Weitere ähnliche Inhalte Ähnlich wie Special dentistry (20) Mehr von Nithimar Or (20) 4. สมองพิการ Cerebral palsy
(C.P.)
เกิดจากสมองส่วนทีใช้ควบคุม
่
กล้ามเนื้อส่วนใดส่วนหนึงบกพร่อง
่
หรือสูญเสีย ทำาให้มีปัญหาในการ
ทรงตัว เคลือนไหว แต่ละคนมีลักษณะ
่
แตกต่างกัน เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง
เกร็ง งุมง่าม เคลือนไหวช้า ทรงตัวได้
่ ่
ไม่ดี บางคนอาจมีความบกพร่องอื่น
ร่วม เช่น บกพร่องทางการได้ยิน การ
มองเห็น การเรียนรู้ แต่ละคนเป็นมาก
7. พัฒนาการของผูป่วยสมองพิการ
้
ลำาดับขั้นของพัฒนาการเหมือน
เด็กปกติ แต่ช้ากว่าเด็กปกติมาก
ต้องได้รับการฟื้นฟูสภาพความ
พิการเพื่อป้องกันการติดยึดหรือ
เกร็งมากขึ้น
มีพัฒนาการในช่องปากที่ผิดปกติ
เกี่ยวกับ การดูด การเคียว ลิ้นจุก
้
ปาก นำ้าลายไหล
9. ปัญหาสุขภาพช่องปากของผู้ป่วย
C.P.
Bruxism:
การกัดฟัน เป็นการขบเคี้ยวฟันที่
ไม่ใช่การทำางานตามหน้าที่ที่ถูกต้อง การ
ใช้ฟันขบเขี้ยวเคี้ยวกันในเวลาที่ไม่ได้กิน
อาหาร เนื่องจาก กล้ามเนื้อทำางานมากกว่า
ปกติ มีผลเสียต่างๆ เช่น ฟันสึก ทำาให้ปวด
ที่ข้อต่อขากรรไกร มีอาการเสียวฟัน และ
อาจจะทำาให้ฟันแตกได้ อาจจะทำาให้
ใบหน้าสั้นกว่าปกติ
วิธีการรักษาโดยการทำา mouth guard
12. ปัญหาสุขภาพช่องปากของผู้ป่วย
C.P.
Pica: การกินของที่กินไม่ได้ กินของ
ที่ไม่ใช่อาหาร พบได้ในผู้ป่วยสมอง
พิการที่มีภาวะปัญญาอ่อนร่วมด้วย ถ้า
กลืน หรือกินอย่างต่อเนื่อง เกินกว่า 1
เดือน นั้นคืออาการของโรคกินของที่
กินไม่ได้(Pica Diseases) เช่น ดิน สี
ปูน ชอล์ค ผงซักฟอก บุหรี่ ก้นบุหรี่ ขี้
เถ้า กาว ผม ทราย รากไม้ โลหะ
อุจจาระ เป็นต้น
ผลทำาให้ฟันสึก หรือเป็นอันตรายต่อ
13. ปัญหาสุขภาพช่องปากของผู้ป่วย
C.P. ผู้ป่วยสมองพิการมักมี
•
gastroesophageal reflux บ่อย
อาเจียนบ่อย เป็นเหตุให้ฟันกร่อน
สูญเสียเนื้อฟัน
• ผู้ป่วยสมองพิการที่มอาการเป็น
ี
โรคลมชักร่วมด้วย มี เหงือกโต
Gingival overgrowth จากการกิน
ยาป้องกันอาการชัก
• ลิ้นโต จุกปาก
• ใบหน้าเบี้ยว กล้ามเนื้อใบหน้า
ทำางานไม่ประสานกัน
15. ปัญหาโรคในช่องปากของผู้
ป่วย C.P.
พบ enamel hypoplasia
มีโรคปริทันต์
ฟันสึก เนืองจาก Bruxism and
่
tooth clenching (ปัญหาระบบ
ประสาทกล้ามเนื้อ)
Fracture and avulsion of the
anterior teeth (fall)
อัตราการเกิดฟันผุใกล้เคียงคน
17. ปัญหาโรคในช่องปากของผู้
ป่วยC.P.
