Weitere ähnliche Inhalte
Mehr von PUNJABI SUMAN (7)
Combine november 2013 for web
- 3. gzikph ;[wB wkf;e
Btzpo 2013
www.punjabisuman.com
R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934
POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014
gzikph ;[wB
gz i kph wkf;e
;kb 6
nz e 7
Btzpo 2013
BkBeFkjh eZ s e$wz x o
;z g kde
;0 Bfozdo f;zx w'Irk
;j-;z g kde
;0 fsqb'uB f;zx @uB#
;0 nihs f;zx
ftXh ;bkjeko
nfwskG fsqtdh
/
(;zgkde :[rtkosk)
;zgkdeh dcso
215$295 @e# ;[GkF wkor
d[rktK byBT{ - 226004
w'0 L 9889065886
Email : office@punjabisuman.com
http://www.punjabisuman.com
gzikph ;[wB
gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/
;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,
182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{
s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB
215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK
byBT{ s'I gqekfFs ehsk.
;z g kde
sseok
;z g kdeh
e-mail ;fsr[ o { ~
r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
41 tK ;op fjzd ;kbkBk ;wkrw
gkme fbyd/ jB
ypoBkwK ns/ ;orowhnK
r[o{ BkBe d/t ih dh nop d/F dh :ksok - 4
GkJh ekbk f;zx
dkb fSsoh tzv e/ yKJh iKd/
ufVQnk ;'XfD Xofs b[ekJh
r[o{ s/r pjkdo ih
r[o{ d/ f;yK dh ftbZyD Fjhdh
fJ;soh dh dFk fpnkB eod/ jB Fpd
s/ | pjkdo ;h feq n k eoh B feBj{ z nkB
nBw'b ;[wB
r[ o pkDh ;z e / s e" F - 11
Sgd/ - Sgd/
f;Zy Xkowe gqFB'soh
w'Nkgk-4
nkU gzikph f;yhJ/ - 16
i/s{ b/y L gzikphnK ftu r[Zw j'Idh gzikphns
b/y w[ekpbk - 3
Bfozdo f;zx w'Irk
b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk
;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.
iatkch lqeu
LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV
z
bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls
eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls
izdkf'kr fd;kA
lEiknd % ujsUnz flag eksxk
a
3
5
5
6
7
9
12
14
16
17
19
20
21
23
25
26
26
27
28
29
30
31
io{oh p/Bsh
gfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB
e'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skeh
;jh gs/ s/ gfsq e k d' p kok G/ i h ik ;e/ , ns/ gsk u/ e ehsk ik ;e/ .
;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo
f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0
nkfFnkBk w' 0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j? .
(1)
- 4. gzikph ;[wB wkf;e
Btzpo 2013
www.punjabisuman.com
BkBeFkjh ;zws - 544
bwrh mwhw mWJ
gurpurb
mMiGir mwih sohMdIAw hir ipr sMig bYTVIAwh]
iqn kI soBw ikAw gxI ij swihib mylVIAwh] qnu mnu
mauilAw rwm isau sMig swD shylVIAwh] swD jnw qy
bwhrI sy rhin iekylVIAwh] iqn duKu n kbhU auqrY sy
jm kY vis pVIAwh] ijnI rwivAw pRBu Awpxw sy idsin
inq KVIAwh] rqn jvyhr lwl hir kMiT iqnw jVIAwh]
nwnk bWCY DUiV iqn pRB srxI dir pVIAwh] mMiGir pRBu
AwrwDxw bhuiV n jnmVIAwh]10]
Gkt L- fijVk wB[Zy r[o{ dh ;zrs ftu ofj e/
gowkswk dh :kd ftu i[Vdk j?, T[; dk sB wB ;dk
fyfVnk ofjzdk j?, T[j wB[y b'e-gob'e ftu F'Gk yZNdk
Z
j?, T[j ftekoK d/ jZfbnK tb'I ;dk ;[u/s ofjzdk j?. go
fijVK wB[Zy gowkswk dh :kd G[bkJh oydk j? T[; dh
T[wo d[yK ftu phsdh j?, ekwkfde eJh t?oh T[; ~ ;dk
Z
x/oh oyd/ jB.
(2)
gurg`dI sRI gurU gRMQ swihb jI
joqI-joiq sRI gurU goibMd isMG jI
pRkwS sRI gurU nwnk dyv jI
gurg`dI sRI gurU goibMd isMG jI
ShIdI sRI gurU qyg bhwdr swihb jI
5 nvMbr
7 nvMbr
17 nvMbr
24 nvMbr
24 nvMbr
jnm mwqw swihb kOr jI
pMjwbI sUbw idvs
bMdI CoV idvs (dIvwlI)
ShIdI bwbw dIp isMG jI ShId
ShIdI BweI mqI dws jI, BweI idAwlw
BweI sqI dws jI
jnm swihbzwdw zorwvr isMG jI
1 nvMbr
1 nvMbr
3 nvMbr
13 nvMbr
jI,
24 nvMbr
28 nvMbr
ivSvkrmw idvs
joV mylw A`cl swihb (btwlw)
bwl idvs
mu h ` r m (qwjIey )
4 nvMbr
11 nvMbr
14 nvMbr
14 nvMbr
ieiqhwsk
idhwVy
srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy
- 5. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
pkpk BkBe ih dbhb d/ e/ fiZ s D tkb/ pkp/ ;h
Bfoz d o f;z x w' I r k
nZi d[BhnK ~ fi; pkp/ dh b'V j? T[j eokwksh pkpk BjhI, dbhb d/ e/ fiZsD tkbk ftt/eh pkpk j'Dk
ukjhdk j?. eokwksh pkp/ d[BhnK ~ irQk BjhI ;ed/, b'ekJh ~ f;oc nfrnkB dk nzXok d' e/ tfjwK, Gowk,
/
nzX ftFtk; d/ N'J/ ftu ;[N ;ed/ jB. fJj wB[ysk ~ Bhw p/jF eo e/ mr ;ed/ jB go j'F ftu fbnkT[D
'
dk T[gokbk BjhI eo ;ed/ fes/ fJjBK dhnK d[ekBk pzd B j' ikD. io{os j? n?;/ pkp/ dh i' b'ekJh ns/
wB[ysk ~ N'J/ fNfpnK s'I puk e/ wzfib s/ fbik ;edk j? ns/ irs ftu fJe fgsk d/ g[so XhnK @@J/e fgsk
Z
Z
J/ e ; e/ jw pkoe## fsnko eo ;edk j?. fi; d/ nB[;ko w/o/ s/o/ dh, d[BhnK s/ e'Jh, EK BjhI ukjhdh.
;ko/ ihn nkdo;e G/D GoktK jko fJe d{i/ dk d[y ;[y tzvkT[D. go fJj Gh jehes j? fe Xosh s/ nfijk
pkpk f;oc pkpk BkBe jh j'fJnk j'o e'Jh BjhI j' ;fenk. jK pkp/ BkBe d/ BK ~ G[BkD tkb/ ps/o/ nk
rJ/ fiBQK B/ ;qh r[o{ BkBe d/t ih ~ r[o{ wZBD dk j'ek fdZsk go fJepkb nkgDk ekfJw eo oj/ jB. pkp/
I
BkBe d/ nbktk i' th wjkg[o{F nkfJnk nZXk ;Zu p'b e/ nkgD/ ;w/I dh tesh ;wf;nk dk tesh jb d;
e/ wB[y ~ ;dk fEo ofjD dh nrtkJh BjhI d/ ;fenk f;oc nkgD/ g?oK s/ jh wB[yK ~ fbNk e/ ubk frnk.
Z
Z
pkpk BkBe g{oh nrtkJh d/d/ j'J/ th nkgD/ nkg ~ fBwkDk, Ykvh, FkfJo ns/ @Bhuj[z nfs Bhu#dZ;D
I
ftu y[Fh wfj;{; eodk j? skfe ;ko/ fJB;kB nkgD/ nkg ~ pokpo wZBe/ J/e fgsk d/ pkoe pB ikD, d/jK
FohoK ~ wZEk N/eD tkb/ BjhI.
j?os j[dh j? fe nZi d/ ftfrnkBh i[r ftu th ;kyhnK d/ ueoftT[ ftu c;k e/ tgkoh pkfpnK B/ pkp/
z
BkBe d/ nEkj frnkB d/ ;w[zdo ~ e'mohnK ns/ gkbehnK ftu pzd eo fdZsk j?. nkgD/ pfunK ns/ r?o
f;ZyK ~ fBr[DhnK rZbK ns/ Bk :ehB nkT[D tkbhnK xNBktK dZ;-dZ; e/ GowkfJnk ik fojk j?. fJBK ;kyhnK
s'I eokwksh ;kX s/ bfGnk ik ;edk j? go d[fBnK dk ofjpo r[o{ BkBe d/t fpbe[b BjhI. pkpk BkBe dbhb
d/ e/ fiZs b?d/ ;B idfe ;kyhnK dk dktk j? fe T[j eokwks Bkb fisd/ ;B. fij ;kyhnK Bkb jh wB[Zysk
I
dk Gbk j[zdk s/ pkp/ BkBe ns/ T[; dhnK pkeh i'sK B/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ~ j'o XowK d/ rqzEk jko
;kyhnK Bkb jh Go fdZsk j[zdk.
fijV/ b'e f;Zy Xow ~ fjzd{ Xow dh Fky d;d/ BjhI Eed/ n'j r[o{ rzqE ;kfjp d/ frnkB, pkp/
BkBe dh pkDh ~ T[ i kro feT[ I j' D d/ D r/ . T[jBK d/ nkgD/ Xow rqzE f;oc feZ;/, ejkDhnK, ;kyhnK,
Bkb Go/ jB. T[j jh feogkDk gke/ nkgDhnK d[ekBK dh okyh bJh ;kyhnK, feZ ; / ejkDhnK rVQ rVQ e/
pkDh ~ ;wMD d/ pikJ/ wzso ikg jko gVQB bJh gqukod/ oj/ jB skfe d/o ;p/o f;Zyh T[jDk d/ Xow
ftu jh nb'g j' ikJ/.
pkpk BkBe ih nkgD/ ;w/I ftu i' efj rJ/ T[; ~ nZi ftfrnkB f;ZX eo fojk j?. n;hI T[Zwhd th
fet/I eo ;ed/ jK fe nkgD/ ;w/I dk wjkB ftfrnkBh r[o{ BkBe nkgDh dbhb ;wMkT[D bJh eokwksK dk
;jkok bt/rk T[; d/ frnkB ftu fdZshnK dbhbK B/ jh ;w/I dh ;koh b'ekJh ~ nkgD/ fgZS/ bk fbnk ;h. fpr
p?r dk f;ZXKs bZyK gkskb nkekF XoshnK, X[zX{ekok s'I Xosh dh T[sgZsh, pB;gsh dk o'Bk nkd nBfrBs
I
ftfrnkfBe f;XksK dh dbhb r[o{ wjkoki B/ gfjbK fdZsh i' pkd ~ ftfrnkfBnK B/ f;ZX ehs/ jB. r[o{ BkBe
;kfjp d/ gqekF wkD j'D s/ irs ftu eqKsh dh jB/oh nkJh. ;fsr[oK B/ nkgD/ fJzebkph jZEK ftu ghVs
b'ekJh dk jZE cV e/ o;wk fotkiK tfjwK GowK ns/ nzX ftFtk; ~ ysw ehsk fJ; db db ftu'I efvQnk.
;fsr[oK d/ gqekFwkB j'D ;zpXh GkJh r[odk; ih dk jowB fgnkok puB - @@;fsr[o BkBe gqrfNnk fwNh
z
X[ z X ir ukBD j' n k.## pVk jh gqubs j?.
nZi dh b'V j? fe nkgD/ pkg{ ;qh r[o{ BkBe d/t ih d/ iBw fdjkV/ s/ e;w ykJhn? fe n;hI T[;
d/ frnkB ~ o[wkfbnK d'FkfbnK ftu bg/N bg/N e/ pzd B oy e/ fJ; ~ ;wMD ns/ gqukoB bJh jzGbk
wkoKr/ ns/ ftu'bhn? feqgkDXkoh pkjwDk s'I e'w ~ toi e/ frnkB ~ iB iB se gj[zukB dk eZw eoKr/.
(3)
- 7. www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
;fsekos pkg{ BkBe ih,
tkfjr[o{ ih ek ykb;k tkfjr[o{ ih eh csfj
nZSk pkpk ih ;Zuh d;Dk eh d[fBnkth b'eK jko fJ; wjhB/ dh
T[vhe nkg ih ~ th ofjzdh j?, id'I g{o/ ftFt ftu f;yK B/ nkg ih dk
iBw fdB, BjhI ;Zu @iBw wjhBk# wBkT[Dk j?. s[jk~ gsk j? Bk ! g{ok
wjhBk ubD/ B/ g'qrokw. uZbD th feT[ Bk fejVk ngD/ i/p/ u' g?;k
brD? e"w dk g?;k go pZb/ pZb/ gqpzXek dh.
nZSk pkg{ ih ed/ nkg ih dk wB BjhI eodk. pJh gq'rokw fe;/
tZvh ;N/i dk j' fojk j't/ ns/ s[;h g[i ikU. t?;/ uzrk eod/ U, BjhI
nkT[Id/ j' feT[Ie 6 wjhB/ ;kb gfjbK p{e eokJ/ gzEe u'Nh d/ okrh,
eEk tkue s'I fpBk, fpB p[bkJ/ e'Jh th j't/ T[; ~ ;wK BjhI fwb
;edk. i/ c/o th edh nkT[D dk gq'rokw pD/ sK d; d/Dk ih ;wK sd/
fwb/rk.
y?o nieb d/ jkbks fJIU jB fe fsnkohnk dh bVh ftu
fJFfsjko, cb?e; p?Bo s/ T[rokJh s/ i'o j? t?;/ fJj rb sK f;yK
B/ ;wM bJh j? Gkt? e/ t b fJFfsjko ftu SgtkT[ D se jh j?
fJ;fsjko ftu tZvk-tZvk fgqzN j[zdk j? gqekF T[s;t, r[o{ g[op, r[o{
got, nyZok d/ ;w{zj ftu gfjb/ nZyo Bkb ;zpzX 5 ik 10 ch;dh ~
jh j[zdk j?. fiBQK ~ fJj gsk j[zdk j? fe fiBQK FyFhnsk d/ okjh e'Jh
BthI ;'u (ftukoXkok) j"Id ftu nkT[Idh j? fi; okjh wB[yK d/ ihtB
ftu jo gZy'I ftek; j't/. Gkt fi; d/ T[gd/F wB[y ~ f;oc wB[y jh
BjhI pbfe d/ts/ pDk d/D, T[BKQ d/ iBw ~ iBw BjhI, pbfe gqekFwkB
j'Dk fejk iKdk j?. pkg{ @wkD eoU s[X T[go?# nkg ih dhnK fenk
pksk d[BhnK dk e'Jh e'Bk nkg ih B/ BjhI SZfvnk. jo d/F ftu T[;
d/F dh p'bh ftu b'ekJh ~ gowkswk Bkb i'fVnk sK jh s/ nkg ih
d/ iBw pkps GkJh r[odk; ih B/ :'r Fpd tosfdnk fejk @@frnkB
eh nkJh nKXhI## fJ; gfjb/ nyZo ~ ;wMD tkb/ gqek; g[op s/ ;t/
o/ nk;k dh tko d/ ehosB ;w/I fwb g?Dr/.
pkeh 90 s'I 95 ch;dh dk foFsk d{i/ nyo T[s;t g[op, got
T[s;t Gkt w/b/ s'I j? i' mhe bzro s'I E'Vk ;w/I gfjbk nkT[Dr/ ;i
Xi e/ ebc (ekfby) bke/ sK i' T[j d[BhnK ~ t/y ;eD s/ d[BhnK
T[BQK ~ t/y ;e/. T[BQK eh b?Dk gqek; s'I. nkw f;y sK w/bk t/yD jh
nkT[Idk j?.
pkg{ ih rb th mhe j? no/ d/th d/tfsnK ~ wZE/ N/e tos oZy
wDh w;kDk s/ ik T[BQK ~ th eoBk j[zdk j?. j[D iks ;kvh gSkD J/
w?I fet/I SZv fdnK. Fokp nZi dk Status j?, fuNh dkVh ni/ pfunK d/
ftnkj BjhI j'J. b'eh w?~ Backward ;wMd/ jB.p; gksFkj ! ih nkw
/
(5)
r[ o { BkBe d/ t ih dh ohM
Guru Nanak Dev's Aspriation
wS[bh j'tk ifb p;k,
ihn izs ;fG ;kfo,
T[otkfo gkfo w/ok ;j[ t;?,
jT[ fwbT[rh pkj g;kfo
rT{Vh, 157
I would love to be as a fish living in water,
if by doing so I could cherish the
Sustainer-of-All
And meet Him who dwells on this side and
that
with my arms stretched forth
for a close embrace.
Gauri, 157
r[ o { BkBe d/ t ih dh gq G [ - fwbDh
Guru Nanak Dev's Audience with God
oT[ YkYh t/eko[, eko? bkfJnk,
okfs fdj? e? tko, X[oj[ c[owkfJnk,
YkYh ;u? wjfb, y;fw p[bkfJnk,
;uh f;cfs ;kbkj[, egVk gkfJnk,
;uk nzfwqs[ Bkw[, G'iB[ nkfJnk,
r[owfs ykXk ofi, fsfB ;[y gkfJnk,
wkM 150
I was a bard out of work.
God blessed me with His service
and commanded me to sing his priases
night and day.
He then summoned me to His Eternal Abode
bestowed on me.
the Robe of the Praise of his True Name
and fed me with
The Nectar-like Name of the Eternal Truth.
Majhm, 150
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
;fsr[ o { ~
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
e-mail
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gzikph ;[wB wkf;e
r[ o { BkBe d/ t ih dk fB;uk
Guru Nanak Dev's Conviction
w? nkgDk r[o[ g{fS d/fynk,
nto[ Bkjh EkT[,
f;oh, 14
I consulted my Master
and He convinced me that
there is no other place but God's
Siri, 14
- 8. f;Zy J/E/ jh yVk j?. ejkT[Idk sK ngD/ nkg ~ f;y (Student) j? go
T[; ftfdnkoEh tKr i' Bk sK Regular School nkt/I Bk todh gkt? Bk
Home work eo/ s/ Bk gVkJh. Gkt r[o[ dh wzB? eh ;[D/ th Bk. fco
jFo eh j'U c/b, c/o o'Idk j? fe ;ko/ d[yK bJh op ~ w?jh bZGk jK.
gqpXek B/ th ni d/ School, Playway tKr Method ngBkJ/ jB. bzro
z
yho pq?v ge'V/ ukj nkfd dk bkbu tZv/ nyoK ftu Sgtke/ fe bzro
ns[ZN tos/rk. go ;zrs th pj[s f;nkDh j' rJh j?. T[BQK ~ bzro
dk ;wK gsk j?.
pkg{ ih ;ys Nhuo tKr nkg ih jh e[M ;ysh eo' sK jh f;yh
d/ College dk Discipline mhe j' ;edk j?.
gksFkj fiBQK gqkDhnK ~ s[;K f;yK d/ xoK ftu iBw pyfFnk
j? feogk eo' T[BQK ~ gqsZy r[o{ d/ doFB eoD dh iku py;'.
ropkDh ej? ;/te iB wkB? gqsy r[o{ fB;sko/. sK i' nkg ih
dk gqekF g[op wBkT[fdnK nkg ih dh B/Vsk gqkgs eo ;eD.
G[bk dh fywk.
dk;
w/ok e-mail gsk Lpqfizdo gkb f;zx @feow#
briji.kiram@gmail.com
Btzpo 2013
r[o{ BkBe d/t ih dk wkBtiksh ~ ;Zdk
Guru Nanak Dev's Call to Humanity
nktj[ G?D/ ! rfb fwbj[,
nzfe ;j/bVhnkj !
fwfb e? eoj[ ejkDhnk,
;zwqE ezs ehnkj
f;oh, 18
Come, dear sisters ! come my bosomfriends !
come and clasp me in your embrace.
And let us sing together
the glories of our Omnipotent Lord.
Siri, 17
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
www.punjabisuman.com
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gzikph ;[wB wkf;e
Visit of Live Recording of
Kirtan & Gurmat Vichar
on Youtube
at poplilive1313
41 tK ;op fjzd ;kbkBk ;wkrw
0
p/Bsh
gow ;fsekos tho$G?D ihT[
tkfjr[o{ ih ek ykb;k. tkfjr[o{ ih eh csfj..
r[o{ r'fpzd f;zx gksFkj ih fejk eod/ ;h fe w? fi; f;Zy s/ y[F j' iKdk jK, T[; d/ xo fJe r[of;Zy
~ bzro SeD bJh G/i d/Idk jK. i/ fJIUI t/yhJ/ sK ;kv/ byBT{ dhnK f;Zy ;zrsk d/ fesB/ tZv/ Gkr jB fe
nrb/ ;kb ;szpo 19, 20 ns/ 21, 2014 ~ ;w[Zu/ d/; s'I ;qh ;[ywBh ;kfjp ;/tk ;[;kfJNh d/ r[o f;y doFBh
tho$G?D jikok dh frDsh ftu nkg ih d/ Ffjo g[i oj/ jB. nkU ;ko/ obQ e/ T[BQK r[o{ fgnkfonk dh nkt
Grs ftu :'r dkB gk e/ r[o{ dhnK y[FhnK d/ gkso pDhJ/.
fet/I 1- ngD/ fiw/I e'Jh ;/tk b?e/
2- nkgDh feos ewkJh u' d;tzX d/ e/
3- fe;/ fJe y/so d/ you/ ~ Sponser eoe/
4- w'e/ s/ ngDh rZvhnk dh ;/tk d/ e/
iK fe;/ fJe Ffjo d/ S'N/ iZE/I 02$05$10$20 gqkDhnk ~ (nkgDh ftE w[skpe) ngD/ xo ftu fNek e/
TBQk dh ;/tk ;zGkb eoe/. fJUI fiE/I n;h r[[o{ fgnkfonK dh ;/tk dk w'ek gktKr/ T[E/ gqpzXeK ~ ;fj:'r
fwb/rk T[E/ T[BQk w/jwkBk ;dek n;h th ;w/I f;o dhtkBk s/ g[fink eoKr/.
T[gobhnK fe;/ th soQK dh ;/tktk bJh gqpzXeK ~ ;zgoe eoD dh feqgkbsk eoBh ih.
T[sFkj Gog{o ;fj:'r dh nk; ftu.
