Лекц-2

1. ОЛОН УЛСЫН
УЛААНБААТАРЫН
ИХ СУРГУУЛЬ
Хичээлийн нэр: Ногоон байгууламжийн механикжуулалт
Индекс: АС265
Кредит: 2
Анги: Ой-IV, ХЧД-IV
Лекц: 2

2. Сэдэв: НОГООН БАЙГУУЛАМЖИД ХИЙГДЭХ
АЖЛУУДЫГ МЕХАНИКЖУУЛАХ
 Усалгаа
 Зүлэг хадах
 Хэлбэржүүлэх

3. Ногоон байгууламжинд
хийгдэх ажлууд
Бэлтгэл ажил
 Хөрс бэлдэх
 Хагалах
 Тармуурдах
 Үрлэх
 Борнойдох
 Шилжүүлэн суулгах
Арчилгааны ажил
 Услах
 Хэлбэржүүлэх
 Хог ургамал
цэвэрлэх
 Хор шүрших
 Зүлэг хадах

4. Хөрс бэлдэх

5. Арчилгааны ажил

6. Нийтийн үйлчилгээний улаанбаатар нэгдэл болон
БЗД-ийн Онцгой Байдлын Хэлтэс 2 үйл
ажиллагаандаа СААРАЛ усыг ашиглаж байгаа

8. Зүлэг хадах

9. Хэлбэржүүлэлт
Том хайчаар
хэлбэржүүлэх нь Цахилгаан хөрөө

10. д
 Thingy
 Энэ нь дундаж, цахилгаан бут, сөөг
хэлбэржүүлэгч /хөрөө/ юм. Бут, сөөгийг
геометр хэлбэр дүрс болон тэгш хэмтэй
харагдахаар болгож болно.
 "sawzall“

11. Шилжүүлэн суулгах

12. 1. Механикжуулалтын тухай ойлголт
2. Ногоон байгууламжийн механикжуулалтын
эрчим хүчний хэрэгслүүд

13. “Механикжуулалтын тухай ойлголт”
 Механикжуулалт гэдэг нь: Ямарваа нэгэн үйлдвэрлэлийг
эрчимжүүлхэд чухал ач холбогдолтой бүтээгдэхүүний тоо
хэмжээ нэмэгдэж чанар нь сайжируулах юм. Монгол улсад
газар тариалан эрхлэх болсноор үр тарианы үйлдвэрлэл
100%, хадлан тэжээл бэлтгэх нь 80%, төмс хүнсний
ногооний үйлдвэрлэл 80% хүртэл хэмжээнд механикжсан
65% орчим нь ногоон байгууламжид механикжсан байдаг.

14. Үргэлжлэл
Ногоон байгууламжийн механикжуулалт нь: Газар
тариалангийн үйлдвэрлэлийн механикжуулалтын
салшгүй нэг хэсэг юм.
Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн механикжуулалтыг
дотор нь: бага механикжуулалт, их механикжуулалт
гэж хоёр хуваана.
Бага механикжуулалт гэдэг нь: 20 м2 –аас хэтрэхгүй
хүчин чадалтай хоёр юм уу 4 дугуйт трактор болон
суурин төхөөрөмж өөрөө явагч механик хэрэгсэл
ашиглахыг хэлдэг байна.

15. Үргэлжлэл
Их механикжуулалт нь: 30-300м2 хүртэл хүчин
чадалтай трактор өөрөө явагч хэрэгсэл суурин
төхөөрөмжийг ашиглах ногоон байгууламжийн
механикжуулалтад ихэвчлэн гүйцэтгэх ажлын онцлогоос
хамааруулж (бага оворын техник хэрэгслүүдийг өргөн
ашигладаг).
 Аливаа ажлыг гүйцэтгэхэд
 Машин техник
 Цахилгаан хөдөлгүүр ------------ эрчим хүчний эх үүсвэр
 Ажлын машин
 Мод
 Салхи --------------------------- сэргээгдэх эрчим хүчний эх
үүсвэр
 Биохими

16. “Ногоон байгууламжийн механикжуулалтын эрчим
хүчний хэрэгслүүд”
 Ногоон байгууламжийн механикжуулалтад
технологичид эрчим хүчний эх үүсвэр
болгон жижиг трактор болон цахилгаан
эрчим хүчийг ашиглаж байна.
Жижиг
трактор
4 дугуйтай
2 дугуйтай
гар трактор

17. Үргэлжлэл
 Нийтийн хэрэгцээний ногоон байгууламж нь зөвхөн
оршин суугчдын амралт, зугаалгын тухтай орчинг
бүрдүүлэх төдийгүй бүх нийтээр зугаалж цэнгэх,
тоглон наадах, идэвхтэй амрах нөхцлийг бүрдүүлнэ.
 Цэцэрлэг нь зөвхөн мод, сөөг, цэцэг ургуулснаар
хязгаарлагдахгүй, зүлэгжүүлсэн талбай,
тохижуулсан явган зам, бүжиг цэнгээний талбар,
амарч суух сандал, сүүдрэвч, ширээ, хүүхдийн
тоглоомын талбай болон бусад тоноглолоор
хангагдсан байх шаардлагатай.
 Эдгээр элементийн хэмжээ нь үйлчлүүлэгчдийн
тооноос хамааралтай тогтоогдоно.

18. Үргэлжлэл
 Жижиг тракторыг дугуйт, гинжит гэж явах ангийнх нь
төрлөөр ангилдаг ба дугуйт тракторыг 1,2,3,4
дугуйтай гэж ялгана. 1 ба 2 дугуйтай тракторыг
мотоблек буюу гар трактор гэж нэрлэдэг. Энэ нь 2-10
морины хүчин чадалтай байдаг. 3 болоод 4 дугуйтай
трактор нь өөрөө явдаг. Эдгээр машиныг Тайвань,
Японд хэрэглэж байгаа энэ улс орнуудын
ангилалаар үндсэндээ бага гарын
механикжуулалтыг дараах байдлаар ангилдаг.
 Бага: 15 морины хүчээс бага
 Дунд: 20-30 морины хүчээс бага
 Том: 30-40 морины хүчээс бага
 Хүнд: 40 морины хүчээс их

19. Үргэлжлэл
Эдгээр тракторууд нь бензин юмуу түлшээр ажилдаг
байхаар хийгээд цахилгаанаар юмуу гараар татдаг
асаалтын системийг хэргэлдэг.
 Статер – түлхүүрээр
 Оосор – гараар

20. Үргэлжлэл
Жижиг трактор буюу мотоблек нь том тракторын адил
дараах үндсэн хэсгүүдээс бүрдэл болно.
 Хөдөлгүүр
 Муфт – авцалдуулах холбоо
 Хурдны хайрцаг
 Эцсийн дамжуулга
 Дифферециал
 Явах анги
- зэргээс бүрднэ.

21. Цахилгаан хөдөлгүүрийн тухай ойлголт
 Цахилгааны энергийг механик энерги болгон
хувиргадаг цахилгаан хөдөлгүүр гэнэ.
Цахилгаан хөдөлгүүр нь:
 Ротор-ферра материалаар хийгдсэн эргэлдэх
биет
 Статерь – үл хөдлөх цахилгаан соронзон
оролт хоёроос бүрддэг.