ความรู้เบื้องต้น

1. บทที่ 1
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการประกันภัย
การประกันภัยเป็นวิธีการโอนความเสี่ยงภัยลักษณะหนึ่ง การประกันภัยเกิดขึ้นมาเป็นเวลา
ช้านานแล้ว มีวัตถุประสงค์เพื่อบรรเทาความเสียหายให้แก่ผู้ประสบภัยในรูปแบบต่าง ๆ เพื่อให้ทรัพย์สิน
ชีวิต ร่างกาย ใกล้เคียงกับความเป็นจริงจากภัยที่บุคคลไม่ต้องการให้เกิดขึ้น ปัจจุบันลักษณะการ
ดารงชีวิตของบุคคลล้วนอยู่บนพื้นฐานของความเสี่ยง ไม่ว่าจะเป็นการดารงชีวิตประจาวันหรือการ
ประกอบอาชีพ ซึ่งหากเกิดภัยอันตรายที่ไม่ได้คาดคิดและเตรียมการณ์ไว้ล่วงหน้า ผลของภัยอันตราย
เหล่านั้นอาจส่งผลกระทบต่อวิถีการดาเนินชีวิตประจาวัน ทรัพย์สิน หรือแม้กระทั่งชีวิตของบุคคลได้
การประกอบธุรกิจก็เช่นเดียวกัน ย่อมเผชิญต่อภัยที่อาจเกิดขึ้นได้เช่นเดียวกัน และหากภัยนั้นมีระดับ
ไม่รุนแรง ผู้ประกอบการหรือเจ้าของธุรกิจสามารถแบกรับภาระไว้เองได้ แต่หากภัยมีระดับรุนแรง
ย่อมส่งผลต่อความมั่นคงของธุรกิจ รวมถึงขวัญและกาลังใจของพนักงานด้วยเช่นกัน ดังนั้นจึงไม่แปลกใจ
ว่าเพราะเหตุใดการประกันภัยจึงได้เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจาวันของเรามากขึ้น ดังจะพบว่า
ประชาชนส่วนใหญ่มีการทาประกันชีวิต ประกันสุขภาพ เพื่อความสะดวก รวดเร็วกรณีเจ็บป่วย หรือ
เสียชีวิต หรือแม้แต่การประกันภัยรถยนต์ ประกันภัยทรัพย์สิน ฯลฯ เนื่องจากการประกันภัยเป็นวิธีการ
ถ่ายโอนความเสี่ยงภัยลักษณะหนึ่ง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อบรรเทาความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่ผู้ประสบภัย
ในรูปแบบต่าง ๆ เพื่อให้ชีวิต ร่างกาย และทรัพย์สินของบุคคลยังคงอยู่ในสภาพใกล้เคียงกับความเป็นจริง
จากภัยซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด
ความหมายของการประกันภัย
มีนักวิชาการจานวนมากได้ให้นิยามความหมายของคาว่า การประกันภัย โดยขอยกมากล่าว
เป็นตัวอย่าง ดังต่อไปนี้
เอกราช หนูแก้ว (2548 : 365) ได้ให้ความหมายของการประกันภัย ว่าหมายถึง วิธีการเฉลี่ย
ความเสียหาย หรือกระจายความเสี่ยงภัยที่เกิดขึ้นแก่บุคคลหนึ่งไปยังอีกบุคคลหนึ่ง เพื่อเป็นการบรรเทา
ความเดือดร้อนของผู้ประสบเคราะห์ภัยให้พ้นจากความเสียหาย วิธีการก็คือ สมาชิกทุกคนที่ประสงค์
จะเข้าร่วมโครงการจะต้องจ่ายเงินจานวนคนละเล็กคนละน้อยที่เรียกกันว่าเบี้ยประกันภัยให้กับ
กองทุนกลาง และเมื่อสมาชิกคนใดคนหนึ่งประสบเคราะห์ภัยก็จะได้รับชดใช้จากกองทุนกลางนั้น โดยมี
บริษัทประกันภัยทาหน้าที่เป็นคนกลางคอยเฉลี่ยความเสียหายให้

2. 2
จารุพร ไวยนันท์ (2552 : 43) ได้ให้ความหมายของการประกันภัยว่าความหมายของการ
ประกันภัยอาจแบ่งได้เป็น 3 ความหมายกว้าง ๆ ดังนี้
1. การร่วมเฉลี่ยความเสี่ยง (Risk Sharing) การประกันภัย หมายถึง สถาบันทางเศรษฐกิจ
และสังคมที่ทาหน้าที่ในการลดภาวะความเสี่ยง (Reduces Risk) โดยการรวมบุคคลที่ต้องเผชิญลักษณะ
ของภัยที่มีลักษณะเหมือน (Homogeneous) หรือคล้ายกันมาร่วมกันเฉลี่ยความเสี่ยง (Risk Sharing)
ผ่านวิธีการประกันภัย โดยที่ภัยดังกล่าวจะต้องเป็นภัยที่สามารถคาดคะเนตามหลักคณิตศาสตร์ได้ล่วงหน้า
จากความหมายดังกล่าว จะเห็นว่า การประกันภัยมีผู้รับประกันทาหน้าที่เป็นคนกลางในการ
รวบรวมเบี้ยประกันภัยจากผู้เอาประกันภัยจานวนมากมารวมไว้เป็นเงินกองกลาง และเมื่อเกิดความ
เสียหายขึ้นแก่ผู้เอาประกันภัยรายใด ผู้รับประกันจะนาเงินกองกลางนั้น จ่ายชดใช้ให้ผู้เอาประกันภัยที่ได้รับ
ความเดือดร้อน ดังนั้น จึงเห็นว่าผู้รับประกันภัยมิใช่ผู้รับความเสี่ยงแทนผู้เอาประกันภัย แต่ผู้เอาประกันภัย
ด้วยกันเองเป็นผู้ร่วมบรรเทาความเสียหายที่เกิดขึ้นโดยการร่วมเฉลี่ยความเสี่ยงภัยโดยมีผู้รับประกันภัย
ทาหน้าที่เป็นคนกลางในการรวบรวมและจัดสรรเงินดังกล่าว
2. เป็นสัญญาระหว่างผู้รับประกันภัยและผู้เอาประกันภัย การประกันภัย ระหว่างบุคคล
ทั้งสองฝ่าย จึงหมายถึง สัญญา (Contract) ระหว่างผู้รับประกันภัยและผู้เอาประกันภัย ตามกฎหมาย
ระหว่างฝ่ายหนึ่งสัญญาว่าจะจ่ายค่าสินไหมทดแทน หากเกิดความเสียหายขึ้นกับบุคคลอีกฝ่ายหนึ่ง
ซึ่งเรียกว่าผู้เอาประกันภัย โดยผู้เอาประกันภัยสัญญาว่าจะจ่ายเงินจานวนหนึ่งซึ่งเรียกว่า “เบี้ยประกันภัย”
เป็นค่าคุ้มครอง (Protection) ความเสียหายที่จะเกิดขึ้นในอนาคตให้แก่ผู้รับประกันภัย
จากความหมายดังกล่าว การประกันภัยจึงเป็นสัญญาระหว่างบุคคล 2 ฝ่าย ฝ่ายหนึ่งคือ
ผู้รับประกันภัย (Insurer) เป็นฝ่ายที่ตกลงจะชดใช้ค่าสินไหมทดแทน หรือชดใช้เงินจานวนหนึ่งให้แก่
คู่สัญญาเมื่อเกิดภัยขึ้น ส่วนอีกฝ่ายหนึ่ง คือ ผู้เอาประกันภัย (Insured) เป็นฝ่ายตกลงที่จะจ่ายค่าเบี้ย
ประกันภัยให้แก่ผู้รับประกันภัย เพื่อซื้อความคุ้มครองความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้น
3. เป็นสถาบันการเงิน สถาบันประกันชีวิตถือเป็นสถาบันทางการเงิน (Financial
Institution) ประเภทหนึ่งที่ทาหน้าที่ระดมเงินออมระยะยาว (Long Term Saving) ในรูปของเบี้ย
ประกัน (Premium) โดยนาค่าเบี้ยประกันชีวิตหรือเบี้ยประกันภัยที่ได้รับล่วงหน้าไปลงทุนหาผลประโยชน์
ในตลาดเงินต่อไป
เมธา สุพงษ์ (2554 : 9) ได้ให้ความหมายของการประกันภัยไว้ว่า หมายถึง การที่บุคคลฝ่าย
หนึ่งทาหน้าที่เป็นหลักประกันแก่บุคคลอีกฝ่ายหนึ่ง โดยสัญญาว่าเขาจะไม่ต้องรับความเดือดร้อนจากภัย
ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต ซึ่งก่อให้เกิดความสูญเสียหรือเสียหายแก่ชีวิตหรือทรัพย์สินของเขา โดยฝ่ายผู้ให้
หลักประกันจะจ่ายเงินชดใช้ให้ตามจานวนและเงื่อนไขที่ตกลงกันไว้หรือาจทาให้ทรัพย์สินที่เอาประกันภัย