LL dk;o/ LL
;q h ;[ w wBh ;kfjp ;/ t k ;[ ; kfJNh, byBT{
;wgoe Bz0 L 9305681058, 9415561425, 9305351661, 9839070314, 9415466193, 9450931608, 9336138020
(6)
- 9. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH
(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;z g kde dk ;jwfs j' D k io{ o h BjhI )
tvk e? D <
fJe wksk nkgD/ w[zv/ Bkb r[od[nko/ fiZE/ fJe
pkpk ih nkT[d/ ofjzd/ jB, iKdh j? s/ wZEk N/eB s{ gfjb/
I
ngB/ go; s{ N[N/ g?;/ evQe/ fJe :k d' dk f;Zek r[o{ dh
Z
r'be ftu gke/ wZEk N/edh j? f;e/ dh ntki Bkb B/V/
dh ;zrs ~ th gsk br iKdk j? fe g?;/ gk eo wZEk N/
fenk j?. fco r[o{ dh thuko iK ehosB p?m e/ ;[fBnk
BjhI, b/feB Bkb d/ ewo/ ftu u'b/ tkb/ pkp/ e'b ik eo
w[v/ ~ 1000$- o[gJ/ dk B'N d/ eo pkp/ d/ uoBK ftu wZEk
z
N/fenk. fco pkp/ B/ f;o s/ jZE oy eo fJe gq;kd dh
g[Vh fdZsh, b/eo tkg; nk rJ/. xo gj[u eo w[vk ngDh
z
wksk ih e'b g[Sdk j? fe tvk e'D - r[o{ rqzE ;kfjp iK
u'b/ tkbk pkpk < wksk d;dh j? r[o{ rqzE ;kfjp ;G
f;yD ~ j[ew j? r[o{ wkfBU[ rqzE. p/Nk r[o{ rqzE ;kfjp
;G s'I tvk j?. w[zvk efjzdk fe fJj fe; soj j' ;edk
j?. id w?I phwko j'Dk sK B/V/ dk vkeNo 10 iK 20 o[gJ/
b/eo dtkJh d/ d/dk jK. w?I mhe j' ikdk jK iK eJh pko
I
mhe BjhI j'Idk s/ Ffjo d/ tZv/ vkeNo ~ fdyKd/ j' sK
n'j 500$- o[gJ/ ch; b? eo e[S dtkJhnK d/ Bkw fby
eo d/Idk j? s/ dtkJh pkjo' yohdBh gI?dh j?. s/ tZvk
e?D- Ffjoh vkeNo tZvk feT[fI e n' g?;/ th finkdk b?dk
I
s/ dtkJh Gh BjhI d/Idk. nkT[ n;h th ftuko eohJ/ fe
n;h e/tb r[o{ rqzE ;kfjp ~ wZEk N/e eo, jE i'V eo
Bw;eko eoe/ iK tZv-tZv/ ehosB dopko, bzro ehosB
/
ftu r[o{ wkfBU rqzE, 300 ;kb r[o{ d/ Bkb oki eo/rk
ykb;k, d/r s/r csfj, dk F'o wuk eo fdb jh fdb
y[F s/ BjhI j' oj/ fe n;hI fesBk e[M eoe/ r[o{ dh y[Fh
b? bKr/ r[o{ rqE ;kfjp dk ;fseko iK T[BKQ ~ tZvk wBBk
z
sd jh j' ;edk j? i/ n;h r[o{ d/ ftuko, j[ew ~ wB
e/ T[; nB[;ko ihtB ihthJ/. e/tb fdyktk eoe/ iK
r[od[nko/ ftu eJh irj wZE/ N/e eo, Bke orV eo
iK ekch d/o r[o{ nr/ yV/ j' e/ r[o{ dh y[Fh BjhI b?
;ed/. iK fco e'Jh ;'u/ fe r[o{ dh r'be ftu finkdk
wkfJnk o[gJ/, vkb eo iK r[o{ xo ftu gZEo ;'Bk, uKdh
brtkeo iK soj-soj d/ thHnkJhHghH bzro pBtk eo
r[o{ dh y[Fh BjhI b/ ;ed/.
pXk uNh i' Go/ Bk r[ D Bk T[ g eko[ . .
Btzpo 2013
;/ s h y[ F h ;tkohn? BkBe ekoi[ ;ko[ . . (787)
nro b'e ftykt/ dh ykso fe;h Xkofwe ew eo/
s/ e[M XB Gh you eo/ s/ T[; dk nksfwe bkG BjhI.
wBjfm soc B figJh i/ pj[ s k xkb/ . .
soc fit? ;s GkT[ d/ iB BkBe ;pd[ thuko/ . .
(787)
op dh y[;h wB d/ jm Bkb BjhI fwbdh ukj/
fisBh w/jBs eo'. op dk gk;k fisD bJh oph oik,
B/e Bh:s, Bkb ;pd thuko eo fis fwbdh j?. Gkt
wkfJnk fJemh eoB ftu jh ;koh fizdrh w/jBs eo e[S
g[B dkB fdykt/ tk;s/ eoB Bkb op dk fgnko BjhI
fwbdk. op s/ wkfJnk fJe fjod/ ftu BjhI ojzdh.
fwfbn? fwfbnk Bk fwb? fwb? fwfbnk i/ j' f J..
nz s o nksw? i' fwb? fwfbnk ejhn? ;' f J.. (791)
;oho dh Xkofwe t/; G[;k iK eow fdykt/ d/ eo
e/ op BjhI fwbdk Fpd ftu bhB j' eo jh op fwbdk
j? skjh gsk brdk j? fe r[o{ rqzE ;kfjp tv/ jB.
e/tb ejD Bkb iK i?eko/ brD Bkb r[o{ tvk BjhI j'
;edk j?.
ikbT[ n? ; h ohfs fis[ w? fgnkok th;o? . .
BkBe ;kJh Gbh gohfs fis[ ;kfjp[ ;/sh gfs oj?..
(590)
cohdk fiBh ez w h Bkfj r[ D s/ ewV/ ft;kfo..
ws[ ;ofwz d k Ehtjh ;KJh d? dopkfo.. (1381)
nsfo w? b [ i/ shoE Bkt? fs;[ p? e [ z m B ikBk..
b' e gshD/ eS{ B j' t ? Bkjh okw[ n:kBk..1..
g{ij[ okw J/e[ jh d/tk.. ;kuk BktD[ r[o eh ;/tk..
(484)
r[ o eh ;/ t k (1) feos eoBh - w/ j Bs n? o
fJwkBdkoh Bkb, ;oho ;[X j? ;ohfoe ofjs j?.
(2) Bkw igBk - op dk XBtkd, ;[feo:k, oik
ftu y[F nkswk ;[X-nksfwe ofjs j?.
(3) tzv SeDk - w/jBs dh ewkJh ftu rohpK
n?o d[fi:k dh wdd eoBh - wB ;[X j'Dk wkBf;e ofjs
j?. fJj e/tb fsB ew eo e/ ;oho nkswk ns/ wB ~
;[yh eo e/ n;bh nkBzd gqkgs eo ;ed/ jK. r[o{ rqzE
;kfjp ih dh thukok ~ (ihtB ftu) ih eo r[o{ rqzE
;kfjp ~ ;G s{ tvk ns/ T[Zuk eo ;ed/ jK.
wBwhs f;z x
bkigs Bro
(7)
- 11. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
;qh ;[ywBh ;kfjp ;/tk ;[;kfJNh byBT{ dk ;kbkBk ;wkrw
;[;kfJNh dk ;kbkBk ;wkrw jo ;kb dh soQK fJ;
;kb th fwsh 30 ;sz p o, 1 ns/ 2 nes{ p o 2013 ~
r[od[nkok Bkek fjzv'bk fty/ wBkfJnk frnk fi; ftu ;qh
dopko ;kfjp nfwqs;o s'I GkJh ;fszdo pho f;zx ih ns/
GkJh r[fozdo gkb f;zx ih d/ okrh iZfEnK B/ ns/ frnkBh
gowihs f;zx ykb;k ih nzBdg[o tkfbnK B/ jkioh Go
nkgD/ wB'jo o;fGZB/ ehosB ns/ r[owfs ftukoK Bkb
;z r sk ~ fBjkb ehsk. fJ; w" e / s/ ehs/ rJ/ Xkowe
w[ekpfbnK ftu'I i/s{ oj/ pfunK ~ fJBkwK Bkb fBtkfink
frnk. frnkBh gowihs f;zx B/ nbr nbr ekb/iK ns/
;e{bK d/ fgqf;gbK ~ pfunK ~ w[ekpfbnK bJh gqoDk bJh
/
;BwkBs ehsk ns/ T[whd ehsh fe Gfty ftu th ;e{bK,
ekb/iK d/ fgqz;hgb, nfXnkge ns/ gqpzXe fJ;h gqeko
Xkowe ns/ B?fse ftfdnk Bkb ftd:koEhnK ~ i'Vh
oyDr/. ;0 joGiB f;zx foNkfJov nkJh0 gh0 n?;0 ns/
;0 okfizdo f;zx pZrk d/ jZE'I pfunK ~ fJBkw tzv/ rJ/.
fFoes ehsh.
fwsh 26 ns/ 27 nes{po ~ j' oj/ w[y ;wkrw
Z
ftu okrh GkJh nwoihs f;x gfNnkb/ tkb/ ns/ GkJh
Z
r[od[nkok ;qh r[o{ BkBe ;fs;zr ;Gk ;do nzsogqhs f;zx ih nfwqs;o s'I g[i e/ ehosB okjhI ;zrsK
byBT{ tb'I fwsh 12 ns/ 13 nes{po ~ ;qh r[o{ okwdk; ~ r[o{ Bkb i'VBr/.
ih dk gqekF g[op wBkfJnk frnk fi; ftu frnkBh
;kfjp ;qh r[o{ BkBe d/t ih dk
o'jsk; f;zx r[owfs gqukoe ns/ GkJh gqhsw f;zx gqhs
gqekF T[s;t ns/ Bro ehosB
d/ okrh iZE/ B/ d/jokd{B s'I g[Zi e/ r[owfs ftukoK ns/
;qh r[o{ f;zx ;Gk Bkek fjzv'bk byBT{ tZb'I
o;fGZB/ ehosB Bkb ;zrsK dk wB w'j fbnk. B'itkB
gqukoe dh ftdtsk g{oB thuko ns/ okrh iZE/ d/ ehosB r[od[nkok Bkek fjzv'bk ns/ pkb ;zrqjkb: rqkT[Iv
s'I ;zrsk pj[s gqGkts j'JhnK. ;zrsK dh gqfsfeqnk ;h ukopkr ftu fwsh 15, 16 ns/ 17 Btzpo 2013 ;qh r[o{
fe gqhs ih dk okrh iZEk ;qh dopko ;kfjp nfwqs;o d/ BkBe d/ t ih dk gq e kF T[ s Ft pVh X{ w Xkw Bkb
wBkfJnk ik fojk j? fi; ftu GkJh nwBdhg f;zx ih
ifEnK d/ gZXo s'I xN BjhI j?.
r[0 pzrbk ;kfjp fdZbh d/ ji{oh okrh, GkJh ;sBkw f;zx
pkpk pZ[Yk ih dk iBw fdjkVk
ih ;qh dopko ;kfjp nfwqs;o d/ ji{oh okrh ns/ ;q'wDh
;qh dopko ;kfjp nfwqs;o d/ gfjb/ rqEh pkpk r[0 gq0 ew/Nh d/ gqukoe phph jogqhs e"o ykb;k ih th
z
p[ZYk ih dk iBw fdjkVk jo ;kb dh soQK r[od[nkok fJ; w"e/ s/ g[i oj/ jB. fwsh 10 nes{po 2013 fdB
fNe?s okfJ sbkp fty/ wBkfJnk ik fojk j? fi; dh n?stko ~ gowgokB[;ko ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh F'Gk
nozGsk 20 nes{po ~ Bro ehosB d[nkok ehsh rJh :ksok dk Bro ehosB d/ o{g ftu Ffjo tk;hnK ~
fi; ftu tZvh frDsh ftu ;zrsK B/ ehosB eod/ j'J/ doFB d/D bJh nk:'iB ehsk frnk j?.
;qh r[o{ okw dk; ih dk gqekF fdjkVk
wBkfJnk frnk
(9)
- 12. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
Gkosh "i B{z f;nk;s ns/ foekgq;sh s'_ d{o oZyD dh b'V
gqc[Zb fpdtkBh
iBob f;zx gfjb/ "ih ioB?b Bjh_ jB, fiBQk_ B/
f;tbhnB bhvofFg Bkb Neokn tork o;sk
ngDkfJnk j? ik_ iwj{ohns d/ f;Xk_s dh T[bxDk ehsh
z
j?. iwj{ohns d/ f;Xk_s w[skfpe f;tbhnB bhvofFg
jw/Fk c"ih nfXekohnk_ s'_ T[Zu j[zdh j?. Bhsh ;pzXh
wkwfbnk_ @u "ih nfXekohnk_ dh ?;bke[B okfJ Bjh_
j[zdh, Bk jh T[BQk_ B{z f;tbhnB nkr{nk_ d/ ?;fbnk_,
xo/b{ ekB{zBk_ ik_ ftd/Fh ;pzXk_ pko/ fNZgDhnk_ eoBhnk_
ukjhdhnk_ jB.
Gkosh b' e nkgD/ d/ F dh iwj{ o hns dh
jzYD;kosk (fJ; ftu f;oc fJe tko n?woi?;h t/b/ jh
_
o[ektN gJh ;h) ns/ nkgDhnk_ jfEnkopzd "ik_ d/ |?of;nk;h ;[Gkn @s/ ikfJ} jh wkD eod/ jB. shih d[Bhnk
d/ pj[s/ d/Fk_ d/ T[bN Gkos ftu "i f;nk;s ftu d]b
Bjh_ fdzdh, f;tbhnB bhvofFg @s/ j[ewk_ dh T[bzxDk
Bjh_ eodh ns/ Bk jh ;Zsk @s/ ep}/ torh e'Jh e'fFF
eodh j?. go jkb jh d"okB "i d/ ;kpek w[yh thH e/
H f;zx d/ y[bkf;nk_ ns/ fJ; Bkb i[V/ e[M xNBkeqwk_ B/
fJBQk_ ;kohnk_ rZbk_ @s/ ;tkbhnk fBFkB bk fdZsk j?. fJe
n]pko tZb'_ gqekfFs ikDekoh nB[;ko iBob f;zx B/
nB/ek_ @nDnfXekos@ ekotkJhnk_ B{z nzikw d/D bJh fJe
r[gs y[hnk :{fBN (N?eBheb ;oft;} vth}B) ;Ekgs
ehsk ;h. fJ; y[hnk :{fBN dhnk_ ekotkJhnk_ @u'_ w[Zy
;B-izw{ ns/ eFwho dh u[Dh j'Jh ;oeko B{z n;fEo eoB
bJh f;nk;sdkBk_ B{z czv d/Dk, "i d/ T[so-nfXeko d/
eow B{z pdbD dh e'fFF eoBk, y[hnk s'V-GzB B{z nzikw
d/Dk ns/ "i d/ j'o nfXekohnk_ dh ik;{;h eoB bJh
N?bhc'B @s/ j'D tkbh rZb ftukfbT[_ ;[D ;eD tkb/
nkX[fBe :zso yohdDk.
;oekoh d;skt/}k_ @s/ nkXkfos T[es d'F rzGho
jB ns/ nB[Fk;Bkswe ekotkJh dh wzr eod/ jB.
iBob f;zx B/ fJBQk_ dk yzvB Bjh_ ehsk. fJ; d/ T[bN
T[BQk_ dk efjDk j? fe "i ;dk jh ;{p/ ftu ;fEsh B{z
@;fEo@ pDkT[D bJh ns/ @fdb fiZsD bJh@ izw{-eFwho
dhnk_ ;kohnk_ f;nk;h gkoNhnk_ ftub/ f;nk;sdkBk_ B{z
XB fdzdh ojh j?. iBob f;zx d/ fJBQk_ dknftnk_ dk "i
d/ 8 ;kpek w[yhnk_ tZb_' }'odko yzvB ehsk frnk j?. T[BkQ _
B/ }'o d/ e/ fejk j? fe "i tZb'_ ubkJ/ ik_d/ f;Zfynk ns/
;ZfGnkuko @s/ nkXkfos ;dGktBk gq'rokw dk iBob
f;zx dhnk_ r[ZMhnk_ ekotkJhnk_ Bkb e'Jh Bksk Bjh_.
;ukJh i' wo}h j't,/ fJBQk_ ;ko/ y[bkf;nk_ B/ eFwho ftu
Gkosh oki ns/ "i dh fdnkBsdkoh B{z tZvh ;ZN wkoh
j? ns/ T[BQk_ b'ek_ B{z w}p{sh fdZsh j?, i' efjzd/ jB fe
eFwhohnk_ gqsh ;oeko tZb'_ jo soQk_ d/ jZEezv/ tos/ ik
oj/ jB. iBob f;zx d/ ftjko ;pzXh fJe T[u gZXoh ik_u
Z
jh fJ; wkwb/ dh g{oh rfjokJh B{z ;kjwD/ fbnk ;edh
j?. fJ; sfjs fJBQk_ d'Fk_ dh th ik_u j'Dh ukjhdh j? fe
fgSbh 16-17 iBtoh B{z gqNeb dh T[bxDk eofdnk_ "i
' ' '
z
dhnk_ d' :{fBNk_ fdZbh d/ B/V/ feT[_ gj[zu rJhnk_ ;B<
iBob f;z x gfjb/ " i h ioB? b Bjh_ jB, fiBQ k _ B/
f;tbhnB bhvofFg Bkb Neokn tork o;sk
ngDkfJnk j? ik_ iwj{ohns d/ f;Xk_s dh T[bxDk ehsh
z
j?. iwj{ohns d/ f;Xk_s w[skfpe f;tbhnB bhvofFg
jw/Fk c"ih nfXekohnk_ s'_ T[Zu j[zdh j?. Bhsh ;pzXh
wkwfbnk_ @u "ih nfXekohnk_ dh ?;bke[B okfJ Bjh_
j[zdh, Bk jh T[BQk_ B{z f;tbhnB nkr{nk_ d/ ?;fbnk_,
xo/b{ ekB{zBk_ ik_ ftd/Fh ;pzXk_ pko/ fNZgDhnk_ eoBhnk_
(10)
- 13. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
ukjhdhnk_ jB. fJj f;Xk_s ;zftXkB ftu ehsh rJh
Feshnk_ dh tzv @s/ nkXkfos j?, fi; w[skfpe "ik_ d/ w[yh
@oDBhsh ns/ "ih ekotkJhnk_ d/ wkwb/ ftu g/F/tokBk
;bkj jh d/ ;ed/ jB@ ns/ T[BQk_ dk ezw T[E/ jh ]sw j'
ik_dk j?. fJj nZr_' u[Dh j'Jh bhvofFg dk ftF/F nfXeko
j[dk j? fe T[j fJ; ;bkj d/ nkXko @s/ tv/ohnk_ nkofEe
z
ns/ oDBhse ;hwktk_ B{z fXnkB ftu oZyfdnk_ oZfynk Bhsh
fsnko eo/. fJ; f;Xk_s dh gkbDk Bk j'D dk wsbp j?
u[Dh j'Jh bhvofFg dh nEkfoNh B{z y'ok ns/ iwj{ohns
dk ew}'o j'Dk.
nshs ftu e[ M e[ w" f enk_ @s/ fJ; f;Xk_ s dh
T[bzxDk j'Jh j?, fw;kb ti'_ 1966 ftu g{oph ewk_v d/
ssekbh w[yh iBob wkfDe Fkn B/ nwoheh okid{s
Bkb w[bkeks eoe/ eFwho ns/ Gkos-gkfe;skB ;pzXk_
pko/ y[bhQ nk_ fNZgDhnk_ ehshnk_ ;B. T[BkQ _ B/ nkgDh ewk_v
Z
j/mb/ "ih pbk_ dh th ikDekoh }kjo eo fdZsh ;h ns/
Bkb jh oZfynk wzsoh ns/ "i d/ w[yh dh th nkb'uBk ehsh
;h. rZbpks d"okB T[BkQ _ B/ ][d dh "i d/ w[yh ti'_ soZeh
j'D dh ;zGktBk dk th f}eo ehsk ;h. jkb jh d/ tfonQk_
d" o kB th " i h ioB? b Bhsh s' _ GNed/ oj/ jB.
gkfe;skB Bkb uZb oj/ f;nkfuzB fttkd dh rZb jh b?
bU. fJj d[Bhnk dh ;G s'_ T[Zuh u'Nh j? go fJ; dk
MrVk oDBhse s"o @s/ noEjhD j?. j[D sZe fJE/ mzY
ekoB ;?_eV/ itkBk_ dhnk_ ikBk_ nikJh_ ik u[Zehnk_ jB.
1992, 2005 ns/ fco 2011 ftu th Gkosh e{NBhse
nfXekoh f;nkfuzB MrV/ d/ jZb bJh ;wM"s/ @s/ d;s]s
eoB jh tkb/ ;B go "ih ioB?bk_ B/ nfVZek vkj fdZsk.
2005 ftu sk_ "i d/ w[yh iBob i/Hi/H f;zx B/ iBse s"o
@s/ ;wM"s/ dh fto'Xsk ehsh ;h.
fJ; s'_ th wkVh rZb fJj j? fe rqfj wzsokb/ d/
izw-eFwho d/ Fk_shg{oB y/sok_ @u'_ jfEnkopzd "ik_ d/ ftF/
{
F nfXeko ekB{B B{z tkg; b?D d/ gq;skt fybk th "i
z
brksko @thN'@ eodh nk ojh j?. fJ; ekB{B dh d[otos'_
z
nB/ek_ p/d'F/ Ffjohnk_ B{z fFeko pDkT[D bJh th j' u[eh
Z
j?. go "i fJ; B{z jNkT[D Bjh_ d/Dk ukj[dh. 2010 ftu
z
iBob ihH n?;H i;tkb B/ iBse s"o @s/ fejk ;h fe
jfEnkopzd "ik_ d/ ftF/F nfXeko ekB{B B{z fe;/ Xkofwe
z
Btzpo 2013
ik_ gftZso feskp tk_r fbnk ikDk ukjhdk j?. jkb jh
d"okB fJe "ih ioB?b B/ sk_ fJE'_ sZe Xweh d/ fdZsh ;h
fe i/ fJ; ekB{zB B{z jNkfJnk frnk sk_ "i nzdo{Bh
rVpVh fto'Xh w[fjzw B{z pzd eo d/t/rh. Gkos ;oeko
B{z nfij/ ioB?bk_ B{z nj[d/ s'_ bkj d/Dk ukjhdk j?, fit/
_ nwohek B/ w?enkoEo B{z poyk;s eo fdZsk ;h, id'_ T[BkQ _
B/ e'ohnk dh izr uhB sZe fbikD dh Xweh fdZsh ;h.
fJ;/ soQk_ ;N/Bb/ w?feq;Nb B{z 2010 ftu T[g okFNogsh
Z
i'J/ fpvB dk w}ke T[vkT[D eoe/ nrkfB;skB ewk_v
s'_ jNk fdZsk frnk ;h. e;{otko "ih nfXekohnk_ fybk
e'Jh ekotkJh Bk eoe/ ;oeko T[BQk_ B{z BkikfJ} fe;w
dh G{fwek fBGkT[D ns/ fco fe;/ th soQk_ dh itkpd/jh
s'_ pu/ ofjD dh y[bQ d/ ojh j?. nfijh |?o-f}zwtkoh ekoB
Z
/
wkV/ gqGkt jh g?dk j[zd/ jB.
fJ;/ soQk_ d/ ftjko dh sk}k fw;kb Bfozdo w'dh
dh 15 ;szpo B{z fotkVh ftu j'Jh o?bh ;w/_ t/yD B{z fwbh,
fi; ftu iBob thH e/H f;zx ;w/s "i d/ 20 ;kpek
nfXekoh nkgD/ w?vb ns/ fopB tr?ok gfjB e/ Fkfwb
j'J/. ;kpek "ihnk_ bJh j'Jh fJ; o?bh ftu nkgDhnk_
g?BFBk_ nkfd ;pzXh fFekfJsk_ T[mkT[D bJh Fkfwb j'Dk
sk_ ikfJ} j? go nkgD/ o;wh w?vb ns/ p?i gfjB e/ fe;/
f;nk;h p?Bo j/m nfijk eoBk ;jh Bjh_ fejk ik ;edk.
