Όπως δηλώνει ο τίτλος, σε αυτή την ομιλία θα παρουσιαστούν οι σημαντικότερες ιδιότητες του τεστ, που είναι ήδη έτοιμο αλλά δεν μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί, κυρίως λόγω ελλείψεων σε κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή σε εξεταστικά κέντρα σ’ όλη τη χώρα. Οι ιδιότητες του τεστ στις οποίες θα δοθεί έμφαση είναι οι εξής: α) Άρθρωση του τεστ (πόσες ενότητες εξέτασης περιλαμβάνει, ποιες οι διαφορές μεταξύ τους, κτλ.) β) Τυπολογία των δοκιμασιών κάθε ενότητας (σε αντιδιαστολή με την τυπολογία της συμβατικής εκδοχής του τεστ) γ) Διαδικασία εξασφάλισης της προσαρμοστικότητας του τεστ (με ποιον τρόπο το επίπεδο δυσκολίας των δοκιμασιών που το σύστημα παρουσιάζει σε κάθε εξεταζόμενο άτομο προσαρμόζεται και συνάδει με το επίπεδο γλωσσομάθειας που το άτομο διαθέτει) και δ) Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ηλεκτρονικής εκδοχής συγκριτικά με τη συμβατική.
Πριν δοθεί ο λόγος στο κοινό για ερωτήσεις, και εφόσον υπάρχει χρόνος, θα εξεταστεί επίσης το θεωρητικό ζήτημα του θεμιτού, αφενός, και του εφικτού, αφετέρου, να μετριέται η γλωσσο¬μάθεια των ατόμων με διαβαθμισμένα και προσαρμοστικά τεστ.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του ηλεκτρονικού προσαρμοστικού τεστ του ΚΠΓ - Αντώνης Τσοπάνογλου
1. Τα βασικά χαρακτηριστικά του
ηλεκτρονικού προσαρμοστικού
τεστ του ΚΠΓ
Αντώνης Τσοπάνογλου
Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ
2. 0. Εισαγωγή
Η ομιλία αυτή έχει περίπου τον ίδιο τίτλο με την επόμενη και γι’ αυτό
θα τις συνδέσουμε. Στα επόμενα 60 λεπτά της ώρας θα εξεταστούν από
τους ομιλητές τα παρακάτω 7 θέματα και στη συνέχεια θα σας δοθούν
30 λεπτά για ερωτήσεις.
0.1. Η προσαρμοστικότητα του τεστ (Γιατί δεν έγινε διαφορετικό τεστ
για κάθε επίπεδο, όπως συμβαίνει κατά κανόνα; Και αν το τεστ
είναι για περισσότερα από ένα επίπεδα, γιατί δεν είναι απλά
διαβαθμισμένο, όπως στη συμβατική εκδοχή;)
0.2. Το επίπεδο εκκίνησης (Τίνος επιπέδου δυσκολίας θα είναι η πρώτη
δοκιμασία που θα αντιμετωπίζει ο εξεταζόμενος;)
0.3. Η άρθρωση του τεστ (Σε πόσες ενότητες υποδιαιρείται το όργανο
μέτρησης, με ποια σειρά εμφανίζονται οι ενότητες στην οθόνη,
ποιος είναι ο ρόλος της κάθε ενότητας, δηλαδή πώς σχετίζεται με
τις άλλες;) 2 / 28
3. 0. Εισαγωγή
0.4. Η διαδικασία προσαρμογής (Με ποιον τρόπο το σύστημα, εάν
χρειαστεί, αυξάνει ή μειώνει το επίπεδο δυσκολίας των
δοκιμασιών;)
0.5. Η χωροταξία στην οθόνη του υπολογιστή (Τι βλέπει ο εξεταζόμενος
στην οθόνη σε κάθε ενότητα;)
0.6. Η τυπολογία των δοκιμασιών (Τι αλλάζει, ως προς τους τύπους
δοκιμασιών, μεταξύ συμβατικού και ηλεκτρονικού τεστ σε κάθε
ενότητα της εξέτασης;)
0.7. Η εγκυρότητα του τεστ (Ποια μέτρα έχουν παρθεί ώστε η μέτρηση
της γλωσσομάθειας μέσω του ηλεκτρονικού τεστ να έχει τουλάχι-
στον την ίδια αξιοπιστία και εγκυρότητα με τη μέτρηση μέσω του
συμβατικού τεστ που χρησιμοποιείται έως τώρα;) [Πιλοτική χρήση
του ηλεκτρονικού τεστ, σύγκριση των αποτελεσμάτων του
ηλεκτρονικού με αυτά του συμβατικού, κτλ.] 3 / 28
4. 1. Η προσαρμοστικότητα του τεστ
Ένα «γλωσσικό τεστ» δεν είναι τίποτε άλλο από ένα «όργανο μέτρησης».