3. 3
ไว้นั้นกลับสู่สภาพดี หรือใกล้เคียงของเดิม โดยผู้ให้หลักประกันจะได้รับเงินตอบแทนจากอีกฝ่ายหนึ่งตาม
จานวนที่ตกลงกันไว้
Crane (1984 : 9) ให้ความหมายของการประกันภัยไว้ว่า หมายถึง ระบบการจัดการความ
เสี่ยงภัยโดยรวบรวมความสูญเสียที่เกิดขึ้นทั้งหลาย โดยค่าของความสูญเสียจะมาเฉลี่ยกันไปในระหว่าง
ผู้เข้าร่วมความเสี่ยงภัยทั้งหมด
Dorfman (1991 : 2) ให้ความหมายของการประกันภัยว่า หมายถึง เป็นการจัดการทาง
การเงิน ซึ่งจะแจกจ่ายค่าของความสูญเสียที่ไม่ได้คาดหวังไว้อีกครั้งหนึ่ง การประกันภัยจะเกี่ยวข้องกับ
การโอนความสูญเสียต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมาไว้กองทุน ซึ่งเงินกองทุนนี้จะเฉลี่ยให้กับสมาชิกคนใดคนหนึ่งที่
ประสบความสูญเสียที่เกิดขึ้นนั้น
ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 861 บัญญัติว่า “อันว่าสัญญาประกันภัยนั้น
คือ สัญญาซึ่งบุคคลหนึ่งตกลงจะชดใช้ค่าสินไหมทดแทน หรือใช้เงินจานวนหนึ่งให้ในกรณีวินาศภัย
หากมีขึ้น หรือในเหตุอย่างอื่นในอนาคต ดังได้ระบุไว้ในสัญญาและในการนี้ บุคคลอีกคนหนึ่งตกลง จะส่ง
เงินซึ่งเรียกว่า “เบี้ยประกันภัย” (พรศิริ แสงสุวรรณ, 2549 )
จากความหมายดังกล่าวข้างต้นสามารถสรุปได้ว่า การประกันภัย หมายถึง การสัญญาว่าถ้าภัย
เกิดขึ้นและมีความเสียหายเกิดขึ้นด้วยนั้น ผู้เอาประกันภัยไม่ต้องเผชิญหรือรับภาระความเสียหาย
แต่เพียงผู้เดียว ผู้รับประกันภัยจะชดใช้ค่าเสียหายให้ตามสัญญาประกันภัยที่ได้ทากันไว้
ตัวอย่าง นายกบ ทาประกันภัยรถยนต์ไว้ ซึ่งไม่ได้หมายความว่ารถยนต์ของนายกบ จะไม่เกิด
อุบัติเหตุหรือเกิดความเสียหาย การทาประกันภัยรถยนต์ของนายกบ เป็นหลักประกันว่าหากรถยนต์ของ
นายกบ ประสบอุบัติเหตุเกิดความเสียหายตามเงื่อนไขที่ตกลงตามสัญญาประกันภัยเมื่อใด นายกบ
ไม่ต้องเป็นผู้รับภาระความเสียหายที่เกิดขึ้นนั้นแต่เพียงผู้เดียว ผู้รับประกันภัยจะเข้ามาชดใช้ค่าเสียหาย
ที่เกิดขึ้น
ความเป็นมาของการประกันภัย
สาหรับประวัติความเป็นมาของการประกันภัย สามารถอธิบายได้เป็น 2 ส่วน ได้แก่ ประวัติ
ความเป็นมาของการประกันภัยของโลก และประวัติความเป็นมาของการประกันภัยในประเทศไทย
1. ประวัติความเป็นมาของการประกันภัยของโลก
ตามปรากฏในพระคัมภีร์ไบเบิลเกี่ยวกับโจเซฟและความอดอยากในประเทศอียิปต์ ซึ่งถือว่า
เป็นที่มีของการประกันภัยอันดับต้น ๆ เท่าที่ถูกบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ เล่ากันว่าคืนวันหนึ่งฟาโรห์ทรง

4. 4
พระสุบินว่า มีวัวอ้วนเจ็ดตัวกาลังถูกวัวผอมเจ็ดตัวกัดกิน โจเซฟทานายฝันว่าประเทศอียิปต์จะมีพืชพันธุ์
ธัญญาหารอุดมสมบูรณ์เป็นเวลาเจ็ดปี และต่อจากนั้นจะเกิดความแห้งแล้ว ประชาชนจะอดอยากปาก
แห้งอีกเป็นเวลาเจ็ดปี ดังนั้นจึงได้ทูลเสนอต่อกษัตริย์ฟาโรห์ให้สะสมธัญญาหารในปีที่สมบูรณ์เอาไว้
สาหรับเลี้ยงประชาชนในปีที่ข้าวยากหมากแพง วิธีนี้เรียกได้ว่าเป็นหลักประกันภัยพื้นฐาน กล่าวคือ มีการ
เก็บออมตั้งแต่วันนี้เพื่อไว้ใช้ในอนาคตซึ่งหาความแน่นอนไม่ได้
ต่อมาเมื่อประมาณ 5,000 ปีก่อนคริสตกาล โดยเริ่มต้นจากการที่ชาวบาบิโลเนียน (Babylonian)
แห่งลุ่มแม่น้ายูเฟรติส ได้มีการพัฒนาการค้าและอุตสาหกรรมการผลิตสินค้าเพื่อส่งไปขายยังต่างเมือง
ซึ่งอาศัยแรงงานจากทาสหรือบริวารในยุคนั้นเพื่อขนส่งสินค้าหรือวัตถุดิบจากเมืองหนึ่งไปยังอีกเมืองหนึ่ง
ซึ่งบรรดาทาสหรือบริวารเหล่านั้นจะต้องปฏิบัติงานตามคาสั่งของเจ้านายอย่างเคร่งครัด ต่อมาได้มีการ
มอบหมายให้บุคคลอื่นทาหน้าที่ในการขนส่งสินค้า หรือวัตถุดิบไปจาหน่ายยังต่างเมืองแทน และได้เรียก
บุคคลเหล่านี้ว่าพ่อค้าเร่ (Traveling Salesman) ดังนั้นเพื่อเป็นหลักประกันว่าพ่อค้าเร่จะไม่คดโกง
เจ้าของสินค้า พ่อค้าเร่จะต้องมอบทรัพย์สิน ภรรยา และบุตรไว้กับเจ้าของสินค้าเพื่อเป็นหลักประกันโดย
มีสัญญาว่า เมื่อเดินทางกลับจากการขายสินค้าแล้วพ่อค้าเร่จะต้องแบ่งกาไรให้กับเจ้าของสินค้าครึ่งหนึ่ง
หากพ่อค้าเร่หนีหรือถูกโจรปล้นเอาสินค้าไปหมด บรรดาทรัพย์สิน ภรรยา และบุตรของพ่อค้าเร่จะต้อง
ตกเป็นทาสของเจ้าของสินค้า และด้วยเงื่อนไขนี้เองทาให้บรรดาพ่อค้าเร่เกิดความไม่พอใจและไม่ยอมรับ
เงื่อนไข จนในที่สุดจึงต้องตกลงเงื่อนไขร่วมกันใหม่ว่า หากการสูญเสียสินค้าเกิดขึ้นโดยมิใช่ความผิดของ
พ่อค้าเร่หรือพ่อค้าเร่มิได้เพิกเฉยต่อการป้องกันรักษาสินค้าอย่างเต็มที่แล้ว ให้ถือว่าพ่อค้าเร่ไม่มีความผิด
เจ้าของสินค้าจะยึดเอาทรัพย์สิน ภรรยา และบุตรของพ่อค้าเร่ไม่ได้ ต่อมาข้อตกลงนี้จึงได้เป็นที่ยอมรับ
และใช้กันมาอย่างแพร่หลายในกลุ่มผู้ค้าขายสมัยนั้น ซึ่งถือได้ว่าข้อตกลงดังกล่าวเป็นการเริ่มต้นของการ
ประกันภัยในสมัยโบราณ
ยุคต่อมาชาวกรีกได้พัฒนาแนวความคิดของชาวบาบิโลเนียนมาประยุกต์ใช้กับกิจการ
เดินเรือของตน ซึ่งเรียกแนวคิดนี้ว่าสัญญาบอตตอมรี่ (Bottomry) เป็นสัญญาที่เจ้าของเรือ ผู้ต้องการ
จะส่งสินค้าไปขายยังอีกเมืองหนึ่งซึ่งอยู่ห่างไกลจาเป็นต้องกู้เงินจากนายทุนเงินกู้เพื่อนาเงินไปเป็นทุน
ในการค้าขาย เจ้าของเรือที่มีเรือเป็นของตนเองสามารถนาเอาเรือของตนมาเป็นหลักประกันเงินกู้ โดยมี
เงื่อนไขว่าถ้าเรือสินค้ากลับมาจากการขายสินค้าแล้วจะต้องชดใช้เงินที่กู้ไปทั้งหมด หากบิดพลิ้วนายทุน
เงินกู้จะยึดเรือนั้นเพื่อชดใช้หนี้เงินกู้ หากเรือสินค้าลาดังกล่าวประสบภัยระหว่างทางหรือไม่สามารถ
กลับมายังเมืองท่าต้นทางได้เจ้าหนี้ก็ไม่สามารถมาเรียกร้องให้ชดใช้หนี้สินได้ กรณีผู้กู้ไม่ได้เป็นเจ้าของ
เรือมีแต่สินค้าที่ส่งไปขายหรือผู้ที่ต้องการจะซื้อสินค้ากลับมาผู้กู้จะเอาสินค้าเหล่านั้นเป็นหลักประกัน
สาหรับเงินกู้ได้เช่นเดียวกัน ซึ่งสัญญาเงินกู้ที่มีสินค้าเป็นประกันเรียกว่าสัญญาเรสปอนเดนเทีย