Gkosh iBsk gkoNh B/ nB/ek_ ;/tk-w[es "ih
nfXekohnk_ B{z gkoNh @u Fkfwb ehsk j?. ekofrb izr
d"okB tkigkJh ;oeko B/ iBob n?BH;hH ftZi ns/ J/no
tkJh; wkoFb n? ; H e/ H wfbe B{ z Gkigk dh e" w h
ekoiekoBh @u GkFD d/D bJh ;Zfdnk ;h. iBob f;zx
B/ fotkVh dh o?bh @u nkgDh Fw{bhns B{z fJj efj e/
ikfJ} mfjokfJnk j? fe fJj f;nk;h Bjh_ , ;r' _
@okFNotkdh@ J/izv/ dk fjZ;k ;h. iBob f;zx f;nk;h
;woEB jk;b eoB bJh p/jZd T[sktb/ jB, Gkt/_ T[j
Gkigk tZb_' j't/ ik_ fco nzBk j}ko/ tZb,_' fiBQk_ Bkb gfjbk_
T[j B/fVU_ i[V/ ;B. Gkos dhnk_ jfEnkopzd "ik_ d/
f;nk;heoB dk ]sok T[ZGo fojk j?, T[j th foe{
ntsko ftu. fJ; o[MkB B{z jo jhb/ Gk_i d/D dh b'V
j?.
(11)
- 14. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
r[o{ BkBe d/t ih dh nop d/F dh :ksok dk fposKs-4
(bVh i'VB bJh t/y' gzikph ;[wB, nes{po 2013 nze ftu) ;?:d fgqEgkb f;zx
nB[tkd gq;s[sh L ;0 joGiB f;zx
jkbh gkFk Bkw dk ftnesh Ffjo dk ek}h ftu T[;/ soK d[y d/Dk fJB;kBh o} BjhI, pbfe G[b/
Z
;h. Foknk (w[;fbw Xkowe ekB{B) ~ eNosk Bkb ftnesh ~ ;jh ns/ uzr/ wkor s/ fbnkT[Dk j? ns/
wBD tkbk ;h. T[j r[o{ BkBe gksFkj dh n}ws s/ Gbk g[oF pBkT[Dk j?. pkpk ih ek}h d/ xo g[ i / ,
tfvnkJh podkFs BjhI eo ;fenk. Bos ns/ dotk}k yNyNkfJnk. nzdo' ek}h dh p/Nh B/ g[fSnk
jzeko d/ p'b T[; dh }pkB s'I fBebD br/. T[; B/ s[;h e'D j', s[jkvk Bkw eh j? ns/ eh ew j? < fJ; w"e/
r[bkw :knk ns/ ;bhwk (fiBk pko/ fgSb/ ;[wB nze pkpk ih d/ Bkb s[ki[dhB th ;h. r[o{ ih B/ itkp fdsk
ftu f}eo nk u[ek j?) d/ fybk stk ikoh eo, T[BKQ "Fala Isma Malsam Nanak wsbp @@w/ok Bkw BkBe
~ eko eoko fdsk. fJE/ jh p; BjhIl T[; B/ pkpk j?.## ek}h dh p/Nh B/ nzdo ike/ ngD/ fgsk ~ d;
BkBe ih ~ th st/ d[nkok eko J/bkfBnk.
fdsk. BkBe dk Bkw ;[DfdnK jh ek}h r[;/ Bkb bkb
fJ; soK d' fdB r[[io rJ/, shi/ fdB Fkw ghbk j' frnk ns/ pj[s p[o/ Fpd p'b/ ns/ pkpk BkBe
t/b/ dh ;ZGk (;zrs) ftu, :ke{t i' pkpk BkBe dk ih ~ ub/ ikD tk;s/ nkfynk. ek}h dh p/Nh pVh
u/bk ;h, ;zrs ftu jk}o j'fJnk ns/ T[; B/ ;zrs f;nkDh ns/ Bow ;[Gkn dh ;h. T[j pkpk ih d/
~ fJj ]po d;h L- "Inal Hazreen Wa Pasha Halli doFB eoe/ pVh goGkts ns/ fBjkb j'Jh ;h, pVh
Halakun Fi Maefe Khalije Bafaube Maeag, Haji jbhwh Bkb T[; B/ fejk fe w/o/ fgsk nkg ~ fJE'I ub/
Mahab, Jatun Hajaubi Falalika Nanak Toheen Ta
ikD bJh efj oj/ jB. d'pkok pkpk ih tb'I fpB/ ehsh
Muratdatun".
fJ; dk wsbp j? @@;fseko:'r ;iB' - gkFk rJh fe T[j ek}h dh f;js g[oFh bJh nkJ/ jB.
jkbh g/N dh sebh Bkb wo fojk j?, T[j fsB fdBk ek}h B/ c/o BKj eo fdsh. nzs ftu r[o{ pkpk B/ fejk
s'I dod Bkb sV fojk j?. fJj ;kv/ g?|zpo dh fe w/o/ e'b' i/eo e'Jh G[b j' rJh j? sK w?I fywk :kuBk
skes, feT[fI e T[; B/ pkpk j}os BkBe dh p/ndph wzrdk jK. fJ; s/ ek}h B/ ;'funk fe BkBe FkfJd
ngDk Xow gotosB bJh ok}h j' frnk j?. T[; B/
ns/ s'jhB ehsh j?.##
;ko/ jk}ohB, :kBh ;koh ;zrs B/ fJ; rb pkpk ih ~ nzdo nkD bJh nkfrnk d/ fdsh ns/
~ ep{b ehsk ns/ T[uh nktk} ftu fejk L- "Lahantal nkgDh p/Nh ~ fejk fe coF s/ w/oh d;sko ftSk fdT[
sK fi pkpk BkBe ~ ;fseko Bkb ihn nkfJnK fejk
Ho Alool Khanas" Gkt - nkbQK skbk T[; ;?skB ~ vzv
ik ;e/.
d/t/##.
pkpk BkBe gksFk, ;z s k dk ;z s , B/ T[ j
fJ; s/ r[o{ gksFkj B/ wodkB/ ns/ ;koh ;zrs
~ ;zp'XB eofdnK fejk fe nkT[ ubhJ/ ns/ gkFk dk d;sko u[e fdsh ns/ ek}h gk; g[i/ fiE/ T[j wzi/ s/
jkb g[ShJ/. ;koh ;zrs p'b gJh n;h feT[I T[; (gkFk) fgnk ;h. ek}h B/ T[mD dh e'fFF ehsh go ewi'oh
e'b ikJhJ/, idfe T[; B/ ;kv/ fybk stk ikoh ehsk ekoD T[m Bk ;fenk. r[o{ ih B/ T[; dh ewo d[nkb/
j?. pkpk ih B/ pV/ fgnko Bkb ;wMkfJnk "Khalaka nkgDh pKj d/ e/ pV/ ;fseko Bkb ek}h ~ pmkfJnk
ns/ fgnko Bkb izch gkJh. r[o{ gksFkj dh nfwqs S'j
Insani Yun" :kBh d[y ns/ :ksBk d/D tkb/ ~ pdb/
(12)
- 15. www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
gzikph ;[wB wkf;e
Bkb jh ek}h dh phwkoh ekc{o j' rJh ns/ T[; B/ B/ (eko{z B/) d'bs ns/ XB d/ ukbh y}kB/ Go oy/ jB
nkgD/ nkg ~ fpbe[b mhe ns/ nzBfds wfj;{; go ni/ th T[; dh G[y BjhI fwNh, T[; dh s;Zbh BjhI
ehsk. T[; ~ fJe fdqF (B}kok) B}o nkfJnk fe T[j j[zdh. r[o{ ih B/ ibkb ~ fejk fe T[j ekoz{ ~ b? e/
d/ts/ i' T[; ~ BoeK tb Xeh ik oj/ ;B, pkpk BkBe nkt/. ngD/ o{jkBh r[o{ (w[ofFe) d/ efjB s/ eko{z r[o{
dh nktk} ;[DfdnK jh T[; ~ Sv rJ/ jB. ek}h d/ ih ~ fwbD bJh ok}h j' frnk. eko{z ngD/ r[o{ gho
w{j' p'b fBeb/ fe fJj nkg dh ngko feogk j? fe w?~ ibkb Bkb r[o{ BkBe ih gk; nkfJnk ns/ r[o{ ih d/
z
nkg ih dh uoB S' gqkgs j'Jh j?. T[j nkgD/ ehs/ s/ B/V/ jh p?mk. pkpk BkBe eh e/tb fJe Mbe (fBjko)
pj[s Fofwzdk ;h, T[; B/ w[nkh wzrh, T[; dk ;kok Bkb T[; d/ nzdo FKsh ns/ nkBzd dk got/F j'
jzeko ns/ Bos ueBku{o j' u[eh ;h. j[D id T[E'I frnk. T[j fBjkb fBjkb j' frnk.
ubD dk ;wK nkfJnk sK ;/teK B/ gksFkj ~ fpBsh
T[gukoe rb pks j'Jh, fJe d{i/ dk jkb
ehsh fe nkg ih e'Jh ngDh :kd pyF e/ ikT[ sK pkpk ukb g[SB s' pknd pkpk ih B/ pkdFkj eko{z ~ fJe
BkBe ih B/ nkgDh T[j feskp T[BQk ~ fdsh i' ;Zdk ;{Jh fdsh ns/ fejk, pkdFkj fJj w/oh ;{Jh ngD/ gk;
ngD/ gk; oyd/ ;B (nk;k jE, feskp eZS) fejk oy' ns/ fJj w?I nkg s'I nrb/ ijkB (ihtB) ftu b?
iKdk j? fe fJj noph GkFk ftu fbyh ig[ih ;kfjp btKrk. eko{z pkdFkj fJe v{zrh ;'u ftu g? frnk
;h. i' ni se T[BQK ;zGkb e/ oZyh j'Jh j? ns/ b'eh ;'funk w?I fJj nkgD/ Bkb fe; soK b? ik ;edk jK,
T[; d/ doFB eod/ jB. nr'I T[BQK d/ u/b/ ngD/ jo F? sK fJE/, fJ;/ d[BhnK ftu jh ofj iKdh j?. w"s
e/;k ~ BjhI eNd/ ns/ ngD/ nkg ~, BkBe Fkj ceho s'I pkd sK e[M th Bkb BjhI iKdk. sK pkpk ih B/ pV/
Gkos dk g?rzpo, ~ wBD tkb/ efjzd/ jB.
fgnko Bkb nkfynk, @@eko{z pkdFkj fi s{z fJe ;{Jh
fJE'I BkBe ih B/ dibk dh ykVh gko ehsh ns/ Bkb BjhI b? ik ;edk sK fJ; ;koh d"bs, fJj ukbh
(Kalkai) ebeJh Ffjo fi; ~ nieb e?o' (Cairo) y}kB/ i' s{z fJem/ ehs/ jB, fJBQK dk eh eo/rk. eko{z
I
fejk iKdk j?, gjz[u/ ns/ pkdFkj eko{z jwhd d/ Fkjh pkdFkj ~ ;wM nk rJh. f;o M[ekfJnk ns/ fpB/
feb/ d/ B/V/ ngDk v/ok brkfJnk.
ehsh fe w?~ ;jh wkor s/ gkT[ ns/ d;' fe fJj ;koh
pkpk BkBe ih B/ fJE/ noph GkFk ftu, d'bs fe; soK uzr/ gk;/ you eoK. sK pkpk ih B/
ehosB nkozG ehsk. eJh b'e ehosB dh fwmh nktk} fejk nbkj ~ :kd oZy ns/ ]bes dh GbkJh tk;s/
;[De/ fyu/ ub/ nkJ/. id ehosB dh ;wkgsh j'Jh sK fJj d'bs you eo. nkgDh o:hs dh p/jsoh ns/
fJe pj[s jh ;G: ftnesh B/ ngD/ nkg ~ gho y[Fjkbh fjZs ew eo, fJ;soK s?~ y[Fh ns/ B}ks
ibkb d;fdnK r[o{ pkp/ Bkb w[bkeks ehsh ns/ pV/ fwb/rh.
fgnko/ ns/ ;[ f jod wkj' b ftu pkpk ih Bkb
pkdFkj ft;wkd ftu nk frnk ns/ r[o{ ih
tkoskbkg ehsk. gho ibkb B/ df;nk fe T[ j d/ puBk nB[;ko ew eoB dk fJeoko ehsk.
pkdFkj eko{z jwhd dk Xkowe ;bkjeko j?. T[; B/
ibkb gho th pj[s gq;B j'fJnk. eko{z B/ T[j
Z
fejk fe w?I nkg ih d/ nkuoD s'I pj[s gqGkts j'fJnk ;{Jh nkgD/ e'b oZy bJh. ni se T[j ;{Jh BkBe
jK. c/o p'b/ fe w/oh fJe fpB/ j? - fe w/ok f;F eko{z Fkj ceho dh :kd ti'I oZyh j'Jh j? ns/ b'eh doFB
jwhd pj[s jh }kbw ns/ bkbuh j?. eh nkg ih n?;/ eod/ jB.fJ; xNBk dh rtkjh - GkJh pkbk dh ;kyh
}kfbw ns/ G[b/ ftnesh ~ ;jh okj gk ;ed/ j'. T[; ftu'I th fwbdh j?.
(HHHHHHHHHH ubdk)
(13)
- 16. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
r[of;ZyK d/ eosZt
GkJh ekbk f;z x
T[; dk BK ekbk f;zx BjhI, e[M j'o ;h. T[jd/
fuZN/ ;?d ozr, w{j-wZE/ d/ ;'jD/ BeF, ;[do fjoBy/ B?Dk
z
z
~ t/y T[; dh wksk (Gkph i[nkbh) B/ fJ; bJh ekbk f;zx
BK T[jdk oZfynk ;h fe T[; ~ fe;/ dh B}o Bk bZr
ikJ/ ! s/ fJjh BK T[; dk gZe frnk.
ekbk f;zx d/ tve/ s/ w/o/ (b/ye d/) p}[Zor
w[dsK s'I rtKYh ;B. ekbk f;zx ~ pugB ftu e[SV u[e
Z
Z
Z
e/ w?I fyvKdk j[zdk ;K. fpbe[b B/V/ B/V/ ;kvQ/ xo ;B.
Gkph i[ n kbh ~ T[ j d/ g/ e / fgz v dhnK G? D KGkphnK, g[Zso g?dk j'D dh tXkJh d/D nkJhnK. fJe B/
gzdoK fdBK d/ ekbk f;zx ~ jZEK s/ u[Ze e/ r/Id tKr
T[Skfbnk s/ nkfynk, @@se' Bh fJj woB i'rk, feZvk
;'jDk J/.##
go ;[D e/ ekbk f;zx dh dkJh wK (j;Bh BK dh
w[;bwkB phph) sVg T[mh s/ efjD bZrh, @@s/o/ w{j ftu
Z
z
ehV/ g?D Bh ! w/o/ pZu/ ~ @woB i'rk# nkyD tkbh d/.##
go Gkph i[nkbh B/ dkJh ~ fejk L
@@j;' phph-J/ , wk;hnK dhnK fdZ s hnK rkbQ K
GD/ftnK bJh n;h;K wzBhnK iKdhnK B/. s{z e[M Bk nky,
Z
fJjBK ~ nkyD d/j i' fJj nkydhnK B/.##
@@go w/o/ nZbkQ , ghoK g?rpoK d/ p]F/ pZu/ ~ fJj
z
woB i'rk nkyD, w?I BjhI ;[D ;edh.##
@@FkjDh ! t/y }ok w/o/ pZu/ d/ o/Fw tor/ e{b/ s/
bzp/ tkb. fJ; dhnK nZyK sK nkg/ jh e'Jh y[dkJh rZbK
eodhnK gJhnK ikgdhnK B/.## dkJh Gkt[e j' e/ p'bdh
rJh.
;Zuh w[uh ekbk f;zx dk pugB pVk fgnkok ;h
T[jdk ;[jyD jo nZy ~ w'j b?dk ;h. T[jdh ;Zeh wk;h
Z
I
B/ fco T[j~ u[e e/ T[Skfbnk s/ fejk, @@Bh w?I ;ko/ ijkB
Z
dh ;koh ;[jgD ;de/ eo fdnK, nkgD/ ekb/ dh fJe nZy
Z
s'I.##
nB/eK wod-fJ;shnK d/ w{jI' fJj fBebh ;[o;sh
z
(p'bh-pkDh) fet/I ;Zuh j' fBpVh < fJj sK ekbk f;zx d/
wB[yh ekoBkw/ s/ f;Zyh eosZt jh dZ;Dr/. go gqshs fJj
Z
j[zdk ;h fe ekbk f;zx d/ BkBe? dkde? dk fto;k T[jd/
sB s/ wB ftu goftos j' e/ ekbk f;zx dk efbnkB
eoB nk frnk ;h.
GkJh s/ik f;zx
BkBfenK tb'I fJj T[; wkw/ dk GD/tK ;h i' gqkuhB
r[of;ZyK dk fJe wkvb ;h. wkwk eow f;zx T[jdk BK
;h.
;kv/ ;ko/ fJbke/ ftu eow f;zx d/ nzs ;w/I dh
fJe ftZfynk gqubs ;h. id'I T[j~ wzi/ s'I T[sko e/ j/mK
Z
b/gD-g'uk gk e/ nzs B/V/ nkfJnk ikD e/, }whB s/ gkfJnk
frnk sK fgzv d/ fJe p}[or Fkj{eko @;op fdnkb# ~
gsk bZrk. T[j ekbk f;zx d/ wkw/ eow f;zx dk w/bh;fs;zrh ;h. T[; B/, nkgD/ xo'I ;kfjp ebrhXo ih dh
s;tho ndp Bkb o[wkfbnK ftu tb/N e/ fbnKdh. u"e/
I
T[Zs/ w"s d/ fp;so/ s/ bzw/ gJ/ GkJh eow f;zx ~ pV/
dkJhJ/ Bkb nktk} fdZsh L
@@eow f;zx ih ! Bk T[j p'b/ s/ Bk nZy g[Nh, eJh
Z
ntk}K fdZshnK ;op fdnkb B/ n]ho nkfynk L
@@eow f;zx ih ! tk;sk J/ nkgD/ ebrhnK tkb/
dk, w/o/ Bkb fJe rZb eoe/ ikfJU.##
nzsw-nksw/ r[o{ uoBK Bkb eow f;zx dh i[Vh
fpqsh B/ ebrh tkb/ dk tk;sk ;[D e/ B?D y'jb/. ;op
fdnkb? B/ ;fsr[oK dh s;tho T[jBK d/ B?DK ;kjwD/
eoe/ fejk, @@fJj w{os feBQK eh J/ <##
eow f;zx B/ jZE i'V/. u"frod/ p?B/ f;ZyK tZb
t/fynk s/ fejk L
@@fJj w{os w/o/ fdb d/ s]s T[Zs/ p?mhJ/.## J/Bk
nky e/ eow f;zx ih B/ B/so w[d bJ/ s/ e[M fwzNK pknd
z
Z
T[jBK dh nkswk T[Zv rJh. ;op fdnkb s/ d[b/ fgzv
(Bhbkd[bQK) d/ b'e eow f;zx d/ fJ; soQK d/ j'J/ nzs s'I
n;uoi ofj rJ/.##
ekbk f;zx, fJ; eow f;zx ih (e'jbh), fgzv d[bQ/
tkfbnK dk GD/tK ;h s/ wkw/ torh nkgDh wK Gkph
i[nkbh dh e[Zy'I g?dk j'fJnk ;h.
d{i/ pzB/ dkdfenK tb'I fJj T[; dkdh dk g'sk ;h
fi; dh ihtB ejkDh @wksk ;[zdoh# s/ @skJh ;[zdo'# ih
d/ BK j/mK SZg u[Zeh j?. fJj wksk-;[zdoh f;Zy oki t/b/
d/ fgzv nXtkb f}bQK e?wb g[o ftu j'J/ fJe ;fs-g[oF
GkJh wB;k f;zx ih dh gVg'sh ;h.
ekbk f;zx dk fJj fgZSk FkfJd T[jd/ ;ohoe
;[ j Z g D s/ r[ o f;Z y h ihtB fiT{ D d/ ;b, ;[ z d o s/
(14)
- 17. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
fdbu;g ekoBkw/ eokT[D dk fJe uzrk s/ gq/oe ekoB
j't/rk. fgsoh fto;k s/ ;zskBK dh y{Bh ftok;s fJe
nw[Zb s/ nw[Ze ]}kBk j[zdk j? fi; ~ r[o{ ;kfjpkB th,
@@yktfj youfj ofb fwfb GkJh. s'fN B nkt? tXd'
ikJh.## nkyd/ jB.
ekbk f;zx dh gkbDk ;zGkb T[jdh wksk-Gkph
i[nkbh s/ fgsk joh f;zx ih (G;hB) B/ pV/ fXnkB Bkb
nkgD/ ykBdkB dh pD u[eh Xkofwe-F[jos s/ GbkJh d/
Z
nXhB ehsh.
ekbk f;zx B/ T[od{ fwvb gk; ehsh jh ;h fe r[o{
e/ pkr dk w'ouk nzr}h ;oeko Bkb fSV fgnk. e?wbg[o
q/
f}bQ/ d/ nekbh f;zxK d/ iE/ G/iD dk ;?No @nXtkb# fgzv
I
ftu pDkfJnk frnk. iZfEnK dh frqskoh ns/ nekbh
f;zxK dh db/oh s/ e[opkBh dh jo }pkB s/ uouk ;h.
fBZeh fBZeh w; c[Ndh ekbk f;zx B/ nkgDk fgsk
(GkJh joh f;zx) ~ g[ZfSnk L
@@bkbk ih ! w?I nekbh f;zxK dk ;/tk ekoi t/yD
iktK <##
@@jK g[so ikU ! ikU feT[I Bk <##
joh f;zx B/ fJe o[fgnk ekbk f;zx ~ youD bJh
fdZsk. ekbk f;zx fszB eZgfVnK ftu s[o frnk s/ nekbh
f;zxK Bkb fszB wjhB/ dh e?d fco'}g[o i/bQ ftu eZN e/
w[fVnk. go ekbk f;zx gfjbK tork ekbk f;zx Bk
fojk. T[; dk wZEk dwedk ;h. i/bQ d/ sg ;kXD Bkb
T[jd/ wZE/ ftu @r[MVk bXw[ bkb[ wE? jh gorN[ fEnk##
j' frnk. T[jdh fwZmh p'bh, ndp Gfonk tshok, ;o{o/
B?DK #u'I p/nzs nZyVhnK torh fdqFNh, f;woB dhnK
MoBktK nzdobh dFk ~ pkjo gqrNkdhnK ikgdhnK
;B. ;ko/ fgzv bJh ekbk f;zx jo-fdb-n}h} w[zvk
pDdk frnk.