Malocclusion : Weyman 1971
Spastic C.P. more prone to Class
II division2 and unilateral
crossbite
Athetosis C.P. more Class II
division1 with high narrow
palate, tongue thrust, and
anterior open bite
Ataxic C.P. exhibits Class II
21. การจัดการพฤติกรรม
ปัญหา :
ความกลัวหรือความวิตก
กังวลของผู้ป่วยทีทำาให้เกิด
่
ความเครียด จะทำาให้ผู้ป่วยมี
การชักกระตุกของแขนและขา
หรือมีการเคลื่อนไหวของ
ร่างกายโดยไม่ตงใจมากขึ้น
ั้
* ต้องระวังไม่ให้เกิด
22. การจัดการพฤติกรรม
ความรัก เอื้ออาทร และใส่ใจ
(Tender, love and care)
การจัดการโดยวิธีการทางจิตวิทยา :
เทคนิกปรับพฤติกรรม
Behavior shaping
management technique
การบอก-แสดง-กระทำา (Tell -
show – do)
การส่งเสริมกำาลังในแง่บวก
23. การรักษาทางทันตกรรม
เน้นทันตกรรมป้องกัน:
ป้องกันการเกิดโรคใน
ช่องปาก
ลดความทุกข์ทรมานจาก
โรค
ลดภาระของผู้ปกครอง
24. ทันตกรรมป้องกัน:
การกำาจัดแผ่นคราบจุลินทรีย์
Diet counseling
Fluoride เสริม
การป้องกันการเกิดฟันผุ;
routine oral exam., topical
fluoride application, sealant
25. การกำาจัดแผ่นคราบจุลนทรีย์:
ิ
ผู้ปกครองต้องตระหนักถึงความ
จำาเป็นในการแปรงฟันให้เด็กอย่าง
มีประสิทธิภาพ
จัดท่าทาง ตำาแหน่งให้เหมาะ
สมในการมองเห็นภายในช่องปาก
และความสะดวกในการแปรง
ใช้เครืองมือช่วยให้ผู้ป่วยอ้าปาก
่
ในการแปรงฟัน
33. การรักษาทางทันตกรรม
การใช้อปกรณ์ช่วยอ้าปากเด็ก เช่น
ุ
mouth prop คำ้าปากผู้ป่วยไว้ ให้พอที่
ทันตแพทย์สามารถทำาการรักษาได้
ควรโอบศีรษะเด็กไว้ตลอดเวลาทีทำางาน
่
เพื่อช่วยควบคุมการเคลื่อนไหว
ผู้ป่วยที่มการเคลื่อนไหวของร่างกายโดย
ี
ไม่ตั้งใจมากเกินไป ควรใช้อุปกรณ์ช่วยจับ
ยึด เช่น Papoose board โดยไม่รัดแน่น
จนเกินไป และไม่ยืดแขนขาของผู้ป่วยซึ่ง
ไม่สามารถทำาได้เนื่องจากข้อติด
34. การรักษาทางทันตกรรม
ควรใช้แผ่นยางกันนำ้าลายเพื่อป้องกัน
อันตราย และสะดวกในการรักษา ผู้ป่วย
ไม่สำาลักนำ้าเข้าคอ และช่วยกันลิ้น
ควรใส่ clamps กับแผ่นยางให้
เรียบร้อยก่อนใส่บนตัวฟัน
การถอนฟัน ควรใช้ผ้ากอซรองในขณะ
ทำาการถอน ป้องกันเศษฟันตกเข้าคอ ผู้
ช่วยฯคอยดูดเมือ ทพ. ต้องการ
่
36. การรักษาทางทันตกรรม
ผู้ป่วยที่มโรคพิการซำ้าซ้อน เช่น มี
ี
ปัญญาอ่อนรุนแรง หากมีปัญหาโรค
ในช่องปากมาก
* การดมยาสลบอาจเป็นวิธที่ ี
เหมาะสมกว่า *
การรักษาทางทันตกรรมสำาหรับเด็ก
โดยวิธีดมยาสลบควรเป็นทางเลือก
สุดท้าย หากการปรับพฤติกรรมวิธี
45. บทบาทของผู้ชวยทันตแพทย์
่
สอบถามข้อมูลเบื้องต้นของผู้ปวยเด็ก
่
พิเศษ
รายงานข้อมูลสำาคัญ/ปัญหาของผู้ป่วย-
ผู้ปกครองแก่ทพ.