Υπάρχουν 4 είδη/τύποι βασικών οργάνων μέτρησης. Ακολουθεί ένα
παράδειγμα από κάθε τύπο:
1.1. Το έντυπο στο οποίο καταγράφονται στοιχεία ενός ατόμου (π.χ.
φύλο, χώρα καταγωγής, κτλ.). Με τέτοιου τύπου όργανα μετριόνται
ιδιότητες/μεταβλητές που μπορούν να πάρουν τιμές μη ιεραρχημέ-
νες. (π.χ. άντρας – γυναίκα, Έλληνας – Γάλλος – Τούρκος, κτλ.).
[ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ / NOMINAL SCALE]
1.2. Το τεστ νοημοσύνης. Με τέτοια όργανα μετριόνται ιδιότητες που
παίρνουν τιμές ιεραρχημένες, αλλά χωρίς να είναι ακριβώς γνωστή
και πάντα ίδια η απόσταση μεταξύ των τιμών.
[ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ / ORDINAL SCALE]
4 / 28
5. 1. Η προσαρμοστικότητα του τεστ
1.3. Το θερμόμετρο. Σε τέτοια όργανα οι τιμές είναι και ιεραρχημένες και
έχουν πάντα την ίδια απόσταση μεταξύ τους, αλλά δεν υπάρχει
μηδενική τιμή. Κι όταν υπάρχει είναι συμβατική/ψεύτικη.
[(ΙΣΟ)ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ / INTERVAL SCALE]
1.4. Η ζυγαριά. Εδώ τα έχουμε όλα: Ιεράρχηση, ίση πάντα απόσταση,
πραγματικό μηδέν, δηλαδή ανυπαρξία της ιδιότητας αυτής σε
κάποιο παρατηρούμενο υποκείμενο έρευνας.
[ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ / RATIO SCALE]
Σχεδόν πάντα, όταν μετράμε μια ιδιότητα χρησιμοποιούμε ένα μόνο όργανο,
αδιάφορα με το βαθμό στον οποίο το παρατηρούμενο υποκείμενο διαθέτει
αυτή την ιδιότητα. Δηλαδή, για να καταγράψουμε την κατάγωγή των ανθρώ-
πων χρησιμοποιούμε ένα ίδιο έντυπο για όλους, για να μετρήσουμε την
ευφυΐα τους χρησιμοποιούμε ένα ίδιο τεστ νοημοσύνης, για να μετρήσουμε
τη θερμοκρασία τους χρησιμοποιούμε το ίδιο θερμόμετρο για όλους κτλ. 5 / 28
6. 1. Η προσαρμοστικότητα του τεστ
Σε σπάνιες, όμως, περιπτώσεις για πρακτικούς λόγους, χρησιμοποιούνται
διαφορετικά όργανα, ανάλογα με το βαθμό στον οποίο το παρατηρού-
μενο υποκείμενο διαθέτει την ιδιότητα. Για παράδειγμα:
Άλλη ζυγαριά χρησιμοποιείται για να μετρήσουμε το βάρος της κανέ-
λας που θα βάλουμε σε ένα γλυκό, άλλη για να ζυγίσουμε ένα νεογέν-
νητο, άλλη για έναν ενήλικα, άλλη για ένα φορτηγό αυτοκίνητο, κτλ.
