1. strona 1/62
ZASADY ZNAKOWANIA
MIEJSKICH TRAS ROWEROWYCH
Opracowanie
mgr inż. Piotr Rościszewski
2010-03-05
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
2. strona 2/62
Definicja szlaku, trasy i drogi rowerowej
Znakowanym szlakiem turystycznym jest wytyczona w terenie trasa służąca do odbywania wy-
cieczek, oznakowana jednolitymi znakami (symbolami) i wyposażona w urządzenia informacyjne, któ-
re zapewniają bezpieczne i spokojne jej przebycie turyście o dowolnym poziomie umiejętności i do-
świadczenia, o każdej porze roku i w każdych warunkach pogodowych, o ile szczegółowe wymagania
nie stanowią inaczej (okresowe zamykanie w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych lub ze
względów przyrodniczych na terenach chronionych) [Instrukcja znakowania szlaków PTTK].
Trasa rowerowa to czytelny i spójny ciąg różnych rozwiązań technicznych, funkcjonalnie łączący
poszczególne części miasta i obejmujący: wydzielone drogi rowerowe, pasy i kontrapasy rowerowe,
ulice o ruchu uspokojonym, strefy zamieszkania, łączniki rowerowe, drogi niepubliczne o małym ruchu
(w porozumieniu z zarządcą takiej drogi) oraz inne odcinki, które mogą być bezpiecznie i wygodnie
wykorzystywane przez rowerzystów. W skład jednej trasy rowerowej mogą wchodzić dwie (lub więcej)
drogi rowerowe, biegnące równolegle (np. po dwóch stronach jezdni czy rzeki) lub ulice o ruchu uspo-
kojonym. [Miasta dla Rowerów].
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
3. strona 3/62
Droga dla rowerów (droga rowerowa, w niektórych przepisach zwana ścieżką rowerową)
– droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów jednośladowych, oznaczona odpowiednimi
znakami drogowymi. [PoRD]
– droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogo-
wymi; droga dla rowerów jest oddzielona od innych dróg lub jezdni tej samej drogi konstrukcyjnie lub
za pomocą urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. [proj. PoRD]
Droga dla pieszych i rowerów (zwana też ciągiem pieszo-rowerowym) - droga lub jej część
przeznaczona do ruchu pieszych i rowerów jednośladowych, oznaczona odpowiednimi znakami dro-
gowymi.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
4. strona 4/62
Podstawa prawna działalności PTTK
Początkowo oznakowania szlaków – tras rowerowych na drogach publicznych odbywało się za
zgodą i wiedzą Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej, zgodnie z pismem Departamentu Ru-
chu Drogowego TD-4k-801-26/96 z dnia 3 marca 1996 roku, a obecnie odbywa się w oparciu
o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków
technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego
i warunków ich umieszczania na drogach.
Propozycja Śląskiego Klubu Znakarzy Tras Turystycznych PTTK
Ponieważ aktualnie obowiązująca ogólnopolska instrukcja z 2007 r. jest mało szczegółowa Śląski
Klub Znakarzy Tras Turystycznych działający przy Oddziale Kolejowym PTTK w Gliwicach opracował
kolejną wersję projektu bardziej szczegółowej instrukcji w zakresie znakowania tras rowerowych.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
5. strona 5/62
Zagadnienia prawne oznakowania tras rowerowych
1. Prawo o Ruchu Drogowym – ustawa z dn. 20 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 98/97, poz. 602 z późniejszymi zmianami), aktualnie obwieszczenie
Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo o ruchu dro-
gowym (Dz. U. Nr 108/05, poz. 908 z późniejszymi zmianami.
2. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów dro-
gowych (Dz.U. Nr 170/02, poz. 1393).
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów dro-
gowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. 220/03, poz. 2181 z dnia
23 grudnia 2003 r.).
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz
wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz. U. 177/03, poz. 1729 z dnia 14 października 2003 r.).
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych
(Dz.U. Nr 6/86 poz. 33) z późniejszymi zmianami, m.in. organizacja ruchu drogowego na drogach wewnętrznych.
6. Prawo wodne – Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz.U. Nr 115/01, poz. 1229), m.in. warunki wykonywania prac w pobliżu wałów przeciwpowo-
dziowych.
7. Ustawa „O lasach” z dnia 28 września 1991 (Dz.U. Nr 101/92 poz. 444) z późniejszymi zmianami, m.in. zasady poruszania się po lasach pań-
stwowych.
8. Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92/204 poz. 880) z późniejszymi zmianami, m.in. zasady poruszania się po
parkach narodowych i rezerwatach przyrody.
9. Znakowane szlaki turystyczne podlegają ochronie prawnej na podstawie Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks Wykroczeń (Dz. U. nr 12,
poz. 114 z późniejszymi zmianami), którego art. 85 stanowi: „§ 1. Kto samowolnie ustawia, niszczy, uszkadza, usuwa, włącza lub wyłącza
znak, sygnał, urządzenie ostrzegawcze lub zabezpieczające albo zmienia ich położenie, zasłania je lub czyni niewidocznymi, podlega karze
aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto samowolnie niszczy, uszkadza, usuwa lub ustawia znak tury-
styczny. § 3. w razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2 można orzec obowiązek zapłaty równowartości zniszczonego lub
uszkodzonego przedmiotu albo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.”
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
6. strona 6/62
Rodzaje dokumentacji tras i szlaków rowerowych
a/ koncepcja ogólna:
– sieci tras rowerowych głównych tras na terenie Polski,
– sieci tras i szlaków rowerowych województwa, powiatu lub gminy,
b/ koncepcje szczegółowe z sugestiami dotyczącymi zagospodarowania pod kątem potrzeb tury-
styczno-krajoznawczych, rekreacyjnych, wypoczynkowych i komunikacyjnych, a także moderni-
zacji i remontu dróg:
– poszczególnych tras rowerowych międzynarodowych i krajowych (głównych),
– sieci tras i szlaków na terenie województwa, powiatu lub gminy,
c/ dokumentacja projektowa poszczególnych odcinków tras rowerowych, fragmentów sieci tras
i szlaków rowerowych:
– projekty organizacji ruchu drogowego (oznakowania),
– projekty budowlane drogi rowerowej lub ciągu pieszo-rowerowego,
– projekty małej architektury miejsc odpoczynku dla rowerzystów.
d/ dokumentacja remontu oznakowania istniejących tras rowerowych.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
7. strona 7/62
Zakres projektu organizacji ruchu drogowego
– część opisowa:
– wykaz projektowanych tras i szlaków, ich numerację i kolory znaków, wykaz jednostek administracyjnych wzdłuż po-
szczególnych tras i szlaków, kilometraż z dokładnością co najmniej do 0,1 km, a także wyszczególnienie skrzyżowań
tych tras i szlaków z drogami krajowymi, wojewódzkimi i powiatowymi, a także innymi drogami o dużym natężeniu
ruchu samochodowym,
– wykazy parametrów technicznych poszczególnych tras (istniejące nawierzchnie dróg, pochylenia podłużne dróg po-
nad 6 %),
– propozycje rozwiązań poprawiające bezpieczeństwo ruchu rowerzystów, a w szczególności propozycje ustawienia
znaków drogowych pionowych i wymalowania znaków drogowych poziomych,
– wzory wszystkich zastosowanych znaków i drogowskazów trasy rowerowej,
– wykaz projektowanych znaków drogowych
– zestawienie ich projektowanego rozmieszczenia w terenie i wykaz zbiorczy oznakowania,
– w przypadku braku koncepcji wykaz ciekawostek krajoznawczych i obiektów zagospodarowania turystycznego
wzdłuż projektowanych tras,
– omówienie zagadnień projektowych ujętych w pozostałych częściach dokumentacji, a w szczególności wykaz propo-
zycji dostosowania szerokości i nawierzchni dróg dla potrzeb ruchu rowerowego oraz wykaz skrzyżowań lub styków
z koleją i drogami z dużym ruchem samochodowym, ze wskazaniem dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych,
z podaniem rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo ruchu rowerzystów,
– kosztorys inwestorski lub preliminarz wydatków z rozbiciem na poszczególne jednostki administracyjne,
– specyfikacje techniczne wykonania i odbioru prac budowlanych,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
8. strona 8/62
Zakres projektu organizacji ruchu drogowego
– część rysunkowa:
– fragment schematu projektowanej sieci tras i szlaków rowerowych z zaznaczonymi odcinkami projektowanych tras
i szlaków,
– skorowidz jednostek administracyjnych i arkuszy planów sytuacyjnych poszczególnych fragmentów projektowanych
odcinków tras i szlaków,
– plany sytuacyjne tras w skali 1:10000 z zaznaczonymi miejscami ustawiania znaków tras rowerowych (w razie po-
trzeby projekt powinien zawierać skorowidz arkuszy tych planów sporządzony na mapie w skali 1:50000),
– projekt ekranu tablicy informacyjnej z aktualną siecią tras rowerowych,
– szkice lokalizacyjne ustawiania znaków przy skrzyżowaniach z drogami krajowymi, wojewódzkimi, powiatowymi
i pozostałymi oraz lokalizacją istniejących i projektowanych znaków drogowych w obrębie tych skrzyżowań,
– profile podłużne projektowanych tras w skali około 1:2000/20000 (w przypadku braku koncepcji i występowania po-
chyleń podłużnych tras ponad 6 %).
