Njohuri te pergjithshme mbi informatiken. Historia dhe zhvillimi i teknologjise ne kohet e shkuara dhe ne kohet e sotme

1. OLSI CENI
1
INFORMATIKE

C`vend ze kompjuteri ne jeten e perditshme ?
Aktualisht , pothuajse nuk ka fushe te veprimtarise njerezore, ku , drejtperdrejte ose jo, te mos perdoret
kompjuteri. Ne ditet tona , njeriu eshte i rrethuar nga nje rrjet i shumellojshem kompjuterash.

Informatika dhe kompjuteri, lindja dhe zhvillimi i tyre.
Ideja e ndertimit te nje makine qe lehteson kryerjen e llogaritjeve te shumta eshte e hershme. Qe ne
vitet 1600 u ndertuan makinat e para qe kryenin veprime te thjeshta aritmetike.
Megjithate , si shpikes i kompjuterit njihet Carls Babixh (Charles babbage, 1792 1871) Ne vitin 1822, ai dha idene e nje makine qe mund te kryente nje teresi
veprimesh autom atike dhe mund ti nxirrte ato ne shtyp automatikisht. Ai m undi te
realizoje vetem nje model te vogel, i cili u quajt “ Maki na Di ferenc iale ” . Kompjuteri i
pare modern i quajtur Mark1, i shkeputur nga modelet mekanike dhe automatike, u
krijua ne vitin 1944. D atelindja e kompjuterit konsiderohet viti 19 46 kur ne
universitetin e Pensilv anise , Xhon Ekert dhe Xhon Mauci (Jo hn Eckert dhe John
Mauchy) ndertuan ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Calculator).
Teknologjia e perdorur ishte me llamba me vakum . Ai zinte nje siperfaqe prej 126 m 2
peshonte 30 ton dhe kishte 18 000 llamba me vakum.
Zhvillimi i kompjuterave ndahet ne 5 faza si pas ti pit te qar qev e te perdorur a.

Faza e pare 1951 -1955. Te dhenat perpunoheshin sipas udhezimeve
(programit) te futura me p are me shirit magne tik . ato f ute shin ne k ompjuter
me anen e kar tave te perforuara (me vrima), qe shpohe shin sipas nj e kodi, i
cili perkthehej ne gj uhen e makines.

Faza e dy te 1959 -1964. Me 1955, llambat u ze vendesuan me tranzistoret, te
cile t ja ne te ve gje l, shpenzojne pak energji dhe kane kosto te ule t pr odhimi.
Kompjutera t me tipike te kesaj periudhe j ane:

IBM 1620 : i perdorur per aplik ime shkencore

IBM 1401 : i perdorur per aplik ime biznesi
Olsi Ceni 2013

2. OLSI CENI
2

CDC 3600 : i perdorur per qellime shk encore.
Faza e trete 1964. Teknologj ia baze e kesaj faz e eshte me qarqe te

inte gruara te njohura e dhe si Cipe . Krij ohet gjuha e programimit BASIC.

Faza e katert 1975. Ky vit shenon krijimin e mikroprocesorit, qe shenon hapin me te
rendesishem ne zhvillimin e kompjuterit. Njesia qendrore e perpunimit vendoset ne nje cip
te vetem. Krijimi i tyre coi ne lindjen e kompjuterit personal (PC).

Faza e peste 1990. Shpejtesia e tyre eshte shume larte. krijohen kompjutera me 2
procesore, te te cilet mund te kryhet perpunim ne paralel. Futet koncepti i inteligjences
artificiale.
Kompjuteri i pare ne Shqiperi erdhi ne vitin 1968, ne nje ekspozite me mallra kineze.
Me 1986 ne Tirane u krijua INIMA (Instituti i informatikes dhe i Matematikes se Aplikuar).