Επίσης, για να μετρήσουμε τη γλωσσομάθεια (δηλαδή την ικανότητα
χρήσης μιας φυσικής γλώσσας), χρησιμοποιούμε τεστ που ανήκουν
στον ίδιο τύπο με τα τεστ νοημοσύνης και που είναι διαφορετικά για
κάθε επίπεδο (Α1, Α2, Β1, Β2, Γ1, Γ2).
Θεωρητικά είναι επιτρεπτό (και ενίοτε εφικτό) να κατασκευάσει κανείς
μια ζυγαριά που να μετρά το βάρος οποιουδήποτε όντος και ένα
γλωσσικό τεστ που να μετρά γλωσσομάθεια οποιουδήποτε επιπέδου.
6 / 28
7. 1. Η προσαρμοστικότητα του τεστ
Κατά τη μέτρηση της γλωσσομάθειας ένα ενιαίο όργανο μέτρησης για όλα
τα επίπεδα δεν μπορεί παρά να είναι «διαβαθμισμένο», δηλαδή να
περιλαμβάνει δοκιμασίες/ασκήσεις/ερωτήματα/δραστηριότητες
αύξουσας δυσκολίας.
Αυτό, όμως θα σήμαινε μεγάλη σπατάλη χρόνου και χρημάτων καθώς και
κούραση των εξεταζομένων, με συνεπακόλουθη μείωση της αξιοπιστίας
του αποτελέσματος της μέτρησης. Γι’ αυτόν (κυρίως, αλλά όχι μόνο) το
λόγο όλα τα συμβατικά τεστ γλωσσομάθειας, πλην του ΚΠΓ, γίνονται για
συγκεκριμένο επίπεδο.
Στα ηλεκτρονικά, όμως, τεστ είναι τεχνικά εφικτό το τεστ να προσαρμόζε-
ται αυτόματα στην ικανότητα του εξεταζόμενου να χρησιμοποιεί τη
γλώσσα, ώστε να μη γίνεται σπατάλη χρόνου, χρήματος και ενέργειας.
Πώς γίνεται αυτή η (αυτό)προσαρμογή του ΚΠΓ θα το δούμε σε λίγο.
7 / 28
8. 2. Το επίπεδο εκκίνησης
Όταν το άτομο που θα εξεταστεί συμπληρώνει την ηλεκτρονική
αίτηση συμμετοχής σε εξέταση, δίνεται η δυνατότητα να δηλώσει
ποιο νομίζει πως είναι το επίπεδο γλωσσομάθειας που έχει. Αν το
κάνει, η εξέταση αρχίζει με δοκιμασίες του επιπέδου δυσκολίας που
δήλωσε.
Αν δεν είναι σε θέσει να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση (ή αν δε
θέλει να απαντήσει) η εξέταση αρχίζει πάντα από το επίπεδο Β1.
8 / 28
9. 3. Η άρθρωση του τεστ
Το τεστ διαιρείται σε 2 φάσεις/υποσύνολα.
3.1. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει τις Ενότητες 1 και 3 του συμβατικού
τεστ. Σε αυτή τη φάση ελέγχονται οι προσληπτικές ικανότητες/δρα-
στηριότητες και η γλωσσική επίγνωση.
3.2. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τις Ενότητες 2 και 4 του συμβατικού
τεστ. Σε αυτή τη φάση ελέγχονται οι παραγωγικές ικανότητες/δρα-
στηριότητες και η γλωσσική διαμεσολάβηση.
Μεταξύ των 2 φάσεων ή υποσυνόλων της εξέτασης μεσολαβεί πάντα ένα
(μικρό ή μεγάλο) χρονικό διάστημα: γίνονται σε διαφορετικές στιγμές της
ίδιας ημέρας ή και σε διαφορετική/-ό μέρα/βδομάδα/μήνα.
Μεταξύ των 2 Ενοτήτων εξέτασης της δεύτερης φάσης μεσολαβεί ένα
χρονικό διάστημα: η εξέταση, ωστόσο, γίνεται μέσα στην ίδια ημέρα.
9 / 28
10. 3. Η άρθρωση του τεστ
Η πρώτη φάση της εξέτασης (α) επιτρέπει τον προσδιορισμό του
επιπέδου γλωσσομάθειας του εξεταζόμενου και (β) είναι πλήρως
αυτοματοποιημένη, δηλαδή η αξιολόγηση γίνεται αμέσως από το
σύστημα χωρίς επέμβαση ανθρώπου/αξιολογητή.
Η δεύτερη φάση της εξέτασης (α) επιτρέπει ακριβέστερα τον
προσδιορισμό της επίδοσης του εξεταζόμενου και (β) είναι μερικώς
αυτοματοποιημένη, δηλαδή αφού καταγραφεί ηλεκτρονικά η
«παραγωγή» του εξεταζόμενου, η αξιολόγηση γίνεται από
εκπαιδευμένους καθηγητές/αξιολογητές, σε άλλο χώρο και χρόνο.
10 / 28
12. 4. Η διαδικασία προσαρμογής
4.1. ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ
4.1.1. Στην πρώτη φάση της εξέτασης, κατά τη μετάβαση από την 1η
τριάδα δοκιμασιών στη 2η, τα όρια 50% και 90% προσδιορίζουν
(α) την κάθοδο επιπέδου (λιγότερο από 50%), (β) την παραμονή
στο ίδιο επίπεδο (50% - 89%) ή, τέλος, (γ) την άνοδο επιπέδου
(90% ή περισσότερο).
4.1.2. Με την ολοκλήρωση της 2ης τριάδας δοκιμασιών, το σύστημα
εξάγει ένα αποτέλεσμα είτε μόνο από την επίδοση στην τριάδα
του νέου επιπέδου (εκδοχή α και γ), είτε αθροιστικά για τις δύο
τριάδες (εκδοχή β: η επίδοση υπολογίζεται κάθε φορά αθροιστικά
για όλες τις τριάδες, εφόσον είναι ίδιου επιπέδου). Στο σημείο
αυτό υπάρχουν και πάλι οι ίδιες τρεις εκδοχές.
12 / 28
13. 4. Η διαδικασία προσαρμογής
13 / 28
4.1.3. Όταν το σύστημα διαπιστώσει ότι ο εξεταζόμενος έχει
απαντήσει συνολικά σε 3 τριάδες επιπέδου Α1 ή Α2 ή Β1 (45
ερωτήματα/items) ή σε 4 τριάδες επιπέδου Β2 ή Γ1 ή Γ2 (60
ερωτήματα/items), θεωρεί πως χρησιμοποιήθηκε ένα πλήρες
όργανο μέτρησης, δηλαδή η εξέταση ολοκληρώθηκε στις
Ενότητες 1 και 3, και εξάγει το αποτέλεσμα, που έχει τις εξής
εκδοχές: (α) η επίδοση είναι μικρότερη του 50% σε επίπεδο Α1,
οπότε διακόπτεται η εξέταση και δε χορηγείται πιστοποιητικό, (β)
η επίδοση είναι μικρότερη του 50% σε επίπεδο Α2/Β1/Β2/Γ1/Γ2,
οπότε η εξέταση συνεχίζεται με τις Ενότητες 2 και 4 του αμέσως
κατώτερου επιπέδου, (γ) η επίδοση είναι ίση ή μεγαλύτερη του
50%, οπότε η εξέταση συνεχίζεται με τις Ενότητες 2 και 4 του
συγκεκριμένου επιπέδου.