ช่วยในการจัดการพฤติกรรมและการ
รักษา
ระมัดระวังปัญหาแทรกซ้อนและเตรียม
พร้อมแก้ไขปัญหากรณีฉุกเฉิน
(emergency)
47. การจัดการพฤติกรรมของผู้ปวย
่
ภาวะปัญญาอ่อน
ทันตแพทย์และทีมงานควรมีทัศนคติที่
ดีตอบุคคลภาวะปัญญาอ่อน ไม่ปฏิเสธ
่
การรักษา
ให้ความรักและเอื้ออาทรและใส่ใจ
(Tender love and care)
ซักถามประวัตผู้ป่วย สภาพครอบครัว
ิ
ความสามารถของ ผป.ในการเรียนรู้
การสือภาษา การช่วยเหลือตนเอง เพื่อ
่
เลือกวิธีการจัดการทีเหมาะสม
่
49. การจัดการพฤติกรรมของผูป่วยภาวะ
้
ปัญญาอ่อน
สามารถใช้วิธีการจัดการโดยวิธีการ
ทางจิตวิทยาในเด็กที่มีระดับปัญญาอ่อน
น้อย
Tell- show-do
การเบี่ยงเบนความสนใจ (Distraction)
การให้กำาลังใจ (Reinforcement)
การควบคุมให้อยู่นิ่งในกรณีทผู้ป่วยไม่
ี่
สามารถอยู่นิ่ง(Immobilization in
cases with hyperactive)
50. การจัดการพฤติกรรมของผูป่วยภาวะ
้
ปัญญาอ่อน
Mild sedative +
immobilization ช่วยลดความไม่
อยู่นิ่งและลดความวิตกกังวล
ใช้เวลาสั้นๆ ในการรักษา
ใช้ Mouth prop ช่วยอ้าปากให้
อ้าปากได้นิ่ง ๆ ในขณะทำาการ
รักษา
53. ภาวะแทรกซ้อนในผูป่วยกลุ่มอาการ
้
ดาวน์
จะเป็นโรคหัวใจ 30-40%
มีการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจได้
ง่าย การขับเสมหะทำาได้ไม่ดี มีภาวะการ
อุดตันของทางเดินหายใจชนิดเฉียบพลัน
และเรื้อรัง มี sleep apnea
มีอัตราเสี่ยงสูงของการเกิดมะเร็งเม็ด
เลือดขาว
ระบบกล้ามเนื้อแข็งแรงลดลง
มีการชัก 5-10%
54. ลักษณะของผูป่วยกลุมอาการ
้ ่
ดาวน์
มีระดับสติปญญาตำ่ากว่า 70 mild-
ั
moderate M.R.