5. 5
(Respondentia) จึงถือว่าการประกันภัยทางทะเลได้เริ่มต้นขึ้นในช่วงเวลานี้ ประกอบกับได้มีการจัดตั้ง
สถาบันการประกันภัยทางทะเลขึ้นในกรุงเอเธนส์ ในสมัยนั้นการประกันภัยมาจากระบบการค้าขายที่
ต้องส่งสินค้าจากเมืองหนึ่งไปขายยังเมืองที่อยู่ห่างไกลออกไปซึ่งทาให้เกิดความเสี่ยงภัยเป็นอันมาก
สินค้าอาจไปไม่ถึงปลายทางด้วยสาเหตุที่ไม่สามารถคาดการณ์ล่วงหน้าได้ เหล่าพ่อค้าจึงจาเป็นต้อง
แสวงหาหลักประกัน (Guarantee) ไว้ชดเชยความเสียหายเมื่อเกิดภัยขึ้น การหาหลักประกันดังกล่าวแม้
จะไม่ใช้หลักเกณฑ์ของการประกันภัยที่ใช้อยู่ในปัจจุบันก็ตาม แต่ก็ได้แสดงให้เห็นว่ามนุษย์มีแนวความคิด
ที่จะหาทรัพย์สินอันหนึ่งอันใดมาชดเชยความเสียหาย (Indentified) ที่เกิดขึ้นกับตน แต่หลักประกันภัย
ที่แท้จริงคือการกระจายความเสี่ยงภัยจากบุคคลหนึ่งไปยังบุคคลอื่นอีกหลายคน ถือเป็นการกระจาย
ความเสี่ยง
สาหรับแนวคิดการประกันภัยของพ่อค้าชาวจีนเริ่มขึ้น เมื่อประมาณ 3,000 ปีก่อน
คริสตกาล โดยชาวจีนที่อาศัยแม่น้าแยงซีเกียงเป็นเส้นทางในการขนส่งสินค้าเพื่อไปขายยังเมืองท่าต่าง ๆ
และมีความเสี่ยงต่อภัยธรรมชาติ เช่น ลมพายุ ฝนตกหนัก กระแสน้าที่ไหลเชี่ยว เป็นต้น พ่อค้าชาวจีน
เกรงว่าอาจเกิดความเสียหายขึ้นกับสินค้าระหว่างการขนส่งจึงได้นาสินค้าที่จะขนส่งเพื่อไปจาหน่ายแบ่ง
ลงเรือหลาย ๆ ลา ซึ่งมีความคิดว่าหากเรือลาใดประสบภัยพิบัติจมลง พ่อค้าก็ยังเหลือสินค้าในเรือลาอื่น
ส่งไปถึงปลายทางได้ วิธีการนี้ถือเป็นการกระจายโอกาสที่จะเกิดความเสียหายออกไป ต่อมาเมื่อ 200 ปี
ก่อนคริสตกาล ชาวโรมันใช้วิธีการลงทุนซื้อเรือเพื่อขนสินค้าไปขายยังเมืองท่าต่าง ๆ กล่าวคือ พ่อค้าชาวโรมัน
จะไม่ซื้อเรือทั้งลามาเป็นเจ้าของเพียงรายเดียว หากแต่จะชักชวนผู้อื่นมาร่วมลงทุน พ่อค้าแต่ละคน
จะเป็นเจ้าของเรือแต่ละลา หากเรือลาใดเสียหายไปก็ยังมีเรือลาอื่นเหลืออยู่ไม่สูญเสียทั้งหมด จึงไม่ทาให้
กิจการของเหล่าพ่อค้านั้นต้องหยุดชะงักหรือล้มละลาย หลักการเช่นนี้เป็นการกระจายความเสี่ยงภัย
ที่คล้ายกับการประกันภัยในปัจจุบัน
ประวัติการประกันภัยในทวีปยุโรป เมื่อประมาณ 2,000 ปี ที่ผ่านมาได้อาศัยทะเลเมดิเตอร์-
เรเนียนเป็นเส้นทางการค้าขายที่สาคัญที่สุดโดยเฉพาะประเทศริมฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียนด้านตะวันออก
ซึ่งนับว่าเป็นศูนย์กลางกิจการค้าของยุโรปในขณะนั้น พ่อค้าชาวยุโรปได้ส่งสินค้าไปขายยังต่างเมือง
โดยใช้การเดินทางทั้งทางบกและทางทะเล สาหรับการเดินทางติดต่อค้าขายทางทะเลมีค่าใช้จ่าย
น้อยกว่าทางบก เนื่องจากการขนส่งสินค้าทางบกต้องอาศัยกาลังคนจานวนมากในการคุ้มกันทรัพย์สิน
และลาเลียงสินค้าไปเป็นกองคาราวาน จึงมีค่าใช้จ่ายในส่วนที่เป็นค่าจ้างแรงงานในการเดินทางแต่ละเที่ยว
ค่อนข้างสูง การขนส่งทางทะเลถึงแม้จะมีค่าใช้จ่ายน้อยแต่ก็เต็มไปด้วยภัยพิบัตินานัปการ เช่น
ภัยธรรมชาติซึ่งเกิดจากคลื่นลม พายุ ฟ้าผ่า และโจรสลัด เป็นต้น การขนส่งสินค้าทางเรือในสมัยนั้นยังใช้
เรือใบขนาดเล็กเป็นพาหนะซึ่งมีความเสี่ยงภัยสูง ดังนั้น จึงเรียกการขนส่งสินค้าทางเรือว่าเป็นการ