T[; dk fgsk s/ ukuk fe;/ ikfJdkd d/ MrV/ s'I bV
gJ/ ;B. T[j d't/I nkg' ftu Bkok} ;B. fJe d{i/ Bkb
p'bd/ BjhI ;B.
ekbk f;zx d/ uku/ ;[ikB f;zx B/ @S[zph# BK dh
gjkVh s'I pkbD bJh fJe doZ]s g[NkfJnk. tZvh ;koh
Gkoh pkbD dh Goh u[e e/ T[j pVk jh n"yk j' e/ gjkVh
Z
YbkD s'I T[so fojk ;h fe gjkVh d/ g?oK ftu wZM ukod/
Z
ekbk f;zx dh B}oh g?I frnk. T[j gjkVh s/ uVQ frnk.
nkgD/ uku/ ~ nNek e/ efjD bZrk,
@@ukuk ih ! Goh w?~ d/ fdU.##
Btzpo 2013
;[ikB f;zx B/ Goh j/m'I }ok nZyK BzrhnK ehshnK
s/ ekbk f;zx ~ gSkD e/ fejk,
@@ekfbnk ! pZfunk s?~ GkJhnk (joh f;zx) Bok}
j't/rk.##
@@BjhI ukuk ih, BjhI Bok} j[zd/. s[;hI Goh w?~ d/
fdU.## T[; B/ f;o nkgDk Goh j/mK d/ e/ s/ ;zGkb e/
itkBh dh skes Bkb Goh nkgD/ f;o s/ oZy bJh.
gjkVh T[so e/ fgzv ~ s[o fgnk. go o;s/ ftu Goh u[eh
Z
nkT[d/ ~ vo bZrD bZr fgnk fe i/ bkbk ih (fgsk ih)
I
t/y b?Dr/ sK Bok} sK }o{o j'Dr/. T[; B/ ;[ikB f;zx
~ fejk,
@@ukuk ih ! s[;hI j[D Goh fgzv b? ikU s/ S/sh Bkb
w[V nkU. w?I gjkVh T[s'I d{ih Goh pzBQ e/ u[e fbnkT[dk
Z
Z
I
jK. s[;hI fJE'I w/o/ gk;'I Goh b? e/ fgzv ;[N nkT[Dh. w?I fgS'I
Z
fbnkT[Idk jK s/ s[;hI nZr'I xo gj[zukT[Id/ ofjDk.##
;kok pkbD fJ;/ soQK ekbk f;zx B/ fgzv sZe gj[uk
z
fdZsk.
go Fkw ~ xo nk e/ id'I ekbk f;zx wfjz bJh
r[sktk eo fojk ;h, T[; ~ fgsk B/ r[Z;/ Bkb g[ZfSnk,
@@ekfbnk ! uku/ ;[ikB/ dk pkbD Y'Idk foj?I, s{z <##
ekbk f;zx p'fbnk sK Bk go E'VQh d/o fgS'I T[;
dhnK nZyK #u'I nZEo{ fBeb e/ y[obh ftu fvZrd/ joh f;zx
B/ t/y bJ/. ekbk f;zx d/ e'b ik e/ efjD bZrk.##
@@ekfbnK ! pZfunK ! s{z o'Idk fgnk. g[Zso w?I s?~
nkfynk sK e[M BjhI, g[ZfSnk Jh J/.##
ekbk fco th u[Zg fojk. go joh f;zx e'b'I fojk
Bk frnk s/ T[; B/ fgS'I ik e/ ekb/ dh ezv s/ EkgVk d/
e/ fejk,
@@g[Zso ! o' BjhI fit/I s{z nkyB?, w?I Ut/I jh wB
bKrk.##
ekb/ B/ jZE i'V bJ/, fgsk d/ g?oK tZb i[V/ jZE
tXkJ/ s/ fejk, @@s[;hI uku/ j[oK ~ s/ w?~ @f;zx# BK Bkb
p[bkfJnk eo' s/ TjBK Bkb ok}h j' ikU.##
nekbh ekbk f;zx dh fjod/ dh ow} ~ joh f;zx
;wM frnk s/ ekb/ d/, nkgD/ g?oK tZb tX/ jZE cV e/
T[j~ rb/ Bkb x[N frnk. nkg T[j T[;/ t/b/ f;ZXk ;[ikB
Z
d/ xo ik e/, nkgD/ wksk ih, @skJh ;[doh# ~ g[SD bZrk,
z
Z
@@p/ ih ! FkBk (;[ikB f;zx dk ;zyg BK) feE/ t/<##
/
nZyK dh i's rtk p?mh fpoX wksk ;[doh ih B/ nZrI'
z
g[ZfSnk L @@g[Zso-joh f;zx ! feT[I < ;[Zy sK j?, s{z s/ FkBk
(15)
- 18. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
sK Bok} j', feT[I T[j~ g[ZSd?I <##
@@s[jkvk g'sok ekbk f;zx nkyd? L w?I ;[ikB f;zx
~ ok}h eoK.##
nzdo ewo/ ftu ;[Ddk ;[ikB f;zx GZi e/ pkjo
nk frnk. T[; B/ joh f;zx d/ g?o cV bJ/ ! joh f;zx
B/ T[j~ Sksh Bkb x[ZN fbnk.
wksk ;[doh ih dhnK i'sjhD nZyK #u'I dfonk tZr
z
fBefbnk, T[j nZi tkfjr[o{ ih s/ r[o{ BkBe d/t ih dk
XzBtkd eodh. w[dsK d/ Bok} j'J/ T[jd/ d' g[ZsoK dk
ok}h BktK j' frnk. T[j nZi y[Fh ftu fwT[dh BjhI ;h.
I
Btzpo 2013
;[ikB f;zx nkgD/ tZv/ Gok ~ ok}h eoe/ ekbk
f;zx ~ Y{vD bZr fgnk. p}ko dhnK jZNhnK s/ p?M/ ekbk
z
f;zx ~ eJh b'eK d/ ;kjwD/ rb/ Bkb bk e/ efjD bZrk,
@@UJ/ w/o/ ykBdkB dh fJZ}s d/ oky/-pZfunk, w?I
GkJhnK joh f;zx ~ ok}h eo nkfJnk jK. s?~ s/oh dkdh
s/ fgsk p[bKd/ Bh. ikj T[jBK ~ fwb.##
wksk ;[zdoh, ;[ikB f;zx s/ joh f;zx, xo d/ fJ;
i'rh ~ i'rVk ;wMD dh EK T[; ~ f;ZX ;wM e/ T[; dk
pj[s wkD eod/ ;B. fJZ}s fdzd/ ;B. nkgDh e[b dh,
gotko dh s/ fpokdoh GkJhuko/ dh FkB ;wMd/ ;B.
dkb fSsoh tzv e/ ykJh iKd/
oxtho f;zx fBwsk
u/now?Bh e'Jh T[j~ d[tkJh iKd/
g[fb; s/ fwbNoh ukjhdh BjhI
c"i g{oh t}ho/Jh pDkJh }Kd/
fJj' c"i dZ;' eodh ezw eh j?
x[;g?mhJ/ c/o th nkJh iKd/
nZr/ you d/F s/ fwbNoh dk
tkX{ you t}hoK dk gkJh iKd/
s/b c{e j[zdk NkfJo x;d/ B/
ekoK s/i s'I s/i ubkJh iKd/
fiZB/ whb uZb{ T[Zm tkX{ GZsk
N{o bzwfJT[ bzw/ oykJh iKd/
Bkme s?~ bZGk ;h fJe ;ZiD
nZi sK bZyK mr ;kX ejkJh iKd/
okeF e'vk sbQ yKdk ;h pzfdnK ~
j[D sK eZu/ jh nzdo bzxkJh iKd/
BkBe s/oh r[of;Zyh dk p'ov bk e/
ezw f;ZyhT[ T[bN eokJh iKd/
S[oh gzE dh fgZm ftZu wkod/ i'
UJh tk;sk gzE dk gkJh iKd/
nkds pDh pBko;h mrK tkbh
gJhnK r'beK tZb sekJh iKd/
gk;/ fJZe rZb s'od/ J/esk dh
fBs Bt/I r[od[nko/ pDkJh iKd/
Bkb/ efjD f;Zy e"w dh gZr bZEh
fJZe d[J/ dh nkg th bkjh iKd/
n?Bh c[ZN u'I ed/ th bZGD/ BjhI
fizB/ uzr/ Bshi/ fJj ukjh iKd/
tzv SeDk fJBQK ~ G[Zbk fBws/
dkb fSsoh tzv e/ ykJh iKd/.
M{m ;Zu dk ;dk fto'X ofjzdk
d'B'Jh iZr d/ ezw ubkJh iKd/
;Zu/ ;dk w[;hpsK ftZu ofjzd/
M{m/ oZi e/ n?F T[vkJh iKd/
;Zu/ nkgD/ jZe s/ vN/ ofjzd/
M{m/ fiE'I dkn brdk bkJh iKd/
e'b M{fmnk d/fynk pVk ikd{
M{m nkgDk ;Zu pDkJh iKd/
Mkb c/oe/ eoB Uj rZb fBws/
;'Bk d{J/ dk eZu pDkJh iKd/
fJZe rZb nkyk T[jBK bhvoK ~
fijV/ b'eK ~ p[ZX{ pDkJh iKd/
Xkok fijV/ ftXkB dh ;kVd/ ;h
nZi ;'Ij T[;/ ftXkB dh ykJh iKd/
e[o;h :[ZX ;oeko B/ S/V fdZsk
eko Mzvh d/ tkbh fdykJh iKd/
ukn pVk j? pVh tihohnK dk
b'eK f;o'I b? eko GikJh iKd/
gfjbK gzi tiho XzukfJs g{oh
fgnko/ gzi' ;h ezw ubkJh iKd/
G[Zb u[Ze/ B/ nZi n;{b ;ko/
n?B/ e[o;hnK fgZS/ bbukJh iKd/
e[o;h :[ZX fSV fgnk d/F nzdo
dkn fijdk th bZrdk bkJh iKd/
Gq;Nkukoh vke{ pbksekoh
fijVk uKjd/ tiho pDkJh iKd/
fszBk ftZu'I tiho d' pDh iKd/
n?t/I b'eK dk g?;k b[NkJh iKd/
fijVk fojk tihohU n?w-n?b-J/
(16)
- 19. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
ufVQ n k ;' X fD Xofs b[ e kJh
;qh r[o{ BkBe d/t ih efb:[Zr ftu f;qFNh ~
skoD bJh gzdoQth_ ;dh ftu Xosh «s/ nkJ/. T[; ;w/
_ ;wki dh nkofEe, okiBhfse ns/ ;wkfie dFk «s/ gzSh
Mks wkfonK ;gFN j? fe okiBhfse n;fEosk ns/
nkofEe wzdjkbh s'_ S[ZN ;wkfie dFk dk fBxko nzsK
«s/ ;h. Xow ns/ fBnK BK dh e'Jh uh} Bjh_ ;h fi; pko/
nkg B/ pkDh ftu T[ukfonkL
efb eksh oki/ ek;kJh Xow[ gz y efo T[ v fonk.
e{ V [ nwkt; ;u[ uz d q w k dh;? Bkjh ej ufVnk.
(gzBk 145)
b'eK d/ wBK ftu p/uBh ns/ nftFtk; dh GktBk
?
xo eo u[eh ;h. b'eK dh oZfynk eoB tkb/ jkew T[bNk
Z
T[BQK «s/ jh }[bw eo oj/ ;B. ;G gk;/ bZ[N-x;[ZN ns/
e{V dk p'bpkbk ;h. y/s d/ oky/ jh y/sh ~ yk oj/ ;B.
;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ fJ; pko/ toDB ehsk j?L;ow[ Xow[ d[fJ Sfg yb'J/ e{V[ fco? goXkB[ t/ bkb'.
ekihnk pkwDk eh rb Eeh nrd[ gV? ;?skB[ t/ bkb'.
(gzBk 722)
nkg B/ ;wki ftu gqufbs fJ; e'jV ~ d{o
eoB dk phVk uZf[ enk ns/ nwbh s"o «s/ b'ekJh ;kjwD/
gkyz v K, ftnoE d/ o;w' _ - fotki ns/ M{ m d/ gki ~
T[xkfVnk. ;wkfie c}{b dhnK oj[-ohsK ~ fsbKibh
fdZsh.
gzdoQth_ ;dh ftu ftd/Fh jwbktoK dh Gkos
T[Îs/ b[N-x;[N ikoh ;h. XhnK-G?DK dh FoQnkw p/gsh j'
Z
Z
/
Z
ojh ;h. jo e'Jh G?n ftu jh ihtB r[}ko fojk ;h. ;qh
r[o{ BkBe d/t ih B/ pr?o fe;/ vo d/ }kbwK fto[X ntk}
Z
T[mkJh s/ fejkL
osB ftrkfV ftr' J / e[ s _ h w[ f Jnk ;ko B ekJh.
(gzBk 360)
(fJBQK b'Xh e[ZfsnK B/ osB fij/ fjzd[;skB ~
xZN/-e"vh ftu o[bk fdZsk j?. fJBQK d/ wo ikD «s/ fe;/
B/ fJBQK dh pks Bjh_ g[ZSDh).
nkg B/ gowkswk ~ th ;gFN FpdK ftu
Btzpo 2013
-vkH ;kfjp f;zx noFh
}kbwK pko/ o';k gqrN eofdnK fejk fe i/ seVk nkdwh
seV/ ~ wko/ sK e'Jh o';k Bjh_. gozs{ w}b{wK «s/ }[bw
eoBk feZE'_ dk fBnK j?< nkg B/ T[ukfonkL
i/ ;esk ;es/ eT[ wko/ sk wfB o' ; [ B j' J h.
(gzBk 360)
nkg B/ fBXVe j' e/ ;Zu dk gZy T[ikro ehsk.
nkgDh pkDh ftu T[; ;w/_ dh s;tho T[bhe e/ ;G d/
;kjwD/ oZyh ns/ fBoG? j' e/ fpnkB ehskL
;u eh pkDh BkBe[ nky? ;u[ ;[DkfJ;h ;u eh p/bk.
(gzBk 723)
nkgD/ T[d/F dh g{osh bJh nkg B/ xo-pko
fsnkr e/ uko T[dk;hnK ehshnK. gfjbh T[dk;h 1497
JhL ftu F[o{ eo e/ 1509 JhL ysw ehsh. fJj 12 ;kb
dk bzwok ;wK ;h. fJj T[dk;h ;[bskBg[o b'Xh s'_ nozG
/
ehsh. fJ; T[dk;h d/ w[Zy gVkn e[o{eF/so, gj/tk,
jfod[nko, fdZbh, wEok, fpzdokpB, n:[ZfXnk, gq:kr,
pBko;, gNBk, r:k, Ykek, X'pVh, r[jkNh, fuNrKr,
wBhg[o, ebeZsk, irBBkE g[oh nkfd ;B. g{o/ 12 ;kb
GqwD eoB T[gozs nkg tkg; sbtzvh g[Zi/.
gfjbh T[dk;h s'_ fJe ;kb fgZS'_ 1510 JhL ftu
nkg dh d{;oh T[dk;h F[o{ j[dh j? fi; dk ;wK 1515 JhL
z
se gzi ;kb dk j?. fJ; ~ dZyD dh :ksok Bkb th :kd
ehsk iKdk j?. fJj :ksok eoskog[o s'_ nozG ehsh. fJ;
:ksok ftu nkg GNB/o, f;o;k, phekB/o, niw/o, e'jnkp{, fJzdo, T[iB s'_ j[d/ j'J/ fpdo, j?dokpkd, r'bezvk,
'
?
z
wdok;, gKvhukoh, okw/Ftow s/ bzek nkfd ;EkBK «s/
rJ/. fJ; T[dk;h ftu nkg B/ i?Bh ;kX{nK ns/ pZ[X
nukohnK Bkb th uouk ehsh. fJ; dZyD-Gkos dh
gquko :ksok ;w/_ r[o{ ;kfjp BzdV, npub Bro ;kfjp
/
(wjkokFNo) dh Xosh «s/ g[Zi/. fpdo i' npub Bro,
BzdV ;kfjp s'_ dZyD tZb j?. T[; ;w/_ fJZE/ gkDh dh xkN
/
;h ns/ gqkgs gkDh th ykok ;h. ;qh r[o{ BkBe d/t ih
d/ fJZ E / g[ Z i D «s/ ;z r sK B/ gkDh dh n" e V pko/
dZf;nk. ;zrsK dh p/Bsh «s/ ;qh r[o{ BkBe d/t ih B/
(17)
- 20. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
fBowb ib gqrN ehsk i' BkBe Mhok d/ BK Bkb gqf;ZX
j?.
;qh r[o{ BkBe d/t ih d[nkok ofus pkDh 19
okrK ftu ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftu T[gbpX j?. ;qh r[o{
BkBe d/t ih dh pkDh nfij/ gjkVh MoB/ tKr j? i'
trdh-trdh fbFedh th j? s/ fjod/ mzY th gkT[dh j?.
_
;qh r[o{ BkBe d/t ih dh ;kXBk dk wZ[y ftFk
fBFekw Grsh j?. fJ; bJh nkg dh ;kXBk gZXsh ~
;wMD dh b'V j?. ;kXBk gZXsh ftu ;jkfJe FeshnK
T[j jB i' JhFto ftu nB[oesh ~ pb fdzdhnK jB ns/
nto'Xe FeshnK T[j jB i' JhFto tZb'_ fXnkB ~ jNk
e/ w'j-wkfJnk nkfd tZb wB ~ w'VdhnK jB. ;qh r[o{
BkBe d/t ih d/ wkBttkd dk wZy nkXko T[BKQ dk ªwB[y«
[
Z
pko/ ;zebg j? i' fdqFNhwkB irs d/ nfXnksfwe sZs
dk XkoBh j?. vkH r'eb uzd Bkozr B/ nkgDh y'i g[;se
ªNoK;ckow/FB nkc f;ZyfJ}w« ftu fJ; gqeko fbfynk
j?L ªIt was the First Hindu reformer of modern times
who tried to emancipate the Hindu mind completely
from the fehters of mythology«
;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ ;wki ftu gqufbs
rbs BhshnK ~ d{o eo e/ b'eK ~ ;Zu d/ B/V/ fbnKdk.
nkg ih dh pkDh dk wZy ftFk jh ªgow ;Zu« Bkb fJefwe
[
j'D pko/ j?. ªig[ ih« ;kfjp pkDh ftu T[; fJZe' eosk
g[oy d/ pko/ ftu ukBDk gkfJnk j? i' ;dhth j? ns/ ekb
ofjs j?. ;wZ[uh BkBe pkDh ª;Zu« dk gqekF eo e/ T[;
dh b'n ftu ns/ ;fsr[o{ dh nrtkJh j/m wBZyh nkuoB
[
T[;koh dk nfijk o;sk T[bhedh j? fi; wkor ~ ngDk
e/ wBZy ;wki dk bkj/td nzr pD fBso ;edk j?. nkg
[
z
B/ ª;Zu« ~ T[Îuk o[spk jh Bjh_ fdZsk ;r'_ ª;Zu« p'bD ns/
fJ; «s/ nwb eoB tkfbnK s'_ th ;dtkoB/ iKd/ jB.
r[opkDh nB[;koLjT[ pfbjkoh fsB eT[ fi nBfdB[ ;u[ bt/ .
(gzBk 312)
fJj ;z;ko ;w[zdo i' nEkj j? ns/ fpy[ Bkb
fbgs j? fJ; ftZu'_ ª;Zu« dk gZbk cV e/ jh gko T[skok
j' ;edk j?. r[opkDh dk eEB j?L
;u fpB[ Gtib[ ikfJ B sfonk.
Btzpo 2013
J/ j [ ;w[ z d [ nEkj[ wjk fpy[ Gfonk. (gzBk 1041)
;Zu dh j'_d T[; t/b/ j' ;edh j?, id'_ jT[w? dk
nfj;k; nEtk ª;Zu« s'_ tZyoh fe;/ j'o j'd dk nfj;k;
_
ysw j' ikt/. fJj ;z;ko T[; eos/ dh ouBk j?. wBZ[y
jT[w? ftu T[; ~ ft;ko fdzdk j?, fi; pko/ pkDh ftu
;gFN fejk frnk j?L
jT[w? ftfu ir[ T[gi? g[oyk Bkfw ft;fon? d[y[ gkJh.
(gzBk 946)
ªjT[w?« ~ pkDh ftu dhox o'r fejk frnk j?.
wBZyh wB i' njzekoh j? T[j ;wMdk j? fe w/o/ tork j'o
[
d{;ok izfwnk jh Bjh_. T[; fJZe' Bkb'_ fBy/VD bJh jT[w?
s/ e{V dhnK nk;[oh FeshnK ekw, eqX, b'G, w'j, njzeko,
'
Jhoyk, dt?s, ;[nkoE nkfd dk fJe tZvk bFeo jo t/
b/ xks bkJh oZydk j? ns/ fJ; ~ J/e/ s'_ d{o eo e/ nkg/
dh ;'Mh Bjh_ g?D fdzdk.
;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ ;op r[D ;zgzB j'D «s/
th nkgD/ nkg ~ fBwo GktBk ftu oZy e/ T[; eosk
g[oy dk r[DrkD ehsk ns/ nkgD/ nkg ~ ªYkvh« iK
ªFkfJo« jh efj e/ T[; dh tfvnkJh eofdnK T[ukfonkL
- BkBe[ ;kfJo[ J/ t ejs[ j? ;u/ gotdrkok.
(gzBk 660)
- jT[ YkYh t/ e ko[ eko? bkfJnk.
(gzBk 150)
T[; eos/ dh f;cs-;bkj ftu nkgD/ wBg;zd
dk ftF/FD tos e/ nkgD/ nkg ~ T[; dk bkbk r'bk,
;Krh ns/ fJZE'_ se fe ªpkDhnk« th fejkL
BkBe[ s/ o k pkDhnk s{ ;kfjp[ w? okf;.
