himi biologi pizikiin bagsh nariin hamtiin hicheel

1. Хамтын хичээл

2. Сэдэв: Хоол тэжээл
Биологи Х.Болормаа

4. Амьдрал гэж юу вэ?
Сурагчдын
хариултан дээр
ярилцана.

5. Амьдрал бол уурагт
биеийн оршин
тогтнох хэлбэр.

6. Амьд биеийн үндсэн шинжүүд :
Амьсгална
Хөдлөнө
 Үржинэ
Өснө гэх мэт

7. Эрхтэн – бодис – энерги

8. Хоол боловсруулах эрхтэнд
өндөр молекулт шим
бодисууд задарснаар бага
молекулт бодист хувиран
энерги ялгаруулах үйл
явцыг хоол тэжээлийн
боловсролт гэнэ.

10. Хүний амьдралд
зайлшгүй
шаардлагатай
зүйл юу вэ?

11. Хоол тэжээл
Энерги
Эрүүл бие

12.  Хоол боловсруулах зам:
 Амны хөндий
 Залгиур хоолой
 Улаан хоолой
 Ходоод
 Нарийн гэдэс
 Бүдүүн гэдэс
 Шулуун гэдэс
 Төгсгөлийн сүв

13. Үзүүлэн
Сурагчид үзүүлэн дээр
ярилцаж хоол боловсруулах
замыг нэрлэж байрлуулна.

14. Амьдрал үргэлжилсээр хоол
тэжээлийн төрөл нэмэгдсээр
байна.
Эрхтэн эрхтний тогтолцооны
үйл ажиллагаа яах вэ?

15. Хоол тэжээл-эрүүл мэнд
Химийн багш: Г.Цолмон

16. Зорилго:
 Өдөр тутмын амьдралдаа
эрүүл зан үйлийг хэвшил
болгон хүнс тэжээлээ зөв
сонгон хэрэглэж, зөв зохистой
хооллоход хими, биологи,
физикийн мэдлэгээ
ашиглахад оршино.

17. Хүний биед агуулагддаг
элементүүд

18. Органик бодисуудын жишээ

19. Хүн амын дунд хамгийн түгээмэл
тохиолдож байгаа өвчний тархалт
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
1 жилд өвчилж байгаа хүний тоо
Уушигны хорт
хавдар
Ясны сийрэгжилт
Бүдүүн гэдэсний
хавдар
Хөхний хавдар
Ходоодны хавдар

20. Мэдээлэл 1
 Сүүлийн жилүүдэд хүн амын дунд яс сийрэгжих өвчин
түгээмэл тохиолдож байна. Өнөөдрийн байдлаар
дэлхийн хэмжээнд яс сийрэгжих өвчтэй нийт хүний
тоо 200сая хүрээд байгаа бөгөөд 2050 он гэхэд энэ тоо
4 дахин нэмэгдэх хандлагатай байна. (ДЭМБ)
 Нийт өвчлөгчдийн 40гаруй хувийг 50-с дээш насны 3
эмэгтэй тутмын 1, 5 эрэгтэй тутмын 1-д яс сийрэгжих
өвчний тохиолдол илрээд байна. Мөн өсвөр насны
хүүхдүүд залуучуудын дунд энэ өвчлөл нэмэгдэх
хандлагатай байна.

21. Яс сийрэгжих өвчин үүсэх
шалтгаан
 Энэ өвчин залуужиж байгаа нь өсвөр насныхны
амьдралын хэв маяг тухайлбал:
 хоол тэжээлээ буруу сонгож хэрэглэх
 тамхи татах
 компьютерийн ард удаан хугацаагаар суух
 гар утас хэт удаан ашиглах
 хийжүүлсэн ундааг ихээр хэрэглэж байгаатай
холбоотой байна.