พัฒนาการช้า
ปรับตัวช้า
พัฒนาด้านภาษาและการสื่อสารช้า
อย่างชัดเจน
ด้านโภชนาการ แนวโน้มนำ้าหนักเกิน
จากการชอบรับประทาน พวกแป้ง
55. การจัดการพฤติกรรมของผู้ป่วย
กลุ่มอาการดาวน์
ส่วนใหญ่ IQ ไม่ตำ่าเกินไป
อารมณ์ดี ยิ้มง่าย ดูสดชื่น
มีความสามารถในการให้ความร่วมมือสั้น ๆ
สามารถใช้จิตวิทยาในการจัดการ
tell-show-do
การเบี่ยงเบนความสนใจ
การให้กำาลังใจ การชมเชย
74. โรคออทิสติก หรือ ออทิสซึม
เป็นความผิดปกติของพัฒนาการเด็กรูป
แบบหนึง่
ซึ่งมีลักษณะเฉพาะ
ไม่สามารถพัฒนาทักษะทางสังคม
ไม่สามารถพัฒนาทักษะทางภาษา
และการสื่อความหมาย
มีความผิดปกติหรือบกพร่องใน
พฤติกรรม การทำากิจกรรมและความ
77. ความผิดปกติของพฤติกรรม และ
การทำากิจกรรม
ต่อต้านการเปลี่ยนแปลง ต้องการคงสภาพ
เดิม
ทำากิจกรรมซำ้าๆ เป็นแบบแผน
หมกมุนในวัตถุ
่
ไม่มีความยืดหยุ่นในการเล่น ไม่เล่นกับผู้อื่น
มีการเคลื่อนไหวแปลกๆ การกระทำาซำ้าๆ
อย่างไร้จุดหมาย
มีความผิดปกติในการกิน
79. ระดับสติปัญญาของเด็กออทิสติก
n Ornitz & Ritvo (1976) 2/3 ถึง
3/4 จะเป็นปัญญาอ่อน
n Young และคณะ (1989) 75-80 %
ของเด็กออทิสติกเป็นปัญญาอ่อน
n 2/3 มีภาวะต้องพึ่งพิงผู้อื่นตลอดชีวิต
n 1/3 พึ่งพาตนเองได้พอสมควร
n 1-2 % พึ่งพาตนเองได้เต็มที่ เหมือน
คนปกติ
87. การเตรียมเด็กออทิสติกก่อนทีจะมารักษาทา
่
ทันตกรรม
แนะนำาให้เด็กออทิสติกสร้างความคุ้นเคย
กับคลินิกทันตกรรมโดยการติดตามสมาชิก
ของครอบครัวมายังคลินิกทันตกรรม ดีกว่า
ให้เด็กออทิสติกมาพบทันตแพทย์ตาม
ลำาพัง
91. Hyperactive child
หลีกเลี่ยง :
การรอคอยเป็นเวลานาน
เครื่องมือทีมีเสียงดังมาก
่
แสงจ้า
แสงสะท้อนของผิวโลหะ
สิ่งเร้าต่างๆ ทีกระตุ้นเด็ก
่
92. Hyperactive child
ควร :
บรรยากาศเงียบ สงบ
การเคลือนไหวน้อยสุด สิงเร้าน้อ
่ ่
ใช้เวลาสัน ๆ ในการรักษา
้
96. Bäckman B, Pilebro C (1999)
การเรียนการสอนโดยใช้รปภาพ
ู
สอนเด็กออทิสติกให้รู้จักวิธีการแปรง
ฟัน และการรักษาทันตกรรมโดยใช้
รูปภาพเป็นสื่อการสอน ซึ่งเขาพบว่า เด็ก
ออทิสติกจะติดต่อสื่อสารผ่านทางรูปภาพ
ได้ดีกว่าผ่านทางคำาพูด ผลที่ได้คือ เด็กมี
สุขภาพช่องปากทีดีขึ้น และเด็กให้ความ
่
ร่วมมือในการทำาฟันมากกว่าเด็กที่ไม่ได้
รับการสอนด้วยรูปภาพ
97. Visual pedagogy in dentistry for
children with autism
ขึ้นกับความสามารถในการเรียนรู้
เหมาะสำาหรับเด็กออทิสติกที่สามารถสื่อสาร
ได้โดยการดูภาพ
Visual pedagogy เป็นสื่อการสอนเด็กออทิ
สติกในการประกอบกิจวัตรประจำาวัน ใช้ปรับ
พฤติกรรมของเด็กในการดำาเนินชีวิตไปตาม
ตารางกิจกรรมต่างๆ Backman B,Pilebro C.
Visual pedagogy in dentistry for children with autism.
ASDC J Dent Child.1999.
99. Visual pedagogy in dentistry for
children with autism
The dentist
The
operating
room
The lamp
100. Visual pedagogy in dentistry for
children with autism
“Mouth
wide
open”
Instrume
nt and
objects to
be used.