(gzBk 557)
GZ N pkDheko ebQ ; jko ih fiBQ K d/ 10
;tZJhJ/, ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftu doi jB, T[BQK B/ ;qh
r[o{ BkBe d/t ih dh T[;ss fJ; gqeko ehsh j?L
r[ D rktfj gk:kfb Grs Bkrkfd G[ : z r w.
wjkd/ T [ r[ D ot? ;dk i' r h ifs iz r w.
(gzBk 1390)
r[o{ ;kfjpkB d[nkok nfij/ do;kJ/ wkor «s/
nwb eo e/ jh nkgDk ihtB T[Îuk s/ ;[Zuk pDkfJnk ik
;edk j?.
(18)
- 21. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
r[o{ s/r pjkdo ih (r[orZdh s'I Fjkds se)
(;B 1664 s'I 1675)
nFNw r[o ghok ;qh jfo feqFB ;kfjp ih B/
nkgD/ nfszw ;w/I fdZbh dhnK ;zrsK ;Bw[y nrb/ r[o{
bJh @@pkpk pekb/## Fpd efj e/ ;zes ehsk fe r[o{
/
BkBe dh B'thI i's pekb/ ftu fBtk; eo ojh j? ns/
foFs/ ftu T[j ;kv/ pkpk (dkdk) brd/ jB.
fJfsjk; s'I gsk brdk j? fe j[ew Bkw/I dh gqfs
feqnk ;o{g pekb/ ftu r[o{ nzF ;'Yh, p/dh nkfd dhnK
22 wzihnk ftS rJhnK. wksk BkBeh ih ~ ypo fwb
rJh ;h go T[j gZso s/r pjkdo dh ;kXBk Gzr BjhI
[
eoBk ukjz[d/ ;B. go wyBFkj b[pkD/ B/ ;ko/ dzGh
r[o{nK dh gk} T[X/V e/ @@r[o bkX' o/## efj e/ r[o
s/r pjkdo ih ~ ;zrs ns/ b'ekJh ;Bw[y gqrN
ehsk.
gq r N fGT[ r[ o s/ r pjkdo,
;rb ;q ; fN g? Ykeh ukdo..
r[o{ i's dk tkfo; pDB T[gozs r[o{ s/r
pjkdo ih B/ gquko dk e/Ido pekb/ s'I wky'Itkb nk
pDkfJnk. wky'tkb tkbh EK r[od/t B/ w[b yohd
e/, T[;dh o{go/yk pDk, Bro dh T[;koh ehsh ns/ j'oK
~ T[E/ t;kfJnk.
fJj irQk pVh owDhe ;h, u'sock gjkVhnK
ns/ ;sb[i dk ezvkQ . fJ; Bt/I Bro dk BK r[od/t B/
g{i wksk ih d/ Bk s/ @@ueQ BkBeh## ofynk.
e[M ;wK ;zrsK ~ fJE/ i'V d/ r[od/t gfotko
;w/s eoskog[o, ehos g[o ns/ jfowzdo ;kfjp
nfwqs;o nkfd ;EkBK d/ doFBK bJh fBeb gJ/.
fJE' I jh nrkj T[ s oh Gkos tb, ;wkfie ns/
okiBhse ikrosh ns/ Xow gquko fjs :ksok nkozGh
fJj :ksok T[soh Gkos s'I fpjko, pzrkb ns/ nyho
nk;kw tb j'Jh. go r[o e/ wfjbK dh ;/js, ns/ wksk
BkBeh ih d/ ;[Mkt ekoD r[od/t B/ gfotko fpjko
d/ gNBk fty/ wkwk feqgkb uzd dh d/y-o/y j/m Sv nkg
nk;kw tb e{u ehsk.
22 d;pzo 1666 ~ r[od/t d/ frqj fty/ wksk
r[ioh ih dh e[y'I fJe nkb'fee pkbe @@r'fpzd okfJ#
ih B/ ntsko fbnk.
nihs f;zx, byBT{, w'0 L 9651592214
tkj[ gq r fNU wod nrz w Vk, tfonkw ne/ b k..
r[o{ ;kfjp T[; ;w/I pzrkb-nk;kw tb ;B,
nk;kw fty/ nkg B/ T[E'I d/ oki/ okw f;zx ns/ w[rb
oki d/ gqfsfBX okik i? f;zx ftu :[X dh fsnkoh o[etk
e/ fJe fJfsjk;e ;zXh eotkJh. pzrkb nk;kw tb
b'eK dhnK sebhcK ;[D T[BQK dh wdd eod/, S'Nh
;zrs (XowFkbk) ns/ tvh ;zrs ;Ekfgs eod/ j'J/
r[od/t brGr 4 ;kb pkd 1670 ftu gNB/ nkgD/
gfotko e'b gj[u e/ g[so r'fpzd okfJ ~ fwb/.
fJBQK Xow gquko ns/ ;wki T[EkB :ksoktK
d' o kB r[ o d/ t ~ w[ r b Fk;e n" o z r i/ p dhnK
;zgodkfJe gkb;h dhnK ypoK fwbdhnK ojhnK.
fjzd{nK d/ wzdo YkJ/ ik oj/ ;B, ns/ T[BQK dh EK
w;fidK T[;kohnK ik ojhnK ;B. fjzdnk d/ esb/nkw
{
d/ Bkb ;ko/ fjzd{;skB ~ w[;fbw oki pDkT[D d/
ytkp T[BKQ dh Bhsh dk fjQ;k pDh j'Jh ;h. fJjh ekoD
;h fe r[od/t gNBk finkdk fuo BjhI o[e/ ns/ gfotko
~ fgS'I nk ikT[D dk efj gzikp ub/ nkJ/.
e[M fuoK T[gos, wksk BkBeh ih, wksk r[ioh
z
ih gfotko ;w/s gzikp gos nkJ/. pj[s fuoK pkd
;kok gfotko fJemQk j'fJnk, j'o th ;ke-;zpXh fwbD
z
ns/ tXkJhnK d/D nkJ/, nkBzd dk tksktoD u'sock
Sk frnk fJ; nkrwB dh y[Fh ftu @ue BkBeh#
Ffjo dk BK nkBzdg[o ofynk frnk.
j[ewokBK dh ;'u ;h fe i/ eo p[Xhihth ns/
ftdtkB fjzd{nK ~ w'f;B pDk b/JhJ/I sK pkeh fjzd{nK
~ nkgD/ Bkb obkT[Dk pj[s ;'yk j' ikJ/rk sK jh
T[BQK B/ Xow gfotosD bJh finkdk i'o, pBko;,
nbkjpkd ns/ eFwho tb bkfJnk. id jo gk;/
nfsnkuko dh nfs j' rJh sK eFwho d/ e[M f;oeY
pq k jwD emQ / j' e / e' J h T[ g k: ;' u D br/ fe fJ;
nfsnkuko s/ fedK mb gkJh ikJ/ sK jogkf;U[ r[o{
BkBe d/ xo'I nk; tXdh Bio nk ojh ;h fJjh ekoD
;h fe eFwho d/ gzfvs gz0 feqgk okw dh nrtkJh ftu
nkBzdg[o r[o{ s/r pjkdo d/ dopko ftu jkfio
j'J,/ jkb ftu gbk gk jE i'V ;koh ftgdk ;[DkJh ns/
(19)
- 22. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
wdd dh r[jko brkJh, r[od/t B/ pj[s ;'u ftuko
e/ c[owkfJnk fJ; i{bw ~ mb sk fe;h wzjkg[oF dk
pfbdkB jh gk ;edk j?, Bkb yV/ pkb r'fpzd p'b gJ/
fgsk ih fJ; :[r ftu nkg s'I wjkB j'o e'D j' ;edk
j?, fJj T[geko nkg jh eo' ih. g[so dh ipkBh fJj
Fpd ;[D r[od/t B/ tkfjr[o{ dk F[eo ehsk ns/
fpbe[b fBFfuzs j' rJ/ ns/ g0 feqgk okw ;w/s ;ko/
pqkjwDk ~ ;zpf' Xs j' e/ fejk, ikT[ n"ori/p ~ g?rkw
z
G/ i fdT[ fe i/ eo r[ o d/ t s/ r pjkdo Xow
gfotosD bJh okih j' ikD sK n;h ;ko/ th T[BKQ dk
;kE d/tKr/.
fJ; soK w[rb Fk;eK d/ nf;j s/ nfej
s;hj/I Mbd/ j'J/ GkJh fdnkbk ih, GkJh wshdk; ih,
GkJh ;sh dk; ih dhnk FjhdhnK d/yd/ j'J/ th nfvr
Btzpo 2013
oj/, w[rbK dhnK FosK, eokwks fdykT[, iK dhB ep{b
eo', ~ Beko fdsk nzs jko e/ eNo w'bthnK B/ w"s
dk cstk ;[DkfJnk ns/ ;h;rzi ftu r[od/t ~ 1675
ftu Fjhd ehsk frnk L
mheo c'o fdbh; f;o, gqG g[o ehU[ fgnkB.
s/r pjkdo ;h feqnk, eoh B feBj[ nkB..
Fjkds fgS'I GkJh i?sk ih B/ r[od/t dk ;h;
nkBzdg[o r[o{ r'fpzd f;zx d/ ji{o gj[ukfJnk ns/ GkJh
bZyh Fkj tDiko/ B/ r[od/t d/ Foho ~ ;fseko ;fjs
nkgD/ xo ftu jy e/ xo ~ jh nr bk e/ ;z;eko
dh o;w g[oh eo nekb g[oy dh y[Fh gqkgs ehsh.
s/ r pjkdo e/ ubs, fGU irs e' ;' e .
j? j? j? ;p ir fGT[ , i? i? i? ;[ o b' e ..
r[o{ d/ f;yK dh ftbZyD Fjhdh
id r[o{ s/r pjkdo ih B/ swkw e'fFFK d/
pkti{d fJ;bkw ep{b BjhI ehsk, pkdFkj n"ori/p
z
B/ j[ew ;[BkfJnk fe r[o{ d/ ;kjwB/ fJ; d/ Bkb nkJ/
fsZBKQ f;ZyK ~ fJsB/ s;hj/ d/ e/ Fjhd eo' fe r[o{ dh
o{j ezp ikJ/. fJj s;hjK s' voe/ fJ;bkw ep{b eo
bt/rk. GkJh byh dk; (fSZpo pkjwB) d/ g"so/ ns/
GkJh jhok Bzd d/ g[so GkJh wsh dk; ns/ GkJh ;sh
Z
dk; d't/ Gok ns/ GkJh fdnkbk ih ~ bkbu fdZsk
frnk, fonk;sk b? bt', XB fisBk ukjhdk j? b? bt',
i' ukjhdk j? fwb/rk nkgD/ r[o{ d/ ;kjwB/ fJ;bkw
ep{b eo bt'I BjhI s/ pVh p[oh w"s bJh fsnko j'
ikT[. r[o{ d/ f;ZyK B/ f;Zyh f;de BjhI jkfonk Fjhdh
bJh fsnko j' rJ/. fgzio/ ftu yV/ B"t/I gksFkj d/
;kjwD/ beVh dhnK d' r?bhnK ftu GkJh wsh dk;
~ ieV e/ T[BQK dk w{zj r[o{ tb eo fdZsk frnk.
fGnkBe Feb d/ iZbkdK B/ nkok GkJh ;kfjp d/ f;o
s/ nkD fNekfJnk. GkJh ;kfjp s'I d[pkok g[fSnk frnk
fJ;bkw wzio j?. GkJh ;kfjp pkDh okjhI nekb g[oy
{
Bkb i[V/ oj/, e'Jh itkp B fdZsk ns/ ig[ih ;kfjp dk
gkm eod/ Foho ~ d'ckV eok e/ Fjhd j' rJ/ nzr
nzr ftu'I pkDh jh r[zikfJwkB ;h.
fco tkoh nkJh GkJh fdnkbk ih dh. ekih
p'fbnk t/y fesBh p/-ofjwh Bkb wsh dk; ~ Fjhd
Bfozdo f;zx w"Irk
ehsk j?, nikJhI nkgDh ikB B d/, i' ukjhdk j? b? e/
fJ;bkw ep{b eo b?. GkJh fdnkbk ih dk th itkp
T[jh ;h i' Fjhd j'J/ wsh dk; B/ fdZsk ;h. ekih d/
cst/ nB[;ko ibkdK B/ d/r ftu gkDh gke/ GkJh
fdqnkbk ih ~ fpmk fdZsk s/ j/mK nZr pkb fdZsh. fiT[I
fiT[I gkDh row j[dk frnk fsT[I fsT[I GkJh ih r[opkDh
z
okjh nkgD/ ;fsr[oK d/ ;Bw[y nekb g[oy d/ uoDk
ftu i[Vd/ rJ/. nZr j'o s/i j' e/ GKpV wkodh rJh
ns/ T[pkb/ wkod/ gkDh ftu r[o{ ek f;Zy nkgDh fizd
tko f;Zyh bJh e[opkD j' frnk.
j[D tkoh ;h GkJh ;sh dk; dh. fJ; wjkB
Fjhd dk eZw ;h r[o{ ih d/ puBK ~ cko;h fbfg ftu
fby b?Dk ns/ fgZS'I r[ow[yh fbfg ftu g'EhnK ftu
fbytk d/IDk. pzdh ykB/ ftu fby/ rJ/ r[o{ d/ puBk
~ nfjbekoK B/ fJ; s'I y"j fbnk. fJjBK ~ pkeh d'jK
f;yK tKr Fjhd eoD bJh o{z ftu bg/N e/ nZr bk
fdZsh rJh. r[o{ ek f;y jZ;dk jZ;dk pkDh gVdQk
gVdQk Fjhd j' frnk. go ;h BjhI ehsh. r[o{ wjkoki
th nv'b ns/ ;Ks ofjzd/ j'J/ @@;h; dhnk go f;oo
B dhnk##, mheo c'o fdbh; f;o## gqG g[o ~ fgnkB
eo rJ/. fJj ;kek fwsh 16 Btzpo 1675 ~ tofsnk
fi; B/ uKdBh u"e dh Xosh ~ ;dk bJh nwo eo
fdZsk.
(20)
N
- 23. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
fJ;soh dh dFk fpnkB eod/ jB Fpd
noph w{b d/ Fpdk_ ftu ;G s'_ tZX tofsnk ikD
tkbk Fpd n"os j?. n"os d/ Fkpfde noE T[; t;s{
s'_ j? i' S[gkT[D:'r j't/. noph dk jh fJe j'o Fpd
w;s{ o k (pj[ t uB w;s{ o ks) j? , fi; d/ noE th
godkBFhB d/ jB. fJBQk_ d'tk_ Fpdk_ ftu n"os B{z d{fink_
e'b'_ b[ekT[D d/ noE S[g/ j'J/ jB.
wB[y nkgDh p[Xh ns/ GkFk eoe/ e[b nkbw ftu
Z
Z
Z
;G s'_ T[Zsw iht wzfBnk frnk j?. GkFk dh ;G s'_ S'Nh
fJekJh Fpd jB, i' ;zuko s'_ fpBk_ ;ZfGnkukoe gqfswkBk_
d/ ;{ue ns/ }kwB j[zd/ jB. fJ;/ bJh nZi GkFk ns/
;ZfGnkuko B{z fJe-d{i/ dk g{oe wzB e/ fJBQk_ dk nfXn?B
fJe ;wZro fJekJh ti'_ ehsk ik_dk j?. id th wB[Zy
nkgD/ ftukok_ dk f;Xk_sheoB ik_ ;zebgheoB eodk j?
sk_ T[; dh e'fFF j[dh j? fe T[BkQ _ d/ BkweoB bJh Fpd
z
;EkBe ns/ fJ; dh nkgDh GkFk ftu'_ jh u[D/ ikD. fJ;/
eoe/ i/ n;h_ Fpdk_ (;zebgk_) dh rfjokJh ftu ik e/
noE bZGhJ/ sk_ eJh r[Mbk_ nkgD/-nkg y[bQ ik_dhnk_ jB.
z
Z
Gkosh ekft Fk;so ftu Fpd Feshnk_ n;b ftu
Fpdk_ d/ noEk_ dhnk_ fGzB-fGzB gosk_ jh co'bdhnk_ jB.
fJBQk_ ftu'_ fJe gos Fkpfde noEk_ dh j?. fJ;soh dh
dFk ns/ o[spk do;kT[d/ e[M Fpdk_ dh uouk n;h_ fJ;/
_
jtkb/ Bkb fJE/ eo oj/ jk_.
nZ i ebQ fJ;sohnk_ dh dFk pko/ n]pkok_ ,
o;kfbnk_ ns/ g[;sek_ ftu pVh uouk j' ojh j?. w/o/
fynkb ftu fJj uouk e'Jh Bth_ Bjh_, ;r'_ fJj fJ;
Bkb ;pzXs Fpdk_ dh tos'_ ik_ Bk_n oZyD Bkb jh F[o{
j' rJh ;h. fJ;soh bJh gzikph ftu gzikj s'_ T[go Fpd
Z
gqufbs jB. fJBQk_ Fpdk_ dh fJe Xkok ;kwh fgS'eV dh
j?, fi; ftu n"os, }B, }BkBh, }'o{ ns/ w;s{ok nkfd
Fpd jB. Gkosh fgS'eV tkbh Fpdktbh ftu sqhnk,
Bkoh, shwh_, XB, pkbk, dkok, ezfBnk, bVeh, e[Vh,
w[fNnko, sqhws, oekB ns/ ozB gqwy jB. fJj ;ko/ Fpd
Z[
T[BkQ _ ;ko/ Fpdk_ s'_ fJbktk jB i' fJ;soh Bkb foFs/dkoh
do;kT[D bJh tos/ ik_d/ jB. fit/_ ukuh, skJh, wk;h,
;Z;, gsh;, dkdh, wksk, gsBh, tj[Nh, bkVh, pj{ ns/ B{j
z
nkfd. fJj ;ko/ Fpd foFsk ;{ue sk_ jB go dFk ;{ue
Bjh_. dFk ;{ue n;h_ e/tb T[BQk_ jh Fpdk_ B{z fejk j? i'
T[; bJh fJ;soh j'D eoe/ ns/ T[; dk ;wki ftu o[spk
vk0 Xow f;zx
do;kT[D bJh tos/ ik_d/ jB. gfjbk_ ;kwh fgS'eV tkb/
e[M Fpdk_ dh rZb eod/ jk_.
noph w{b d/ Fpdk_ ftu ;G s'_ tZX tofsnk ikD
tkbk Fpd n"os j?. n"os d/ Fkpfde noE T[; t;s{
s'_ j? i' S[gkT[D:'r j't/. noph dk jh fJe j'o Fpd
w;s{ o k (pj[ t uB w;s{ o ks) j? , fi; d/ noE th
godkBFhB d/ jB. fJBQk_ d'tk_ Fpdk_ ftu n"os B{z d{fink_
e'b'_ b[ekT[D d/ noE S[g/ j'J/ jB. FkfJd fJ;/ bJh
p[oek, fj}kp nkfd n"os B{z gfjBkJ/ ik_d/ jB, sk_ i' T[j
d{fink_ fdnk_ B}ok_ s'_ b[eh oj/. w[;bwkB n"osk_ tX/o/
eoe/ p[oe/ ik_ fj}kp dh tos'_ eodhnk_ ;B go fJ;bkwh
gqGkt nXhB fjzd{ f;Zy n"osk_ (ftF/F eoe/ e[bhB tor
dhnk_) B/ th p[oe/ gkT[D/ ik_ fco x[v eZYD/ F[o{ eo fdZs/
z
;B. b[ekT[D dh GktBk eoe/ jh ukdo ns/ ukodhtkoh
n"os dk w[eZdo pD frnk ns/ T[BQk_ B{z xok_ sZe ;hws
eo fdZsk frnk.
fe;/ fJ;soh bJh ;G s'_ tZX ;[ykth_ ;fEsh T[;
d/ ;[jkrD j'D ftu j?. gsh B{z ;[jkr fejk ik_dk j? i'
;[Gkr dk sdGt o{g j?. gsh dh Sso-SkfJnk T[; dh
;G s'_ tZvh y[Ffe;wsh j?. gsBh B{z GrtkB/, Gkrtzsh
ik_ ;[jkrtzsh efjDk th fJBQk_ jh noEk_ dk ;{ue j?.
w[;bwkBk_ ftu B/epys, y[Fpys ns/ GkrGoh nkfd
Fpd tos/ ik_d/ jB. d{i/ Fpdk_ ftu fejk ik ;edk j?
fe fJj ;ko/ Fpdk_ dh ;koEesk T[; d/ ;[jkrD j'D ftu
jh j?. fJ; d/ T[bN i/ gsh ihts Bjh_ sk_ T[j d[jkrD
j?, ftXtk j?. f;ow[zBh, y;wk_ ykDh ns/ y;wk_ fgZNh th
fJ;/ GktBk d/ ;{ue jB. fJBQk_ ftu'_ tX/o/ tofsnk ik_dk
Fpd ftXtk j? . fJ; Fpd dk w{ b @Xt@ j? fi; d/
gfjbk_ @ft@ nr/so j?. @Xt@ dk fJe noE gsh j?. ;'
ftXtk T[j j? fi; dk gsh Bjh_. ftXtk dk d{ik noE
pd/j ik_ fpBk_ d/j s'_ j?. d/j ik_ ;oho fJe ti{d dk Bk_n
j?, pd/j dk noE j? fi; dk ;oho Bjh_. gsh j? sk_ ti{d
j? i/ Bjh_ sk_ ti{d j'D d/ pkti{d T[; dh e'Jh j'_d ns/
j?;hns Bjh_. fJ;/ bJh tX/o/ foFs/-Bks/ T[; d/ gsh d/
jtkb/ Bkb jh jB. g[okD/ ;fwnk_ ftu (eJhnk_ Gkrk_
ftu nZi th) ftXtk dk f;o w[zB fdZsk ik_dk ;h. tkb
fJ;soh fFzrko dk fJe nfjw fjZ;k jB, fiBQk_ B{z ;k_GD
bJh r[s ehsh ik_dh ;h ns/ r[s dh ;fEosk ik_ gfenkJh
Z
Z
(21)
- 24. gzikph ;[wB wkf;e
Btzpo 2013
www.punjabisuman.com
bJh gok_dk gkfJnk ik_dk ;h. tkbk_, r[sk_ ns/ gok_fdnk_
Z
dh gq;;k eod/ eJh gzikph p'bhnk_-NZg/ gqufbs jB. ;Zrh
z
c[b ns/ j'o eJh rfjD/ tkbk_ dh ;iktN tk;s/ jh ;B.