23. Яс сийрэгжих өвчинд хэн ихэвчлэн өртөх
вэ?
 Хөдөлгөөн багатай ажил хийдэг хүмүүс
 Хоолны буруу дэглэмтэй хүмүүс
 Стресс ихтэй хүмүүс
 Тамирчид
 Кола болон хийжүүлсэн ундаанд дуртай хүмүүс
 Нойр багатай хүмүүс
 40-с дээш насныхан
 Жирэмсэн болон хөхүүл эхчүүд

24. Сэргийлэх болон нөхөх арга зам
 Кальци, фосфор, магни агуулсан хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэх
шаардлагатай. Сүү цагаан идээ, аарц, тараг, шар буурцаг, өндөг, жимс
зэрэг бүтээгдэхүүнүүд
 Хоол хүнс болон бусад эх үүсвэрээс авсан кальцийг гүйцэд
шингэлүүлэхийн тулд Д витамин буюу нарны туяа хангалттай байх
хэрэгтэй. Агаарт гарах, алхах, зугаалах.
 Кальцийн нэмэлт бэлдмэлүүдийг хэрэглэх. (Эмчийн заавраар)
 Хүн өдөрт нас биеийн онцлогоос хамаарч 800-1300мг кальцийг хоол
хүнснээс авах шаардлагатай

26. Хоол хүнсний энерги
Физик - Ж.Сарантуяа

27. Автомашин шатахуун дахь
химийн энергиэр ажилладаг шиг
хүний бие хоол
хүнсэн дэх химийн энергиэр
цэнэглэгдэж байдаг

28. Хүний ходоодонд хоол
боловсрох үед шаталт явагдаж
энерги ялгарч байдаг

29. Хүн 200С температурт тайван
байхдаа цагт 419кж энерги
алдаж байдаг

30. Гүйх үед булчинд байгаа химийн
энергийн 25% нь хөдөлгөөний
энерги болж хувирдаг.

31.  Хүн амьдрахын тулд хоол
хүнсээ шатааж дулаан
ялгаруулдаг.
 Тасалгааны температур 20
градус байхад хүн байнга
дулаанаа алдаж байдаг.
 Хүний цус халуун учир биеийн
температур нь тогтмол 37
градус байдаг.

32.  Хэрвээ хүн дулаанаа гадагш алддаггүй байсан бол
организм доторх дулаан 40 градус хүрэх бөгөөд
цаашид хоромхон хугацаанд нэмэгдэж 43 градус
хүрэхэд хүн үхдэг.
 Харин тасалгааны температур 20 градус байхад биеэс
алдаж байгаа дулаан хоолоо шатааж шинээр үүсгэж
байгаа дулаан 2 тэнцүү байдаг.

33. 1ш шокладтай жигнэмэг идэхэд 243
Кж энерги
15мин

34. 1ш өндөг идэхэд 305 Кж энерги
20мин

35. Зүсэм цагаан талх идэхэд 375 Кж
энерги 22мин

36. 1ш гадил идэхэд 416 Кж энерги
23мин

37. 100гр шокладтай сүү уухад 661
Кж энерги
140мин

38. 230гр мах идэхэд 1401 Кж
энерги 166мин

39. Хүний гүйцэтгэх ажил энергитэй
шууд холбоотой байдаг
1өдрийн энергийн
хэрэглээ
Ккал/өдөр
Тайван байгаа 2400
Хөнгөн ажилтай 2800
Дундаж ажилтай 3000
Хүнд ажилтай 3500
Онцгой хүнд ажилтай 4500

40. Зарцуулах энергийн хэмжээ
хөдөлмөрлөж байгаа орчны
нөхцөл, хүний нас, газар
нутаг,цаг агаарын байдал
зэргээс хамаардаг

41. Хүн амьд
явж ажиллаж хөдөлмөрлөхөд
хоол хүнс зайлшгүй
шаардлагатай

42. Хүн амьдрахын тулд иддэг
үү?
Идэхийн тулд амьдардаг уу ?

43. Хоол хүнс

44. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа