Próby szczelności i uruchamianie instalacji gazowych

1. 1
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Źródło: http://en.fotolia.com/id/43168967
KURS
Roboty związane z montażem
i eksploatacją instalacji gazowych
MODUŁ
Próby szczelności i uruchamianie instalacji
gazowych

2. 2
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
7 Próby szczelności i uruchamianie instalacji gazowych
7.1 Główna próba szczelności instalacji gazowej1
7.1.1 Warunki przeprowadzania próby
Instalacja gazowa w okresie użytkowania powinna zapewniać możliwość
bezpiecznego korzystania z urządzeń gazowych, zgodnego z warunkami założonymi
w jej projekcie.
Zasady wykonywania prób szczelności instalacji gazowych zawarte są
w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia
1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych
(Dz. U. z 1999r. nr 74, poz. 836).
Główną próbę szczelności wykonuje się w trzech przypadkach – kiedy instalacja
gazowa:
jest nowa;
była przebudowywana lub remontowana;
była wyłączona z użytkowania dłużej niż 6 miesięcy.
Próbie szczelności podlegają wszystkie odcinki instalacji, od kurka głównego
do urządzeń gazowych. Przeprowadza się ją osobno dla instalacji przed gazomierzem
i dla pozostałej części instalacji. Ma ona na celu sprawdzenie, czy w instalacji nie
występują przecieki. Próbę mogą wykonać osoby posiadające uprawnienia energetyczne
w tym zakresie. Wykonuje się ją na instalacji bez zabezpieczenia antykorozyjnego, po jej
oczyszczeniu, zaślepieniu końcówek, otwarciu kurków i odłączeniu odbiorników gazu.
Stan technicznej sprawności instalacji gazowej w budynku powinien być
kontrolowany równocześnie z kontrolą stanu technicznego przewodów i kanałów
wentylacyjnych oraz spalinowych.
7.1.2 Przebieg próby
Przed przystąpieniem do próby należy skontrolować prawidłowość prowadzenia
przewodów gazowych i spalinowych. Trzeba sprawdzić, czy instalacja jest zgodna
z projektem oraz czy wszystkie połączenia wizualnie nie budzą zastrzeżeń. Przed próbą
instalację gazową należy przedmuchać sprężonym powietrzem wolnym
od zanieczyszczeń czy oleju lub gazem obojętnym pod ciśnieniem 50 kPa (0,05 MPa),
utrzymując je przez 30 minut w celu usunięcia ewentualnych zanieczyszczeń
i sprawdzenia, czy przewód nie jest zatkany (niedopuszczalne jest stosowanie gazów
palnych). Przed próbą instalacja nie powinna być pomalowana lub przykryta
wypełnioną bruzdą.
1 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19990740836

3. 3
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Do próby szczelności instalacji nie należy przystępować bezpośrednio
po napełnieniu jej powietrzem lub gazem obojętnym, ponieważ temperatura sprężonego
powietrza jest wyższa od temperatury otoczenia. Należy odczekać 15–30 minut
na wyrównanie się temperatur otoczenia i napełnionej instalacji. Podczas wykonywania
próby wszystkie urządzenia gazowe, w tym gazomierz, muszą być zdemontowane,
a miejsca po ich demontażu zaślepione korkiem. Podczas próby instalacja nie może
znajdować się pod wpływem promieniowania słonecznego czy oddziaływania
termicznego. Należy także zamknąć zawory odcinające wybrany fragment instalacji
gazowej.
Następnie montuje się manometr klasy 0,6, posiadający aktualne świadectwo
legalizacji. Zakres pomiarowy manometru powinien wynosić:
0–0,06 MPa – w przypadku ciśnienia próbnego wynoszącego 0,05 MPa;
0–0,16 MPa – w przypadku ciśnienia próbnego wynoszącego 0,1 MPa.
Ciśnienie czynnika próbnego w czasie przeprowadzania głównej próby
szczelności powinno wynosić 0,05 MPa. Dla instalacji lub jej części, znajdującej się
w pomieszczeniu mieszkalnym lub w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem, ciśnienie
czynnika próbnego powinno wynosić 0,1 MPa.
Po zamontowaniu manometru należy rozpocząć odliczanie 30 minut. Przez ten
czas ciśnienie musi się utrzymać. Jeśli po 30 minutach nie zauważono ubytku gazu,
próbę szczelności uznaje się za zdaną. W przypadku gdy zauważono ubytek gazu, należy
zlokalizować nieszczelności testerem, uszczelnić je i ponownie przeprowadzić próbę.
Próbę wykonuje się dla każdego fragmentu instalacji.
Po próbie spisywany jest protokół, który stanowi podstawę do założenia
gazomierzy i otwarcia dopływu gazu. Sporządza się go w trzech egzemplarzach.
Protokół podpisywany jest przez właściciela budynku, wykonawcę instalacji
gazowej i osobę wykonującą próbę. W przypadku gdy instalacja nie zostanie
uruchomiona przez 6 miesięcy od próby szczelności, należy przeprowadzić ją ponownie.

4. 4
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
7.1.3 Przykład protokołu z przeprowadzonej próby
Rysunek 7.1 Protokół z przeprowadzonej próby szczelności instalacji gazowej w obiekcie (1)
Źródło: http://www.instalacjegazowe.co/attachments/File/Proba_szczelnosci_instalacji_w_budynku[1].pdf

5. 5
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 7.2 Protokół z przeprowadzonej próby szczelności instalacji gazowej w obiekcie (2)
Źródło: http://www.instalacjegazowe.co/attachments/File/Proba_szczelnosci_instalacji_w_budynku[1].pdf

6. 6
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
7.1.4 Obowiązki właściciela budynku
Do obowiązków właściciela budynku w zakresie utrzymania właściwego stanu
technicznego instalacji gazowej należy:
zapewnienie nadzoru nad wykonywaniem głównej próby szczelności;
zapewnienie nadzoru nad realizacją robót konserwacyjnych, napraw i wymian
oraz wykonawstwem usług związanych z realizacją zaleceń wynikających
z okresowych kontroli w lokalach;
w przypadku stwierdzenia w toku kontroli okresowej występowania zagrożenia
bezpieczeństwa użytkowników – wyłączenie z użytkowania instalacji lub jej
części;
występowanie do dostawcy gazu w przypadku konieczności napełnienia jej gazem;
zapewnienie realizacji zaleceń pokontrolnych wydawanych przez upoważnione
organy;
w przypadku wystąpienia ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa użytkowników lokali
– przeprowadzenie kontroli stanu technicznego instalacji;
zawiadamianie dostawcy gazu w każdym przypadku stwierdzenia uszkodzenia
szafki, w której umieszczono główny kurek gazowy.
W celu zapoznania się z pełną treścią Rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków
technicznych użytkowania budynków mieszkalnych odwiedź stronę:
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19990740836.
7.2 Zasady wykonywania zabezpieczenia antykorozyjnego przewodów instalacji
gazowej
7.2.1 Korozja
Po wykonaniu próby szczelności rury stalowe należy zabezpieczyć przed korozją.
Korozja jest procesem stopniowego niszczenia. Zachodzi na powierzchni metali i ich
stopów oraz tworzyw niemetalowych (np. betonu, drewna). Korozja jest wynikiem
chemicznego lub elektrochemicznego oddziaływania środowiska. Korozja
elektrochemiczna niszczy metale, a wywoływana jest przepływem ładunków
elektrycznych przez granicę metalu i elektrolitu.

