1. Хичээл №6 (Хувилбар 1)
Хамрах хүрээ: 9-р анги
Сэдэв: Хялбар програмчлал, Вэб мэдээлэл
Хичээлийн зорилго: Microsoft Word програм ашиглан Вэб мэдээлэл боловсруулж,
мэдээллийг түгээх чадвар эзэмшинэ.
Хичээлийн зорилт:
• Мэдээллийг хялбар програм ашиглан боловсруулах чадвартай болох
• Вэб мэдээллийг өөрсдийн хүчээр боловсруулж, түүнийг бусдад танилцуулж,
тайлбарлаж сурах
• Боловсруулсан мэдээллийг сурталчилж, мэдээллийг хамтран ашиглах чадвар
эзэмших
Зорилгоо хэрэгжүүлэх хэлбэр: Зохион байгуулалтын хэлбэр:
- Шинэ мэдлэг олгох - Сурагчид багаар ажиллах
Хичээлийн хэлбэр
- Баг бүхэнд зөвлөгөө өгөх
- Хүүхэд бүртээ тулж ажиллах
Хэрэглэгдэхүүн: LCD, компьютер, хичээлийн хөтөлбөр, Үзүүлэн 6.1, тараах материал
Загвар 6.1-6.7, Хавсралт, Microsoft Word програм, Paint програм, Internet Explorer
програм, Windows Explorer програм, сканнер, дижитал камер, аппарат
Жич: Интернэтэд холбогдсон компьютерийн танхимд хичээл орвол нэн тохиромжтой.
Заах арга: Харилцан ярилцах, багаар ажиллуулах, чөлөөт ярилцлага, бүтээлч үйлийн
аргын элементүүдийг хослон хэрэглэх
Хичээлийн явц:
Хичээлийн ¶ Үнэлгээ,
Суралцах үйл ажиллагаа
элемент l Багшийн санал
Багшийн асуулт (Б), Сурагчийн хариулт (С)
/ t -40 минут ♣ Анхаарах зүйл
Сэдэл Б: Гэрийн даалгаврыг баг нэг бүрээр ♣ Өмнөх хичээл дээр өгсөн
төрүүлэх ба тайлбарлуулж өнөөдрийн хичээлийн зорилтыг даалгаврыг шалгах
сэргээн гаргуулна. (Үзүүлэн 6.1)
санах шат С: Сурагчид (багууд) өөрсдийн багийн лого, ♣ Багуудын файлыг share
цуглуулсан мэдээллүүддээ (зураг, видео, хийх юмуу тус бүрийн
бусад) сонирхолтой хэлбэрээр танилцуулна. компьютерт хуулсан байх.
Файлуудаа үзүүлнэ. C: дискэнд Web нэртэй
С: Вэбийн нэр, Лого, Вэбэд тавигдах хуудасны хавтас үүсгэж Word дээр
загвараа (бүтэц) танилцуулах. (Загвар 6.1, хийсэн файлыг хуулна.
6.4-6.7) Web хавтсан дотор images
С: Вэбийн толгой хэсгийг агуулгадаа тохируулжхавтас үүсгэж бүх
Paint програм ашиглан гэрийн даалгаварт хийж зургуудыг хуулсан байна.
гүйцэтгэсэн (Загвар 6.1-6.3).
l Вэбийн загварыг багууд тайлбарлахад бусад хүүхдүүд анхааралтай
сонсохыг анхааруулах
¶ Та нарын бэлтгэсэн танилцуулгаас аль баг нь илүү, сонирхолтой хийсэн
байна вэ?
♣ Багийн хүүхдийн тооноос хамаараад хийгдэх Даалгавар 1-5 буюу түүнээс
дээш байх магадлалтай. Үүнийг сайн анхаарч тооцоорой.
Б: MS-Word програмыг ашиглан вэб бүтээх ♣ Хавсралтанд тусгагдсан
хичээлийг загварын дагуу хийнэ. Шинэ хичээл үйл ажиллагааны
эхлэхээс өмнө Вэб сайт гэж юу вэ? гэдгийг дарааллаар хичээлийг
дахин ойлгуулах. Учир нь өнөөдрийн хичээлээр зохион байгуулна.
Компьютерийн боломжоос
юу хийж, сурах гэж буйгаа сайтар ойлгосон,
шалтгаалан багуудыг
Асуудал ухамсарласан байх хэрэгтэй. зохион байгуулаарай.
дэвшүүлэх
Шинэ мэдлэг бүтээх буюу Вэб хийх үйл
Вэб хийх
ажиллагаа: дарааллын
Алхам нэг. (Файлуудыг хуулах) дагуу Алхам 1-
Алхам хоёр. (Нүүр хуудсан дээр ажиллах) ыг гүйцэтгэнэ.
Алхам гурав. (2 дахь хуудсан дээр ажиллах)
Алхам дөрөв. (Холбоос хийх)
Асуудал - Вэб хуудас хийхэд ямар програмууд ♣ Вэб бүтээж байх явцад
шийдвэрлэх хэрэглэх шаардлагатай вэ? асуудал дэвшүүлж,
Бататгах сануулж, бататгаж байх