14. 4. Η διαδικασία προσαρμογής
14 / 28
Τριάδες (testlets) ίδιου
επιπέδου:
1η 2η 3η 4η
Υποβάθμιση αν οι σωστές
απαντήσεις είναι λιγότερες από:
8 15 24 30
Παραμονή στο ίδιο επίπεδο αν οι
σωστές απαντήσεις είναι (από,
έως και):
8-13 15-26 24-40 30-60
Αναβάθμιση αν οι σωστές
απαντήσεις είναι περισσότερες
από:
13 26 40 --
15. 4. Η διαδικασία προσαρμογής
15 / 28
4.2. ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ
4.2.1. Κατά τη μετάβαση από τη 2η Ενότητα στην 4η Ενότητα δε
γίνεται διαφοροποίηση επιπέδου, δηλαδή δεν ισχύει κανένα όριο
βαθμολογίας. Αυτό σημαίνει πως το σύστημα βλέπει τις Ενότητες
2 και 4 ως σύνολο, παρόλο ότι σε αυτές προκύπτουν δύο επιδό-
σεις και η εξέταση γίνεται διαδοχικά.
4.2.2. Κατά την εξαγωγή, της συνολικής/τελικής βαθμολογίας όλων
των Ενοτήτων και τον προσδιορισμό του επιπέδου που θα
αναγράφεται στο πιστοποιητικό, ισχύει μόνον ένα όριο: το 60%.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν εξετάστηκε κανείς σε όλες τις
ενότητες ενός επιπέδου Χ, εάν εξασφαλίσει επίδοση μικρότερη
του 60%, του χορηγείται πιστοποιητικό χαμηλότερου επιπέδου
(Χ-1), εφόσον υπάρχει, δηλαδή αν το Χ δεν είναι το Α1.
16. 5. Η χωροταξία στην οθόνη του Η/Υ
16 / 28
5.1. Δείγμα δοκιμασίας: 1η φάση, 1η Ενότητα
17. 5. Η χωροταξία στην οθόνη του Η/Υ
17 / 28
5.2. Δείγμα δοκιμασίας: 1η φάση, 3η Ενότητα
18. 5. Η χωροταξία στην οθόνη του Η/Υ
18 / 28
5.3α. Δείγμα δοκιμασίας: 2η φάση, 2η Ενότητα (ιταλική γλώσσα)
19. 5. Η χωροταξία στην οθόνη του Η/Υ
19 / 28
5.3β. Δείγμα δοκιμασίας: 2η φάση, 2η Ενότητα (τουρκική γλώσσα)
20. 5. Η χωροταξία στην οθόνη του Η/Υ
20 / 28
5.4. Δείγμα δοκιμασίας: 2η φάση, 4η Ενότητα
21. 6. Η τυπολογία δοκιμασιών
21 / 28
Ενότητα Τύπος Δοκιμασίας Σκοπός Δοκιμασίας
1. Κατανόηση
γραπτού και
γλωσσική
επίγνωση
1. Επιλογή Κατανοώ κείμενα.
2. Αντιστοίχιση
1. Συνδέω λέξεις ή σύντομα κείμενα με εικόνες βάσει
σημασιολογικών κριτηρίων.
2. Συνδέω λέξεις μέσα σε κείμενο με λέξεις ή φράσεις που
μου δίνονται σε λίστα.
3. Συνδέω μεταξύ τους τα τμήματα προτάσεων ή σύντομων
μηνυμάτων.
4. Συνδέω κείμενο με κείμενο (π.χ. δήλωση με σχόλιο,
ερώτηση με απάντηση, τίτλο με υπότιτλο ή υπέρτιτλο).
3. Συμπλήρωση με
επιλογή
1. Συμπληρώνω προτάσεις ή εκτενέστερα κείμενα με
«πλήρεις λέξεις» από λίστα που μου δίνεται.
2. Συμπληρώνω προτάσεις ή εκτενέστερα κείμενα με
«γραμματικές λέξεις» από λίστα που μου δίνεται.
4. Συμπλήρωση με
πληκτρολόγηση
1. Γράφω λέξεις που λείπουν από κείμενο βασιζόμενος/η σε
εικόνες.
2. Γράφω λέξεις που λείπουν από κείμενο βασιζόμενος/η σε
ορισμό ή σε άλλο γλωσσικό ερέθισμα.
3. Γράφω λέξεις που λείπουν από κείμενο, στη σωστή
μορφή, δεδομένων των συμφραζομένων.
3. Κατανόηση
προφορικού
1. Επιλογή
1. Κατανοώ μεμονωμένα εκφωνήματα.
2. Κατανοώ εκτενέστερα προφορικά κείμενα.
2. Αντιστοίχιση Συνδέω αυτά που άκουσα με εικόνες που μου δίνονται.
4. Συμπλήρωση με
πληκτρολόγηση
Συνάγω (από αυτά που άκουσα) και γράφω τη λέξη που
λείπει.
22. 22 / 28
6. Η τυπολογία δοκιμασιών
6.1. Δείγμα δοκιμασίας του τύπου «Επιλογή»
23. 23 / 28
6. Η τυπολογία δοκιμασιών
6.2. Δείγμα δοκιμασίας του τύπου «Αντιστοίχιση»
24. 24 / 28
6. Η τυπολογία δοκιμασιών
6.3. Δείγμα δοκιμασίας του τύπου «Συμπλήρωση με επιλογή»
25. 25 / 28
6. Η τυπολογία δοκιμασιών
6.4. Δείγμα δοκιμασίας του τύπου «Συμπλήρωση με πληκτρολόγηση»
26. 26 / 28
Συμπερασματικά: 3 διαφορές και 3
ομοιότητες συμβατικής και ηλεκτρονικής εκδοχής
Η ηλεκτρονική εκδοχή θα είναι στη διάθεση του κοινού διαρκώς,
δηλαδή δεν θα υπάρχουν δύο εξεταστικές περίοδοι.
Ο χρόνος μεταξύ διεξαγωγής της εξέτασης, εξαγωγής του αποτελέσμα-
τος και χορήγησης του πιστοποιητικού θα είναι πολύ μικρότερος.
Το νέο όργανο μέτρησης της γλωσσομάθειας είναι ενιαίο, προσαρμο-
στικό ως προς το επίπεδο. Συνεπώς δε θα χρειάζεται να προδικάσει ο
υποψήφιος το επίπεδο γλωσσομάθειας που διαθέτει.
Διατηρούνται οι 4 ενότητες ως έχουν (μόνο που η 1η και η 3η
συνεξετάζονται).
Το πιστοποιητικό που θα χορηγείται θα είναι ακριβώς ίδιο.
Η τυπολογία των δοκιμασιών είναι ουσιαστικά ίδια, με μικρές μόνον
διαφοροποιήσεις.
27. Επίλογος
Στην ομιλία αυτή αναφέρθηκα σε 6 βασικά χαρακτηριστικά του
ηλεκτρονικού τεστ: (1) Προσαρμοστικότητα, (2) Εκκίνηση, (3)
Άρθρωση, (4) Διαδικασία προσαρμογής, (5) Χωροταξία οθόνης και (6)
Τυπολογία δοκιμασιών.
Υπάρχει ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό που εσκεμμένα δεν
περιέλαβα: είναι η Κανόνες αξιολόγησης/βαθμολόγησης της
γραπτής και προφορικής παραγωγής των υποψηφίων. Είναι ένα θέμα
που θα απαιτούσε τόσο χρόνο όσο αφιερώσαμε στα προηγούμενα 6.
Τώρα οι επόμενοι ομιλητές θα σας δώσουν κι άλλες πληροφορίες
σχετικά με το ηλεκτρονικό ΚΠΓ, και κυρίως σχετικά με την ως τώρα
πιλοτική χρήση του τεστ.
27 / 28