7. 7
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 7.3 Korozja rury w instalacji c.o.
Źródło: http://dedietrichserwis.files.wordpress.com/2013/05/korozja-rur-w-instalacji-co1.jpg
7.2.2 Wykonywanie zabezpieczenia antykorozyjnego2
Do wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych powierzchni stalowych
dopuszczalne jest stosowanie wyłącznie zestawów malarskich zgodnych
z dokumentacją projektową. Temperatura otoczenia w czasie wykonywania robót
powinna mieścić się w granicach od +5°C do +25°C, a wilgotność powietrza nie powinna
przekraczać 80%.
Zgodnie z normą PN-70/H-97051 „Przygotowanie powierzchni stali, staliwa,
żeliwa do malowania” podłoże należy przygotować do malowania poprzez oczyszczenie,
do osiągnięcia drugiego stopnia czystości według normy PN-70/H-97050 „Ochrona
przed korozją”.
Powierzchnie stalowe przed malowaniem powinny być oczyszczone
oraz odtłuszczone. Należy sprawdzić, czy wyroby stosowane przy robotach posiadają
atest producenta oraz czy termin gwarancji nie został przekroczony. Przygotowując
farbę do malowania, należy usunąć ewentualny kożuch i dokładnie ją wymieszać.
Z uwagi na zawartość w farbach składników palnych i toksycznych, należy przestrzegać
obowiązujących przepisów przeciwpożarowych i bhp.
Metodami nanoszenia materiałów malarskich są:
malowanie pędzlem;
nanoszenie wałkiem;
natryskiwanie.
Kolejnymi warstwami powłoki malarskiej są:
farba olejno-żywiczna do gruntowania, przeciwrdzewna, cynkowa 60%, szara,
metaliczna;
2
Bąkowski K., Sieci i instalacje gazowe. Poradnik projektowania, budowy i eksploatacji, WNT, Warszawa
2008

8. 8
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
emalia stalowa, aluminiowa do ogólnego stosowania, której czas schnięcia
dla poszczególnych warstw wynosi 48 godzin.
Minimalna grubość farby antykorozyjnej to 120 mikronów. Powłoki powinny być
gładkie, matowe, bez pomarszczeń i zacieków. Ich odporność na uderzenia wynosi
0,5 kg masy spadającej z wysokości 1 m.
7.3 Dokumenty wymagane do odbioru technicznego instalacji gazowej
Każda instalacja gazowa przed podłączeniem do sieci powinna zostać
sprawdzona. Odbioru technicznego dokonuje wykonawca instalacji gazowej
w obecności właściciela obiektu budowlanego. Odbiór polega na sprawdzeniu
szczelności elementów instalacji, jakości jej wykonania oraz jej zgodności z projektem.
Instalacja gazowa musi być wykonana zgodnie z dokumentacją techniczną,
z odpowiednimi normami i szczegółowymi przepisami oraz stosowną wiedzą
techniczną.
W trakcie odbioru technicznego instalacji gazowej należy przedstawić
następujące dokumenty:
pozwolenie na budowę wydane przez właściwy urząd administracji państwowej;
dziennik budowy;
wymagane uprawnienia do wykonywania instalacji gazowej;
dokumentację techniczną powykonawczą;
książkę obmiarów;
protokoły wszystkich odbiorów technicznych częściowych;
recepty i ustalenia technologiczne – realizacja postanowień dotyczących usunięcia
ewentualnych usterek;
protokoły badań szczelności i drożności instalacji gazowej;
opinie zakładu kominiarskiego o prawidłowości podłączenia urządzeń gazowych
do przewodów kominowych i drożności układu odprowadzania spalin;
deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności wbudowanych materiałów,
aprobaty techniczne;
instrukcje obsługi urządzeń gazowych.
Na podstawie powyższych dokumentów odbierający stwierdza poprawność
wykonania instalacji gazowej i dopuszcza ją do eksploatacji. W sytuacji gdy odbierający
stwierdza, że komplet dokumentów oraz wykonanie instalacji nie wzbudzają zastrzeżeń,
jest ona dopuszczona do użytku.

9. 9
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
7.4 Uruchamianie instalacji gazowej i przekazywanie jej do eksploatacji
7.4.1 Zasady uruchamiania instalacji3
Po dopuszczeniu instalacji gazowej do eksploatacji (odbiorze technicznym)
można podłączyć ją do sieci. Instalację uruchamia dostawca gazu, z którym trzeba
uprzednio podpisać umowę. Warunkiem uruchomienia instalacji w terminie wskazanym
w umowie kompleksowej dostarczania paliwa gazowego jest dostarczenie (osobiście lub
drogą pocztową) oświadczenia do Biura Obsługi Klienta: „Zgłoszenie gotowości
instalacji gazowej do napełnienia paliwem gazowym”. Po dostarczeniu takiego
dokumentu następuje montaż układu pomiarowego, napełnienie instalacji gazowej
paliwem gazowym i uruchomienie dostarczania paliwa gazowego przez spółkę
gazownictwa (operatora systemu dystrybucyjnego).
Przed przystąpieniem do napełniania gazem ziemnym instalacji w obiektach
budowlanych należy:
uzgodnić z właścicielem lub użytkownikiem termin wykonania prac;
zamieścić przy wejściu do obiektu budowlanego, z wyłączeniem budynków
mieszkalnych jednorodzinnych, informację o wykonywaniu prac
oraz obowiązkach użytkowników urządzeń gazowych;
sprawdzić, czy instalacja gazowa nie znajduje się pod napięciem prądu
elektrycznego;
sprawdzić zamknięcia wylotów instalacji gazowej;
wykonać próbę kontrolną szczelności instalacji gazowej;
zainstalować gazomierze i wszystkie urządzenia odbierające gaz;
sprawdzić prawidłowość montażu gazomierzy;
sprawdzić zamknięcie wszystkich zaworów i kurków;
zamontować przewód odpowietrzający i wyprowadzić jego wylot na zewnątrz
obiektu.
Napełnianie instalacji gazem ziemnym po zamontowaniu gazomierza:
następuje przez otwarcie zaworu głównego i wprowadzanie gazu ziemnego
do instalacji;
należy prowadzić do chwili usunięcia z instalacji mieszaniny powietrzno-gazowej
na zewnątrz obiektu przy użyciu przewodu o średnicy nie mniejszej niż 20 mm
i długości nie większej niż 10 m.
Instalację należy odpowietrzyć. Odprowadzenie mieszaniny gazu z powietrzem
wykonać można na zewnątrz budynku poprzez gumowy wąż podłączony do przewodu
3 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19990740836

10. 10
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
lub odpowietrzyć bezpośrednio do pomieszczenia (należy otworzyć okna) –
przy krótkiej instalacji. Jeśli instalacja została prawidłowo odpowietrzona, a urządzenia
gazowe działają sprawnie, można z niej bezpiecznie korzystać.
Zasady odpowietrzania instalacji:
wylot przewodu odpowietrzającego powinien być zlokalizowany w taki sposób,
aby uniemożliwić przedostawanie się wydobywającej się mieszaniny powietrzno-
gazowej do pomieszczeń;
niedopuszczalne jest usuwanie mieszaniny powietrzno-gazowej i gazu ziemnego
z instalacji do pomieszczeń;
dopuszcza się usuwanie mieszaniny powietrzno-gazowej i gazu ziemnego
z instalacji w lokalu mieszkalnym przez palnik nawierzchniowy kuchenki gazowej
do pomieszczenia, pod warunkiem ciągłej kontroli wielkości przepływu
i wietrzenia pomieszczenia podczas odpowietrzania;
usuwanie z instalacji mieszaniny powietrzno-gazowej należy wykonywać
w najwyższym punkcie instalacji, zaczynając od pionu znajdującego się najdalej
od zaworu głównego.
Instalacja gazu płynnego zasilana ze zbiornika lub grupy zbiorników może być
użytkowana, jeżeli:
po jej wykonaniu lub remoncie dokonano odbioru technicznego;
wykonano główną próbę szczelności przyłącza;
zbiornik został zarejestrowany we właściwym terenowo urzędzie dozoru
technicznego.
7.4.2 Obowiązki montera podczas instalowania urządzeń gazowych4
Obowiązkiem wykonawcy przystępującego do podłączenia urządzeń gazowych
jest sprawdzenie, czy mają one kompletne wyposażenie i fabryczną instrukcję
użytkowania w języku polskim. Konieczne jest również zwrócenie uwagi na wentylację
pomieszczenia i odprowadzenie spalin. Drożność kanałów spalinowych
i wentylacyjnych powinna być sprawdzona przez uprawnionego mistrza kominiarskiego
i potwierdzona odpowiednim protokołem.
7.4.3 Montaż kotła
Kocioł wiszący należy montować do ściany za pomocą zestawu zawieszeniowego,
który zamawia się wraz z kotłem. Kocioł dostarczany jest w fabrycznych opakowaniach
i wiesza się go zgodnie z zaleceniami instrukcji montażu. Kocioł oraz palnik wraz
z osprzętem i aparaturą należy poddać oględzinom zewnętrznym oraz sprawdzić
kompletność oprzyrządowania i dokumentacji.
4 http://bip.lublin.eu/radydzielnic/index.php?t=210&id=51241

11. 11
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
7.4.4 Montaż pozostałych urządzeń5
Wszystkie urządzenia należy montować zgodnie z dokumentacjami techniczno-
ruchowymi dostarczanymi przez producentów urządzeń. Do obowiązków montera
należy:
zapoznanie się z danymi technicznymi urządzeń (tabliczka znamionowa
lub nalepka informacyjna);
sprawdzenie, czy dane urządzenie jest dostosowane do zasilającego
go w przyszłości gazu;
ustalenie, czy instalacja elektryczna jest przystosowana do podłączenia
z przewodem ochronnym;
zbadanie skuteczności działania wentylacji w pomieszczeniu;
sprawdzenie szczelności podejścia;
odpowietrzenie i uruchomienie urządzenia;
zapoznanie użytkownika z zasadami obsługi;
wydanie użytkownikowi podpisanego protokołu podłączenia.
7.4.5 Montaż armatury
Armatura powinna odpowiadać warunkom pracy (ciśnienie, temperatura)
instalacji, w której jest zamontowana. Należy ją montować w miejscach dostępnych,
umożliwiających obsługę i konserwację. Na przewodach poziomych armaturę powinno
ustawić się w takim położeniu, aby wrzeciono było skierowane do góry i leżało
w płaszczyźnie pionowej, przechodzącej przez oś przewodu. Należy ją montować tak,
aby kierunek strzałki na korpusie był zgodny z kierunkiem przepływu czynnika. Montaż
armatury regulacyjnej i sterującej powinien być wykonany ściśle według instrukcji
producenta.
7.5 Literatura
7.5.1 Literatura obowiązkowa
Bąkowski K., Sieci i instalacje gazowe. Poradnik projektowania, budowy
i eksploatacji, WNT, Warszawa 2008;
Łaciak M., Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych,
Wydawnictwo Tarbonus, Tarnobrzeg–Kraków 2010;
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia
1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych
(Dz. U. Nr 74 z 1999 poz. 836).
5 Łaciak M., Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych, Wydawnictwo Tarbonus,
Tarnobrzeg–Kraków 2010

12. 12
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
7.5.2 Literatura uzupełniająca
Więcek M., Wykonywanie i eksploatacja instalacji gazowych. Poradnik dla ucznia,
Instytut Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007.
7.5.3 Netografia
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19990740836.
7.6 Spis rysunków
Rysunek 7.1 Protokół z przeprowadzonej próby szczelności instalacji gazowej
w obiekcie (1) ...................................................................................................................................................4
Rysunek 7.2 Protokół z przeprowadzonej próby szczelności instalacji gazowej
w obiekcie (2) ...................................................................................................................................................5
Rysunek 7.3 Korozja rury w instalacji c.o..............................................................................................7
Spis treści
7 Próby szczelności i uruchamianie instalacji gazowych...........................................................2
7.1 Główna próba szczelności instalacji gazowej.......................................................................................2
7.1.1 Warunki przeprowadzania próby..............................................................................................................................2
7.1.2 Przebieg próby ...................................................................................................................................................................2
7.1.3 Przykład protokołu z przeprowadzonej próby....................................................................................................4
7.1.4 Obowiązki właściciela budynku .................................................................................................................................6
7.2 Zasady wykonywania zabezpieczenia antykorozyjnego przewodów instalacji gazowej ..6
7.2.1 Korozja...................................................................................................................................................................................6
7.2.2 Wykonywanie zabezpieczenia antykorozyjnego ................................................................................................7
7.3 Dokumenty wymagane do odbioru technicznego instalacji gazowej.........................................8
7.4 Uruchamianie instalacji gazowej i przekazywanie jej do eksploatacji.......................................9
7.4.1 Zasady uruchamiania instalacji...................................................................................................................................9
7.4.2 Obowiązki montera podczas instalowania urządzeń gazowych...............................................................10
7.4.3 Montaż kotła.....................................................................................................................................................................10
7.4.4 Montaż pozostałych urządzeń..................................................................................................................................11
7.4.5 Montaż armatury............................................................................................................................................................11
7.5 Literatura..........................................................................................................................................................11
7.5.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................11
7.5.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................12
7.5.3 Netografia..........................................................................................................................................................................12
7.6 Spis rysunków.................................................................................................................................................12