2. - Холбоос гэж юу вэ?
- Холбоосын ямар төрлүүдийг ашиглаж
сурсан бэ?
- Багуудын хийсэн Вэбүүдийг бусдад ♣ Багуудын хийсэн Вэб
танилцуулах дээр үндэслэн
- Уг сэдвийг сонгох болсон шалтгаан юу вэ? тайлбарлуулах, цаашид
Мэдээллийг хүлээн аваад зогсохгүй түгээж ямар санаа урган гарч буйг
болдог, түүнчлэх бидний хийсэн мэдээллийг асуух
хамтран ашиглах боломжтой юм. l Вэб сервер дээр
байрлуулах хичээлийг
Та бүхний хийсэн Вэбийг цааш нь үргэлжүүлэн дараа үзэх болно гэдгийг
сануулах.
баяжуулж, засаж, сайжруулж байх ёстой. Шинэ
Дүгнэх ¶ Ойлгоход хэцүү алхам
мэдээллээр баялаг Вэбийг хүн үзэх дуртай аль нь байсан бэ? Дараа
Үнэлгээ
байдаг. Хуучин мэдээ бол үзэхгүй. Тэхээр олон Вэбээ баяжуулан засаж
зочинтой байхын тулд үргэлж засаж, чадах уу?
сайжруулж байх хэрэгтэй.
Бид хийсэн Вэбээ бусдад үзүүлэхийн тулд Вэб
сервер дээр байрлуулах ёстой. Ингэснээр
зөвхөн ангийхан бус Интернэтэд холбогдсон
хүн бүхэн үзэх боломжтой гэдгийг ойлгуулах.
- Өнөөдрийн сурсан мэдлэгээ үндэслэн “Би юу хийж сурсан бэ?” эссэ
Гэрийн бичиж ирэх
даалгавар - Хийсэн Вэбээ хуулж, гэртээ аваачиж аав, ээждээ үзүүлээрэй.
Үргэлжүүлэн нэмж, баяжуулаарай.
Үзүүлэн 6.1
Загвар 6.1
Загвар 6.2
Загвар 6.3

3. Загвар 6.4 (Монгол дээл)
Загвар 6.5 (Монгол гутал)
Загвар 6.6 (Монгол малгай)
Загвар 6.7 (Бэлтгэсэн эх)
МОНГОЛ ХУВЦАС
 Танилцуулга
Монголчууд бид эртнээс дээл өмсгөлөө төрийн хэмээн эрхэмлэж, урлаачид улс,
үндэстнээ мандан бадрахын бэлгэдэл ерөөн эсгэдэг.
Мандах төрийн шинжийг шингээсэн
Малгай таныгаа магтнам зээ