6. 6
เสี่ยงภัยทางทะเล (Marine Adventure) เมื่อเกิดภัยขึ้นพ่อค้าที่ทาการค้าขายโดยวิธีการขนส่งสินค้า
ทางทะเลแทบสิ้นเนื้อประดาตัว ด้วยสาเหตุแห่งการเสี่ยงภัยทางทะเลดังกล่าวจึงเกิดระบบการกู้ยืมเงิน
เพื่อจัดหาสินค้าและพาหนะสาหรับขนส่งสินค้าไปขายยังเมืองต่าง ๆ โดยใช้สินค้าหรือเรือที่เป็นพาหนะ
ในการขนส่งเป็นหลักประกันเงินกู้ หากเรือขนส่งสินค้าเดินทางกลับมาอย่างปลอดภัย นายทุนที่ให้กู้ยืมเงิน
ก็จะได้เงินกู้คืนพร้อมด้วยส่วนแบ่งที่เป็นผลกาไรของจานวนเงินกู้ กรณีที่เรือประสบภัยพิบัติสูญเสีย
ทั้งชีวิตของผู้กู้และสินค้า นายทุนเงินกู้ไม่สามารถเรียกร้องให้ชดใช้หนี้เงินกู้ดังกล่าว
ในคริสต์ศตวรรษที่ 12 ชาวลอมบาร์ด (The Lombards) ประเทศอิตาลีได้อพยพมาตั้งถิ่น
ฐานในกรุงลอนดอนได้นาระบบเงินกู้ของชาวกรีกโบราณ ซึ่งมีตัวเรือและสินค้าเป็นหลักทรัพย์ในการ
ค้าประกันมาใช้ในการกู้เงินที่มีเรือเป็นหลักทรัพย์ค้าประกัน เรียกว่าสัญญาบอตตอมรี่ (Bottomry Bond)
และเรียกสัญญาเงินกู้ที่เอาสินค้ามาค้าประกันว่าสัญญาเรสปอนเดนเทีย (Respon-Dentia Bond)
กลุ่มพ่อค้าชาวลอมบาร์ดได้คิดระบบกระจายความเสี่ยงภัยที่อาจเกิดขึ้นจากการขนส่งสินค้าทางทะเล
โดยจะไม่ให้เงินกู้ในลักษณะการจัดหาเรือและซื้อสินค้า แต่จะจ่ายเงินให้เมื่อเกิดภัยพิบัติทางทะเล
แล้วทาให้เกิดความเสียหายกับตัวเรือและสินค้าที่ขนส่งกับเจ้าของเรือและสินค้า แทนวิธีการเรียกเก็บ
ค่าธรรมเนียมหรือเบี้ยประกันภัย (Premium) จากเจ้าของเรือหรือสินค้าซึ่งเป็นการกระจายความเสี่ยง
และเป็นจุดเริ่มต้นของการทาประกันภัยขนส่งทางทะเล ตามประวัติศาสตร์การประกันภัยขนส่งทางทะเล
มีความเจริญรุ่งเรืองอย่างรวดเร็ว ในประเทศอังกฤษราวศตวรรษที่ 17 เนื่องมาจากในสมัยนั้นประเทศ
อังกฤษ มีการค้าขายทางทะเลมากกว่าประเทศอื่นใดทวีปในยุโรป ทาให้เกิดแนวความคิดเกี่ยวกับการ
กระจายความเสี่ยงจากภัยทางทะเลมากขึ้น การประกันภัยทางเรือและสินค้าในกรุงลอนดอนจึงมีพ่อค้า
ผู้มีความประสงค์เข้ารับเสี่ยงภัย ในการเดินทางหรือขนส่งเพื่อหวังจะได้รับค่าธรรมเนียมตอบแทน กิจการค้า
หลายประเภทมีการติดต่อค้าขายระหว่างพ่อค้าซึ่งมีการพบปะพูดคุยในเรื่องของกิจการค้าภายในร้าน
กาแฟต่าง ๆ ในกรุงลอนดอนด้วยเหตุนี้เองธุรกิจประกันภัยจึงเป็นอีกธุรกิจหนึ่งที่มีการติดต่อเจรจา
เอาประกันภัยและรับประกันภัย บรรดาร้านกาแฟเหล่านั้นมีร้านกาแฟแห่งหนึ่งตั้งอยู่ริมแม่น้าเทมส์
มีเจ้าของชื่อ นายเอ็ดเวิด ลอยด์ (Edward Lolyd) เป็นร้านกาแฟที่มีพ่อค้ามาพบปะและเจรจาการค้า
ในร้านกาแฟร้านนี้เป็นจานวนมาก ส่วนมากเป็นเจ้าของเรือและเจ้าของสินค้าที่ทาการขนส่งสินค้าโดยใช้
เรือเป็นพาหนะ รวมทั้งพ่อค้าอื่นที่มีผลประโยชน์เกี่ยวข้องกับการเสี่ยงภัยทางทะเล เช่น เจ้าของเงินกู้
นายธนาคาร นายหน้าซื้อขายสินค้า ฯลฯ นายเอ็ดเวิด ลอยด์ ได้ช่วยเหลือและส่งเสริมพ่อค้าหรือผู้รับ
ประกันภัย (Underwriters) ลงลายมือชื่อลงบนส่วนล่างของสัญญาประกันภัยเพื่อให้สัญญาประกันภัย
เหล่านั้นมีผู้รับประกันภัยเสี่ยงภัยจนครบจานวนเงินเมื่อเอาประกันภัย นายเอ็ดเวิด ลอยด์ ได้จัดหาข่าว
เกี่ยวกับการเดินเรือ สถิติของเรือแต่ละลาและความสามารถของเรือรวมทั้งกัปตันและลูกเรือที่ได้ผ่าน

7. 7
การผจญภัยในการเดินเรือตามเส้นทางต่าง ๆ มาเสนอพ่อค้าและผู้รับประกันภัยในปี ค.ศ.1696 นายเอ็ด
เวิด ลอยด์ ได้จัดพิมพ์ใบปลิวที่เรียกว่า Lloyd’s News ซึ่งต่อมาได้ถูกรัฐบาลอังกฤษสั่งห้ามตีพิมพ์
ช่วงเวลาต่อมาได้มีการออกหนังสือพิมพ์รายวันชื่อ Lloyd’s List ซึ่งหนังสือพิมพ์ฉบับนี้ถือว่าเป็น
หนังสือพิมพ์ที่เก่าแก่ที่สุดในกรุงลอนดอน และปัจจุบันก็ยังคงมีการตีพิมพ์เพื่อจาหน่าย ปี ค.ศ.1769
ร้านกาแฟของนายเอ็ดเวิด ลอยด์ ได้ย้ายมาตั้งที่ใหม่โดยใช้ชื่อว่า New Lloyd’s Coffee House ที่
Pope’s Head Alley ต่อมาปีค.ศ.1771 มีการก่อตั้งคณะกรรมการของนายลอยด์ขึ้นเพื่อบริหารธุรกิจ
ประกันภัย ในปี ค.ศ.1774 ได้ย้ายที่ทาการแห่งใหม่ Royal Exchange ในกรุงลอนดอน และได้ใช้ชื่อ
อย่างเป็นทางการว่า Lloyd’s Insurance การดาเนินธุรกิจเป็นไปตามกฎหมายซึ่งต้องผ่านความเห็นชอบ
ของรัฐสภาอังกฤษ ปี ค.ศ.1871 Lloyd’s Insurance ตั้งอยู่ ณ ศูนย์กลางของธุรกิจประกันภัยบนถนน
Line Street มีสมาชิกรับประกันภัยในนามของลอยด์ประมาณ 18,500 คน การรับประกันภัยกระทา
โดยกลุ่มผู้รับประกันภัย (Syndicate) และกลุ่มผู้รับประกันภัยเหล่านี้เรียกว่า Underwriter ซึ่งมีสิทธิ
ลงลายมือชื่อรับประกันในนามของกลุ่มผู้รับประกันภัย โดยแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มได้แก่ กลุ่มผู้รับ
ประกันภัยทางทะเล (Marine) และกลุ่มรับประกันภัยอื่นนอกจากภัยทางทะเล (Non Marine) Lloyd’s
Insurance ถือว่าเป็นธุรกิจประกันภัยที่เก่าแก่และใหญ่ที่สุดในโลกจนถึงปัจจุบัน
2. ประวัติความเป็นมาของการประกันภัยในประเทศไทย
สาหรับการประกันภัยเริ่มเข้ามามีบทบาทในประเทศไทยตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ขณะนั้น
ประเทศไทยทาการติดต่อค้าขายกับชาวต่างชาติจึงเริ่มมีการประกันภัยเกิดขึ้นบ้างแล้ว โดยเฉพาะการ
ประกันภัยทางทะเลและขนส่ง แต่เป็นกรณีที่ชาวต่างชาติรับทาการประกันภัยเอง ต่อมาในสมัยกรุง
รัตนโกสินทร์ประมาณปี พ.ศ.2368 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ได้ทรง
สั่งซื้อเครื่องพิมพ์จากประเทศอังกฤษ และทรงเกรงว่าจะเกิดความเสียหายขึ้นระหว่างการขนส่ง จึงทรงมี
พระราชดารัสรับสั่งให้เอาประกันภัยเครื่องพิมพ์ดังกล่าวระหว่างการขนส่งในนามของพระองค์เอง แสดง
ว่าการประกันภัยนั้นเริ่มแผ่เข้ามาถึงประเทศไทยแล้ว และอาจกล่าวได้ว่าประเทศไทยรู้จักวิธีการ
ประกันภัยหรือการประกันภัยการขนส่งสินค้า ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 ส่วนการจะนับว่าการประกันภัย
เกิดขึ้นในประเทศไทยโดยตรงนั้นเริ่มขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 กล่าวคือ ชาวฝรั่งเศสได้เข้ามาตั้งห้างค้าขาย
ในประเทศไทยมากขึ้น ห้างฝรั่งเศสเหล่านี้บางห้างเป็นตัวแทนของบริษัทประกันภัยต่างประเทศด้วย
เท่าที่ปรากฏมีดังนี้ (ปี พ.ศ.2399) ห้างบอเนียว เป็นตัวแทนของ Netherlands India Sea and Fire
Insurance Company รับประกันภัยทางทะเล และอัคคีภัยกับเป็นตัวแทนของ North China Insurance
Company ห้างสก๊อต เป็นตัวแทนของ Ocean Marine Insurance Company ปี พ.ศ.2401 ห้าง

