Duurzame Creatieve Steden, Sustainable Creative Cities. Conference Antwerp, Belgium. Twee startegieen; top-down lange termijn, bottom-up incrementeel. Amsterdam/Rotterdam.

1. CURE: Creative Urban Renewal
Duurzame creatieve steden
Duurzame creatieve steden
Antwerpen, 5 november 2012 Rene Kooyman

2. De context:
The Urban Drive
• Mondiale urbanisatie
• Van Industriële Revolutie naar Kenniswerkers
• Informatisering: de klok = rond
Informatisering: de klok = rond
• Collectief geweten: schreeuw om duurzaamheid
• Terugtredende overheden/falende markten

3. Territoriale dynamiek
• Toenemende discrepantie tussen
gebiedsdelen: groei / krimp
gebiedsdelen: groei / krimp
• Stagnerende gebiedsontwikkeling
• Leegloop ‘verouderde’ industrieterreinen
Leegloop verouderde industrieterreinen
Nodig:
N di
• Innovatieve ideeën / nieuwe
samenwerkingsverbanden
• Innovatie = MKB Culturele en
Creatieve Industrie
Creatieve Industrie

4. Bijdrage Culturele / Creative sector
Nederland:
N d l d Value dd d 2 7%
V l added: 2.7%
Belgie: Value added: 2.6%
• UNCTAD: Creative Economy Report 2010

5. Waarde CCI

6. België: ambachtelijke traditie
• UNCTAD: Creative Economy Report 2010

7. Missing Middle: MKB definitie
Drie criteria:
• Aantal medewerkers
• Jaaromzet
or:
• Jaarrekening
• CCI ????

8. Grootte Culturele Ondernemingen
Per sector binnen CCI eurokleis 2009
The Entrepreneurial Dimension of Cultural and Creative
Industries (Utrecht 2010)

9. EU CCI : Three Dimensions
Sociale dimensie:
• Bevordering van territoriale samenhang, integratie en
identiteit
id i i
• Deelnemen aan de uitdrukking van de culturele
verscheidenheid.
verscheidenheid
De ondernemende dimensie:
• E
Een eigen onderneming, risico van de ondernemende
i d i ii d d d
• Innovatie: waardecreatie en vernieuwende praktijken:
nieuwe producten, vormen van organisatie, nieuwe
nieuwe producten vormen van organisatie nieuwe
markten, nieuwe productiemethoden, nieuwe bronnen
van voorraden en materialen
De economische dimensie: producten/marketing,
arbeidsmarkten, werkgekegenheid en omzet

10. Arbeidsmarkt karakteristieken
• Arbeidsmarkt van de CCI is complex
• Gedijt op talrijke kleine initiatieven
G dijt t l ijk kl i i iti ti
• Careerwise een hoge mate van onzekerheid
• Niet‐conventionele vormen van werkgelegenheid;
deeltijds, tijdelijke contracten, zelfstandig, freelancers
• Meerdere banen tegelijk; gecombineerde bronnen
• Past niet in de typische patronen van full‐time pro's
• Heterogeniteit van opleiding: hogere
beroepsopleiding, ambachtelijke achtergronden,
iedere andere categorie

11. The Urban Dimension
• Verhuizen naar de stad: verstedelijking
• Territoriale planning: zonering
Territoriale planning: zonering
• Gediversifieerde culturele omgevingen (Jacobs)
• Sociale integratie/identificatie ('behoren') en
onderscheid (Bourdieu/Florida)
• Creative Zone Innovator: geïntegreerde aanpak
– Fysiek: bakstenen en mortel
Fysiek: bakstenen en mortel
– Sociale Infrastructuur: netwerken, diversiteit,
onderwijs
– Ondernemerschap, lokale economie

13. Planmatige aanpak: Rotterdam Maasvlakte

14. Rotterdam Stadshavens

15. Maas silo Nieuwe Maas

16. Radicale herprofilering
‘Stadshavens Rotterdam’ van ‘no‐go area’
naar innovatief kerngebied: Koers 2025
i i fk bi d K 2025
• Kennishaven: maritiem, haventechnologie
, g
• Energietransitie: nu 25% CO2 emissie NL
• Onderwijs en arbeidsmarkt
• Klimaatbestendige delta
Klimaatbestendige delta
• Duurzame bereikbaarheid
• Verdichting: noodzaak en kans

