Μαθητική εργασία

1. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΗΘΗΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΗΘΗ
ΚΑΙ ΕΘΙΜΑΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
Εργασία κειμένων β τετραμήνου στα
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Αφόρμηση : Να’σαι καλά Δάσκαλε!
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ-ΜΑΡΙΝΟΣ ΝΥΚΤΑΡΗΣ
Τάξη Β΄
Γυμνάσιο Περάματος Μυλοποτάμου Σχ.Έτος: 2016-2017

2. ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
Ο Κρητικός γάμος και η Κρητική βάφτιση αποτελούν ξεχωριστές
εκδηλώσεις που μπορεί να διαρκέσουν αρκετές μέρες, ώστε να
εκδηλωθεί πλήρως η χαρά των φίλων και των συγγενών. Κρατώντας
πολύ στενούς τους οικογενειακούς δεσμούς δίνουν καταρχήν μεγάλη
έμφαση στην έγκριση και συμμετοχή της οικογένειας. Ο πατέρας και
αρχηγός της οικογένειας είναι ο υπεύθυνος για την έγκριση του γάμου
και το μελλόνυμφο ζευγάρι οφείλει, όχι μόνο να ακολουθήσει την
συμβουλή του αλλά και να αποδεχτεί την πιθανή αντίθετη γνώμη του.
Μετά την επίσημη έγκριση του πατέρα, με την παρουσία παπά,
πραγματοποιείται η τελετή την μνηστείας και, αφού συνταχθεί το
προικοσύμφωνο, που ορίζει τις οικονομικές λεπτομέρειες του γάμου,
ορίζεται η ημερομηνία του μυστηρίου. Ακολουθεί το “κάλεσμα”, όπου
προσκαλούνται όλοι. Μέχρι την ημέρα του μυστηρίου οι συγγενείς και
φίλοι στέλνουν δώρα, τα λεγόμενα “κανίσκια” που είναι ένα καλάθι με
λάδι, τυρί, κρασί και πατάτες. Την παραμονή όλοι βοηθούν τους
“προικαδόρους” στη μεταφορά των προικιών της νύφης στο σπίτι του
γαμπρού.

3. Τα φορτώνουν πάνω σε στολισμένα άλογα που
ακολουθούνται από την πομπή συγγενών και φίλων, ενώ ακούγονται
πυροβολισμοί και κρητικές μαντινάδες.
Σε όσους συμμετέχουν στη προετοιμασία του γάμου
προσφέρονται νόστιμες σπιτικές δίπλες με μέλι και η περίφημη
κρητική κουλούρα με τον υπέροχο στολισμό, που φτιάχνεται μόνο σ’
αυτές τις περιπτώσεις.
Η τελετή ξεκινά με πομπή από το σπίτι του γαμπρού που
συνοδεύεται από μαντινάδες και ντουφεκιές και καταλήγει στο σπίτι
της νύφης. Εκεί μια μαντινάδα τραγουδισμένη από γλυκιά γυναικεία
φωνή πείθει την οικογένεια της νύφης να ανοίξει την πόρτα που μέχρι
τότε παραμένει κλειστή. Αφού ανταλλάσσονται φιλιά και ευχές, το
χτύπημα της καμπάνας ειδοποιεί τους μελλόνυμφους πως πρέπει να
κατευθυνθούν προς την εκκλησία.
Μετά τη τελετή, το ζευγάρι φτάνει στο σπίτι του γαμπρού,
όπου η μητέρα του ταΐζει τη νύφη μελοκάρυδο και χαράζει σταυρό
στη πόρτα, ενώ η νύφη χύνει μέλι στην είσοδο και σπάει ένα ρόδι, για
να γίνει ο γάμος γλυκός σαν το μέλι και καρπερός σαν το ρόδι. Το
γλέντι ξεκινά με τραγούδια που λέει πρώτο το ζευγάρι και συνεχίζεται
με χορό και φαγοπότι που φτάνουν μέχρι το πρωί.