8. 8
บิกเกนแบ็ก เป็นตัวแทนของ Colonial Sea and Fire Insurance Company ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5
คณะทูตจากประเทศอังกฤษได้ขอพระบรมราชานุญาตให้ บริษัท อิ๊สเอเชียติก จากัด ซึ่งเป็นกิจการ
ประกันภัยของชาวอังกฤษ เข้ามาดาเนินกิจการรับประกันชีวิตของประชาชนชาวไทย และชาวต่างประเทศ
ที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยในฐานะตัวแทนของบริษัท เอควิตาเบิลประกันภัย แห่งกรุงลอนดอน
ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงมีพระบรมราชานุญาต โดยมีสมเด็จพระยาบรม
มหาศรีสุริยวงศ์เป็นผู้ถือกรมธรรม์เป็นคนแรก หลังจากนั้นธุรกิจประกันชีวิตก็ไม่ประสบผลสาเร็จเพราะ
กรมธรรม์ต้องส่งมาจากประเทศอังกฤษ และคนไทยยังไม่มีความสนใจธุรกิจประกันชีวิตทาให้ธุรกิจต้อง
หยุดชะงักไปในปลายรัชกาลที่ 5 อย่างไรก็ตามในสมัยรัชกาลที่ 5 นั้น กิจการประกันภัยในด้านที่ไม่ใช่
ประกันชีวิตก็ยังคงดาเนินอยู่ ห้างของชาวต่างชาติที่ตั้งในประเทศไทยส่วนมากเป็นตัวแทนของบริษัท
รับประกันภัยจากต่างประเทศ และนอกจากการรับประกันภัยทางทะเลและอัคคีภัยแล้ว การประกันชีวิต
และการประกันภัยรถยนต์ก็เข้ามามีบทบาทในระยะเวลาต่อมา กฎหมายฉบับแรกที่เกี่ยวข้องกับการ
ประกันภัย ที่มีหลักฐานปรากฏให้เห็นอย่างชัดเจนคือบทบัญญัติเกี่ยวกับการประกันภัย พระราชบัญญัติ
ลักษณะเข้าหุ้นส่วนและบริษัท ร.ศ.130 (พ.ศ.2454) มาตรา 115 บัญญัติไว้ว่า “บริษัทเดินรถไฟ
รถราง บริษัทรับประกันต่าง ๆ บริษัททาการคลังเงินเหล่านี้ท่านห้ามมิให้ตั้งขึ้นนอกจากได้รับพระบรม
ราชานุญาต” ต่อมาในปี พ.ศ.2467 ได้มีการบัญญัติประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ขึ้นมีบรรพ 3
ลักษณะ 20 เป็นเรื่องการประกันภัยรวมอยู่ด้วยเป็นการรับรู้ข้อตกลงในเรื่องประกันภัยว่าเป็นสัญญาที่
ผูกพันชอบด้วยกฎหมายและได้มีบทบัญญัติลักษณะห้างหุ้นส่วนบริษัท มาตรา 1014 ไว้ว่า ห้ามมิให้ตั้ง
ห้างหุ้นส่วนบริษัทเพื่อทาการประกันภัยขึ้นเว้นแต่จะได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตเป็นพิเศษ
ซึ่งเท่ากับว่าเป็นการเริ่มควบคุมการก่อตั้งบริษัทประกันภัยไม่ให้ตั้งโดยเสรี แต่ยังมิได้ควบคุมการดาเนิน
กิจการโดยตรง ชาวต่างประเทศในขณะนั้นได้ติดต่อขออนุญาตประกอบธุรกิจประกันภัยกับกระทรวง
พาณิชย์และคมนาคม แต่ทางกระทรวงพาณิชย์และกระทรวงคมนาคมยังไม่พร้อมที่จะรับการจดทะเบียน
ประกอบธุรกิจประกันภัยในทันที เนื่องจากพบว่าการประกันภัยเป็นธุรกิจที่ต้องดาเนินโดยมีส่วนเกี่ยวพัน
ถึงสาธารณชนในด้านความผาสุก และความปลอดภัยของประชาชนจึงได้มีการกาหนดธุรกิจประกันภัยไว้
ในกฎหมายที่ว่าด้วยความผาสุกและปลอดภัยแห่งสาธารณชนทั้งจาเป็นต้องกาหนดระเบียบการปฏิบัติใน
การควบคุมธุรกิจให้มีมาตรฐานและปลอดภัยด้วยสาหรับประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์บรรพ 3 ปี
พ.ศ.2467 ดังกล่าวข้างต้นได้ถูกยกเลิกและใช้บทบัญญัติบรรพ 3 ที่ได้ตรวจชาระใหม่ ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน
2472 ซึ่งบรรพ 3 ที่ตรวจชาระใหม่ มีบทบัญญัติลักษณะ 20 ว่าด้วยการประกันภัยตั้งแต่มาตรา 861 ถึง
มาตรา 897 และมีผลบังคับใช้อยู่ในปัจจุบัน

9. 9
สาระสาคัญของการประกันภัย
การประกันภัย มีการจัดทาขึ้นในลักษณะของสัญญาประกันภัย เป็นการตกลงร่วมกันระหว่าง
ของบุคคล 2 ฝ่าย คือ ผู้รับประกันภัย (บริษัทประกันภัย) กับผู้เอาประกันภัย (ลูกค้า) โดยการออกเอกสาร
สัญญาซึ่งผู้รับประกันภัยตกลงว่าจะชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้หากเกิดภัยอันตรายแก่คู่สัญญา เรียกว่า
ผู้เอาประกันภัย โดยผู้เอาประกันภัยมีหน้าที่ชาระเงินจานวนหนึ่งให้แก่ผู้รับประกันภัยตามระยะเวลา
ที่ได้ตกลงร่วมกัน เงินที่ผู้เอาประกันภัยชาระแก่ผู้รับประกันภัย เรียกว่า “เบี้ยประกันภัย” (Premium)
แสดงข้อตกลงของสัญญาให้ไว้เป็นหลักฐาน เอกสารสัญญาจะต้องมีเนื้อความที่มีการตกลงทาสัญญากันไว้
เอกสารนี้เรียกว่า “กรมธรรม์ประกันภัย”
การประกันภัยในประเทศไทยแบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ การประกันชีวิต (Life
Insurance) และการประกันวินาศภัย (Non-Life Insurance) ในทางวิชาการมักจะแบ่งการประกันภัย
ออกเป็น 3 ประเภท ดังต่อไปนี้ (ธานี วรภัทร์, 2548 : 33)
1. การประกันภัยบุคคล อาจได้แก่ การประกันชีวิต การประกันอุบัติเหตุ การประกันสุขภาพ
2. การประกันทรัพย์สิน อาจได้แก่ การประกันอัคคีภัย การประกันภัยทางทะเลและขนส่ง
การประกันภัยรถยนต์ การประกันภัยเบ็ดเตล็ด
3. การประกันภัยความรับผิด หมายถึง ความรับผิดของบุคคลหนึ่งต่อบุคคลอื่นที่ได้รับความ
เสียหายจากผลการกระทาของตน อาจได้แก่ ความรับผิดต่อบุคคล ความรับผิดชอบของผู้ประกอบอาชีพ
เฉพาะ ความรับผิดของธุรกิจ
จากที่ได้กล่าวมาแล้วนั้น สามารถอธิบายเป็นแผนภูมิได้ดังต่อไปนี้
ภาพที่ 1.1 แผนภูมิการประกันภัย
ที่มา : ธานี วรภัทร์, 2548 : 33.
การประกันภัย
การประกันบุคคล การประกันทรัพย์สิน การประกันความรับผิด
-ประกันชีวิต
-ประกันอุบัติเหตุ
-ประกันสุขภาพ
-ประกันอัคคีภัย
-ประกันภัยทางทะเล
และขนส่ง
-ประกันภัยรถยนต์
-ประกันภัยเบ็ดเตล็ด
-ความรับผิดส่วนบุคคล
-ความรับผิดของผู้
ประกอบวิชาชีพต่าง ๆ
-ความรับผิดจากการ
ประกอบธุรกิจ