4. Дэлгэрэх төрийн хишиг хадгалсан
Дээл таныгаа магтнам зээ
Бүтэх төрийн буян хураасан
Бүс таныгаа бүрэлдүүлэм зээ
Хан төрийн сүлд цогцолсон
Хамжаар таныгаа хүндэлнэм зээ
Түших төрийн тулгуур төлөөлсөн
Түрийт бойвыгоо мялаанам зээ, хурай, хурай, хурай
хэмээн дээдэлсээр ирсэн.
Монгол угсаатны хувцас нь тус орны байгаль цаг уурын нөхцөл, эрхэлдэг аж ахуй,
хэвшиж дадсан заншил төдийгүй түүхэн цаг үеийн онцлог, нийгмийн байдлыг тов
тодорхой тусгаж ирсэн эдийн соёлын чухал дурсгал билээ.
 Малгай
Монгол малгай нь байгаль цаг уурын нөхцөл, амьдралын үндсэн сурвалж болсон мал
аж ахуйн онцлогийг тусгасан хувцасны нэг юм. Малгайг эрэгтэйчүүдийнх,
эмэгтэйчүүдийнх, хүүхдийнх, мөн ердийн, гоёлын гэхчлэн ангилж болно. Монгол малгай
нь унаагаар зорчих үед салхи, шуурга, хүйтэн агаар, нарны халуун зэргээс толгойг
хамгаалахад тохиромжтой. Салхинаас хүний нүүр хамгаалах зориулалттай хэвсэг, чих,
шанааг даарахаас сэргийлэх бүчлүүр, буулгавчтай байдаг. Монгол малгай нь хүн, морь
унаагаар зорчих үед салхины хүч бууруулахаар гозгор, бөмбөгөр оройтой байдгаараа
өвөрмөц онцлогтой. Үүнээс гадна ямар хийц, загвартай, малгай өмсөх нь хүмүүс гэзэг
үсээ самнах, гоёх зэрэгтэй холбогдож, сонирхол, хүсэл нь өөр байж болох авч бүхэлдээ
хамгийн нийтлэг малгай бол лоовууз юм. Лоовууз нь манай малчин ардын эдийн
соёлын хэрэгцээ шаардлагын онцлогийг илтгэсэн, тэд хүйтэн сэрүүний улиралд ямар
хийц, загвартай малгай хэрэглэх шаардлагатайг төлөөлүүлэн үзэж болохуйц байна.
 Дээл
Монгол үндэсний хувцасны нэг бол дээл. Дээл нь олон янз байдаг. Өвөл үстэй дээл,
хавар, намар хөвөнтэй дээл, зун тэрлэг, гэртээ дан дээл өмсдөг.
Монгол дээл, тэрлэг нь хув (монгол) захтай байснаа түүхэн хөгжлийн явцад хувцсанд
шинэ элемент нэмэгдэн боловсронгуй болж, монгол дээл тойруул захтай болсноо
дараа нь дөрвөлжин маягийн захтай болжээ. Мөн задгай энгэртэй дээл, тэрлэг бас
хэрэглэж байсан билээ. Эртний хув захтай дээл тэрлэгний загвар лам хувцсанд
уламжлагдан үлдсэн нөгөө ердийн энгэр, задгай захтай дээл тэрлэгийн хийц загвар нь
өнөөгийн ардын хувцсанд өвлөгдөн үлдсэн байна.
 Гутал
“Монгол гутал” монголчуудын уламжлалт үндэсний хувцасны нэг юм. Гадрыг нь үхрийн
ширээр, доторх оймсийг нь эсгийгээр хийдэг. Монгол гутлыг хэлбэр, загвараар нь урт,
богино түрийтэй, хатуу, зөөлөн зуузайтай, өргөн, нарийн, зузаан, нимгэн ултай, ээтэн
мохоо, хурц, бүдүүн хушуутай гэж ялган авч үзэж болно.
Монгол гутал нь ширмэл эсгий ул, ширмэл зуузай, түрий, зулаг, хавчаар зэргээс
бүрдэж, хүний хөлд эвтэй, унаа уналгаар явах, эмээл тохошны дөрөө дөрөөлөхөд
тохиромжтой хэлбэрийг олсон байна.
Шинэ мэдлэг бүтээх буюу Вэб хийх үйл ажиллагаа:
Ажиллах дараалал:
Алхам нэг. (Файлуудыг хуулах)
1. Windows Explorer програмыг нээнэ.
2. Сурагчдаас авсан даалгаврыг C: дискэн дотор Web хавтас үүсгэж хуулуулна.
File > New > Folder (Зураг 1)

5. 3. Web хавтас дотор images хавтас үүсгэж зургын файлуудыг хуулуулна. (Зураг 4)
Зураг 1
Алхам хоёр. (Нүүр хуудсан дээр ажиллах)
1. MS-Word програм нээнэ.
2. Файлыг File > Save as Web Page… командаар Web хавтсан дотор index нэрээр
хадгална.
3. Зураг болон текстүүдийг Word програм дээрээ оруулна. (Зураг 2)
Үүнийг үндсэн цэс гэж нэрлэнэ.
Дэд гарчигууд
Зураг 2
Алхам гурав. (2 дахь хуудсан дээр ажиллах)
1. MS-Word програм дээр шинэ хуудас нээнэ. Энэ хуудсан дээр зургийн цомог хийх
тул images хавтаснаас зургуудаа оруулна. Insert > Picture > From file...
2. Зураг болон тайлбарыг хүснэгтэнд байрлуулна. (Зураг 3)

6. Зураг 3
3. Файлыг File > Save as Web Page… командаар Web хавтсан дотор tsomog
нэрээр хадгална.
4. C: дискэнд хадгалагдсан мэдээлэл дараах хэлбэртэй байх болно. (Зураг 4)
(а) (б)
C: дискэнд үүсгэгдсэн (а) Анх бэлтгэсэн зураг,
Web үндсэн хавтас, болон мэдээлэл,
images дэд хавтас (б) Вэбийн форматаар
хадгалсан файлууд
Зураг 4
Алхам дөрөв. (Холбоос хийх)
1. Нүүр хуудас (index.htm) файлаа нээнэ.
2. Холбоос хийнэ. Холбоос гэдэг нь бидний хулганы заагч тухайн хэсэгт (зураг, үг,
өгүүлбэр, хэсэг мэдээлэл гэх мэт) очиход заагч гар болон хувирах бөгөөд түүн дээр
дарахад тухайн мэдээлэлтэй холбоотой нэмэлт дэлгэрэнгүй мэдээлэл гарч ирнэ.
Үүнийг холбоосон текст буюу гипер текстэн баримт гэж нэрлэдэг. Холбоос нь хэд

