenhuizen. In St. Antonius Ziekenhuis werd de invoering voorzichtig ingezet. Er werden
eerst 2 pilotafdelingen gekozen waarna deze ruim 1 jaar zijn gevolgd. Hun vroegere stand
van zaken werden vergelijken aan het einde met hun huidige stand van zaken. Er bleek een
gemiddelde ligduur tussen 19% en 34% te behalen met deze 2 afdelingen. Hierna is de
verdere uitrol gepland met St. Antonius Ziekenhuis. Ook bij alle andere ziekenhuizen waren
pilots gestart waarna met succes ook de rest van de afdelingen waren betrokken.
De borging is dankzij de medewerkers goed geregeld. Iedereen ziet in wat de doelstellingen
zijn om de ligduur, die vooraf vastgesteld is, te behalen. Hierdoor is de tevredenheid van de
medewerkers sterk toegenomen. Ook in andere ziekenhuizen is er blijk dat de verbetering
breed geaccepteerd wordt.
Figuur 3: Stappen bij het maken van een implementatieplan, naar Grol & Wensing, 2006
Figuur 3 laat goed zien hoe de implementatieplan is vanuit St. Antonius is uitgevoerd. Er was
eerst een analyse van de procesverbetering, innovatie. Hierop werden doelstellingen
vastgesteld, welke een jaar lang vastgehouden moesten worden. De analyse van de
procesverbetering is ook goed in de gaten gehouden.
9. STRATEGIE
Strategie is heel duidelijk. Er wordt eerst gekeken of het inpassen van een proces
verbetermethode ingevoerd kan worden. Alle kansen en bedreigingen worden goed mee
genomen in het uiteindelijke besluit; het invoeren ja/nee.
De strategie had te maken met de keuze voor de procesverbetering, St. Antonius Ziekenhuis
heeft TOC (Theory of Constraints). Hieruit is gebleken dat door breed draagvlak het gelukt is
om deze procesverbetering uiteindelijk voor het hele ziekenhuis uit te voeren. Er is van te
voren door de Raad van Bestuur gekozen om daaruit mee te werken aan de invoering van
de procesverbetering.
EVALUATIE
Er hebben meerdere evaluaties plaats gevonden. Tijdens het invoeren waren er al
evaluaties, maar zeker op het einde van de cases waren er vanuit meerdere posities
evaluaties. Vanuit werkvloer naar patiënten tot aan Raad van Bestuur. Er is een rapport
opgesteld door een werkgroep binnen St. Antonius Ziekenhuis. Deze werkgroep heeft
gekeken of de behaalde resultaten kloppen met de vooraf gestelde doelstellingen. De
gemiddelde ligduur is met ruim 20% verminderd. Deze procesverbetering is uiteindelijk door
het hele ziekenhuis geadopteerd. Er is hiervoor een plan opgesteld vanuit Raad van Bestuur
zodat alle afdelingen hierdoor op een lijn liggen.
RELATIE ZORGVERLENER /PATIËNT
Dat zorginstellingen overstappen op een proces verbetert methode kan leiden tot een
andere relatie van zorgverlener naar patiënt toe. In St. Antonius Ziekenhuis heeft het geleid
tot juist kortere ligduur bij enkele afdelingen. Daarnaast zullen de relaties beter worden als
patiënten weten wanneer ze naar huis mogen. Er kan geen model aangeschreven worden
voor een zorgverlener/patiënt relatie. Dit heeft te maken dat de relatie op zich niet
veranderd, alleen het proces rond de patiënt.
10. EVALUATIE
Het model, Figuur 2, sluit aan op deze praktijksituatie. Het model hoeft niet te worden
aangevuld. Deze is eigenlijk al compleet. Er zijn geen aanvullende inzichten op deze situatie
gekomen. Er zijn ook nog in dit rapport nog andere modellen benoemd en beschreven. Dit is
alleen ter ondersteuning van mijn verhaal.
Het leren van innovatie blijkt erg zinvol. Ik wist niet dat ziekenhuizen al aan het
experimenteren waren met procesverbeteringen. Deze blijken ingezet te worden binnen
industriële bedrijven. Maar deze kunnen ook, met aanpassing, in de zorg worden toegepast
worden. Dit heeft veel effect op ziekenhuizen als het een landelijke uitrol krijgt of heeft.
Hierdoor zullen vele kosten bespaard worden en zorg kwalitatief beter worden. Met deze
onderzoeken en praktijkinnovaties zie ik een ‘gouden toekomst’ voor zorginstellingen.
11. BRONNEN
LITERATUURLIJST
Zorginnovatieplatform, Cases efficiëntere en betere zorg,
http://www.zorginnovatieplatform.nl/innovaties/358/Cases-effici%C3%ABntere-en-betere-
zorg-met-Lean,-Six-Sigma-en-TOC/, 28 januari 2011
Procesverbeteren.nl, http://www.procesverbeteren.nl, 28 januari 2011
Stals, K., Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2008), Effectieve en duurzame implementatie
in de jeugdzorg, Utrecht, Universiteit Utrecht.
FIGUURLIJST
Afbeelding voorkant: innovatie-ok-247x300.jpg
http://www.innovatieforganiseren.nl/innovatie-en-overheid/ovatie-of-innovatie/
Figuur 1: Implementatiemodel, vrij naar zorg evaluatiemodel van Veerman (2007) : Stals, K.,
Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2008), Effectieve en duurzame implementatie in de
jeugdzorg, Utrecht, Universiteit Utrecht.
Figuur 2: Fasen in een innovatieproces, definities en alternatieve benamingen (Davis &
Tailor-Vaisley, 1997; Fullan, 1992; Rogers, 1995; Grol & Wensing, 2006): Stals, K., Yperen, T.
van, Reith, W. & Stams, G. (2008), Effectieve en duurzame implementatie in de jeugdzorg,
Utrecht, Universiteit Utrecht.
Figuur 3: Stappen bij het maken van een implementatieplan, naar Grol & Wensing, 2006 : :
Stals, K., Yperen, T. van, Reith, W. & Stams, G. (2008), Effectieve en duurzame
implementatie in de jeugdzorg, Utrecht, Universiteit Utrecht.