10. 10
ผู้เกี่ยวข้องกับสัญญาประกันภัย
เมื่อมีการตกลงทาประกันภัยแล้ว มีผู้เกี่ยวข้องกับสัญญาประกันภัยอยู่ 3 ฝ่าย ได้แก่
1. ผู้รับประกันภัย (Insurer) หมายถึง คู่สัญญาฝ่ายซึ่งตกลงจะชดใช้ค่าสินไหมทดแทน หรือ
ชดใช้เงินจานวนหนึ่งให้แก่ผู้ได้รับความเสียหายจากภัยที่เกิดขึ้น ซึ่งได้แก่ บริษัทประกันชีวิต ที่ได้รับ
ใบอนุญาตประกอบธุรกิจประกันชีวิต รวมถึงสาขาของบริษัทประกันชีวิตต่างประเทศ ที่ได้รับใบอนุญาต
ประกอบธุรกิจประกันชีวิตในราชอาณาจักร ตามพระราชบัญญัติประกันชีวิต พ.ศ.2535 และที่แก้ไข
เพิ่มเติม และบริษัทประกันวินาศภัยที่ได้รับใบอนุญาตประกอบธุรกิจประกันวินาศภัย รวมถึงสาขาของ
บริษัทประกันวินาศภัยต่างประเทศ ที่ได้รับใบอนุญาตประกอบธุรกิจประกันวินาศภัยในราชอาณาจักร
ตามพระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ.2535 และที่แก้ไขเพิ่มเติม
2. ผู้เอาประกันภัย (Insured) หมายถึง คู่สัญญาฝ่ายซึ่งตกลงจะส่งเบี้ยประกันภัยให้แก่ผู้รับ
ประกันภัยจนกระทั่งครบกาหนดตามที่ตกลงกันไว้ในสัญญาการประกัน ผู้เอาประกันภัยเป็นบุคคล
ธรรมดาหรือนิติบุคคลก็ได้
3. ผู้รับผลประโยชน์ (Beneficiary) หมายถึง บุคคลผู้ถูกระบุไว้ในกรมธรรม์การประกันภัย
ให้เป็นผู้ได้รับค่าสินไหมทดแทน หรือรับจานวนเงินชดใช้ให้ ซึ่งอาจจะเป็นบุคคลคนหนึ่งคนเดียวกับ
ผู้เอาประกันภัยหรือไม่ก็ได้ ผู้รับประโยชน์สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามความต้องการของผู้เอาประกันภัย
เว้นแต่ผู้เอาประกันภัยส่งมอบกรมธรรม์ประกันภัยให้แก่ผู้รับผลประโยชน์ และผู้รับผลประโยชน์ได้แจ้ง
ความประสงค์เป็นลายลักษณ์อักษรแก่ผู้รับประกันภัยว่าตนถือเอาประโยชน์จากกรมธรรม์ประกันภัย
ฉบับนั้นแล้วจึงเปลี่ยนแปลงไม่ได้
วัตถุประสงค์ของการประกันภัย
วัตถุประสงค์ของการประกันภัย คือ เพื่อแบ่งเบาความเสี่ยงจากบุคคล กลุ่มบุคคล หรือ
ทรัพย์สินนั้น ๆ ออกเป็นส่วน โดยร่วมกันชดเชย เมื่อมีความสูญเสีย หรือ เสียหายเกิดขึ้น โดยยึดหลัก
สุจริตเป็นสาคัญ และการทาประกันภัยมิใช่สัญญาเพื่อค้ากาไร
แบบประกันภัยมาตรฐาน แบ่งออกเป็น 2 สายหลัก ได้แก่ การประกันชีวิต (Life Assurance)
และการประกันวินาศภัย (Non Life Assurance) ซึ่งมีวัตถุประสงค์ดังนี้ (โสภาวรรณ นุ่มฤทธิ์, 2546)
1. วัตถุประสงค์ของการประกันวินาศภัย
การประกันวินาศภัยมีวัตถุประสงค์ มีดังนี้

11. 11
1.1 เป็นการกระจายความสูญเสียที่อาจจะเกิดขึ้นกับทรัพย์ของบุคคลใดบุคคลหนึ่งไปสู่
คนกลางจานวนมากอย่างเป็นธรรม โดยที่มีบริษัทประกันภัยเป็นแกนกลาง ซึ่งอาศัยข้อมูลที่ได้จาก
การศึกษาค้นคว้าและทาเสนอแนะให้กับผู้เอาประกันภัย เพื่อปรับปรุงสภาวะความเสี่ยงภัยให้น้อยลง
เป็นการลดความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้น
1.2 ก่อให้เกิดสันติสุขแก่บุคคล เพราะมนุษย์ทุกคนย่อมต้องการความมั่นคงแน่นอนในอนาคต
นั่นหมายความว่า ถ้ามีวิธีใดที่จะทาให้บรรเทาจากความกังวลต่อภัยที่อาจทาให้เกิดความเสียหายและ
สูญเสียในทรัพย์สินแล้ว ก็จะทาให้เกิดสันติสุขในใจได้
1.3 เป็นการระดมทุนในการพัฒนาธุรกิจและนาไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศในแง่
ธุรกิจ การประกันวินาศภัยมีส่วนสนับสนุนธุรกิจต่าง ๆ เช่น สถาบันการเงินเพื่อให้แน่ใจว่า หากเกิดวินาศ
ภัยขึ้นแก่ทรัพย์สินที่นามาจานองหรือจานา ค้าประกันเงินกู้ สถาบันการเงินเหล่านั้นจะได้เข้ากู้คืน
1.4 เพื่อให้เกิดเสถียรภาพในการประกอบธุรกิจ ธุรกิจประกันวินาศภัยยังเสริมสร้างความมั่นใจ
ให้แก่ผู้ประกอบธุรกิจและขยายการลงทุน ทาให้เกิดเสถียรภาพในระบบเศรษฐกิจโดยส่วนรวม
2. วัตถุประสงค์ของการประกันชีวิต
การประกันชีวิตเป็นส่วนหนึ่งของการประกันภัย โดยผู้เอาประกันหรือผู้เอาประกันชีวิต
จะได้รับเงินจานวนหนึ่งหากมีภัยเกิดขึ้นกับชีวิตที่เอาประกันภัยหรือเพราะเจ็บไข้ได้ป่วยหรืออุบัติเหตุ
การประกันชีวิตมีวัตถุประสงค์เพื่อให้มนุษย์สามารถดารงรักษาความต้องการของตนให้อยู่ตลอดกาล
โดยหากปราศจากภยันตรายที่จะมาเบียดเบียน มนุษย์คงจะมีอายุยืนยาว แต่ในสภาพความเป็นจริง
ตลอดเวลามนุษย์ต้องเผชิญต่อความเสี่ยงภัยหลายๆ รูปแบบ ซึ่งไม่สามารรถหลีกเลี่ยงให้พ้นหมดทุกอย่างได้
จึงทาให้อายุขัยของมนุษย์สั้นลง เกิดทุพพลภาพอันเป็นรากฐานที่ทาให้ฐานะทางเศรษฐกิจเสื่อมโทรมหรือ
หมดสิ้นอย่างถาวร
กรณีเสียชีวิตก่อนถึงเวลาอันสมควร ด้วยเหตุนี้เองมนุษย์จึงคิดวิธีการที่จะธารงรักษาความ
ต้องการ ให้มีมากที่สุดเท่าที่จะทาได้และวิธีการที่ดีที่สุดอันหนึ่ง คือ วิธีการประกันชีวิต ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่า
วัตถุประสงค์ของการประกันชีวิตก็คือ การประกันการสูญเสียทางเศรษฐกิจของมนุษย์อันอาจจะเกิดขึ้น
จากภยันตรายของการมรณกรรมก่อนกาหนดความชราภาพ การเจ็บไข้ได้ป่วยและอุบัติเหตุ

12. 12
ประโยชน์ของการประกันภัย
ปัจจุบันการประกันภัยได้เข้ามามีบทบาทกับมนุษย์ทั้งในด้านการดารงชีวิตและการดาเนินธุรกิจ
ยังเป็นประโยชน์ให้ทั้งบุคคลและนิติบุคคลอย่างมาก โดยสามารถสรุปเป็นรายด้านได้ดังนี้ (เมธา สุพงษ์,
2554 : 10)
1. ประโยชน์ต่อผู้เอาประกันภัย
การประกันภัยมีประโยชน์ต่อผู้เอาประกันภัย ในด้านต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
1.1 การประกันภัยเป็นการมุ่งให้ความคุ้มครองต่อบุคคล ครอบครัวและทรัพย์สินของผู้เอา
ประกันภัย เช่น กรณีการประกันชีวิต เมื่อผู้เอาประกันภัยเสียชีวิต ทายาทหรือผู้รับผลประโยชน์จะได้รับ
เงินชดเชยเป็นเงินจานวนหนึ่ง ถ้าผู้เอาประกันภัยทาประกันอุบัติเหตุควบคู่ไปกับการประกันชีวิตด้วย
หากผู้เอาประกันภัยประสบอุบัติเหตุจนทุพพลภาพถาวร ก็ได้รับเงินชดเชยจานวนหนึ่ง ซึ่งผู้รับประกันภัย
จะจ่ายให้สาหรับเป็นค่ารักษาพยาบาลและเป็นค่าเลี้ยงชีพ บรรเทาความเดือดร้อนจากภัยที่ได้รับ ทาให้
ไม่ต้องเป็นภาระแก่ผู้อื่น
1.2 เป็นการปลูกฝังให้เกิดการออมไปในตัว เนื่องจากต้องเก็บเงินจานวนหนึ่งไว้ชาระค่าเบี้ย
ประกันภัยให้ได้ตามจานวนที่ได้ตกลงไว้กับผู้รับประกันภัยและต้องชาระให้ทันภายในกาหนดเวลา การ
ออมทาให้มีเงินไว้ใช้ยามฉุกเฉิน ยามชรา
1.3 สามารถนาค่าเบี้ยประกันชีวิตไปลดหย่อนภาษีได้
2. ประโยชน์ต่อธุรกิจ
ประโยชน์ของการประกันภัยที่มีต่อภาคธุรกิจหรือผู้ประกอบธุรกิจ มีดังนี้
2.1 ก่อให้เกิดความมั่นคงในการประกอบธุรกิจในกรณีที่เกิดความเสียหายขึ้น ไม่ว่าจะเกิด
กับทรัพย์สิน หรือชีวิตของเจ้าของกิจการ
2.2 เพิ่มประสิทธิภาพในการดาเนินธุรกิจ เนื่องจากในการดาเนินธุรกิจไม่ว่าจะขนาดใหญ่
หรือเล็ก ธุรกิจย่อมดาเนินอยู่บนความเสี่ยง ผู้บริหารที่ดีควรตระหนักถึงความเสี่ยงในการดาเนินธุรกิจ
หากมีการกระจายความเสี่ยงไปให้ผู้รับประกันภัยช่วยรับภาระให้ ก็จะทาให้การตัดสินใจในการดาเนิน
ธุรกิจของผู้บริหารสามารถเป็นไปได้อย่างรวดเร็ว และก่อให้เกิดประสิทธิภาพในการดาเนินงาน
2.3 เกิดเสถียรภาพด้านต้นทุนการผลิต นักธุรกิจที่กาลังเผชิญกับความเสี่ยงภัยย่อมต้องหา
วิธีการในการจัดการกับความเสี่ยงภัย โดยอาจใช้วิธีการโอนความเสียงภัยไปให้บริษัทประกันภัยโดยยอม
ชาระเบี้ยประกันภัยจานวนหนึ่ง ตามระยะเวลาที่ตกลงกันไว้