Z
fJ;soh dk ;kok fFzrko T[; d/ gsh bJh j?. i/eo gsh
Bjh_ sk_ fFzrko th Bjh_. fJ;/ bJh T[j f;ow[Bh j?. ftXtk
z
;kv/ ;wki ftu fxqDk ns/ fsq;eko dk gkso j?, fi;
eoe/ wzrbwJh w"fenk_ T[go T[; dh w"i{drh nF[G wzBh
Z
ik_dh j?. y;wk_ ykDh th T[j fJ;/ eoe/ j?, feT[_fe T[;
d/ d[oGkr eoe/ T[; dk gsh Bjh_ fojk. y;wk_ fgZNh th
T[go'es Gkt dk jh ;{ue j?.
;kv/ ;wki ftu e[M Fpd nfij/ jB, i' fJ;soh
T[go wod d/ wkbekBk_ jZek_ dh gq'Vsk eod/ jB ik_ efj
Z
Q
bt' fe T[; dh ikfJdkd dk jh fJe o{g ;kps eod/ jB.
gsh dk noE jh wkbe j? fit/_ bygsh, eo'Vgsh nkfd.
gsh d/t, ;[nkwh, y;w ns/ f;o dk ;kJh_ nkfd e[M j'o
Fpd jB, i' T[go'es ep}/ B{z j'o gZfenk_ eod/ jB.
w[;bwkBk_ ftu f;oski ns/ fw}k}h ][dk (jeheh ][dk sk_
T[go tkbk j?) Fpd gqufbs jB. fit/_ jeheh ][dk pzd/
Z
dk wkbe j?, fJ;/ soQk_ d[fBnkth ][dk fJ;soh dk wkbe
j?. gsh gow/Fo ftu jh fJj' X[Bh ;[DkJh fdzdh j?. j[D
i/eo gsh bJh tofsnk ik_dk nzro/}h Fpd Husband
goyhJ/ sk_ d'tk_ ;z;feqshnk_ d/ oe dk th nkgD/-nkg
gsk bZr ik_dk j?.Husband d/ noE gkbD g'FD ik_
;k_G-;zGkb eoB tkbk (caretaker) j?, wkbe Bjh_. fJ;
s' _ nrb/ o / ftFb/ F Dh j' o Fpd th pDd/ jB fit/ _
Husband like, husbandship ns/ husbandry nkfd.
fJBQk_ ftu ;kv/ gsh tkbh wkbekBk ;[o Bjh_.
d' j'o Fpdk_ pko/ uouk eoe/ n;h_ nkgDh rZb
]sw eoBh ukjk_r. fJBQk_ Fpdk_ d/ Xkofwe gq;rk_ B{z bk_G/
/
z
SZvfdnk_ n;h_ e/tb fJBQk_ d/ Fkpfde noEk_ sZe jh ;hws
ofjDk ukj[zd/ jk_. fJj Fpd jB ezfBnkdkB ns/ wzrb
;{so. dkB fe;/ fBofizd t;s{ dk fdZsk ik_dk j?, fi;
ftu T[; dh wo}h Bjh_ g[Sh ik_dh (fBofizd B/ dZ;Dh th
Z
eh j'Jh) ezfBnkdkB s'_ Gkt j? fpBk_ XB nkfde b?D d/
ezfBnk dk dkB eoBk, :'r to B{z ftnkj ;w/_ ezfBnk
d/Dh (wjkB e'F, gzBk 356) ;' fJ; Fpd dk fJe sk_
fBofizd ns/ d{ik t;s{ dk noE pDdk j?. i/jh e'Jh
t;s{ dkB ftu d/ fdZsh, s/jh ezfBnk ik_ bVeh d/ fdZsh.
wzrb ;{so ftu th d' Fpdk_ dk w/b j?. wzrb y[Fh dk
;wkBkoEe j? ns/ ;{so pzXB ik_ oZ;h dk noEks T[j
pzXB i' y[Fh Bkb ;theko ehsk ikt/. wzrb ;{so g[oF
tZb'_ fJ;soh B{z gfjBkfJnk ik_dk j?, fi; dk noE j? fe
ftnkjh ikD tkbh fJ;soh B{z g[oF d[nkok fBoXkfos
wo:kdk ftu pZM e/ ihtB p;o eoBk gt/rk, T[j fe;/
th jkbs ftu fJ; pzXB dk T[bzxD Bjh_ eo ;e/rh.
g[oF T[; d/ pzXB ftu ofj e/ ehs/ rJ/ eowk_ dk jh
Gkrhdko j'trk, wo:kdk s'_ pkjofbnk_ bJh Bjh_. g[oFk_
/
d/ Fkpfde r[;/ dk fFeko th n"os jh pDdh j?, fJ;/ bJh
Z
T[BQk_ dhnk_ rkbk_ n"osk_ tZb jh ;/fXs jB. j'o sk_ j'o
gsBh d/ Gok ns/ G?D d/ foFs/ ;{ue Fpd ;kbk ns/
;kbh th gzikphnk_ dh eo'gh s'_ Bjh_ pu ;e/ ns/ fe;/ rkb
s'_ xZN Bjh_. ;kozF fJj fe fJ;soh ;{ue Fpdktbh d/
nzsoht noEk_ s'_ fJ;soh d/ ;kv/ ;wki ftu o[sp/ ns/
wod d/ T[; gqsh otZJhJ/ dk Gbh-Gk_s p'X j' ik_dk j?.
t/yD ns/ tosD B{z ;ko/ Fpd pV/ ;kXkoB brd/ jB
go T[BkQ _ d/ noE pV/ v{x/ jB. nZi fJBQk_ Fpfde ;zebgk_
z
s/ XkoBktk_ B{z pdbD dh }o{os j?.
(22)
;kfjp ;q h r[ o { s/ r pjkdo ;kfjp ih
Fjhdh fdt;
fwsh 14 ns/ 15 d;zpo 2013
;EkB L r[0 uzdo Bro fty/
nk:' i e L f;Z y :z r w? B i n? ; ' f ;n? F B
r[o{ s/r pjkdo GtB, uzdo Bro byBT{
gq ' r okw
gq G ks c/ o h
fwsh 11, 12 ns/ 13 d;zpo 2013
;t/o/ 5H30 s'I 7H00 ti/
uz d o Bro, nkbwpkr, byBT{
14 d;z p o 2013
ehosB r[0 nkbwpkr
;t/o/ 7 s'I 9H00 ti/
ehosB$eZEk r[0 uzdo Bro Fkw 7 s'I 10H30 ti/
15 d;z p o 2013
ehosB$eZEk ns/ j'o gq'rokw 6H30 s'I 2H30 d'gfjo
ehosB okrh iZ E k GkJh okfJ f;z x ih
;qh dopko ;kfjp, ;qh nfwqs;o
ehosB e[ b ihs f;z x B? o ' p h
eZ E k frnkBh r[ o pho f;z x ih
r[ o { ek bz r o ns[ N tos/ r k.
- 25. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
s/ | pjkdo ;h feq n k eoh B feBj{ z nkB
;qh r[o{ BkBe d/t ih dh B"thI i's ;qh r[o{ s/|
pjkdo ih, fiBQK dk wjkB Fjhdh g[op 24 Btzpo, ~
;z;ko Go ftu Gkoh FoXk s/ fgnko ;fjs wBkfJnk ik
fojk j?, d/ bk;kBh ihtB dk jo/e gfjb{ ftF/F wjZssk
oZydk j?. Xow dh nk}kdh bJh nktk} p[bd eoe/ ns/
z
gokJ/ Xow dh oZfynk bJh nkgDh ikB tko e/, nkg B/
FjkdsK d/ fJfsjk; ftu fJe BtK gzBk S'fjnk j?. ;qh
d;w/F fgsk ih d/ j}{oh eth ;?Bkgfs ih d/ FpdK ftu
nkgDh nd[sh Fjkds d/ e/ ;qh r[o{ s/| pjkdo ih @fjzd
Z
dh ukdo# jh BjhI pbfe e[Zb wB[Zysk dh ukdo pD/ gq r N GJ/ r[ o { s/ | pjkdo.
;rb f;q ; fN g? Ykgh ukdo.
eow Xow eh fiB gfs okyh.
nNb eoh ebi[ r w? ;kyh. (14)
;rb f;q ; fN ik ek i; G:' .
fij s/ ;op Xow pz u :' .
shB b' e w? i? i? GJh.
;fsr[ f o g? i okfy fJw bJh.. (15)
wkBtsk d/ oky/ ;qh r[o{ s/| pjkdo ih dk gktB
gqekF r[o{ eh Broh nzfwqs;o fty/ 1 ngq?b ;zB 1621
Jh;th ~ whoh ghoh d/ wkbe ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp
ih d/ rqfj fty/ wksk BkBeh ih dh gftZso e[y s'I j'fJnk.
Z
nkg ih dk pugB dk Bkw @fsnkr wZb# ;h. p/Fe nkg
Z
fsnkrh s/ t?okrh ;[Gkn d/ wkbe ;B ns/ tX/o/ ;wK
gow/Fo dh pzdrh ftu jh ;bk efonk eod/ ;B, gqzs{
nkg F;soK d/ th XBh ;B. fJj' ekoB j? fe id'I nkg
ih B/ eoskog[o d/ izr ftu s/| d/ nb"fee i"jo ftykJ/
sK fgsk r[o{ ih B/ [owkfJnk ;h fe nZi s'I ;kv/ p/N/ dk
Bkw @fsnkr wZb# BjhI pbfe @s/| pjkdo# j'trk. fJj
/
th fJe ;ZukJh j? fe ;fsr[o{ ih B/ uKdBh u"e fdZbh fty/
I
ipo nB{mk s/ nd[sh uwseko eo ftykfJnk i' nkg ih
Z
d/ Bkw d/ fpbe[b nB[o{g ;h.
;qh r[o{ s/| pjkdo ih dk F[G ftnkj eoskog[o
tk;h GkJh bkb ih dh ;g[Zsoh wksk r[ioh ih Bkb ;zB
1632 JhH ~ j'fJnk, fiBQK dh gftZso e[y s'I ;zB 1666 JhH
Z
fBot/o f;zx noFh
ftu gNB/ fty/ ebrhXo fgsk ;kfjp ;qh r[o{ r'fpzd f;zx
ih dk gktB nkrwB j'fJnk. r[o{ ;kfjp B/ pkp/ pekb/
fty/ fJe G'o/ ftu ;kbK pZXh fBFekw Grsh ehsh. ;qh
r[o{ jfofeqFB ih d/ fdZbh fty/ i'sh i'fs ;wkT[D ;w/I nkg
ih pkp/ pekb/ fty/ jh ;B. GkJh wZyD Fkj b[pkD/ B/ Gkoh
y/ubK eoe/ dzGh r[o{nK dh GhV ftu'I nkg ih ~ bZfGnk
ns/ ;zrsK ftu gqrN ehsk. ;fsr[o{ ih B/ fiE/ tZy-tZy
okrK ftu nzfwqswJh pkDh ouh T[E/ f;Zyh d/ gquko s/ gq;ko
ekoiK ~ th ftnkge gZXo T[s/ ehsk ns/ f;Zyh d/ gquko
Z
s/ gq;ko ekoiK ~ th ftnkge gZXo T[s/ ehsk ns/ T[so
Z
Z
gqd/F, fpjko, nk;kw s/ pzrkb she gquko :ksoktK
ehshnK.
;qh r[o{ s/| pjkdo ih sg s/ fsnkr dh w{os
ns/ nfs doi/ d/ ;zt/dBFhb s/ ;zihdk wjkg[oF ;B.
fJj' ekoB j? fe id'I eFwho d/ gzvsK B/ nkBzdg[o ;kfjp
fty/ gj[zu e/ n"ozr}/p d/ }[bwK dh dk;skB ;[DkJh sK
nkg ih MZN T[BKQ d/ Xow dh oZfynk bJh fBZso gJ/. nkg
ih dh wjkB e[opkBh dk f}eo eod/ j'J/ ;qh r[o{ r'fpzd
f;zx ih @pfuZso BkNe# ouBk ftu [owkT[Id/ jB Lfsbe iz R { okyk gq G skek..
ehB' pv' eb{ wfj ;kek..
;kXfB j/ f s fJsh fifB eoh..
;h;[ dhnk go ;h B T[ u oh..13..
Xowj/ s ;kek fifB ehnk..
;h;[ dhnk go f;oo[ B dhnk..
BkNe u/ N e ehJ/ e[ e kik..
gq G b' e B ej nkts bkik..14..
d' j ok..
mhefo c' f o fdbhf; f;fo, gq G g[ o eh:k g:kB..
s/ | pjkdo ;h feq n k, eoh B feBj{ z nkB..15..
s/ | pjkdo e/ ubs, G:' irs e' ;' e ..
j? j? j? ;G ir G:' , i? i? i? ;[ o b' e ..16..
NZeo nkdoFK s/ n;{bK dh ;h. fJe gk;/ @@pkp/
e/# ;B ns/ d{i/ gk;/ @@pkpo e/##. fJeBK gk; @rohph
rdk## noEks ;po dk jfEnko ;h ns/ d{finK gk;
(23)
- 26. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
@oki nfGwkB# Gkt ipo dk. fisB/ r[o{ s/| pjkdo ih
sgZ;th, fsnkrh, fBoG?sk, fBot?osk, eow-fBFmk s/
e[opkBh dh fdZp-w{os ;B, T[sBk jh n"ozr}/p snZ;ph,
seZpoh, nXowh, nfGwkBh s/ nZfsnkukoh ;h. fJj gkgh
n"ozr}/p jh ;h, fi; B/ oki-;Zsk d/ |o{o ftu ;e/
GoktK dk y{B ehsk, p}[or pkg FkjijkB ~ ekb-e'mVh
ftu o'b-o'b e/ wkfonk, ;owd fij/ nbw;s ehoK dk
esb ehsk, ;fsBkwhnK dh ;kX{ ;zgqdk ~ e[ufbnk,
nBfrDs fjzd{ wzdoK ~ Yfj-Y/oh eoe/ T[E/ w;hsK
T[;kohnK, eftsk s/ okr fij/ e'wb j[BoK ~ epo ftu
dpkfJnk ns/ f;ZyK, okig{sK s/ wojZfNnK fijhnK pjkdo
s/ nDyhbhnK e"wK T[s/ nZs d/ }[bw Ykj/. ;qh r[o{ r'fpzd
Z
f;zx ih n"ozr}/p ~ fby/ sj d/ gZso @}coBkw/# ftu
;gFN FpdK ftu [owkT[Id/ jB FkfjBFkj n" o z r }/ p nkbwhI . .
fe dkokfJ d" o n;s[ d{ o n;s dhI . .
s[ o k wB BdkBw fe :}dK-FBkF.
ponkwd f} s{ ekojk fdb-yokF.
(n? n"or}/p ! Gkt/I s{z d[BhnK dk FfjBFkj ns/
z
;w/I dk jkew th j?I, go s{z ;Zu/ Xow s'I pj[s d{o j?I. w?I
BjhI wzBdk fe s{z ][dk ~ gSkDB tkbk j?I, feT[Ife s{z
nB/eK fdb d[ykT[D tkb/ ezw ehs/ jB)
fdZbh dopko tZbI' ;qh r[o{ s/| pjkdo ih ~ fszB
FosK g/F j'JhnK ;B - fJ;bkw ep{b', e'Jh eokwks
ftykU iK fco woB bJh fsnko oj' . ;fsr[ o K B/
eokwks ~ efjo dZf;nk ns/ Xow dh okyh bJh w"sbkVh toB dh ;fjwsh gqrNkJh. pko-pko p/BshnK eoB
d/ pkti{d nkg B/ e'Jh eokwks Bk ftykJh. i/eo ukj[d/
z
sK pkpk okwokfJ tKr eokwksK ftu Gowk e/ tes Ngk
;ed/ ;B ns/ FkfJd f}zdrh th pu iKdh, gqzs{ eowksK
ftykT[Dk wodK dk BjhI pbfe wdkohnK dk ezw j'fJnk
eodk j?. ;qh r[o{ s/| pjkdo ih sK wod/-ekfwb, wod/
-w[ikfjd ns/ Xow dh X[ik ;B, fiBQK B/ n"or}/p d/ }[bw
z
dk GKvk fdZbh d/ uKdBh u"e ftu GzB e/ T[j nb"fee
ekoBkwk ehsk, fi; ~ Bk sK nkg ih s'I gfjbK fe;/ B/
ehsk ;h ns/ Bk jh FkfJd e'Jh GftZy ftu eo ;e/rk.
nkgD/ d/F, Xow, nehd/ ns/ e"w ]kso sK pE/ohnK
FjkdsK j'JhnK j'DrhnK, b/feB p/|kB/ Xow dh okyh
Btzpo 2013
bJh i' e[opkBh ;qh r[o{ s/| pjkdo ih B/ ;zB 1675
Jh;th ftu fdZsh, T[j nkgDh fw;kb nkg jh j?. fe;/
FkfJo B/ fesBk ]{p;{os fbfynk j? @@eh j;sh s/ | ftukoh dh,
eZ N ;edh s/ | pjkdo ~,
f;o fdZ s k y[ z f Ynk eoB bJh,
T[ ; }[ b w dhnK sbtkoK ~.
T[ j ukBD uwfenk u" I e nz d o,
X[ z d w/ N h fi; B/ pdhnK dh,
T[ j oZ s v[ Z b Q h fi; mko fdZ s k,
Gyd/ }[ b wh nz f rnkoK ~.
tZv/ F'e dh rZb j? fe ;opZs dk Gbk wzrD
tkbk f;Zy Xow, fi; d/ ofjpoK B/ d/F, Xow ns/ wB[ysk
Z
dh okyh fjs nkgDhnK ikBK d/ eh - ;opz; th b/y/ bk
fdZs/ j'D, fi; d/ g?o'ekoK B/ d[FN BtkpK Bkb b'jk b?
e/ T[BQK d/ uz[rb ftu'I Bt-ftnkjhnK fjzdtkDhnK d/ y'j/
j'J/ v'b/ tkg; fbnKd/ j'D, fjzd{ pj{-p/NhnK ~ fbik oj/
fpd/Fh iotkfDnk Bkb d'-jZE eoe/ d/F dh fJZ}s ~
r}Bh d/ pk}koK ftu Ne/-Ne/ Bhbkw j'D s'I pukfJnk
j't/ ns/ fco w[be dh nk}kdh s/ ][;jkbh bJh th ;G
s'I tX e/ e[opkBhnK ehshnK j'D, nZi fJ; dk f;bk fJjh
fdZsk ik fojk j? fe edh sK pjkdo s/ iKpk} f;Zy e"w
~ @iokfJw g/ F k# nkfynk iKdk j? , edh tZ y -tkdh,
nkszetkdh s/ Terroist dk b/pb bk e/ d[BhnK Go ftu
Gzfvnk iKdk j?, edh ;op-;KMhtkbsk dk ;zd/F d/ oj/
gktB r[oXkwK dh c"ih skes d/ }'o Bkb x'o p/ndph
ehsh iKdh j?, edh fJe w"s ~ tZv/ fpoS d/ fvZrD Bkb
Xosh fjZbD dh ;zfrnk d/ e/ gZrK s/ dkjVhnK tkfbnK
~ @;pe# f;ykT[D bJh okiXkBh ;w/s d/F Go ftu fJBQK
T[s/ T[j efjo toskfJnk iKdk j? fe Bkdo s/ npdkbh
Z
d/ }[bw th wks g? iKd/ jB. edh ;e{bK s/ ekbiK dhnK
gkm-g[;seK ftu f;Zy r[o{-;kfjpkB dk fJfsjk; ftrkV
e/ g/F ehsk ik fojk j?, edh fcbwK ns/ NhHthH ;hohnbK
ftu r?o-f;ZyK d/ f;oK @s/ gZrK oZy e/ ns/ Bebh w[ZSKdkjVhnK bk e/ j;"D/ fij/ f;Zy feodko g/F eoB ftu
b/ye s/ fBowksk Gkoh ]o wfj;{; eo oj/ jB ns/ edh
@f;ZyK d/ pkoK tZi rJ/# fij/ e'M/ w}ke eoe/ e"w dh nDy
~ tzrkfonk ik fojk j?.
(24)
- 27. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
rzGhosk Bkb ftukfonk ikt/ sK T[go'es Gkt
dk fJj e[Zb toskok fJe ;'Mh-;wMh ukb dk fjZ;k
ikgdk j?, fi; s'I ;[u/s j'D dh b'V j?. id'I th feXo/
nfijk toskok B'fN; ftu nkt/, sK gkoNh iK ;zgodkJh
nkfd G/d-GktK s'I T[go T[m e/ jo/e f;Zy ns/ f;Zy ;z;Ek
Z
Z
~ s[ozs joes ftu nkT[Dk ukjhdk j? ns/ g{oh soQK
bkwpzd j' e/ fto'X ftu nktk} p[bzd eoBh ukjhdh j?
sK i' ;jh sZE ;z;ko ;kjt/I nk ;eD ns/ ;w/-;w/I e"w d/
I
r'ot ns/ nkB-FkB ~ Ykj bkT[D tkbhnK e[ukbK ~
n;b pDkfJnk ik ;e/.
f;Zy e"w sK ;qh r[o{ s/| pjkdo ih dk gktB
Fjhdh g[op wBkT[dh jh j?, pbfe fJ; s'I th tZX T[wkj
I
s/ T[sFkj Bkb jo/e Gkos tk;h, ]k; eoe/ fjzd{ thoKG?DK ~ r[og[op ;wkrwK ftu Fkwb j' e/ ;fsr[oK d/
r[DK ~ :kd eoBk ukjhdk j?, fiBQK dh e[opkBh dk ;dek
nZi fjzd{ Xow ekfJw-dkfJw j?. toBk, o'}kBk B"I wD
iB/T{ bkj e/ G'iB eoB tkb/ n"ozr}/p d/ }[bw ekoB
nZi d/F ftu'I iB/T{ s/ fsbeXkoh FkfJd Y{fz vnK th BjhI
;h bZ G D/ . fjz d tk;h ;q h r[ o { s/ | pjkdo ih d/
goT[gekoK dk foD sK ed/ th BjhI T[sko ;ed/.
T[go'es ftuko ~ j'o ft;EkofdnK iK gq'Vsk
ftu f;Zy ftdtkBK dhnK Y{eK fdnK, sK FkfJd fJsBk
;koEe Bk bZr/, fJ; bJh fszB fjzd{ b/yeK d/ eEB d/
e/ fJ; b/y ~ ;w/Ndk jKT[x/ ftdtkB ;o r'eb uzd Bkozr nkgDh gqf;ZX
Z
Btzpo 2013
g[;se "Transformation of Sikhism" ftu fbyd/ jB @fjzd{ Xow dh oZfynk bJh nkgDk pbhdkB d/ e/ r[o{
s/| pjkdo ih nkgD/ ihtB d/ ;ko/ ekoiK s'I nZr/ fBeb
rJ/.# (t'y' - f;Zy wZs dk gfotosB# (nB[tkd), gzikph
:{Bhtof;Nh, gfNnkbk, 1990 gzBk 80-81)
nkgD/ ;w/I d/ ftfynks, nkohnk ;wkih nkr{
bkbk d"bs okfJ @;kfjp/ ewkb r[o{ r'fpzd f;zx# g[;se
ftu ;gFN-FpdK ftu fbyd/ jB - @n"or}/p d/ }[bwK
z
ekoB fjzd{ e"w b[ZS-b[ZS eodh s/ sVcdh j'Jh dw s'V
ojh ;h. n?B ;zGt ;h s/ eohp jh ;h fe fJ; d/ ihtB
dh ofjzdh-y{zjdh i's th p[M iKdh ns/ fJ; d/ gqkDgzyo{ ;dk bJh T[vkoh wko iKd/. fJ; fpyV/ ;w/I ;qh r[o{
/
s/| pjkdo ih B/ nkgD/ gqkDK dh nkj{sh d/ e/ fjzd{ Xow
dh oZfynk ehsh.
(2002 n?vhFB, gzBk 60)
fjz d h d/ okFNo eth ;q h w? E bh FoB r[ g s
;fsr[o{ ih ~ Gkt- fGzBh ekft-FoXKibh fdzd/ j'J/ fbyd/
jB s/| pjkdo, jK tj jh E/, Gkos eh wkJh e/ bkb.
s/| pjkdo, jK tj jh E/, fiB ek e[S eo ;ek Bk ekb.
s/| pjkdo, jK tj jh E/, j{J/ Xow go i' pfbdkB.
s/| pjkdo, jK tj jh E/, fiB go j? jw e' nfGwkB.
(t/y', g[;se @r[o{ e[b#, GkFk ftGkr, gzikp, gfNnkbk,
1962, gzBk 29)
nBw'b ;[wB
123456789-
i' fJB;kB d;K fJzfdqnK ~ gkg S'j s'I puk e/ oZy/ T[j wB ~ n;kBh Bkb tZ; ftu eo b?Idk j?.
eow eoBk fJ;BkB d/ ngD/ tZ; ftu j'Idk j? ns/ T[; dk cb d/Dk gowkswK d/ jZE ftu.
i' d[yhnK Bkb fgnko ns/ rqhpK Bkb d';sh oZydk j? T[j oZp dh dorkj ftu ;[oyo{ j'Idk j?.
fszB n"r[D iht ~ ed/ oZp d/ B/V/ BjhI j'D d/Id/, wkfJnk dk wkB u"Xo dh G[Zy ns/ ngDh g{ik.
fszB pzd/ jw/FK nk;kBh Bkb ;[nk; fsnkrd/ jB, fJe fsnkrh, d{ik ;wfdqFN s/ shik fBot?o.
T[; g[oF dk wB ;dk fNekT[ ftu ofjzdk j? i' ;sq fwsq ~ fJe ;wkB ikD/ ns/ fBob/g j't/.
i' r[o{ f;Zy ehosB ;'fjb/ dk gkm eo e/ ;"Idk j? T[; ~ ed/ vokT[D/ s/ rzd/ ;[gB/ BjhI n"Id/.
fijVk wB[Zy oks ~ nzB E'Vk ykt/ s/ ;w/I f;o ;'I ikt/ T[; ~ jw/FK nzfwqs t/b/ ikr nk iKdh j?.
i' wB[Zy o'} ;t/o/ ;G s'I gfjbK oZp ~ :kd eo/ T[; d/ fdB Go d/ ;ko/ ezw ;"o iKd/ jB.
frnkBh T{Xw f;zx ih
(25)
- 28. gzikph ;[wB wkf;e
r[ o pkDh ;z e / s e" F -11
nwodk; (r[ o { )
r[o{ BkBe-rZdh T[s/ p?mD tkb/ shi/ r[o{ nwodk;
;B. nkg dk iBw 5 wJh, 1479 JhH ~ fgzv pk;oe/, f}bk
nzfwqs;o, GZbk pz; ftu GkJh s/i' d/ xo wksk bZy' dh
e[Zy'I j'fJnk. gfjb/ t?FDt ftukoK d/ ;B s/ eJh tko
shoE :ksok eo u[e/ ;B. r[o{ nzrd d/t ih dh ;g[soh
Z
phph nwo', i' nkgd/ Gshi/ ~ ftnkjh j'Jh ;h, T[; s'I
r[opkDh ;[De/ r[o{ xo dk fgnko ikfrnk s/ r[o{ nzrd
d/t ih dh ;/tk ftu nkJ/. bzro dh ;/tk eoB s/ r[o{
ih bJh dfonk fpnk; s'I gkDh dh rkro fbnkT[Dk
nkgdk fBs eow ;h. fJ; eoVh xkb s'I gq;zB j' e/
1552 Jh ftu r[o{ nzrd d/t ih ~ r[fonkJh ;"Igh.
r[o-rZdh s/ p?mfdnK nkg B/ r'fJzdtkb ~ e/Ido
pDkfJnk s/ gquko bJh 22 wzihnK ;Ekgs ehshnK.
pkT[bh fsnko eotkJh, ft;kyh d/ w"e/ s/ ;kbkBk i'V
w/bk eoB dh ohfs ubkJh. wB[Zyh ;KM ~ gZfenK eoB
bJh ;KM/ bzro T[s/ }'o fdsk, fJE'I se jdkfJs ehsh
fe e'Jh nkdwh bzro ftu'I G'iB ykJ/ fpBk doFB bjh
B nkt/. fJ; s'I fpBK f;ZyK ftu'I gVd/ s/ ;sh j'D dh o;w
ohfs ~ pzd ehsk. nkg B/ g[so w'jB s' w'joh ns/
g'sfonK gk;'I r[opkDh dhnK ;?uhnK fbykT[D dk T[uuk
I
/
ekoi ehsk. nkg B/ i' y[d pkDh ouh, T[j 17 okrK ftu
907 Fpd jB s/ fj; ftu'I @nBzd# pkDh tX/o/ gqf;X j?.
1 ;szpo 1574 JhH ~ r'fJzdtkb fty/ i'sh i'fs ;wkJ/.
GZb: GZN fbydk j? LGb/ nwodk; r[D s/o/ s/oh T[gwk s'fj pfB nkt/..
(;tJhJ/ wjb/ shi/ e/, gzBk 1396)
nwok gd - d'y' uT[Ek gd
noiB
okik gKv{ dh fJ;soh e[sh d/ g/N s'I g?dk j'D tkbk
z
Sgd/ Sgd/
Btzpo 2013
www.punjabisuman.com
;0 fgnkok f;zx @gdw#
gzik gKvtK ftu'I ftuekobk GkJh, noiB fJe pho
pjkdo g[oF j'fJnk j?. fJj XB[F ftfdnk s/ shozdk}h
ftu pVk gqphB ;h, fJ; ftfdnk d/ nB'y/ ewkb Bkb jh
fJ;B/ wZSh dh nZy dh SkfJnk, s/b d/ eVkj/ ftu sZe e/
T[;dk fBFkBk c[zfvnk s/ oki/ d'qgd dh p/Nh dq'gdh ~
;P:to ftu jk;b ehsk ;h. wjKGkos dh izr ;w/I fJj
z
nkgD/ jh ;ke ;zpXhnK ~ bVB nkJ/ d/ye/ jfEnko ;[N
z
Z
p?mk s/ ;qh feqFB ih B/ fJ; ~ eosZt gkbDk dh f;fynk
d/ e/ w[V ;ktXkB ehsk. fJT[I noiB @rhsk frnkB# dk
;kXB pfDnk. id'I nFtw/X eoB bJh :[fXFNo B/ x'Vk
SZfvnk sK noiB fJ; x'V/ d/ Bkb Bkb fojk s/ eJh EK
izr-i[X eoe/ o[ektNK d{o ehshnK s/ :Zr ~ ;cb
pDkfJnk.
pkeh gKvt GoktK Bkb fJ;B/ pkoK ;kb pBtk;
eZfNnk. fJ; ;w/I fJj oki/ ftokN d/ xo fojk. fJ;/ w"e/
okie[wkoh T[b{gh Bkb fJ;dh Fkdh j'Jh fi; s'I fJokts
g?dk j'fJnk. wDhg[o dh okie[wkoh fusqKrdk Bkb th
fJ;dh Fkdh j'Jh, fJ;s'I ppo{ tkjB g[Zso iBfwnk.
feqFB dh G?D ;[GZdqk th noiB ~ ftnkjh j'Jh ;h, fJ;
s'I nfGwB:{ dk iBw j'fJnk i' fe nkgD/ fgsk tKr pVk
pjkdo ;h, ni th noiB dh fw;kb pjkdoh bJh nkw
fdsh iKdh j?. GZN, r[o{ noiB ;kfjp dh nv'bsk s/
fdqVQsk dh T[;sfs eodk gkoE (noiB) Bkb sFphj
fdzdk j? Lr[ o [ noi[ B g[ o y[ gq w kD[ , gkoET[ ukb? BjhI . .
(;tJhJ/ wjb/ gzit/I e/, gzBk 1407)
iK u? xfo fBeN tosh noiB[ Xo{ gqfjbkd[ nzpohe[
Bkod B/ i ? f;X p[ X rD rz X op pkBt/ j/ b k.
(wbko Bkwd/T[, gzBk 1292)
;0 jogkb f;zx iZrh gqXkB u[D/ rJ/
;qh r[o{ BkBe ;fs;zr ;Gk r[od[nkok ;do byBT{ dh BthI ew/Nh fBofto'X u[B bJh rJh j? ns/ ;zrsK
ns/ w?poK B/ B'itkB ;/tkdko ;0 jogkb f;zx iZrh ~ gqXkB, ;0 s/igkb f;zx o'wh ~ iBob ;eZso ns/ ;0 fJzdo
I
ihs f;zx ~ e?Fhno dh ;/tk pyFh j?. T[whd j? fe fJj B'itkB Nhw gzE ~ T[uh p[bdh se b? ikJ/rh ns/ d[;ohnK
Z
Z
z
f;zx ;GktK bJh B}ho g/F eo/rh. ;kpek gqXkB ;0 ntsko f;zx SkpVk ~ gzikph ;[wB tZb' pj[s pj[s tXkJh,
T[jBK B/ B'itkB Nhw ~ nZr/ fbnk e/ e'w dh pj[s tZvQh ;/tk ehsh j? ns/ j'o p[i{or w[Zy ;/tkdkoK ~ ;jh ok;sk
fdykfJnk j?.
(26)
- 29. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
f;Zy Xkowe gqFB'Isoh
gqFB L fJe gqG{ d/ fgnko ftZu os/ ikDk fezBk }o{oh
j? <
T[Zso L fJZe gqG{ d/ fgnko ftu oZs/ fpBK wB[y d/ j'o ;ko/
Z
ezw fe;/ th frDsh (account) ftZu BjhI nKd/
Gkt/I T[j
1- shoEK d/ fJFBkB (shoE BkB)
2- ihtK s/ so; (dfJnk)
3- wB ~ ftekoK tZb'I o'eDk (dw)
4- dkB g[zB (dkB)
5- wB dh fJekrosk eoBh (;[ ;ziw)
6- j'o nB/eK ftF/; T[dw eoB/
(B/w nB/e fp;/y?..)
7- fBok jtk d/ nk;o/ ihtB ihT[Dk
(gT[B njko)
8- pqjwukoh j'Dk (ish is Xko)
9- j'o nB/eK nfij/ ;kXB pko/ thuko eoBh
(;G? ;[ fpuko)
fJj ;G fe;/ frDsh ftZu BjhI.
gqFB L GrtkB ih dh feq g k fez B h e{ }o{ o h j? <
T[Zso L feogk jh ;G e[M j?. feogk s'I ftj{Dk wB[Zy
nzs ftu ;z;ko s'I ykbh jZE jh iKdk j?, GKt/ T[j
fezBk th
1- tZvk pjkd[o :'Xk j't/ fi;dh vkb B MZbh ik
;e/ (;[ZX f;gkj d[ozs d[pkj)
2- i' ;zi'n gfjB e/ izr/ w?dkB ftZu t?ohnK d/
nkj{ bKdk j't/ (;[ ;kfi ;Bkj d[oikB db?Ir/)
3- fi;d/ wB ftZu n?Bk nfGwkB j't/ fe GKt/
gops nkgD/ ;EkB s'I fjb ikD w?I fjb BjhI
;edk (eo gops gzy jb/ B jb?Ir/)
4- i' t?ohnK ~ wko e/, nkehnK dhnK rodBK
wo'V e/ (s'fo nohB wo'fo wtk;B) jkEhnK ~
Gh fbskV ;ed/ j'D (wks/ wszrB wkB wb?Ir/)
gqFB L eh pV/-pV/ pjkd[o :'X/ gowkswk s'I th tZv/
j' iKd/ jB <
T[Zso L BjhI ihU, BjhI. Gkt/I fezB/ jh tZv/ :'X/ j'D ;G
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
(27)
Btzpo 2013
- o/ D { e k ;opihs f;z x
d/ ;G gqG{ d/ do d/ wzrs/ jB ns/ d/D tkbk
fJZe nekbg[oy jh j?. gqG{ jh ;GBK d/ f;o dk
wkbe j?. :'X/ Gkt/I
fezB/ th tZv/ j'D, (pho ngko)
F;soK dh u'N ;jko ;ed/ j'D, (nfpukofj
;ko eh Xko GSZ:k)
eJh d/FK ~ fiZs b?D s/ (s'os d/;)
w;s jkEhnK dk wkD th wbhnk w/N eo ;ed/
j'D (wks/ rikB e/ wkB wbZ:k..)
gZe/ s'I gZe/ feZb/ s'V ;ed/ j'D, (rkVQ/ rVQkB e/
s'VBjko)
Xosh s/ ep}k eoBk T[jBK bJh e'Jh tZvh rZb
Bk j't/ (;[ pksB jhI ue ukfo btZ:k..) - nfij/
;ko/ b'e th gqG{ do d/ wzrs/ jh j[zd/ jB.
@@cfBz d ## dk eh Gkt j? <
cfBzd Gkt ;Zgk dk okik iK F/FBkr.
@fB;kuo# eh j[ z d / jB <
fB;kuo - fB;Ouo. i' oks ~ ubd/ j'D Gkt
G{s gq/s.
@g[zB gqskgB pkY i?s X[fB#HHH dk eh Gkt j?<
ihtK d/ Gb/ ezwK d/ s/i s/ fpqXh dh i? i? eko dh
X[Bh tZidh j? s/ ehs/ j'J/ gkgK d/ Y/o Bk; j' iKd/
jB.
;z ; ko ftZ u Gb/ wB[ Z y s/ T[ j BK d/ t? o h fet/ I
ftuod/ jB <
Gb/ wB[y, ;kX irs ftZu gq;B fcod/ jB (;kX
Z
z
;w{j gq;B fco? ir). ;dk ftrk;, jo t/b/ y[Fz
y[F ofjzd/ jB idfe fJjBK d/ t?oh wB[Zy ;kXK
~ y[F d/y e/ ebgd/ ofjzd/ jB, mZr/ iKd/ jB
(;Zsq ;G? ntb'e ug?Ir/).
nZ y K whN e/ Grsh eoB pko/ r[ o { ih eh
c[ o wKd/ jB <
eJh b'e nZyK whN e/ (i' d'T{ b'uB w{zfd e?)
Grsh eoB dk Y'r, ftyktk eod/ jB. gksFkj
I
c[owKd/ jB fJj sK pr[b/ torh (pe fXnkB[)
;wkXh j?, fJ;dk e'Jh bkG BjhI.
- 30. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
jZ ; d/ jZ ; d/ w' N kgk d{ o eo'
w'Nkgk-4
oki;EkB d/ ;G s'I tZv/ j;gskb n?;Hn?wHn?;H
d/ ;ot/ T[s/ d[pkok ftuko eohJ/ fi; ftZu w'Nkg/ d/
j'D d/ w[y ekoB s/ fBtkoD ;zyg o{g ftu w'id jB.
Z
/
{
d?fBe Gk;eo d/ 14 i[bkJh 2002 d/ nze ftZu fJ;
;ot/ dk f;ob/y fdZsk frnk j?. ykD ghD d/ s"o
sohfenK B/ pdfbnk ekfJnK dk G{rb Gkt ykD ghD
'
dh rbs nkds jh w'Nkg/ dk w[Zy ekoB j?. 40 ;kb
s'I f}nkdk T[wo ftu w'Nkg/ d/ fFeko 85% b' e
brksko fe;/ gqeko dh ;ohoe fwjBs BjhI eod/
pkeh 10 ch;dh e/tb Nfjb e/ nkgD/ nkg ~ szdo[;s
pDkJh oZyD dk :sB eod/ jB ns/ 5 ch;dh edh
edkJhI tofiF eoe/ ;oho s/ T[geko eod/ jB.
wkBf;e sBkn s/ nzdo{Bh x[NB ;fj oj/ 54% b'eK
ftZu 7% ;w/I s'I gfjbK F{ro dk fFeko j' oj/ jB.
30% B/ nkgDk ;oho Fokp gh e/ yokp eo fdZsk j?.
fJ; ftGkr d/ gq'c?;o s/ ftGkr d/ w[yhnk vk ow/F
o{gokJ/ d/ nB[;ko 80% b'e w'N/ nBki dh irQK pikoh
nkNk ik w?d/ s'I pDhnK uhiK dk f}nkdk gq:r eo oj/
'
jB. X[bh dkb, uktb, ck;N c{v, eu"oh, ge"Vh ns/
wk;kjko dk ;/tB iK joh gZsdko G'iB dh xkN fJ;
/
;wf;nk dk w{b ekoB j?. go b'eK dh o'ikBK nkds
fJj pD rJh j? fe ;t/o/ T[m/, ukj BkFsk ehsk s/
nkgD/ ;kXB s/ p?m e/ dcso ub/ rJ/. Fkw ~ dcso
s'I nk e/ E'VhQ d/o nokw eoB s'I pkd ykDk ykXk s/ fco
Nh th d/yd/ d/yd/ ;"I rJ/. nfijh ;fEsh ekoB ;oho
dk neko sK ftrV jh fojk j? o'r th nkw j' oj/
jB. fJj ;kok e[M j;gskb tb'I ehs/ rJ/ ;ot/ ftZu
fejk frnk j?.
vkeNoK dh okJ/ s/ ftuko L fJj fXnkB d/D
dh rZb j? fe w'Nkg/ dk w[y ekoB f}nkdk eb?;No'b
Z
(fueBkjN) dk ;oho ftZu iwK j'Dk j? fi; eoe/ fdb
dk o'r j' iKdk j?. gqf;X fjod/ o'r fufes;e n?;
;h wBuzdk s/ vkeNo gqFsw bkb d'tI/ fJ; ftfrnkBe
'
;'X Bkb ;fjws jB fe fdb dhnK phwkohnK s/ ;G
o'rK dh iVQ w'Nkgk j?. T[jBK dk efjDk j? fe w'i{dk
;w/I ftZu fsnko j'D tkb/ ck;N c{v, uoph tkb/
gdkoE, f}nkdk fwZmhnK uhiK s/ vZpk pzd ykD gdkoEK
:'rh phHn?bH p?d
dh tos'I d/ ekoB wjK BroK dk nokwdkfJe ofjD
;fjD, rbs ykD ghD, f;roN ghD, Fokp dh tos',I
ezw dk f}nkdk p'M sBkn ns/ j'o wkBf;e gqFkBhnK
/
d/ ekoB w'Nkgk tXdk j? fi; Bkb fdb d/ o'r j' iKd/
jB.
w'Nkgk j'D d/ w[y ekoB L
T[go'se ftukoK ~ wZd/ Bio oZyfdnK w'Nkg/ d/ w[y
ekoB jB L
1- ykD ghD dk ;jh sohek Bk j'Dk
2- ;ohoe fwjBs dh xkN
3- wkBf;e sBkn nzdo{Bh x[NB s/ xpokjN
4- rbs ihtB iku
fJ; s'I fJbktk S'N/ w'N/ d' ekoB th jB fi;
ftu ftnesh dk tZ; xN jh j?.
1- w'Nkgk tzFtkd jh j[zdk j?.
2- e[ M phwkohnK dh tiQ k eoe/ j[ z d k j? fit/ I
EkfJokJhv rozEh dk ezw xZN eoBk, fgN:{Noh rozEh
dk ezw xN eoBk, n?vhBb rqzEh dk tkX{ ezw eoBk,
;?e; rqzEh dk ezw xN eoBk nkfd.
5- tzF nB[;ko w'Nkg/ ftu pZu/ d/ w'N/ j'D d/ 40%
w?e/ f}nkdk j[zd/ jB go i/ ;ktXkBh tosh ikt/ sK
pfunK ik ;edk j?.
6- phwkohnK d/ fJbki w"i{d jB fJ; s'I fJbktk
:'r eoB Bkb jh fJ; s/ fiZs gkJh ik ;edh j?.
w'Nkgk xNkT[D bJh n;hI uko sohfenK dk toBD
eoKr/ i' nZi eZbQ p}ko ftZu f}nkdk gqufbs j?.
1- j?bE ;?No fi; s/ tiB rozNh Bkb xZN eoB
I
tkbhnK ;z;EktK.
2- ewo dk p?bN iK d{;oh fJ;d/ pokpo sohek.
3- w'Nkgk d{o eoB bJh dtkJhnK fit/I n?chNkwhB,
;ho'N'BhBkofie dtkJhnK e'bhf;N'o'BhB dtkJhnK
nzsVhnK d/ bkJhg/; n?ikJhw ~ ysw eoB tkbhnK
I
dtkJhnk.
4- w'Nkgk d{o eoB bJh ngq/FB fefonk fit/I
wk;g/FhnK dk neko xZN eo d/Dk s/ S'Nh nzsVh dh
pkJhgk; ;oioh fefonk.