Nga vjen emri Informatike ?
Fjala informatike rrjedh nga frengjishtja, L`information qe do te thote informacion dhe L`automatique ,
qe do te thote automatik. Kuptimi i kesaj fjale eshte: perpunimi i informacionit ne menyre automatike.
 Ndertimi dhe funksionet e kompjuterit
Kompjuteri perbehet nga 2 pjese kryesore:


Hardware: pjeset fizike te PC
Software: instruksionet e programeve
Ne shumicen e kompjuterave hardwaret mund te ndahen ne 4 pjese te cilat klasifikohen
si me poshte:
 Pajisjet e hyrjes (Input) perdoren per te konvertuar informacionin qe futet ne
kompjuter ne sinjale elektrike te koduara , te pershtashme per tu trajtuar nga ai.
 Njesia qendrore , CPU ( Central Processing Unit). Kjo njesi ka 3 pjese kryesore:
a. Njesine e kontrollit qe kontrollon te gjitha funksionet e kompjuterit.
b. Njesine aritmetike logjike qe kryen te gjitha llogaritjet e kerkuara.
Olsi Ceni 2013

3. OLSI CENI
3
c. Kujtesen operative ku rezervohet programi dhe te dhenat qe jane ne
perdorim ne nje moment te dhene.
Ajo permban : procesorin, kujtesen operative (RAM), kujtesen masive (hard
disk)
 Pajisjet dytesore te rezervimit perdoren si kujtesa te jashtme per rezervimin e programeve dhe
te te dhenave masive, qe nuk po perdoren ne nje moment te caktuar.
Si pajisje te tilla mund te permendim : disketat , CD, DVD, DVD Blue Ray,Flash Drive.
 Pajisjet e daljes (Output). Keto pajisje perdoren per te konvertuar sinjalet elektrike te
kompjuterit ne informacione te kuptueshme nga njeriu. Permendim monitorin , printerin etj.
Bateria (UPS) furnizon PC me energji elektrikejo drejtperdrejt nga rrjeti elektrik. Ajo siguron nje
tension te qendrueshem dhe energji elektrike te vazhdueshme per te mbajtur disa minuta ne
pune kompjuterin.

Llojet e kompjuterave
a. Superkompjuteri : eshte nje makine me shume procesore dhe kujtese me kapacitet te larte.
b. Mainframe : Kane aftesi shume te medha perpunuese dhe rezervuese te informacionit dhe
kryejne veprime me shpejtesi te jashtezakonshme.
c. Minikompjuter : Keta kompjutera te krijuar ne vitin 1960 kerkojne mjedise me te vogla se
mainframe. Perdoren nga kompani qe perpunojne nje vellim te madh te dhenash dhe si server
ne rrjete lokale kompjuterash.
d. Mikrokompjuteri : Ndryshe kompjuteri personal (PC) jane ata qe perdoren nga te gjithe.
Kompjuter tavoline (Desktop) qe jane kompjuterat e zakonshem qe perdoren ne zyra ose shtepi.
Laptop (kompjutera portative) me permasa shume me te vogla se desktopet por qe kane te
njejtin kapacitet.

Parametrat kryesore te performances se nje kompjuteri
Motherboard . Ka forme drejtkendeshi me permasa qe ndryshojne sipas firmes se prodhimit. Mbi kete
pllake vendosen ose lidhen me kabllo te gjitha pjeset e kompjuterit. Arkitektura e tij varet nga firma
prodhuese. Socket eshte vendi i vendosjes se procesorit. PCI, AGP jane vendvendosjet e kartave
grafike. RAM-et vendosen ne slote, qe jane specifike per secilin lloj. CPU (procesori) eshte “truri” dhe
“zemra” e kompjuterit. Ka 2 prodhues kryesore te mikroprocesoreve kompjuterike : Intel dhe AMD.
Disku i ngurte (HDD Hard Disk Drive). Detyra e tij eshte te regjistroje informacionin. Kujtesa e punes (e
perkohshme) quhet RAM (Random Access Memory), qe nuk i ruan te dhenat kur kompjuteri fiket. Karta
Olsi Ceni 2013

4. OLSI CENI
4
Grafike eshte nje pershtates qe siguron nje paraqitje sa me te mire, ne monitor ose ne projektor te
informacionit (te teksteve , fotove, videove, skenave tredimensionale).
Nje performance njaft e mire e nje kompjuteri sot do ishte :




CPU intel quad core 3 GHz
RAM DDRIII 8 GB
HDD 1 TB
Karta grafike 2 GB.

Disa nga pajisjet e jashtme qe plotesojne funksionet e nje kompjuteri
a. Pajisjet hyrese (input)
Pajisje tipike hyrese jane tastiera, mausi, skaneri, kamera, mikrofoni.
b. Pajisjet dalese.
Monitori(ekrani), Printeri, Bokset (Speakers+Kufje), Projektori etj.
PUNOI : OLSI CENI
2013
Olsi Ceni 2013