7. хэдэн төрөл байдаг. Эхлээд хуудсан дотроо шилждэг холбоос хийе. Энэ холбоосыг
хийхийн өмнө холбоос хийхэд очих дэд гарчгуудад нэр өгнө. Үүний тулд эхний дэд
гарчиг буюу (ТАНИЛЦУУЛГА:)-ийн ард курсорыг байрлуулаад Insert > bookmark
команд сонгоод гарч ирэх цонхонд Bookmark name: дотор taniltsuulga гэж бичээд
Add дарна. (Зураг 5)
2. taniltsuulga
гэж бичнэ.
1. Энд курсор
байрлуулна
3. Add дарна.
Зураг 5
3. МАЛГАЙ дэд гарчигт malgai, ДЭЭЛ дэд гарчигт deel, ГУТАЛ дэд гарчигт gutal,
нэрийг тус тус дээрх командаар хийнэ. (insert > bookmark)
4. Гарчиг бүхэн дээр очоод эргээд дээшээ үндсэн цэсрүү очих боломжийг олгохын
тулд дэд гарчигнуудын ард дээшээ гэсэн үг бичсэн бөгөөд хуудасны хамгийн дээд
хэсэг буюу МОНГОЛ ХУВЦАС зурагний ард курсоороо байрлуулаад insert >
bookmark командаар нээгдэх Bookmark харилцах цонхонд deeshee нэрийг оруулж
өгнө.
5. Одоо холбоосоо хийе.
1) Холбоос хийх [Танилцуулга] үндсэн цэсийг идэвхжүүлээд insert > hyperlink
сонгоно.
2) Place in This Document хэсгийг сонгоод Bookmark-аас [taniltsuulga]-ыг сонгож
Ок дарна.
Зураг 6
3) [Танлцуулга] үндсэн цэс холбоос хийгдэж Танилцууулга болно. (Зураг 6)
2. Холбоос хийх [Малгай] үндсэн цэсийг идэвхжүүлээд insert > hyperlink сонгоод
Place in This Document хэсгийг сонгоод Bookmark-аас [malgai]-ыг сонгож Ок
дарна.
3. Холбоос хийх [Дээл] үндсэн цэсийг идэвхжүүлээд insert > hyperlink сонгоод Place
in This Document хэсгийг сонгоод Bookmark-аас [deel]-ыг сонгож Ок дарна.

8. 4. Дэд гарчигнуудын ард байгаа дээшээ гэсэн үгийг идэвхжүүлээд insert > hyperlink
сонгоод Place in This Document хэсгийг сонгоод Bookmark-аас [deesheel]-ийгг
сонгож Ок дарна.
5. Холбоос хийх [Зургийн цомог]-ийг идэвхжүүлээд insert > hyperlink сонгоод
Existing File or Web page хэсгийг сонгоод вэб хийж байгаа Web хавтсаа нээж
[tsomog] файлыг сонгож Ок дарна. (Зураг 7)
Зураг 7
6. Файлаа хадгалаад Windows Explorer програмаас index файлаа нээнэ. Файл
Internet Explorer програм дээр буюу Вэб браузер дээр нээгдэнэ. Хийсэн
холбоосуудаа шалгаж үзээрэй.
7. Цомог хуудаснаас нүүр хуудасруу шилжих холбоос хийе. Word програм дээр
tsomog файлаа нээгээд хуудасны доод хэсэгт байрлах [Нүүр хуудасруу буцах]
хэсгийг идэвхжүүлээд insert > hyperlink сонгоод Existing File or Web page
хэсгийг сонгоно. Вэб хийж байгаа Web хавтсаа нээж [index] файлыг сонгож Ок
дарна. (Зураг 8)
Зураг 8
Жич: Файлаа Windows Explorer програмаас нээхэд файл Internet Explorer програм дээр
буюу Вэб браузер дээр нээгдэнэ. Ингэснээр хийсэн Вэбээ үзэх, шалгах боломжтой
болно. Харин засвар хийхийн тулд файлаа Word програм дээр нээх хэрэгтэй. Үүнийг 2
аргаар нээж болно.
1. Word програмаа нээгээд Open командаараа файлаа нээх.

9. 2. Windows Explorer програм дээр нээх файлаа сонгоод хулганы баруун талын
товчлуураар нээгдэх жагсаалтаас Open With командыг сонгож, Word програмаа
зааж өгөх хэрэгтэй.
Ингээд бид өөрийнхөө төлөвлөсөн Вэбийг хийж сурлаа. Бид мэдээллийг хүлээж аваад
зогсохгүй мэдээллийг Вэб сайтын тусламжтайгаар түгээх боломжтойг ойлгож мэдлээ.
Вэб хуудастай болсонд баяр хүргэе.