(ubdk)
(28)
- 32. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
b/ y gq f s:' f rsk dk i/ s { b/ y
gzikphnK ftu r[Zw j'Idh gzikphns
@@ekoD s/ T[gkn##
fJj efj d/Dk fe gzikphnK ftu gzikphns r[w
z
j[zdh ik ojh j? fJ; rb s'I g{oh soK ;jwsh BjhI
pDkJh ik ;edh j? pbfe efjDk fJj ukjhdk j? fe
gzikphnK ftu gzikfpns dk ;o{g g{oh soK pdb u[ek
j?. gzikphnK s'I tyo/ nro n;hI d[;o/ ;wki ftu th
Mks wkohJ/ sK ni dh d'V Goh fizdrh ftu pj[s jh
pdbkt nk u[ek j?.
ni d/ ;wki ftu gZSwh ;G:sk dk p'bpkbk
j? fi; dk n;o gzikphnK T[s/ pj[s finkdk fd;dk
j?. ni dk ;wki g?;k f;oc io{osK g{fonK eoB bJh
BjhI ewkDK ukj[dk ;r'I n?F'nkokw dhnK jo t;s{nK
z
dh tos' I eoD bJh ns/ ;wki ftu ngDK o;{ y
pDkT[D bJh jh ;ko/ jEezfvnK dh tos'I eodk j? fJj
jh ekoD j? fe gzikp d/ rGo{ g?;k ewkD bJh ngD/
tv/ tv/fonK dhnK iwhBK ftetke/ th ftd/Fk tb o[y
eo oj/ jB fi; eoe/ nkgD/ ;z;ekoK, fto;/ ns/
;fGnkuko ~ G[bd/ ik oj/ jB.
ni'eh Bth ghVh gzikph SZv fjzdh ns/ nzro/
ih p'bD ftu nkgDh FkB ;wMdh j?. c?FB go;sh
ftu g? eoe/ nkgD/ gzikph gfjokt/, gzikph ;zrhs,
fsT[jkoK, gzikph fJfsjk; ~ G[bd/ ik oj/ jB. ;bhe/
dko gfjBkt/ B/ S'N/ egV/, fwm/ ;zrhs B/ gkZg fwT{fie,
fsT[jkoK B/ feZNh gkoNhnK ftu irk pDk bJh j?.
ni s'I 35-40 to/ fgZS/ gfotkoK ftu w/b i'b
ns/ pj[s fgnko fd;dk ;h T[j ni BjhI j?. gfotkoK
ftu eJh-eJh g[so, ~jK, XhnK id'I fJeZm/ ofjzd/ ;B,
ns/ jo fdB fsTjko fwbe/ ohsK fjtkiK Bkb wBkJ/
iKd/ ;B fit/ fe ft;kyh, b'jVh, dhtkbh, nkd.
fsT[jkoK s'I gfjbK eJh eJh fdB
o'DeK brdhnK ;B. tfvnK dk phph pbftzdo e"o
;BwkB ;h, ~jk XhnK dh fJiZs w'0 L 09415021569
ehsh iKdh ;h, nkg;h fwbtosB
;h.
ni id'I fe ;KM/ gfotko jh BjhI fwbd/ sK
pfunK ~ pi[orK gk;' uzrhnK ;kyhnK iK uzrhnK
ejKfDnK feE/ ;{DB ~ fwbDhnK jB. pfunK B/
f;yDk th feE'I j?. id'I wK pkg ~ g?;k ewkD s'I jh t/
jb BjhI j? sK T[j pfunK ~ eh f;ykD < i' ;wK wKtK
e'b j[dk th j? T[j NhHthH, fJzNoB/N, feNh ns/ fpT[Nh
z
gkoboK ftu you eodhnK jB. wkg/ pfunK ~
r[od[nko/ wzdoK ftu Bkb b? iKDr/ jh BjhI sK pZu/
Xow ~ iK ;z;ekoK ~ e[S th BjhI f;Zy ;eDr/ fJ;
bJh ;G s'I tvk coi wksk fgsk dk pDdk j? i/eo
pugB s'I jh pfunK ~ r[opkDh, gzikph p'bDh, fbyDh,
gVBh, r[o{nK pko/, Xow pko/, ;G:kuko pko/, fto;/
pko/ df;nk ikt/ sK e[M ehsk ik ;edk j?.
fco th fJ; rb s'I w[efonk BjhI ik ;edk fe
ni th d[fBnk ftu gzikphnK dk p'bpkbk j?. gzikph
;zrhs, gzikph ykDK, gzikph ;{N, gzikph fsT[jkoK B/
d/F, ftd/F ftu ngDh fJe nbr gfjukB pDkJh j?,
p; fJ; d/ ;o{g ftu spdhbh nkJh j? e[S jd se
d[fBnkth d'V ftu Fkfwb j'Dk sK io{oh j? go nkgD/
;z;eko ~ G[bDK mhe BjhI j? fit/I fe nkgDh wK p'bh,
nkg;h fgnko, tfvnK dk ;seko, ngDk Xow, gfjBkt/
ftu ;bhek, fJj ;G rZbK th pj[s jh io{oh jB sK
jh n;h gzikph fejbkD dk jZe oyd/ jK.
(30)
- 33. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
Btzpo 2013
!
;qh r[o{ f;zx ;Gk nkbwpkr byBT{ tZb'I gqk:'fis
fJ; wjhB/ d/ b/y dk ftFk L-
b/ y w[ e kpbk - 3
pj[ g Z y h f;oiBk d/ wkbe :[ r dq F Nk
;q h r[ o { r' f pz d f;z x ih
¼cgq vk;keh d`frRo ds /kuh ;qxn`"Vk Jh xq: xksfoUn flag th½
1234567-
b/y d' fJzu dk jkFhnk d/ e/ NkJhg ehsk j'fJnk, fjzdh iK gzikph ftu finkdk s'I finkdk 1000 FpdK
dk j' ;edk j?.
b/y w'fbe, nkgDk fbfynk ukjhdk j? Beb BjhI. b/y d/ jo ;c/ s/ d;sys j'Dk io{oh j?.
;ot'sw b/y gfsqek d/ nrb/ nzeK ftu Skfgnk ikJ/rk. fJe gk;g'oN ;kJhi c'N' d/ Bkb b/y,
I
Jh-w/b :K vke okjh G/iBk j?.
gfjb/ ;c/ s/ nkgDk BK gsk c'B Bz ns/ Jh-w/b n?vo/; th fbyDk io{oh j?.
;q h r[ o { f;z x ;Gk nkbwpkr byBT{ tZ b ' I gfjb/ ns/ d{ i / Bz p o d/ ;ot' s w b/ y eK ~
2100$- ns/ 1100$- o{gfJn? dk fJBkw d/ e/ ;BwkBs ehsk ikJ/rk. jo/e i/s{ ~ fJe ;kb
bJh gzikph ;[wB gfsqek th w[cs fdZsh ikt/rh.
b/y 30 Btzpo 2013 se dcso ftu gj[uBK io{oh j?.
gzi w?poh g[o;eko ew/Nh dk fBoBK nkyhoh j'trk, i' ;ko/ fjZ;k b?D tkfbnK ~ wBDk bkiwh j?.
I
{
/
b/y vke iK Jh-w/b okjhI G/iD dk gsk L
gzikph ;[wB, 215$295 e, ;[GkF wkor, d[rktK, byBT{
e-mail : office@punjabisuman.com
u[ N eb/
-
wk;No-dZ;' pZfuU, t/;D dh fgzBh ns/ bZv{ ftu eh coe j?<
oki{-fijVk coe w?vw ns/ wk;No ftu j? ih
wk;No-pZfuU, gikwk fJe puB j? ik_ pj[-puB j?<
foze{-i/ w[johnk_ s'_ cVhJ/ sk_ pj[puB j?, i/ B/c/ s'_ cVhJ/ sk_ fJe tuB j? ih
oki{-wk;No ih, u'ok_ B{z w'o fet/_ g? ik_d/ jB<
wk;No-fJe u'o p{N bkj e/ gkJhg okjh_ u[pko/ ik ufVQnk u[pko/ ftu'_ sk_ T[; d/ jZE e[M Bjh_ bZfrnk
go j/m'_ e'Jh p{N u'oh eoe/ }o{o b? frnk
-;[yd/t f;zx wbe
(31)
- 34. gzikph ;[wB wkf;e
Btzpo 2013
www.punjabisuman.com
nghb
;sz p o 2013 s' I w? r }hB d/ o/ N
;z g kdeh Nhw d[ n kok g/ F ehsh ik ojh @@gz i kph ;[ w B## tZ b '
gkmeK, b/yeK, tkgkohnK nZr/ jZE i'V p/Bsh j?, ;kvQh j';bk ncikJh
tk;s/ pj[frDsh ftZu w/Ipo pD'I ns/ ftfrnkgB d/ e/ nkoEe ;fj:'r
eo' skeh n;h s[jkvh gzikph fto;/ ~ fjod/ ftZu t;kJ/ oyD dh ukjs
~ g{ o k eo ;Z e hJ/ .
;zgkde, w'0 L 9415561425
fJe ekgh bJh Rs. 15/fJe ;kb sbJh Rs.150/(vke you ;w/ )
fsB ;kb bJh Rs.400/(vke you ;w/s)
gzikph ;[wB s[jkvk nkgDk w?r}hB j?
fJ; ~ ngBkT[ ns/
jo soQK Bkb ;fj:'r d/Dk w[Ybk coi pDkT[. nkgD/
eko'pkoh ndkfonK d/ fJ; ftZu fJFfsjko d/ e/ fiZE/ s[;hI
nkgD/ tgko ~ d/FK gqdFK ftZu tXk oj/ j'tr,/ T[E/ fJ;
/
/ Z
@e"wh ndko/# dhnK BhjK th w}p{s eo'r.
/
;dZ;sk F[be iwk eoD ns/ ikBekoh
bJh ;wgoe eo' L;kv/ fBFekw ;fj:'rh L- ;0 nihs f;zx, nkbwpkr
byBT{ (9651592214), ;0 ;toB f;zx, uzdo Bro
ByBT{ (9235704316), ;0 wBwhs f;zx, bkigs Bro,
byBT{ (9305623150), frnkBh joftzdo f;zx, j?v rqEh,
z
r[0 ;do byBT{ (9984734498), ;qh nfws no'Vk, wksk
e"bK GbkJh e/do byBT{ (9335624728) ;0 pbpho
I
f;zx, yhoh w'No Nq/fvzr ;/INo, byhwg[o o'v, r'bk
r'eoBBkE, yhoh (9450255660)
;z g kdeh dcso L-
gz i kph ;[ w B
215$295 e, ;[GkF wkor, d[rktK, byBT{ - 4
c' B L 09415561425 (;z g kde), 09336044069 (gq e kFe)
E-mail : office@punjabisuman.com, editor@punjabisuman.com,
visit our website at : www.punjabisuman.com
MEMBERSHIP FORM
Dated .........................
Name ..............................................................................................................................................................
Address ...........................................................................................................................................................
District ..................................................Ph./Mobile No.................................................Pincode........................
Email ..............................................................................................................................................................
Three Year - 400/Subscription
One Year - Rs. 150/Period
from ....................................... to ..............................................
Mode of Payment : DD/MO/Deposit in A/c in favour of “PUNJABI SUMAN”, A/c No. CA 30819640926 of State Bank of India,
payable at Lucknow. (Inform postal address by sms, or on phone No 09336044069, 09415561425 or by E-mail :
office@punjabisuman.com)
Sign. of Member
(32)
- 37. iatkch lqeu
12345678-
o"kZ 1 vad 11
lEiknd dh dye ls
uoEcj 2013
www.punjabisuman.com
fo"k; lwph %&
ujsUnz eksnh] xqtjkr esa cls fl[k fdlkuks-a ------i
x`g ea=ky; ------]
eSa vkSj esjs firk--ii
iqjk.kksa dh izekf.kdrk&2
iii
nhi&nhi esa vUrj---] rhu eqDrd ----] Hkxoku vkSj ---- iv
va/ksjs ls izdk'k dh vksj tkus -----------------v
elyk d'ehj dk
vi
Jh xq: ukud nso th
vii
flxjsV dk vFkZ
viii
uoEcj 2013
ewY; % vkidk izkRlkgu
s
ujsUnz eksnh] xqtjkr esa cls fl[k fdlkuksa dk elyk gy djsa
ujsUnz flag eksaxk
,d vksj xqtjkr ds eq[;ea=h ekuuh; ujsUnz eksnh tks Hkkjrh; turk ikVhZ ds iz/kku ea=h in ds
mEehnokj gSa viuh vYi la[;d fojks/kh Nfo dks Bhd djus gsrq iz;Ru'khy gSa nwljh vksj gSjku djus okyh ckr
gS fd fl[k fdlkuksa ds ekeys esa mudk joS;k vlfg".kqrk iw.kZ utj vk jgk gSA bl ekeys esa os ,u-Mh-,- esa gh
lfEefyr vdkyh ny dh ek¡x dks Hkh njfdukj djrs gq;s flD[kksa ds vius izfr jks"k dks vkeaf=r dj jgs gSaA
lS)kfUrd :i ls /kjrh iq= dh Hkkouk dks cy nsdj izkUrokn dks iksf"kr djuk vR;Ur [krjukd fl) gks ldrk
gS vkSj ;g Hkkjrh; turk ikVhZ vkSj mlds iz/kkuea=h in izR;k'kh dh loZekU; Nfo gsrq vR;Ur ?kkrd fl)
gksxhA bl 'kq:vkr ls lHkh izkUrksa esa vU; izkUrksa ls vkdj cls yksxksa ,oa vYi la[;dksa ds izfr nqjko dh Hkkouk
dks cy feysxk tks ns'k dh ,drk ,oa Hkkjrh; jk"Vªokn gsrq Hkh ?kkrd fl) gks ldrh gSA vdkyh ny dh
fojks/kh dk¡xzsl }kjk 'kkflr gfj;k.kk ljdkj ds eq[;ea=h HkqfiUnj flag gqM~Mk us flD[k fdlkuksa dks loksZPp
U;k;ky; ls gkj tkus ds ckotwn 99 o"kZ dh yht+ c<+kdj iz'kaluh; jkgr iznku dh gS tcfd xqtjkr ds dPN
{ks= ds flD[k fdlkuksa ds mPp U;k;ky; esa okn thr tkus ds ckn Hkh mUgsa cs?kjckj djus ds fy, xqtjkr
ljdkj us mPpre U;k;ky; esa vihy dj nh gSA lcls vf/kd m}sfyr djus okyh tks ?kVuk ?kfVr gqbZ gS og
vkSj Hkh [krjukd gSA flD[kksa dks tks mPpre U;k;ky; esa vkius okn dh iqjtksj iSjoh dj jgs gSa] mudk eukscy
rksM+us ds fy, xqtjkr ds vatkj {ks= ds Hkktik fo/kk;d cl.k HkkbZ iVsy us yxHkx 30 gfFk;kj can leFkZdksa
lfgr dPN ftys ds Hkqt ls yxHkx 20 fdeh nwj flD[k fdlkuksa ij geyk djds 4 fdlkuksa dks ?kk;y dj
fn;kA xksfy;k¡ Hkh pykbZ xbZA flD[k fdlkuksa dk vkjksi gS fd Hkktik fo/kk;d mudh foHkktu i'pkr [ksrh gsrq
izkIr 500 ,dM+ Hkwfe ftls mUgksaus [kwu ilhus ls mitkÅ cuk;k gS ij dCtk djuk pkgrs gSA tcfd mDr Hkwfe
ds LokfeRo ds dkxtkr Hkh muds ikl gSaA vR;kpkj dh blls vf/kd dkSu lh lhek gks ldrh gSA usrkvksa ds
dkj.k gh ns'k foHkkftr gqvk vkt usrk gh foHkktu na'k lgs ukxfjdksa ls muds ?kj ckj dks Nhuus gsrq rRij gSA
foHkktu i'pkr ?kj ckj NksM+ dj vk;s foLFkkfirksa dks clkuk Hkkjrh;ksa dk nkf;Ro Fkk] dksbZ vglku ughaA dkuwu
dks gkFk esa ysdj bl izdkj ds tqYe dh bafrgk dh blls cM+h felky ugha gks ldrh gSA
foMEcuk ;g gS fd flD[kksa ds usr`Ro dk nkok djus okys vdkyh ny vkSj iatkc ds eq[;ea=h l0 izdk'k
flag ckny dksbZ Bksl dk;Zokgh djrs utj ugha vk jgs gSA vkt iatkc ds tula[;k Lo:i dks ns[kk tk;s rks
,d cgqr cM+h la[;k vU; izkUrksa ls vkdj iatkc esa jg jgh gS vkSj ekuuh; euh"k frokjh vkfn dbZ yksx tks
fcgkj vkfn izkUrksa ls vk;s gS lkaln vkSj fo/kk;d cu dj iatkc dk izfrfuf/kRo dj jgs gSaA xqtjkr ds usr`Ro
dh ladqfpr fopkj /kkjk dk ifj.kke fuf'pr :i ls jk"Vªh; ,drk ds fy, ?kkrd gks ldrk gSA vkt vdkyh
ny vkSj f'ko lsuk ds vfrfjDr dksbZ Hkh ikVhZ Hkktik ds lkFk ugha gS vkSj ;fn mlds usrk ;fn ,d /keZ fo'ks"k
;k LFkku fo'ks"k dh turk ds rq"Vhdj.k dh ldh.kZrk dk eksg ugha NksM+saxs rks iwjs ns'k ij jkT; djus dh mudh
bPNk fnok LoIu gha fl) gksxhA Hkkjr ds tula[;k Lo:i dk ;fn v/;;u fd;k tk;s rks vk;ksZa] gw.kksa] 'kdksa]
rqdksZa] ;qukuh;ksa] vjcksa vkfn ds Hkkjr esa foLFkkiu ds dkj.k 'kk;n gh dksbZ Hkkjrh; ukxfjd ,slk feysxk ftlds
iwoZt foLFkkfir ugha gS vkSj fdlh LFkku fo'ks"k dk ewy fuoklh dgk tk ldrk gSA vdkyhny dks Hkh bl
lEcU/k esa etcwr :[k viuk dj viuh fLFkfr Li"V djuh pkfg;sA
(i)
- 38. iatkch lqeu
^pu* th dh dye ls
www.punjabisuman.com
uoEcj 2013
x`g ea=ky; }kjk 'kghns eSa vkSj esjs firk
1- tc eSa 3 o"kZ dk Fkk] rc eSa lksprk Fkk fd esjs
firk nqfu;k ds lcls et+cwr vkSj rkdroj
vkt+e ljnkj Hkxr flag
O;fDr gSA
eSa
eSaus eglw fd;k fd
dks 'kghn dk ntkZ u fn, 2- tcs firk6 nqo"kZ dkdsgqvk rcrkdroj ghlugha lcls
esj
fu;k lcls
le>nkj O;fDr Hkh gSaA
tkus ij jks"k
3- tc eSa 9 o"kZ dk gqvk rc eSaus eglwl fd;k fd
foxr ekg esa f'kjksef.k [kkylk iapk;r us
^^'kghns vkte** ds lEcks/ku ls fo[;kr ljnkj
Hkxr flag dks x`g ea=ky; }kjk ^^'kghn** dk ntkZ
Hkh u fn;s tkus ij ?kksj jks"k izdV fd;kA duohuj
l0 HkqfiUnj flag fuek.kk us dgk fd 'kghn Hkxr
flag th dks ns'k ds x`g eU=ky; }kjk ^^'kghn** dk
ntkZ u fn;s tkus ds lEcU/k esa ,d vkj0Vh0vkbZ0
esa fn, x, mRrj ds i'pkr] flD[kksa esa Hkkjh ek;wlh
Nk xbZ gS] D;ksafd vkt dk ;qok] 'kghn l0 Hkxr
flag th dks viuk vkn'kZ ekurk gS vkSj ns'k ds izfr
mudh lsokvksa ls lnk izsfjr gksrk jgk gSA ns'k dh
dqy vkcknh ds 2 izfr'kr ls Hkh de la[;k esa gksus
ds ckotwn flD[kska dk ns'k dh vktknh ds fy,
dqckZuh dk 85 izfr'kr ;ksxnku ¼ljdkjh vkadM+ksa ds
vuqlkj½ jgk gS fdUrq iatkch;ksa fo'ks"kr;k flD[kksa
dks lnSo mis{kk dk lkeuk djuk iM+rk jgk gSA
fuek.kk th us vkxs dgk fd 'kghn Hkxr flag dk
ns'k dh vktknh gsrq ;ksxnku egkRek xka/kh ls de
ugha jgk gS ijUrq dkaxzsl }kjk egkRek xka/kh dks gh
Hkkjr dh vktknh dk Js; fn;k x;k tc fd vaxzst
lcls vf/kd Økafrdkfj;ksa ls gh Hk; [kkrs FksA
mUgksaus dgk fd 'kghn viuh 'kgknr fdlh
f[krkc ;k vU; fdlh ykyp gsrq ugha nsrk cfYd
fdlh fo'ks"k mn~ns'; gsrq og ns'k o lekt ds fy,
e`R;q dk oj.k djrk gSA vr% ge lHkh ns'k okfl;ksa
dk ;g Qt+Z curk gS fd ge mudh 'kgknr dks
lnk ;kn j[krs gq, mUgsa leqfpr lEeku iznku
djsA
a
Hkkjr ljdkj ls gekjh iqjt+ksj ekax gS fd
og x`g ea=ky; dh QkbZyksa esa l0 Hkxr flag dks
^^'kghns vkt+e l0 Hkxr flag** ntZ djsa vkSj bl
rF; dk ,syku Hkh djsaA
f=ykspu flag ^pu*
9415469266
(ii)
4567-
89101112-
esjs firk dks nqfu;k dh gj pht+ ds ckjs esa Kku
gSA
tc eSa 12 o"kZ dk gqvk rc eSa eglwl djus yxk
fd esjs fe=ksa ds firk esjs firk ds eqdkcys T;knk
le>nkj gSaA
tc eSa 15 o"kZ dk gqvk rc eSaus eglwl fd;k fd
esjs firk dks nqfu;k ds lkFk pyus ds fy, dqN
vkSj djus dh t:jr gSA
tc eSa 20 o"kZ dk gqvk rc eSaus eglwl fd;k fd
esjs firk fdlh vkSj gh nqfu;k ds gSa vkSj os
gekjh lksp ds lkFk ugha py ldrsA
tc eSa 22 o"kZ dk gqvk rc eSaus eglwl fd;k fd
eq>s fdlh Hkh dke ds ckjs esa vius firk ls
lykg ugha djuh pkfg, D;ksafd muesa gj dke
esa deh fudkyus dh vknr lh iM+ x;h gSA
tc eSa 30 o"kZ dk gqvk rc eSa eglwl djus yxk
fd esjs firk dks esjh udy djds dqN le> vk
xbZ gSA
tc eSa 35 o"kZ dk gqvk rc eSa eglwl djus yxk
fd muls NksVh&eksVh ckrksa ds ckjs esa lykg yh
tk ldrh gSA
tc eSa 40 o"kZ dk gqvk rc eSaus eglwl fd;k fd
dqN t:jh ekeyksa esa Hkh firk th dh lykg yh
tk ldrh gSA
tc eSa 50 o"kZ dk gqvk rc eSaus eglwl fd;k fd
esjs firk th dh lHkh ckrksa dk vlj vc eq>esa
fn[kus yxk gS vkSj esjs firk loZxq.kh yxus yxsA
tc eSa 60 o"kZ dk gqvk rc eSus QSlyk fd;k fd
eq>s vius firk th dh lykg ds fcuk dqN Hkh
ugha djuk pkfg, D;ksafd eq>s ;g Kku gks pqdk
Fkk fd esjs firk nqfu;k ds lcls le>nkj
O;fDr gSaA ij blls igys fd eSa vius bl
QSlys ij vey dj ikrk esjs firk th lalkj
dks vyfonk dg x;s vkSj eSa firk dh gj lykg
vkSj rtqcsZ ls oafpr jg x;kA
^^firk ,d egku O;fDrRo**
vfer 'kekZ] 9450915887