– uzgodnienia:
– kopie uzgodnień z właścicielami i użytkownikami terenów, przez które będzie przebiegała projektowana trasa lub
szlak,
– uzgodnienie lokalizacji projektowanych nowych znaków drogowych z administratorami poszczególnych dróg (przy
prowadzeniu trasy drogą krajową lub skrzyżowanie trasy z taką drogą – Oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych
i Autostrad, odpowiednio dla dróg wojewódzkich – Zarząd Dróg Wojewódzkich i Urząd Marszałkowski, dla dróg po-
wiatowych – Starostwo Powiatowe, dla ulic w miastach na prawach powiatu – Urząd Miasta.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
9. strona 9/62
Projekt organizacji ruchu drogowego nowej trasy rowerowej
– krok po kroku
– wykonanie mapy orientacyjnej w skali 1:50000 z zaznaczeniem map w skali 1:10000,
– wykonanie map orientacyjnych w skali 1:10000 z zaznaczeniem planów w skali 1:500 i szkiców,
– inwentaryzacja geometrii skrzyżowań, istniejących znaków drogowych, słupów i pni drzew nadających się do umieszczenia znaków,
– inwentaryzacja miejsc ustawienia drogowskazów i tablic informacyjnych,
– wykonanie zestawienia wszystkich miejsc ustawienia znaków i sczytanie z planu kilometrażu trasy z dokładnością 0,01 km,
– ewentualnie wykonanie profilu podłużnego trasy,
– wykonanie planów w skali 1:500 lub szkiców miejsc ustawienia pionowych znaków drogowych i wymalowania na jezdni dodatkowych znaków
poziomych poprawiających bezpieczeństwo jazdy rowerzystów dla odcinków prowadzących odcinkami dróg publicznych o nawierzchni utwar-
dzonej,
– dodanie na planach lub szkicach oznakowania trasy znakami turystycznymi typu R-1 lub R-2,
– wykonanie pozostałych szkiców oznakowania trasy znakami turystycznymi typu R-1 lub R-2,
– dodanie na szkicach miejsc ustawienia drogowskazów typu R-3
– dodanie na szkicach miejsc ustawienia tablic informacyjnych,
– ewentualne dodanie na szkicach miejsc ustawienie tablic dydaktycznych,
– wykonanie zestawień wzorów (typowych) znaków oraz ich ilości w poszczególnych miejscach i w sumie z rozbiciem na poszczególne wzory,
– wykonanie analogicznego zestawienia dla słupków i obejm, ewentualnie stojaków dla tablic,
– wykonanie zestawienia drogowskazów z obliczeniem kilometraży do wskazanych na nich miejscowościach,
– wykonanie wzorów tablic oraz ewentualnie wzorów stojaków dla tablic i znaków nietypowych,
– wykonanie opisu z uzasadnieniem celowości wykonania trasy rowerowej,
– wykonanie specyfikacji technicznej wykonania i odbioru prac budowlanych,
– wykonanie kosztorysu inwestorskiego i przedmiaru robót.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
10. strona 10/62
Projekt organizacji ruchu drogowego remontowanej trasy rowerowej
– krok po kroku
– aktualizacja map orientacyjnych,
– inwentaryzacja aktualnej geometrii skrzyżowań, istniejących znaków drogowych i trasy rowerowej, słupów i pni drzew nadających
się do umieszczenia znaków, zaznaczenie znaków do usunięcia, wymiany i do uzupełnienia,
– inwentaryzacja miejsc ustawienia drogowskazów i tablic informacyjnych, zaznaczenie drogowskazów i tablic do usunięcia, wymia-
ny i do uzupełnienia,
– aktualizacja zestawienia wszystkich miejsc ustawienia znaków i kilometrażu trasy,
– ewentualnie aktualizacja profilu podłużnego trasy,
– aktualizacja planów w skali 1:500 i szkiców miejsc ustawienia znaków drogowych i wymalowania na jezdni znaków poziomych po-
prawiających bezpieczeństwo jazdy rowerzystów,
– aktualizacja planów w skali 1:500 i szkiców oznakowania trasy znakami turystycznymi typu R-1 lub R-2,
– aktualizacja zestawień wzorów (typowych) znaków,
– wykonanie zestawień ilości znaków do uzupełnienia w poszczególnych miejscach i w sumie z rozbiciem na poszczególne wzory,
– wykonanie analogicznego zestawienia dla słupków i obejm, ewentualnie stojaków dla tablic,
– aktualizacja zestawienia drogowskazów ze wskazaniem tych, które wymagają uzupełnienia,
– aktualizacja wzorów tablic oraz ewentualnie wzorów stojaków dla tablic i znaków nietypowych ze wskazaniem tych, które wymaga-
ją uzupełnienia,
– wykonanie opisu z uzasadnieniem celowości wykonania remontu,