5. Καθαρά Δευτέρα
Η Καθαρά Δευτέρα είναι μια γιορτή της χριστιανικής Ορθοδοξίας και
γιορτάζεται σαράντα μέρες πριν το πάσχα όπου ξεκινάει η μεγάλη Σαρακοστή. Με το
θρησκευτικό έθιμο της Καθαράς Δευτέρας αρχίζει και η νηστεία με την οποία ο
θρησκευόμενος πρέπει να αποφεύγει την κατανάλωση κρεάτων, λιπών, βουτύρων
και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας οι κρητικοί πάνε εκδρομή στην εξοχή
κυρίως οικογενειακά, όπου πετάνε χαρταετούς, τρώνε νηστίσιμα φαγητά όπως
χταπόδι, ελιές, λαγάνα, ταραμοσαλάτα, χόρτα κ.λ.π. και γλεντάνε υπό τους ήχους
παραδοσιακής μουσικής, πίνοντας κρασί και ανταλλάσοντας ευχές για το Πάσχα που
θα έρθει.
Όταν τελειώσει το γλέντι όλοι βοηθούν στην καθαριότητα του χώρου και
έτσι κλείνει το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας με την ευχή ‘και του χρόνου’.

6. Πάσχα
Το Πάσχα γιορτάζεται μετά το Ρωμαϊκό Πάσχα λόγω της
διαφοράς στη χρήση του ημερολογίου για αυτές τις γιορτές.
Θεωρείται από τις πιο σημαντικές γιορτές της ορθόδοξης εκκλησίας.
Η περίοδος του Πάσχα είναι μια ιδανική περίοδος για να επισκεφτεί
κανείς το Ρέθυμνο, αφού ο καιρός είναι καλός και η εξοχή είναι
γεμάτη ανθισμένα λουλούδια και δέντρα, που δίνουν μια ξεχωριστή
ομορφιά στο νησί. Τόσο η ομορφιά του Ρεθύμνου όσο και οι
λαμπρές θρησκευτικές εκδηλώσεις τις μέρες αυτές, είναι μια
ξεχωριστή εμπειρία για κάθε επισκέπτη.

7. Τη Μεγάλη Εβδομάδα γίνονται μεγάλες απογευματινές
λειτουργίες που παρακολουθούνται από πολύ κόσμο. Η Μεγάλη
Παρασκευή είναι μια ξεχωριστή μέρα αφού ο επιτάφιος τον οποίο οι
πιστοί στολίζουν με πανέμορφα εποχιακά λουλούδια, μεταφέρεται
στους δρόμους της ενορίας ή του χωριού, συνοδευόμενος από πλήθος
πιστών και πένθιμους ψαλμούς.
Το Μεγάλο Σάββατο τελείται η λειτουργία της Ανάστασης.
Ακριβώς πριν τα μεσάνυχτα τα φώτα σβήνουν και οι άνθρωποι μαζί με
τους ιερείς βγαίνουν έξω από την εκκλησία για να συνεχίσουν τη
λειτουργία. Τη στιγμή της Ανάστασης το κερί του ιερέα ανάβει
(αντιπροσωπεύοντας το Χριστό ως φως του κόσμου) και τα κεριά των
πιστών ανάβουν παίρνοντας το θείο φως από χέρι σε χέρι.
Τα παιδιά κρατούν πολύχρωμες λαμπάδες που παραδοσιακά
τους χαρίζουν οι νονοί τους. Πριν την ανάσταση όλα τα παιδιά του
χωριού μαζεύουν ξύλα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καεί και τα
αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης
σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα
σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και
την ώρα που ο παπάς λεει το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ βάζουν φωτιά και τον
καίνε

8. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, η
καμπάνα του χωριού χτυπά συνεχώς. Ακολουθούν
χαρούμενες αγκαλιές, δίνεται το φιλί της αγάπης και
ανταλλάσσονται οι καλύτερες ευχές.
Το φως μεταφέρεται στο σπίτι και ένας σταυρός
φτιάχνεται με τη φλόγα στην είσοδο, ενώ το γιορτινό
τραπέζι περιμένει όπου τα παραδοσιακά φαγητά είναι η
μαγειρίτσα και τα κόκκινα αυγά.
Η μαγειρίτσα είναι ένα φαγητό σε μορφή σούπας,
με εντόσθια αρνιού. Την Κυριακή του Πάσχα οι πιστοί
γιορτάζουν με το σούβλισμα του αρνιού, το παραδοσιακό
κοκορέτσι και τα παραδοσιακά γλυκίσματα μετά την νηστεία
των προηγούμενων ημερών.

9. Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά
Τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος ιδιαίτερα γιορτινή για
το Ρέθυμνο. Επηρεασμένο και αυτό από τη δυτικοευρωπαική
κουλτούρα τα Χριστούγεννα είναι λαμπερά, γεμάτα φώτα και
στολίδια. Τα καταστήματα και γενικότερα οι δρόμοι της πόλης
βάζουν τα γιορτινά τους από νωρίς για να υποδεχθούν τους
εορτασμούς των Χριστουγέννων.
Εντυπωσιακοί στολισμοί και αμέτρητα φώτα, σχηματίζουν
ένα μαγευτικό θέαμα. Στα σπίτια οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα
παραδοσιακά γλυκά όπως τα μελομακάρονα και τους
κουραμπιέδες. Στο παρελθόν, τα μελομακάρονα ήταν
αποκλειστικά για τα Χριστούγεννα και οι κουραμπιέδες
αποκλειστικά για την πρωτοχρονιά.
Ένα ακόμα έθιμο εκείνες τις ημέρες είναι την παραμονή
της μέρας των Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου) και της
Πρωτοχρονιάς (1 Ιανουαρίου), όπου τα παιδιά πηγαίνουν από
σπίτι σε σπίτι λέγοντας τα κάλαντα και παίρνοντας χρήματα ή
δώρα σαν ανταπόδοση. Τα κάλαντα συνοδεύονται από το τρίγωνο
ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες.

10. Στην Κρήτη, όπως και στα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας το
Χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει ξεχωριστή θέση σε κάθε σπίτι. Αυτό το
έθιμο δεν υπήρχε στο παρελθόν στην Κρήτη, αλλά ήρθε με το κύμα
της παγκοσμιοποίησης από τη δύση.
Την Πρωτοχρονιά, το έθιμο της βασιλόπιτας κρατάει από τα
αρχέγονα χρόνια. Την παραμονή, με την αλλαγή του χρόνου, κάθε
σπίτι κόβει τη βασιλόπιτα, η οποία κρύβει ένα φλουρί. Το πρώτο
κομμάτι θεωρείται του Χριστού, το δεύτερο του σπιτιού και τα
υπόλοιπα των παρευρισκομένων. Σε όποιον τύχει το φλουρί, εκείνος
παίρνει δώρα και είναι ο τυχερός της χρονιάς.
Με τον καινούργιο χρόνο κάθε σπίτι έχει το έθιμο του
ποδαρικού. Ποδαρικό κάνει ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι τον
καινούργιο χρόνο, και θεωρείται ότι θα φέρει γούρι για τον υπόλοιπο
χρόνο. Τα
Τέλος, μέρος των εθίμων της νέας γενιάς είναι το παίξιμο
χαρτιών περιμένοντας την αλλαγή του χρόνου. Τα ποσά είναι συνήθως
χαμηλά αφού ο σκοπός είναι η διασκέδαση και όχι το κέρδος.

11. Αποκριές και αποκριάτικα έθιμα στην Κρήτη
Η Κρήτη, πλούσια σε παραδόσεις, διατηρώντας ακόμη και
σήμερα αναλλοίωτη ορισμένες φορές την λαϊκή μας κληρονομιά έχει
ακόμα και τις Απόκριες να επιδείξει στον επισκέπτη αλλά και στον μόνιμο
κάτοικο του νησιού πολλές όμορφες τελετουργίες.
Στην Κρήτη βέβαια, τώρα πια τ’ αποκριάτικα έθιμα βρίσκονται σε
υποχώρηση. Τα καρναβάλια έχουν επικρατήσει σχεδόν πλήρως σε όλη
την επικράτεια του νησιού, σε ορισμένες περιοχές όμως τα έθιμά μας
αναβιώνουν σε όλο τους το μεγαλείο.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Γέργερη του Νομού Ηρακλείου, είναι
το χωριό που κρατάει έως και σήμερα αναλλοίωτα τα περισσότερα
αποκριάτικα έθιμα.

12. Ψυχοσάββατο
Το μνημόσυνο για όλες τις ψυχές, η επίσημη εκκλησιαστική
κάλυψη των λαϊκών θρησκευτικών δοξασιών δείχνουν την
σημασία που δίνουν οι Κρήτες στην ενθύμηση των πεθαμένων
αυτή τη περίοδο.
Το Ψυχοσάββατο λένε ότι οι ψυχές κάθονται στα δέντρα και μας
βλέπουν. Αν κόψεις ένα κλαδί θα πέσουν κάτω και θα
παραπονεθούνε… για αυτό την παραμονή και ανήμερα του
Ψυχοσάββατου δεν κόβουν δέντρα. Πηγαίνουν κόλλυβα στην
εκκλησία και μετά τη λειτουργία τα μοιράζουν.

13. ΤΕΛΟΣΤΕΛΟΣ