101. Visual pedagogy in dentistry for
children with autism
“Visual pedagogy
is a way of
introducing dentistry
to children with
autism.”
121. การให้ทันตสุขศึกษา
เน้นการทำาความสะอาดช่องปาก
ด้วยการแปรงฟัน
ให้คำาแนะนำาเรื่องการรับประทาน
อาหาร
การให้ฟลูออไรด์เสริม
122. Preventive
management
High caries risks
Oral hygiene instruction แก่ผู้
ปกครอง
o เน้นให้พ่อแม่ตระหนักถึงความสำาคัญในการ
ดูแลสุขภาพช่องปาก
o สอนการแปรงฟันโดยใช้ Scrub technique
แก่ผู้ปกครอง
o เลือกแปรงสีฟันที่มขนาดและสีที่เด็กชอบ
ี
o มีการให้รางวัลและให้กำาลังใจร่วมด้วยใน
ขณะแปรงฟัน
o สอนการใช้ไหมขัดฟัน
o หลีกเลี่ยงสิ่งที่จะหันเหความสนใจของเด็ก
123. Preventive
management
Diet counseling
• แนะนำาอาหารที่มประโยชน์และไม่ก่อให้เกิด
ี
ฟันผุ
• ไม่ใช้ขนมหวานเป็นรางวัลให้เด็ก หรือให้
เพื่อให้เด็กอารมณ์ดี
• งดการทานจุบจิบระหว่างมื้อ
• จำากัดอาหารประเภทแป้งและนำ้าตาล
• วิเคราะห์การบริโภคอาหารของผู้ป่วย และ
ให้คำาแนะนำาที่เหมาะสม
• ติดตามผลการเปลี่ยนแปลงทุก 6 เดือน
124. Preventive
management [Fluoride
•
Fluoride
Professional topical fluoride
varnish]
• Fluoride supplement
• Fluoride toothpaste
Pit & fissure sealant
Injuries prevention
counseling
Regular professional
126. Mouth protector
เด็กออทิสติก :
ไม่รู้จักสิงที่มีอันตราย
่
ไม่มีความรู้สกเจ็บปวด
ึ
มีพฤติกรรมทำาร้ายตัวเอง
135. การจัดการพฤติกรรมเด็กตาบอด
เพิ่มการใช้โสตประสาท:
การเล่านิทาน
การร้องเพลง
เพิ่มการใช้ประสาทสัมผัส
เพิ่มการใช้ประสาทการดมกลิน
่
และการรับรส
138. การบกพร่องทางการได้ยิน
หูตึง 26-90 dB
ได้ยินเสียงบ้าง แต่เสียงต้องดัง
ใช้เครืองขยายเสียงช่วยได้
่
หูหนวก > 90 dB
ไม่สามารถได้ยินเสียงสนทนา
ไม่สามารถใช้เครื่องขยายเสียง
143. การสือสารกับผู้ปวยบกพร่องทางการ
่ ่
ได้ยิน
ในการรักษาทางทันตกรรม
ให้ผู้ปกครองอยู่ช่วยในการสื่อสาร
โดยเฉพาะเด็กเล็ก
ใช้ภาษากายแทนภาษาพูด การยิ้ม
แสดงความเป็นมิตร การปฏิบัตต่อเด็ก
ิ
ด้วยความนุ่มนวล
ใช้ภาพช่วยในการสื่อสาร/อธิบาย
เตรียมกระดาษ ดินสอ สำาหรับเด็กที่
อ่านออกเขียนได้
145. Body language & feeling
การแสดงออกของสีหน้า (Facial
expression)
ท่าทาง (Posture)
การเคลื่อนไหว (Movement)
สังเกตสีหน้าของผูป่วย แสดง
้
อารมณ์ความรู้สึก กลัว วิตกกังวล
เครียด โกรธ พอใจ สงสัย เป็นต้น
147. Thank you for your attention
มาลี อรุณากูร
Malee.aru@mahidol.ac.th