– wykonanie specyfikacji technicznej wykonania i odbioru prac budowlanych,
– wykonanie kosztorysu inwestorskiego i przedmiaru robót.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
11. strona 11/62
WZORY ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
1. Dwie grupy symboli do oznakowania turystycznego tras rowerowych:
a/ znaki określające przebieg trasy (R-1, R-2 lub odmiany znaków R-3),
b/ znaki informacyjne (drogowskazy R-3 i tablice informacyjne),
2. Znaki R-1 stanowią kwadrat o boku 200 mm. Stosowane są też znaki zblokowane R-1 i odmiany znaków R-3
o większych wymiarach.
WZORY ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH TYPU R-1
Znaki określające przebieg trasy rowerowej:
– podstawowe (zwykłe) R-1, z poziomym paskiem,
– początku (końca) trasy R-1a, z kołem,
– zmiany kierunku przebiegu (zakrętu) trasy R-1b, ze strzałką z grotem skierowanym w bok
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
12. strona 12/62
WZORY ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH ZA GRANICĄ
w Belgii w Danii w Czechach w Finlandii
w Holandii w Szwecji na Słowacji
na Litwie
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
13. strona 13/62
WZORY ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH TYPU R-1
Znaki zblokowane, jeżeli kilka tras prowadzi na danym odcinku razem:
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
14. strona 14/62
WZORY KIERUNKOWSKAZÓW TRAS ROWEROWYCH TYPU R-3
Kierunkowskazy (warianty znaków R-3) określające kierunku przebiegu trasy:
– znaki, na których strzałka skierowa-
na jest grotem w bok,
– znaki, na których strzałka skierowa-
na jest grotem w górę (na wprost)
– znaki, na których strzałka skierowa-
na jest grotem w bok w skos
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
15. strona 15/62
WZORY KIERUNKOWSKAZÓW TRAS ROWEROWYCH TYPU R-3
Kierunkowskazy (warianty znaków R-3) określające kierunku przebiegu trasy:
– znaki, na których strzałka skierowana
jest grotem w bok w tył,
– znaki, na których strzałka skierowana
posiada podwójne załamanie,
– znaki, na których strzałka wskazuje
skręt w lewo z objazdem wysepki
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
16. strona 16/62
WZORY ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH ZA GRANICĄ
w Belgii
we Francji w Holandii w Szwecji
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
17. strona 17/62
WZORY KIERUNKOWSKAZÓW TRAS ROWEROWYCH TYPU R-3
Kierunkowskazy zblokowane, jeżeli kilka tras prowadzi na danym odcinku razem:
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
18. strona 18/62
WZORY ZNAKÓW OSTRZEGAWCZYCH TRAS ROWEROWYCH
Znaki ostrzegawcze uzupełniające znaki typu R-1:
– „stromy zjazd” i „stromy wjazd”
– „zejście po schodach”
i „wejście po schodach”
– znaki, na których strzałka skierowa-
na jest grotem w bok w skos
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
19. strona 19/62
WZORY ZNAKÓW NAKAZU I OSTRZEGAWCZYCH ZA GRANICĄ
w Czechach w USA
w Szwajcarii
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
20. strona 20/62
WZORY DROGOWSKAZÓW TRAS ROWEROWYCH TYPU R-3
Drogowskazy (znaki R-3) uzupełniające oznakowanie trasy:
– drogowskazy na trasie (trasa oznakowana znakami R-1),
– drogowskazy kierujące do obiektów lub miejscowości w bok od trasy (bez ozna-
kowania znakami typu R-1),
– po prawej drogowskaz szlaku pieszego przystosowanego do jazdy rowerem,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
21. strona 21/62
WZORY DROGOWSKAZÓW TRAS ROWEROWYCH ZA GRANICĄ
w Wielkiej Brytanii w Szwajcarii
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
22. strona 22/62
na Litwie w Szwecji
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
23. strona 23/62
WZORY DROGOWSKAZÓW TRAS ROWEROWYCH EUROVELO ZA GRANICĄ
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
24. strona 24/62
PORÓWNANIE ZNAKÓW
* znak podstawowy potwierdzający, że trasa prowadzi drogą, przy której jest umieszczony,
* kierunkowskaz wskazujący, że trasa prowadzi przez skrzyżowanie na wprost,
* kierunkowskaz wskazujący, w którym kierunku prowadzi trasa,
* drogowskaz wskazujący, dokąd można dojechać trasą.