13. 13
2.4 ช่วยส่งเสริมธุรกิจบางประเภทให้เจริญก้าวหน้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งธุรกิจที่เกี่ยวข้อง
กับความเสี่ยงภัยมาก ๆ เช่น ธุรกิจระหว่างประเทศ ธุรกิจรับส่งสินค้า พาณิชย์นาวี เป็นต้น
3. ประโยชน์ต่อเศรษฐกิจและสังคม
การประกันภัยมีประโยชน์ต่อเศรษฐกิจและสังคม ในด้านต่าง ๆ ต่อไปนี้
3.1 เป็นการระดมทุนเพื่อนามาใช้ในระบบเศรษฐกิจของประเทศ เนื่องจากผู้รับประกันภัย
จะได้รับเงินจานวนหนึ่งจากผู้เอาประกันภัย สาหรับสะสมไว้เป็นเงินชดเชยกรณีผู้เอาประกันภัยประสบภัย
อันตราย โดยผู้รับประกันภัยจะนาเงินเหล่านั้นไปลงทุนกับแหล่งเงินอื่น เพื่อให้ได้ดอกผลกลับคืนมา
วิธีดังกล่าวช่วยให้มีเงินหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจของประเทศ
3.2 ช่วยลดภาระแก่สังคมและลดภาระค่าใช้จ่ายด้านสวัสดิการสงเคราะห์จากภาครัฐ
เนื่องจากการประกันภัยทาให้บุคคลมีความรับผิดชอบต่อตนเองในการออมเงิน และหากผู้เอาประกัน
ได้รับความเสียหายจากการประสบภัยอันตราย ผู้รับประกันจะเป็นผู้ดูแลค่ารักษาพยาบาลและค่าครอง
ชีพระหว่างการรักษาพยาบาล
3.3 เป็นการสร้างความมั่นคงในการดารงชีวิตของบุคคลและการดาเนินงานของภาคธุรกิจ
ด้วยปัจจัยเสี่ยง และคุณประโยชน์ของการประกันภัย ดังที่กล่าวมา พบว่าการนาการประกันภัยเข้ามาใช้
เป็นเครื่องมือการบริหารความเสี่ยงที่สาคัญในปัจจุบัน สิ่งที่ควรปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง คือการทาประกันภัย
ให้สอดคล้องกับความเสี่ยงที่บุคคล/ธุรกิจประสบ ตรวจสอบ ทบทวนการประกันภัยที่มีอยู่ รักษาระดับ
ความคุ้มครองให้เป็นปัจจุบัน เพื่อให้มีความคุ้มครองต่อเนื่องและเหมาะสมกับความเสี่ยงตาม
สภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปตลอดเวลา
การจัดแบ่งประเภทและชนิดของการประกันภัย
การประกันภัยตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ การประกันชีวิต
(Life Insurance) และการประกันวินาศภัย (Property Insurance) โดยธุรกิจการประกันภัยทั้ง 2 ประเภท
มีหลักเกณฑ์และมีการกากับดูแลภายใต้กฎหมายที่แตกต่างกัน การประกอบธุรกิจประกันชีวิตอยู่ภายใต้
การกากับดูแลของ พ.ร.บ.ประกันชีวิต พ.ศ.2535 สาหรับการประกอบธุรกิจประกันวินาศภัย อยู่ภายใต้
การกากับดูแลของ พ.ร.บ.ประกันวินาศภัย พ.ศ.2535
ราชบัณฑิตยสถาน (2554 : 123) ได้ระบุความหมายของ การประกันชีวิต (Life Insurance)
ไว้ว่า เป็นการประกันภัยที่การจ่ายเงินอาศัยการทรงชีพหรือการมรณะของบุคคลเป็นเหตุในการจ่าย
ดังนั้น สัญญาประกันชีวิตจึงเป็นสัญญาประกันภัยที่บริษัทรับประกันชีวิต ตกลงจะชดใช้เงินจานวนหนึ่ง

14. 14
ให้แก่ผู้เอาประกันชีวิตหรือผู้รับผลประโยชน์ เมื่อครบกาหนดสัญญาหากผู้เอาประกันชีวิตยังมีชีวิตอยู่
หรือเมื่อเกิดเหตุการณ์ตามที่กาหนดไว้ในกรมธรรม์ประกันชีวิตหรือชดใช้เงินให้แก่ทายาทหรือผู้รับประโยชน์
กรณีผู้เอาประกันชีวิตถึงแก่ความตาย
สาหรับ ความหมายของ การประกันวินาศภัย (Property Insurance) ในมุมมองด้านกฎหมาย
หมายถึง การประกันภัยเพื่อความเสียหายอย่างใด ๆ ที่สามารถประมาณมูลค่าเป็นเงินได้ รวมถึงความ
สูญเสียในสิทธิ ผลประโยชน์หรือรายได้ด้วย ดังนั้น สัญญาประกันวินาศภัยจึงเป็นสัญญาที่บริษัทผู้รับ
ประกันภัยตกลงจะชดใช้ค่าสินไหมทดแทนหรือเงินจานวนหนึ่งให้เพื่อความเสียหายที่สามารถประเมิน
มูลค่าเป็นเงินได้ เมื่อเกิดวินาศภัยขึ้นกับวัตถุที่เอาประกันภัยหรือเมื่อเกิดเหตุการณ์ตามที่กาหนดไว้ใน
กรมธรรม์ประกันภัย (ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 869)
1. ประเภทของการประกันภัย
การประกันภัยมี 2 ประเภท คือ การประกันชีวิต (Life Insurance) และการประกันวินาศภัย
(Property Insurance) ซึ่งสามารถอธิบายรายละเอียด ได้ดังต่อไปนี้
1.1 การประกันชีวิต (Life Insurance)
การประกันชีวิต เป็นแผนทางด้านการเงินของคนจานวนมากร่วมกันเฉลี่ยแบ่งเบา
ความเสียหายที่เพิ่มขึ้นแก่ครอบครัวใดครอบครัวหนึ่ง สืบเนื่องมาจากการสูญเสียชีวิตของหัวหน้า
ครอบครัว ซึ่งมีอยู่จานวนน้อยและยังมีบุคคลอีกเป็นจานวนมากที่ไม่ถึงแก่ความตายก่อนวัยอันควรจะ
ได้รับประโยชน์ผลจากการสะสมเงินจานวนหนึ่งไว้ การประกันชีวิตเป็นวิธีการชดเชยความสูญเสียอัน
เนื่องมาจากผู้เอาประกันภัยประสบภัยอันตรายจนกระทั่งก่อให้เกิดความสูญเสียรายได้ของบุคคล/
ครอบครัว อันเนื่องมาจากการเสียชีวิตหรือทุพพลภาพของหัวหน้าครอบครัว โดยที่บุคคลในครอบครัว
จะได้รับการชดใช้เงินจานวนหนึ่ง การประกันชีวิตทาขึ้นในรูปของสัญญาที่องค์การและบุคคลร่วมกัน
จัดทาขึ้นเพื่อถ่ายโอนความเสี่ยงภัย ในการสูญเสียชีวิต ทรัพย์สิน เพื่อให้สามารถเผชิญกับภัยดังกล่าวได้
โดยผู้ประสบภัยไม่ต้องรับเคราะห์แต่เพียงผู้เดียว การประกันชีวิตในประเทศไทยแบ่งออกเป็น 3 ประเภท
ดังนี้ (เอกราช หนูแก้ว, 2548 : 372)
1.1.1 การประกันชีวิตแบบสามัญ (Ordinary Life Insurance) เป็นการประกันชีวิต
รายบุคคล มีจุดมุ่งหมายเพื่อกระจายความเสี่ยงภัยของผู้เอาประกันภัยที่มีรายได้ระดับปานกลางขึ้นไป
ให้ความคุ้มครองในจานวนเงินเอาประกันชีวิตตั้งแต่ 500,000 บาทขึ้นไป ทาให้การประกันภัยประเภทนี้
มีค่าเบี้ยประกันภัยสูงตามไปด้วย การประกันชีวิตประเภทสามัญแบ่งได้เป็น 4 แบบ ดังนี้
1.1.1.1 แบบชั่วระยะเวลา (Term Life Insurance) เป็นการประกันชีวิตที่

15. 15
ให้ความคุ้มครองในช่วงระยะเวลาหนึ่งและได้กาหนดไว้ในกรมธรรม์ อาจจะเป็น 5 ปี 10 ปี 15 ปี หรือ
20 ปี ขึ้นอยู่กับแบบประกันชีวิต โดยผู้รับประกันภัยจะจ่ายเงินค่าชดเชยตามจานวนเงินเอา
ประกันภัยให้แก่ผู้รับผลประโยชน์กรณีผู้เอาประกันภัยเสียชีวิตภายในระยะเวลาที่กาหนดไว้ในสัญญา
ประกันชีวิต
1.1.1.2 แบบตลอดชีพ (Whole Life Insurance) เป็นการประกันชีวิตที่ผู้รับ
ประกันภัยจะจ่ายเงินชดเชยตามจานวนเงินเอาประกันภัยให้แก่ผู้รับผลประโยชน์เมื่อผู้เอาประกันภัย
เสียชีวิตโดยไม่คานึงว่าจะเสียชีวิตในช่วงระยะเวลาใด
1.1.1.3 แบบสะสมทรัพย์ (Endowment Life Insurance) เป็นการประกัน
ชีวิตที่ผู้รับประกันภัยจะจ่ายเงินตามจานวนเงินที่เอาประกันชีวิตให้แก่ผู้รับผลประโยชน์ กรณีผู้เอา
ประกันภัยเสียชีวิตภายในระยะเวลาที่กาหนดไว้ หรือจ่ายเงินชดเชยให้แก่ผู้เอาประกันภัยในกรณีที่มีชีวิต
อยู่ครบระยะเวลาที่กาหนดไว้
1.1.1.4 แบบเงินได้ประจา (Annuity Life Insurance) เป็นการประกันชีวิตที่
ผู้รับประกันภัยจะจ่ายเงินได้ประจา หรือเงินบานาญให้แก่ผู้เอาประกันภัย โดยเริ่มจ่ายตั้งแต่วันที่ผู้เอา
ประกันภัยไม่สามารถประกอบอาชีพได้ตามปกติ ซึ่งมีสาเหตุมาจากความชราภาพไปจนกระทั่งถึงวันที่
กาหนดไว้อาจเป็นเพียงชั่วระยะเวลาหนึ่งหรือตลอดอายุขัยของผู้เอาประกันภัย
1.1.2 การประกันชีวิตประเภทอุตสาหกรรม (Industrial Life Insurance) เป็นการ
ประกันชีวิตรายบุคคลที่ให้ความคุ้มครองแก่ผู้มีรายได้น้อยซึ่งไม่สามารถซื้อประกันแบบอื่นได้ ดังนั้น
จานวนเงินที่เอาประกันภัยจะต่า และการชาระเบี้ยประกันภัยมีกาหนดเป็นรายเดือนหรือรายสัปดาห์ ไม่
มีการตรวจสุขภาพของผู้เอาประกัน การประกันชีวิตประเภทนี้เหมาะสาหรับครอบครัวของพนักงาน
ระดับปฏิบัติงานในโรงงานอุตสาหกรรม
1.1.3 การประกันชีวิตประเภทกลุ่ม (Group Life Insurance) เป็นการประกันชีวิตซึ่งกาหนด
ความคุ้มครองตนเองภายใต้สัญญากรมธรรม์ฉบับเดียว โดยทั่วไปจะกาหนดให้มีผู้เอาประกันภัยตั้งแต่
5 คนขึ้นไป ผู้ถือกรมธรรม์ประเภทนี้ส่วนใหญ่เป็นพนักงานที่ทางานภายในบริษัทหรือโรงงาน
อุตสาหกรรมเดียวกัน การชาระเบี้ยประกันชีวิต มีทั้งแบบที่นายจ้างเป็นผู้ชาระเบี้ยประกันชีวิตให้ หรือ
นายจ้างและลูกจ้างร่วมกันชาระเบี้ย การประกันชีวิตประเภทนี้อาจมีการตรวจสุขภาพหรือไม่มีก็ได้
1.2 การประกันวินาศภัย (Property Insurance)
การประกันวินาศภัย หมายถึง การประกันความเสียหายใด ๆ อันพึงประเมินเป็นมูลค่าเงิน
ได้ ผู้เอาประกันภัยจะได้รับเงินหรือสินไหมทดแทน กรณีเกิดวินาศภัยขึ้นตามสัญญา ซึ่งค่าสินไหมนั้น

16. 16
จากัดไม่เกินความเสียหายที่แท้จริงภายในวงเงินที่ได้ เอาประกันภัยไว้ โดยทั่วไปการประกันวินาศภัย
แบ่งได้เป็น 4 ประเภท ดังนี้
1.2.1 การประกันอัคคีภัย (Fire Insurance) เป็นสัญญาที่คุ้มครองวินาศภัยอย่างแท้จริง
อันเกิดแก่ทรัพย์สินที่เอาประกัน ซึ่งเป็นวินาศภัยที่เกิดจาก
1.2.1.1 ไฟ (Fire) หมายถึง ไฟที่ลุกขึ้นมาเป็นเปลวไฟที่ไม่ก่อให้เกิดประโยชน์แก่ใคร
เป็นเปลวไฟที่เกิดขึ้นแล้วทาลายทรัพย์สินต่าง ๆ ในทางทฤษฎีไฟจาแนกออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
1) ไฟที่เป็นมิตร (Friendly Fire) หมายถึง ไฟที่มนุษย์ก่อขึ้นเพื่อประโยชน์อย่าง
ใดอย่างหนึ่ง และลุกไหม้อยู่ในขอบเขตที่กาหนด หรือมีการควบคุมเป็นอย่างดี ตัวอย่างของไฟที่เป็นมิตร
ได้แก่ ไฟที่จุดเพื่อให้แสงสว่าง ไฟที่จุดเพื่อให้ความอบอุ่น ไฟฟ้าที่ใช้ในกิจกรรมภายในบ้านเรือน
สานักงาน
2) ไฟที่ไม่เป็นมิตร (Unfriendly Fire) หมายถึง ไฟที่เกิดขึ้นเองโดยเจตนา
ทุจริต หรือไฟที่เป็นมิตรแต่ลุกลามออกนอกขอบเขตที่ตั้งใจไว้ ก่อให้เกิดความเสียหายต่อบุคคลหรือ
สาธารณะ ความเสียหายชนิดนี้ผู้รับประกันภัยต้องรับผิดชอบต่อผู้เอาประกันภัย และไฟที่เกิดจาก
อุบัติเหตุ เช่น การจุดไฟเผาหญ้าแห้งแล้วทาให้เกิดเพลิงไหม้ตัวอาคารที่พักอาศัย กรณีเช่นนี้ผู้รับ
ประกันภัยต้องรับผิดชอบต่อผู้เอาประกันภัยเช่นเดียวกัน
1.2.1.2 ฟ้าผ่า (Lightening) หมายถึง การเกิดภัยธรรมชาติจากฟ้าที่ผ่าลงมาแล้ว
ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ทรัพย์สินที่เอาประกันภัยไม่ว่าจะโดยตรงหรือสืบเนื่องจากฟ้าผ่า และไม่ว่า
จะเกิดการลุกไหม้ของไฟหรือไม่ก็ตาม หากทรัพย์สินได้รับความเสียหายย่อมได้รับความคุ้มครองจาก
กรมธรรม์ประกันภัยทั้งสิ้น
1.2.1.3 การระเบิดของแก๊สหุงต้มหรือแก๊สที่ใช้สาหรับทาแสงสว่าง หมายถึง ไฟที่เกิด
จากการระเบิดของแก๊สที่ใช้งานอยู่ภายในครัวเรือน ที่มิใช่เป็นส่วนใดส่วนหนึ่งของการผลิตแก๊ส
1.2.2 การประกันภัยรถยนต์ (Automobile Insurance) หมายถึง การประกันความ
สูญเสีย หรือความเสียหายอันเกิดจากการใช้รถยนต์ ได้แก่ ความสูญเสียหรือความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่
รถยนต์รวมถึงความสูญเสียหรือความเสียหายที่รถยนต์ก่อให้เกิดขึ้นแก่ชีวิต ร่างกาย และทรัพย์สินของ
บุคคลภายนอก บุคคลที่โดยสารอยู่ในรถยนต์นั้นด้วย การประกันรถยนต์แบ่งออกตามประเภทการ
คุ้มครองภัยทางรถยนต์ได้ 2 ประเภท ได้แก่
1.2.2.1 การคุ้มครองรวม (Comprehensive Cover) หมายถึง การประกันภัยรถยนต์
โดยรวมความคุ้มครองทุกอย่างที่เกี่ยวกับความเสียหายของรถยนต์ที่เกิดจากอุบัติเหตุภายนอก รวมถึง
กรณี ไฟไหม้ ฟ้าผ่า ถูกโจรกรรม เป็นต้น