17. 5 Samenhangende Strategieën
1. Re‐inventing deltatech: Clean Tech Delta
Energietransitie en watermanagement
E i t iti t t
2. Volume & value: versterking economische
structuur van haven en stad
3. Crossing borders: haven en stad
borders: haven en stad
verbinden
4. Floating communities: wonen t water
4 Fl ti iti te t
5. Sustainable mobility: vlot en schoon
vervoer

19. Re-inventing Delta technology
• Energietransitie en watermanagement
• Wetenschappers, innovatieve
j p
bedrijven en creatieve pioniers
• Experimenteren met nieuwe
energieconcepten en
i t
klimaatbestendig leven
• Oprichting van Rotterdam Climate
Campus (Universiteit, HBO,
Campus (Universiteit, HBO,
Innovatieve bedrijvigheid)

20. Volumn and Value
• Haven‐ en transportbedrijven,
kennisintensieve bedrijven
kennisintensieve bedrijven
• Productie (volume) technologische
innovatie (value)
i i ( l )
• Short sea hub

21. Crossing borders
• Haven en stad verbinden: fysiek en sociaal
d bi d f i k i l
• Woon/werk ; arbeidsintesieve maakindustrie
/ ;
(mid‐tech)

22. Floating Communities
• archipel‐achtige structuur
• d ij d
drijvende gebouwen
b
• met boten en bruggen

23. Sustainable mobility
• Vlot en schoon vervoer
• Duurzame vergroten bereikbaarheid: OV over
Duurzame vergroten bereikbaarheid: OV over
water, metro‐, tram‐en fietsverbindingen
• E transport bio brandstof
E‐transport, bio‐brandstof

24. Rationele, planmatige sturing
• Lange termijn visie; horizon 2025
• Radicale imago‐change; herdefinitie van
imago en identiteit
• Coördinatie meerdere beleidsniveaus:
wijken, deelgemeenten, centrale stad,
wijken, deelgemeenten, centrale stad,
provincie, Rijk, EU; en centrale aansturing
• H tj bij
Hutje‐bij‐mutje: private/public financing:
tj i t / bli fi i
private fondsen, onderwijsgelden,
overheidsfondsen, Local Investment Fund
h id f d l d
(gemeente, Rijk, EIB, bankgaranties)

25. Creative
Factory
Rotterdam

26. Crisis is vooral financieringscrisis
• Particulieren < hypotheek
• B l
Beleggers moeten afwaarderen op
t f d
vastgoed
• De bank eist meer eigen vermogen
• Wooncorporaties verkopen minder
Wooncorporaties verkopen minder
woningen, waardoor ook zij
investeringslam zijn;
l
Gebiedsontwikkeling is tot stilstand
g
gekomen; ambities  realiteit

27. Nieuwe wegen: de woonprosumer
• Paradigmaverschuiving in de Nederlandse
planningscultuur ?
planningscultuur ?
• Co‐creation: Bottom‐up, kleinschalige en
organische ontwikkelingen
organische ontwikkelingen
• Zelfbouw: Kavel kopen, een huis (laten)
ontwerpen en vervolgens zelf (laten)
t l lf (l t )
bouwen
• Individuele zelfbouw (Individueel
particulier opdrachtgeverschap (PO)
• Bouwgroepen (Collectief particulier
opdrachtgeverschap (CPO)

28. Industrieel bedrijventerrein
j
Buiksloterham
• Ruimte aan particulier initiatief om tot
invulling van het gebied te komen
i lli h t bi d t k
• Creatieve, nautische en aan media
gerelateerde bedrijven
l d b d ij
• Gecombineerd woon/werk omgeving;
atelierwoningen, etc
• Creatieve ondernemers en avontuurlijke j
bewoners

29. Ontwikkelen
voormalig
voormalig
bedrijventerrein:
• Kleinschalig
• Klimaatneutraal bouwen

30. Klimaatneutrale zelfbouw
• Isolatie
• Glas
• Ventilatie
• Verwarming
• Warm water
• Lokale
Lokale
opwekking
duurzame
electriciteit

31. Kleinschalige maatvoering
Grond:
erfpacht
erfpacht

32. Creative Urban Renewal
• Integrale aanpak gebiedsontwikkeling
• Gebouwde omgeving, social impact, innovatie
en learning environments
g
• Gecombineerd met kleinschalige bedrijvigheid,
duurzaamheid
d h id
• Twee benaderingen:
• Over‐all visie: radicale her‐profiling
• B tt
Bottom‐up: ‘the fine art of muddling‐through’
‘th fi t f ddli th h’

33. Rene
Kooyman
CURE:
Creative
Urban
Renewal
cure‐web.eu
arsnova.nl
arsnova nl