znak podstawowy kierunkowskaz Kierunkowskaz z nazwą drogowskaz
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
25. strona 25/62
WZORY TABLIC INFORMACYJNYCH TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
26. strona 26/62
WZORY TABLIC INFORMACYJNYCH TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
27. strona 27/62
WZORY TABLIC DYDAKTYCZNYCH TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
28. strona 28/62
WZORY TABLIC DYDAKTYCZNYCH TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
29. strona 29/62
ZNAKI DODATKOWE TRAS TEMATYCZNYCH
ŹLE DOBRZE
Obecnie znak R-2 został nieprawidłowo
zmodyfikowany przez zamianę numeru
trasy na logo trasy tematycznej
Prawidłowo pod ważniejszymi znakami
R-1 tras rowerowych powinno być
umieszczane logo trasy tematycznej
Obecnie znak R-1 został nieprawidłowo
zmodyfikowany przez zamianę roweru
na logo trasy tematycznej
Prawidłowo pod ważniejszymi znakami
R-1 tras rowerowych powinno być
umieszczane logo trasy tematycznej
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
30. strona 30/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
Znak podstawowy (zwykły) R-1/Z (lub R-2) umieszcza się na prostych odcinkach:
* za każdym skrzyżowaniem, przy drodze, którą szlak biegnie dalej;
wyjątkowo naprzeciw wylotu bocznej drogi na jednym słupku,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
31. strona 31/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* w odstępach co około 500 m w przypadku braku skrzyżowań,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
32. strona 32/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* w przypadku prowadzenia trasy chodnikiem dopuszczonym do ruchu rowerowego oznakowanych znakami C-16 i T-22,
pod każdą tabliczką T-22,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
33. strona 33/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* w przypadku uzgodnienia prowadzenia trasy drogą zamkniętą dla ruchu pod każdą tabliczką T-22 znajdującą się pod
znakami B-1 lub B-2 i D-3 (rys. 119 i 120); w przypadku prowadzenia trasy drogą jednokierunkową o szerokości mini-
mum 5 m należy w przeciwnym kierunku wydzielić na jezdni pas ruchu dla rowerzystów o szerokości 1 m wykonując
znak poziomy P-4, tj. linię podwójną ciągłą oraz co 100 m znaki poziome P-23 rower, przed skrzyżowaniem zaleca się
ustawić znak pionowy A-7 ustąp pierwszeństwa i wykonać znak poziomy P-13 „linia warunkowego zatrzymania” (może
np. wystąpić znak B-20 stop i znak poziomy P-12 „linia bezwzględnego zatrzymania”),
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
34. strona 34/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* w przypadku prowadzenia trasy drogą rowerową lub ciągiem pieszo-rowerowym – pod każdym znakiem C-13 „rowerzy-
ści” lub C-16-13 „piesi i rowerzyści”,
* znak początku (końca) trasy R-1a/P umieszcza się na początku i końcu trasy, na tym samym słupie co tablica informa-
cyjna lub drogowskaz, albo też w jego pobliżu, bezpośrednio przed pierwszym i za ostatnim znakiem podstawowym,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
35. strona 35/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* znak zmiany kierunku przebiegu trasy R-1b umieszcza się przed skrzyżowaniem, na którym trasa zmienia swój kierunek;
* w przypadku wyznaczonych na jezdni pasów poziomych i konieczności zmiany pasa ruchu znak należy umieścić przed
miejscem, w którym rowerzysta powinien sygnalizować wykonanie manewru zmiany pasa ruchu,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
36. strona 36/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* znaki kierujące na wprost R-3a/KZ umieszcza się przed skrzyżowaniami z szerokimi drogami, wyznaczonymi na jezdni
pasami poziomymi do jazdy na wprost lub skrzyżowaniami z sygnalizacją świetlną;
* w przypadku wyznaczonych na jezdni pasów poziomych i konieczności zmiany pasa ruchu znak należy umieścić przed
miejscem, w którym rowerzysta powinien sygnalizować wykonanie manewru zmiany pasa ruchu,
* znaki kierujące kolejno w lewo w tył i w prawo R-3e umieszcza się przed skrzyżowaniami, na których nie można skręcić
bezpośrednio w lewo z uwagi na wysepkę na skrzyżowaniu lub pas rozdzielający dwie jednokierunkowe jezdnie,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
37. strona 37/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* znaki kierujące pod skosem R-3b i R-3d umieszcza się przed skrzyżowaniem więcej niż dwóch dróg, w szczególności
przy drogach z pierwszeństwem przejazdu, przed skrętem w drogę odchodzącą skośnie od drogi dotychczasowej,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
38. strona 38/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* przed rozwidleniami tras stosuje się zestawienie na jednym słupie (drzewie) następującej kombinacji znaków umiesz-
czonych jeden pod drugim: znaku kierującego na wprost R-3a dla szlaków biegnących dalej prosto, znaków kierujących
pod skosem R-3b i R-3d dla szlaków zbaczających pod skosem i znaków R-1b dla szlaków skręcających w bok,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
39. strona 39/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* znaki ze strzałką załamaną podwójnie R-3c umieszcza się przy końcu drogi, jeżeli szlak biegnie dalej w tym samym kie-
runku, lecz drogą rozpoczynającą się w pobliżu (nie w osi dotychczasowej trasy,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
40. strona 40/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* znaki ze strzałką załamaną podwójnie R-3c umieszcza się też:
* przed zjazdem z ulicy na chodnik lub drogę rowerową,
* przed przejazdem (przejściem) przez ulicę, jeżeli trasa biegnie chodnikiem lub drogę rowerową po jednej stronie
ulicy, a następnie prowadzi jezdnią, chodnikiem lub drogę rowerową lub ciągiem pieszo-rowerowym po drugiej
stronie ulicy
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
41. strona 41/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW UZUPEŁNIAJĄCYCH TRAS ROWEROWYCH
* znaki ostrzegawcze „stromy zjazd” lub „stromy podjazd” stosuje się przed stromymi odcinkami dróg, po których przejazd
jest niemożliwy lub niebezpieczny
* znaki ostrzegawcze „schody w dół” lub „schody w górę” stosuje się przed schodami, po których zjazd jest niemożliwy
lub niebezpieczny
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
42. strona 42/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW UZUPEŁNIAJĄCYCH TRAS ROWEROWYCH
* znaki ostrzegawcze z napisem „PROWADŹ ROWER” stosuje się przed przejściami dla pieszych przy których nie ozna-
kowano przejazdów dla rowerzystów i przed odcinkami dróg i chodników, na których ruch rowerów jest zabroniony
* znaki ostrzegawcze z napisem „ZALECANE PROWADZENIE ROWERU PO PRZEJŚCIU DLA PIESZYCH” stosuje się
przed niebezpiecznymi skrzyżowaniami, na których nie ma przejazdów dla rowerzystów,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
43. strona 43/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA POZOSTAŁYCH ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* Tablice z siecią tras i drogowskazy powinny być ustawione na początku i końcu trasy oraz w punktach skrzyżowań tras,
jak również w innych miejscach koncentracji ruchu rowerzystów.
* Drogowskazy powinny być ustawione również w miejscach skrzyżowań tras rowerowych z ważniejszymi drogami.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
44. strona 44/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA POZOSTAŁYCH ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
45. strona 45/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA POZOSTAŁYCH ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
46. strona 46/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA POZOSTAŁYCH ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
47. strona 47/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA POZOSTAŁYCH ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
48. strona 48/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA POZOSTAŁYCH ZNAKÓW TRAS ROWEROWYCH
* Tablice i drogowskazy należy ustawić w miejscach umożliwiających rowerzystom zatrzymanie się poza obrębem jezdni
w sposób nie utrudniający ruchu samochodów i pieszych.
* Tablice dydaktyczne z opisem obiektu powinny być ustawione przy ważniejszych obiektach, takich jak: charaktery-
styczna dla danego terenu forma krajobrazu, zabytek przyrody, zabytek sztuki, architektury i kultury materialnej, miej-
sce historyczne.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
49. strona 49/62
OGÓLNE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH
(wyciąg z Rozporządzenia sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych)
1. 5. Umieszczanie znaków
Znaki umieszcza się po prawej stronie jezdni.
Znaki umocowuje się na konstrukcjach wsporczych, m.in. słupkach. Dopuszcza się też do umieszczania znaków wykorzysty-
wanie słupów linii telekomunikacyjnych i latarń.
Płaszczyzna znaku jest umieszczona prostopadle do osi drogi. Odchylenie tarczy znaków powinno wynosić około 5º w kierun-
ku jezdni.
Zaprojektowane słupy należy umieszczać 10 m za istniejącym znakiem drogowym (przy głównych drogach 20 m) lub 10 m od
załomu krawędzi drogi na skrzyżowaniu.
8. 2. Dodatkowe znaki szlaków rowerowych
Lica znaków szlaku rowerowego mogą być wykonywane z folii typu 1 niezależnie od kategorii drogi. Dla umieszczenia znaków
turystyki rowerowej na drogach publicznych dopuszcza się wykorzystanie konstrukcji wsporczych istniejących znaków, pod
warunkiem, że nie spowoduje to błędnego odczytywanie istniejących znaków drogowych. Natomiast nie należy umieszczać
tych znaków pod znakami określającymi pierwszeństwo na skrzyżowaniu oraz pod znakami kategorii zakazu i nakazu.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
50. strona 50/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH POZA JEZDNIĄ
* oznakowanie drogi dla rowerów znakiem pionowym C-13 i jej zakończenie znakiem C-13a, ewentualnie dodatkowo
użycie znaków poziomych P-23, przy czym zaleca się wyasfaltowanie chodnika, ewentualnie w kolorze czerwonym,
* oznakowanie ciągu pieszo-rowerowego bez oddzielania ruchu pieszego i rowerowego znakiem pionowym C-16-13 i jej
zakończenie znakiem C-13a, w przypadku projektowanego jednego kierunku ruchu dla rowerów pod znakami C-16-13
należy umieścić znak F-19 z symbolem roweru i strzałką podającą kierunek jazdy,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
51. strona 51/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH POZA JEZDNIĄ
* oznakowanie ciągu pieszo-rowerowego z oddzieleniem ruchu pieszego i rowerowego znakiem pionowym C-13/16 lub
C-16/13 i jej zakończenie odpowiednio znakiem C-13a (C-13/16a lub C-16/13a), dodatkowo użycie znaków poziomych
P-1d lub P-2a oraz P-23, przy czym zaleca się wyasfaltowanie części chodnika przeznaczonej dla rowerzystów, ewen-
tualnie w kolorze
czerwonym, co
umożliwi rezygnację
z użycia znaków
P-1d lub P-2a,
Jeżeli na drodze dla rowerów został dopuszczony także ruch pieszych, wówczas zaleca
się wydzielenie jej części dla pieszych przez umieszczenie wzdłuż drogi znaku P-2a.
Minimalna szerokość drogi dla rowerów i pieszych, na której można zastosować znak P-
2a, powinna wynosić:
3,0 m przy jednokierunkowym ruchu rowerów,
4,0 m przy dwukierunkowym ruchu rowerów.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
52. strona 52/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH POZA JEZDNIĄ
* oznakowanie chodnika z dopuszczeniem na nim ruchu rowerowego znakiem pionowym C-16 z umieszczeniem pod nim
tabliczki T-22 „nie dotyczy rowerów”,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
53. strona 53/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
* oznakowanie pasa ruchu dla rowerów na jezdni przy użyciu znaków poziomych P-1e lub P-2b oraz P-23, a także zasto-
sowanie znaków pionowych F-19 z zaznaczeniem pasa lub pasów ruchu dla rowerów,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
54. strona 54/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
* umieszczenie tabliczki T-22 „nie dotyczy rowerów” pod znakiem
pionowym B-1 „zakaz ruchu”,
* umieszczenie tabliczki T-22 „nie dotyczy rowerów” pod znakiem
pionowym B-2 „zakaz wjazdu”, B-21 lub B-22 „zakaz skręcenia
odpowiednio w lewo lub w prawo” oraz znakiem D-3 „obowiązu-
jący kierunek ruchu”, dodatkowo użycie znaków poziomych P-4
i P-23, co umożliwia jazdę rowerem „pod prąd”,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
55. strona 55/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
* oznakowanie przejazdu dla rowerzystów przy użyciu
znaków pionowych D-6a i znaków poziomych P-11,
a w przypadku równole-
głego oznakowania przej-
ścia dla pieszych użycia
zamiast znaków piono-
wych D-6a – znaków D-
6b,
* w przypadku nieoczekiwanych przez kierowców wy-
jazdów rowerzystów na jezdnię należy ustawić znaki
pionowe A-24, np. z powodu istniejących przy skrzy-
żowaniu budynków lub ogrodzeń, a także
w przypadku końca drogi dla rowerów prowadzącej
przy jezdni,
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
56. strona 56/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
57. strona 57/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
58. strona 58/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
59. strona 59/62
SZCZEGÓŁOWE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
60. strona 60/62
INNE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
Wytyczne projektowania skrzyżowań drogowych GDDP zalecają, aby w przypadku złej widoczności przejazdu dla rowerzystów
zastosować oznakowanie podporządkowania ruchu rowerzystów, poprzez ustawienie przy ścieżce rowerowej znaków piono-
wych A-7 lub B-20. Na skrzyżowaniach ścieżki rowerowej z bocznymi ulicami możliwe jest podporządkowanie ruchu samo-
chodów i ustawienie tych znaków przy ulicy.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
61. strona 61/62
INNE ZASADY UMIESZCZANIA ZNAKÓW DROGOWYCH NA JEZDNI
Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów można wykonać w formie progu zwalniającego w przypadku jezdni ulicy lub
w formie chodnika w przypadku drogi dojazdowej.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
62. strona 62/62
OGÓLNE ZASADY UMIESZCZANIA SYGNALIZATORÓW ŚWIETLNYCH
* umieszczenie sygnalizatorów S-6 z sygnałami dla rowerzystów na skrzyżowaniach z przejazdami dla rowerzystów obję-
tych sygnalizacją świetlną, zazwyczaj obok istniejących sygnalizatorów S-5 dla pieszych (potrzebne jest sprawdzenie,
czy wystarczające jest zasilanie sygnalizacji w energię elektryczną i wykonanie ewentualnego projektu nowego zasila-
nia, w przypadku nowej lokalizacji sygnalizatorów S-1, S-2 i S-3 dla samochodów niezbędne jest wykonanie nowego
programu dla sygnalizacji świetlnej całego skrzyżowania),
* umieszczenie sygnalizatorów S-5/S-6 z sygnałami dla pieszych i rowerzystów w miejsce istniejących sygnalizatorów S-5
dla pieszych na skrzyżowaniach z przejściami dla pieszych i przejazdami dla rowerzystów,
* cykle programu sygnalizacji świetlnej powinien uwzględniać wyniki liczenia rowerzystów dojeżdżających do skrzyżowa-
nia tak samo, jak w przypadku samochodów,
* przyjmowanie zgłoszeń od rowerzystów przy pomocy przycisków przy przejściach dla pieszych może być stosowane
tylko jako rozwiązanie tymczasowe w przypadku wymiany istniejących sygnalizatorów S-5 na sygnalizatory S-5/S-6.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach
63. strona 63/62
OGRODZENIA
5. 4. Ogrodzenia
Urządzenia U-12 stosuje się w celu ochrony pieszych i oddzielenia ich od jezdni, uniemożliwienia im przekraczania jezdni w
miejscach niedozwolonych lub skanalizowania ruchu pieszych (rowerzystów?). Ogrodzenia mogą być segmentowe (U-12a,
np. przęsła 1,0 x 1,5 m szare lub żółte) lub łańcuchowe (U-12b, np. przęsła 1,1 x 1,5 m w biało czerwone pasy w odcinkach po
25 cm).
5. 5. Słupki blokujące
W celu niedopuszczenia do wjeżdżania pojazdów na chodniki lub ciągi piesze albo rowerowe stosuje się słupki blokujące
U-12c.
Słupki U-12c mogą być wykonane z metalu, drewna lub tworzyw sztucznych. Wysokość słupków winna wynosić
od 0,6 do 0,8 m.
Śląski Klub Znakarzy Tras Turystycznych PTTK w Gliwicach