1. 5-րդ դարի 5 խոշոր պատմիչները

2.  Մեսրոպ Մաշտոցը Հայոց այբուբենի
ստեղծողն է, հայալեզու դպրոցի և
գրականության հիմնադիրը:Մաշտոց
նշանակում է
սրբազան, սուրբ, ծիսական, աղոթագիրք:Մաշ
տոցը 405 թ. ստեղծվում է հայերենի
հնչյունական համակարգը :Եթե չլիներ
Մեսրոպ Մաշտոցը չէր զարգանա մեր
պատմագրությունը:

4.  Ագաթանգեղոս (4-րդ կամ 5-րդ դար) հայ
գրականության Ոսկեդարի պատմիչ, «Պատմո
ւթյուն Հայոց»-ի երկի
հեղինակ:<<Պատմություն Հայոցում
նկարագրվում են 301թ.-ի քրիստոնեության
ընդունումը:

6.  Փավստոս Բուզանդի երկը ընդգրկում է
պատմական կարճատև
ժամանակաշրջան՝ Խոսրով Գ
Կոտակից մինչև Հայաստանի առաջին
բաժանումը (387) Արևելահռոմեական
Կայսրության (Բյուզանդիայի)
և Պարսկաստանի միջև։

7.  Եղիշեի ամենահայտնի ստեղծագործությունն
է «Վարդանի և հայոց պատերազմի
մասին»(«Վասն Վարդանայ և հայոց
պատերազմի»), որի պատմական հիմք է
ծառայել 5-րդ դարում հայ ժողովրդի մղած
անձնուրաց ազատագրական
պայքարը Սասանյան Պարսկաստանի դեմ և
առանձնապես 450-451
թվականներին Վարդան
Մամիկոնյանի գլխավորած հերոսական
ապստամբությունն ու Ավարայրի
Ճակատամարտը։

9.  «Պետք է խոսքերի վայելուչ
դասավորություն, ինչպես կանոնավոր
գիտությունը պահանջում է, պատկառանքով
ստույգը գրել, որ իմաստասերները լսելով՝
չպարսավեն. չեղածը չավելացնել՝ խոսքը
անտեղի երկարացնելու համար, եղածները
չպակասեցնել և անփույթ խոսքերով կիսատ-
պռատ պատմել, այլ բոլորը հրապարակ
հանել բարեմիտ զգուշությամբ»:
 Ղազար Փարպեցի

11.  Պատմություն Հայոց կամ Հայոց
Պատմությունը Մովսես Խորենացու գրած
գլխավոր երկն է, հայ միջնադարյան
պատմագիտական մտքի գլուխգործոցներից
մեկը: Պարունակում է արժեքավոր
տեղեկություններ Հայաստանի և հարևան
երկրների պատմության և պատմական
աշխարհագրության վերաբերյալ:

13.  Այսպիսով, շնորհիվ
Ագաթանգեղոսի, Խորենացու, Բուզանդի, Եղի
շեի և Փարպեցու V դարի հայկական հոգևոր
մշակույթի նոր սկզբնավորվող մի ոլորտը՝
պատմագրությունը ունեցավ իր
ծաղկումը, անմահացրեց հայ ժողովրդի
հերոսական անցյալի հիշարժան դրվագներն
ու անձանց: Անգնահատելի է պատմիչներից
յուրաքանչյուրի ստեղծագործությունը՝ որպես
ազգային նկարագիրն ամբողջացնող
մասնիկներ: