Ομήρου Οδύσσεια, διδακτική πρόταση

1. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟ
Ε΄ Φάση
Επιμορφώτρια: Κωνσταντία Ζαφείρη, ΠΕ02
Διδακτική Παρέμβαση
Στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Α΄ Γυμνασίου
Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου
ΠΕ02
ΠΑΤΡΑ 2014
Το Τυπικό της Ικεσίας - Το Τυπικό της Φιλοξενίας
Ραψωδίες α΄- ι΄

2. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 2
ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΜΗΣ
ΘΕΜΑ
Το Τυπικό της Ικεσίας και το Τυπικό της Φιλοξενίας (Ραψωδίες α΄- ι΄)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η διδακτική πρόταση αφορά στην κατανόηση και εμπέδωση των
επαναλαμβανόμενων δραστηριοτήτων, των επονομαζόμενων και "τυπικές
σκηνές" με τα επιμέρους θεματικά τους μερίδια, τα "μοτίβα" της Ικεσίας και
της Φιλοξενίας. Καλούμαστε να προσεγγίσουμε το ομηρικό κείμενο με τρόπο
ευχάριστο για τους μαθητές. Με τη δράση αυτή (ως και με το όλον της
διδασκαλίας) επιδιώκεται οι μαθητές δημιουργικά να γνωρίσουν και-κυρίως-
ν’ αγαπήσουν τα ομηρικά έπη. Κάθε επιμέρους ενότητα του κειμένου
συνιστά απαραίτητο κομμάτι ενός ποιητικού σχεδίου το οποίο αποτελεί ένα
οργανικό σύνολο, του οποίου τα μέρη αμοιβαία φωτίζονται και ερμηνεύονται.
ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η διδακτική αυτή πρόταση συνδέεται με το μάθημα της Αρχαίας
Ελληνικής Γραμματείας της Α΄ Γυμνασίου: Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδίες α΄ -
ι΄. Μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλία των ενοτήτων στη σχολική τάξη, οι
μαθητές για δύο διδακτικές ώρες εργάζονται στο εργαστήριο των Η/Υ, όπου:
 αναζητούν υλικό από το διαδίκτυο και προχωρούν σε συσχετισμούς
μεταξύ των στοιχείων που εντοπίζουν σε διαφορετικές Ραψωδίες˙
 επεξεργάζονται το υλικό˙
 επιλέγουν και παράγουν εικονιστικό και κειμενικό υλικό σχετικό με τη
θεματική των μοτίβων της Ικεσίας και της Φιλοξενίας.

3. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 3
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
 Γνωστικοί
 Να κατανοήσουν οι μαθητές:
o την τυπολογία της ικεσίας και την ικεσία ως θεσμό της
ομηρικής κοινωνίας,
o την τυπολογία της φιλοξενίας και τη φιλοξενία ως θεσμό
της ομηρικής κοινωνίας (ανθρωπογνωσία-αρχαιογνωσία),
o ότι η περιγραφή της φιλοξενίας αποτελεί έναν θεματικό
τύπο στην Οδύσσεια, που συντίθενται από επιμέρους
τυπικές σκηνές.
 Παιδαγωγικοί
 να ασκηθούν στην ανακάλυψη νέων στοιχείων που διευρύνουν
και προεκτείνουν την προϋπάρχουσα γνώση τους για τον θεσμό
της Ικεσίας και της Φιλοξενίας στην Ομηρική εποχή,
 να αναπτύξουν συνεργατική συμπεριφορά μέσα από την
ομαδική διερεύνηση, την αλληλεξάρτηση και συνυπευθυνότητα
κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων τους.
 Τεχνολογικοί – Χρήση ΤΠΕ
 Να αποκτήσουν δεξιότητες στην αναζήτηση, αξιολόγηση,
επεξεργασία και διαχείριση του πληροφοριακού υλικού από το
διαδίκτυο.
 Να ασκηθούν στην παραγωγή ηλεκτρονικού κειμένου μαζί με τις
τεχνικές μορφοποίησης κειμένων σε πρόγραμμα WORD.

4. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 4
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
 Εργαλεία – Διδακτικό Υλικό
 Σχολικό εγχειρίδιο σε ψηφιακή μορφή
 Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου
 Χρήση διαδικτύου για αναζήτηση σχετικού υλικού
 Ηλεκτρονικά Φύλλα εργασίας
 Προσδοκώμενη διαδικασία μάθησης
Η οικοδόμηση της νέας γνώσης, με βάση την προϋπάρχουσα, και το
σύνολο των δραστηριοτήτων βασίζονται στην ερευνητική -ανακαλυπτική
μέθοδο και στο ομαδο-συνεργατικό μοντέλο μάθησης με μαθητοκεντρικό
προσανατολισμό, καθώς:
 Κάθε μαθητής καλείται να αναπτύξει στρατηγικές αναζήτησης,
επιλογής, σύγκρισης και αξιολόγησης κάθε πληροφορίας-
γνωστικού υλικού,
 Μέσα στην ομάδα αναδεικνύεται ο ιδιαίτερος τρόπος με τον
οποίο ο καθένας προσεγγίζει, ερμηνεύει και διαχειρίζεται κάθε
πληροφορία ή στοιχείο γνώσης,
 Οι ΤΠΕ , ως πολύτιμος βοηθός, στηρίζουν και αισθητοποιούν
το κειμενικό υλικό ευνοώντας την πολυτροπικότητά του και την
οπτική του επένδυση και -ακόμη περισσότερο- διαμορφώνουν
ένα ανοιχτό περιβάλλον έρευνας.
 Η προσωπική αναζήτηση, η ανάληψη ρόλων και η συνεργασία
δίνουν βιωματικό χαρακτήρα στη διαδικασία.

5. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 5
 Διδακτική διαδικασία
Με την παρατήρηση και το συλλογισμό ο μαθητής λειτουργεί ως
ερευνητής κι επιλύει προβλήματα˙ στη συνέχεια με την οργάνωση των
πληροφοριών του λειτουργεί ως δημιουργός και οικοδομεί γνώση. Ως
μεθόδους επιλέγουμε:
 τη διερευνητική / ανακαλυπτική μέθοδο, αφού οι μαθητές
αναζητούν, συλλέγουν, επεξεργάζονται πληροφορίες και
παρουσιάζουν το έργο τους ,
 την εποικοδομιστική μέθοδο, όταν οι μαθητές συμμετέχουν
ενεργά στην υλοποίηση των δραστηριοτήτων,
χρησιμοποιώντας και προηγούμενες γνώσεις τους ˙
 την ομαδο – συνεργατική με τη δημιουργία ομαδικών
εργασιών. Οι ρόλοι και οι εργασίες επιμερίζονται.
Αλλαγές προκαλούνται ως προς τη διδακτική διαδικασία σε σχέση με
αυτήν που συνήθως ακολουθείται, τη δασκαλοκεντρική. Ο καθηγητής
λειτουργεί καθοδηγητικά στον καθορισμό των παιδαγωγικών διαδικασιών,
ενώ στο περιεχόμενο της διδακτικής διαδικασίας είναι άλλοτε
καθοδηγητικός, άλλοτε υποστηρικτικός, ή συμβουλευτικός. Έτσι, η
διδασκαλία γίνεται μαθητοκεντρική, αφού οι μαθητές ανακαλύπτουν τη
γνώση και μετά από συνεργασία στην ομάδα τους την παρουσιάζουν.
 Εφαρμογή στη σχολική μονάδα
Η παρέμβαση πραγματοποιείται σε δύο συνεχόμενες διδακτικές ώρες.
Την πρώτη διδακτική ώρα οι μαθητές συζητούν πολύ σύντομα στο
εργαστήριο Η/Υ με τον καθηγητή τη θεματική που έχουν διδαχθεί στην
σχολική τάξη για το τυπικό της Ικεσίας και της Φιλοξενίας (5 λεπτά). Ο
καθηγητής τους παρουσιάζει τα φύλλα εργασίας και επεξηγεί τη διδακτική
διαδικασία (5 λεπτά). Στη συνέχεια οι μαθητές αναζητούν το υλικό τους στο
διαδίκτυο και συλλέγουν τις απαραίτητες πληροφορίες από το εικονιστικό

6. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 6
υλικό για την εκπόνηση των εργασιών τους. Επίσης μελετούν και το
κειμενικό υλικό που τους δίνεται (25 λεπτά). Τη δεύτερη διδακτική ώρα οι
μαθητές ολοκληρώνουν τη σύνθεση των ηλεκτρονικών φύλλων εργασίας (20
λεπτά) και παρουσιάζουν την εργασία τους (15 λεπτά).
 Οργάνωση της τάξης
Οι μαθητές αποτελούν μία ομάδα κωφών/βαρήκοων μαθητών (πρβλ.
παρακάτω Διευκρινίσεις σχετικά με τη διδακτική παρέμβαση). Η αναζήτηση
στο εργαστήριο γίνεται με δύο διαφορετικά φύλλα εργασίας σε
προεπιλεγμένες ιστοσελίδες και με βάση τις προϋπάρχουσες αποκτημένες
δεξιότητες.
 Προετοιμασία – Προαπαιτούμενα
Για μια ικανοποιητική διεξαγωγή της διδακτικής αυτής πρότασης
κρίνονται απαραίτητα:
 εξοικείωση μαθητών και διδάσκοντος στη χρήση Τ.Π.Ε.,
 μια σχετική εμπειρία των μαθητών σε διερευνητικές,
ανατροφοδοτικές και συνεργατικές διαδικασίες,
 συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της πληροφορικής,
 διαθεσιμότητα και προετοιμασία του εργαστηρίου
πληροφορικής, πρόσβαση στο διαδίκτυο.
 συζήτηση στην τάξη και προϊδεασμός των μαθητών σχετικά με
τον τρόπο εργασίας,
 προετοιμασία και μεθοδική οργάνωση του απαιτούμενου
έντυπου και εικονιστικού υλικού.
Πριν τη διεξαγωγή του σεναρίου, έχει προηγηθεί διδασκαλία της
θεματικής ενότητας στη σχολική τάξη. Οι μαθητές επίσης γνωρίζουν ότι θα
εργαστούν στο εργαστήριο τις επόμενες δύο διδακτικές ώρες. Επιπλέον,

7. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 7
συζητούν και αποφασίζουν τους ρόλους που θα αναλάβουν στις ομάδες
στις οποίες ανήκουν.
Κατά την είσοδό τους στο εργαστήριο ο καθηγητής τους ενημερώνει για
τους στόχους των εργασιών τους και τον τρόπο συλλογής κι επεξεργασίας
του υλικού τους.
 Στάδια εξέλιξης της διδακτικής διαδικασίας – Διάρκεια
o Δραστηριότητες 1ης φάσης (1η διδακτική ώρα)
Στο εργαστήριο Πληροφορικής αρχικά γίνεται με συζήτηση υπενθύμιση
της θεματικής ενότητας και οι μαθητές εργάζονται με το πρώτο κοινό
ηλεκτρονικό φύλλο εργασίας ΙΚΕΣΙΑ_ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ . Στην επιφάνεια
εργασίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών υπάρχει ήδη φάκελος
ΕΙΚΟΝΕΣ_ΟΔΥΣΣΕΙΑ_ΙΚΕΣΙΑ για να ανατρέξουν σε αυτόν οι μαθητές σε
περίπτωση που τεχνικές δυσκολίες εμποδίζουν την πρόσβαση στο
διαδίκτυο. Οι μαθητές αναζητούν επίσης τη σημασία λέξεων σε ηλεκτρονικό
λεξικό και απαντούν σε ερωτήσεις σχετικά με το τυπικό της Ικεσίας.
o Δραστηριότητες 2ης φάσης (2η διδακτική ώρα)
Τη δεύτερη διδακτική ώρα της παρέμβασης οι μαθητές προχωρούν στη
συμπλήρωση του δεύτερου κοινού ηλεκτρονικού φύλλου εργασίας
ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ_ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ . Όπως και στο πρώτο φύλλο εργασίας
έτσι κι εδώ αναζητούν τη σημασία λέξεων σε ηλεκτρονικό λεξικό και
απαντούν σε ερωτήσεις. Επίσης, συμπληρώνουν πίνακα με στοιχεία που
σχετίζονται με το τυπικό της Φιλοξενίας. Τα τελευταία 15΄ της δεύτερης
διδακτικής ώρας η ομάδα παρουσιάζει στον διαδραστικό πίνακα που
υπάρχει στο εργαστήριο της Πληροφορικής τα συμπληρωμένα φύλλα
εργασίας και ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τις απαντήσεις που
συμπληρώθηκαν σε αυτά αλλά και τον τρόπο αναζήτησης των απαραίτητων
πληροφοριών στο διαδίκτυο.

8. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 8
 Διευκρινίσεις σχετικά με την διδακτική παρέμβαση
Η παρέμβαση πραγματοποιήθηκε σε ειδική τάξη Κωφών/Βαρήκοων
τυπικού σχολείου. Στην Α΄ Γυμνασίου φοιτά η κωφή μαθήτρια και για τη
διδακτική παρέμβαση συμμετείχε και ο βαρήκοος μαθητής της Β΄ γυμνασίου,
ώστε να δημιουργηθεί η ομάδα των δύο ατόμων. Τα ερωτήματα στα Φύλλα
Εργασίας των μαθητών αποδίδονται και στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα
(Ε.Ν.Γ.) μέσω video για την πρόσβαση Κωφών και βαρήκοων μαθητών.
Η ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογικών εργαλείων και συστημάτων
υποστήριξης στη διδασκαλία κωφών/βαρήκοων μαθητών αποτελεί μια
σύγχρονη πραγματικότητα (Power & Power, 2004). Διευκολύνει την παροχή
πληροφοριών μέσω της εκπαιδευτικής τεχνολογίας οπτικά και διαδραστικά
και αποδεσμεύει την εκπαιδευτική διαδικασία από τις δυσκολίες που
αντιμετωπίζουν οι κωφοί/βαρήκοοι μαθητές στην τάξη λόγω της
παραδοσιακής μετάδοσης των πληροφοριών, όπου απαιτείται χρόνος για
οπτική επαφή με τον διδάσκοντα, τη χρήση του βιβλίου κ.λπ. (Passig &
Eden, 2000· Roberson, 2001). H χρήση νέων τεχνολογιών στην
εκπαιδευτική διαδικασία ενδυναμώνει τους κωφούς/βαρήκοους μαθητές,
τους αποτρέπει από παθητικούς ρόλους ενώ αντλούν ικανοποίηση μέσα
από τα γρήγορα αποτελέσματα που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες (RNID,
2004).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η κατανόηση και η εμπέδωση μίας διδακτικής ενότητας με τη χρήση των
Νέων τεχνολογιών ήταν ευχάριστη εμπειρία τόσο για την καθηγήτρια όσο
και για τους μαθητές. Η ανασφάλεια για τη χρήση του διαδικτύου
αντιμετωπίστηκε με τις ήδη αποθηκευμένες και «προσαρμοσμένες»
(διασκευασμένες) ιστοσελίδες στις δυνατότητες των μαθητών. Έτσι,
αποφεύχθηκαν πιθανά προβλήματα έλλειψης διαδικτύου ή φόβοι κακής
χρήσης του από τους μαθητές. Οι μαθητές δέχτηκαν με χαρά τη νέα

9. Ειρήνη Γ. Ανδρικοπούλου Σελίδα 9
προσέγγιση· άλλωστε είναι γνωστό ότι οι πρώτοι και καλύτεροι φίλοι της
τεχνολογίας είναι οι μαθητές.
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ_ΙΚΕΣΙΑ.doc
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ_ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ.doc
Απόσπασμα Ραψωδίας α΄_174_353_φιλοξενία.doc
Αποσπάσματα Οδύσσειας.doc
Προσωνύμια για τον Δία.doc
ΤΥΠΙΚΟ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ.doc
ΙΚΕΣΙΑ_ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ_ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