Presentación sobre a Historia de Roma a través de varias anécdotas e feitos curiosos

1. RES HISTORIAE ROMANI IMPERII

2. A MONARQUÍA (753-509 a. C.)

3. a rocha Tarpeia Conta a lenda que en tempos de Rómulo, primeiro rei da futura cidade (753-716 a.C.), a falta de mulleres levou ós romanos a raptar as dos seus veciños, os sabinos. Estes, anoxados, atacaron ós romanos, que se refuxiaron no outeiro fortificado do Capitolio. Unha muller, Tarpeia, ofreceu ós sabinos abrirlles as portas dos muros a cambio do que eles levaban no seu brazo esquerdo, referíndose a uns brazaletes de ouro. Cando lles deixou paso, eles matárona cos seus escudos, que sostiñan co mesmo brazo: os sabinos non gustaban dos traidores A guerra rematou con acordo entre romanos e sabinos, mais o lugar onde morreu Tarpeia, unha rocha, tomou o seu nome. En certas ocasións, algúns condenados por traición eran lanzados o vacío desde alí

4. a violación de Lucrecia No ano 509 a.C. Sexto Tarquinio, fillo de Tarquinio o Soberbio, entrou na casa do seu primo Tarquinio Colatino. Foi á habitación de Lucrecia, esposa daquel, e díxolle: Tace, Lucretia. Sextus Tarquinius sum. Moriere si emiseris vocem (“Cala, Lucrecia. Son Sexto Tarquinio. Se dis unha palabra, morres”). De seguido, violouna. Ela manda chamar ó seu home, que estaba co exército romano nunha guerra, e ó seu pai. Dilles que se vai matar, posto que, aínda que contra a súa vontade, foi deshonrada; mais failles prometer vinganza contra Sexto Tarquinio e a familia real. Os dous homes fan vir a un patricio prestixioso, Lucio Xuño Bruto, matan a Sexto Tarquinio e proclaman ó pobo romano a abolición da monarquía. Cando o rei, que tamén estaba na guerra, quixo voltar a Roma, atopou as súas portas pechadas. Viña de comezar a República

5. A REPÚBLICA (509-27 a.C.)

6. Horacio Cocles e Escévola Mais o rei non se conformou. Foi a Etruria, rexión situada ó norte de Roma de onde procedía a súa familia, e conseguiu a axuda de Lars Porsena, que armou un exército contra Roma. Os romanos quixeron curtar a ponte sobre o río Tíber que daba acceso á cidade. A ponte era de madeira, e di a tradición que mentres algúns soldados a rompían, un só home, Horacio Cocles, mantivo a raia ós etruscos Pouco despois un mozo romano, Gaio Mucio, entrou ás agachadas no campamento etrusco para matar a Porsena. Capturado, para amosar o pouco medo que tiña á morte, meteu a man dereita nun braseiro e permaneceu impasible mentres se queimaba. Foi alcumado Scaevola, que en latín significa “zurdo”

7. o saqueo de Roma polos galos O 16 de xullo do ano 390 a.C. un exército estranxeiro entrou en Roma por última vez en 800 anos. Foron os celtas no norte de Italia, que os romanos chamaban galos. Disque unha vez tomada a cidade, o líder galo Brenno esixiu un pago: colocou gran cantidade de armas no prato dunha balanza, e mandou que os romanos depositasen suficiente ouro no outro prato para equilibrala. Cando así se fixo, engadiu a súa espada ó prato do ferro, proclamando: Vae victis! , que en latín quere dicir “Ai dos vencidos!”

8. a guerra contra Pirro A principios do s. III a.C. Roma estaba empeñada en conquistar o sur de Italia, en mans de cidades gregas moi ricas, mais sen exército. Pero compraron a forza armada de Pirro, rei do Epiro (actual Albania). Este contaba con elefantes, nunca vistos polos romanos, que perderon a primeira batalla. Dise que Pirro examinou o campo de batalla logo da loita e viu que todos os romanos mortos foran feridos de fronte, e non de costas, polo que se decatou da valentía do seu inimigo. Pouco despois, era vencido polos romanos e voltaba ó seu reino

9. os polos de Claudio Pulcro Entre 264 e 241 a.C. Roma mantivo con Cartago a primeira de tres guerras. Houbo varias batallas navais, e nunha delas o almirante romano Clodio Pulcro quería atacar á flota cartaxinesa en Sicilia. Mais antes de entrar en combate, os sacerdotes tiñan que comprobar a vontade dos deuses mediante a observación duns polos sagrados. Interpretaron como un mal augurio que non quixesen comer, co que os plans de Clodio estaban en perigo. Anoxado, tirou os polos pola borda dicindo: Bibant, si edere nolunt! (“Se non queren comer, que beban!”). Por certo, perdeu a batalla, pero Roma gañou a guerra

10. o lusitano Viriato A mediados do s. II a.C. Roma derrotara definitivamente a Cartago e fixérase co seu territorio, entre o que estaba a costa mediterránea de Hispania. As tribus do interior hostigaban ós romanos de cando en cando. Un líder moi teimudo foi Viriato, de Lusitania (gran parte do actual Portugal e Extremadura). Entre 149 e 139 a.C. foi moi molesto para Roma. Todo rematou cando tres homes de Viriato ofreceron ós romanos o seu asasinato. Logo de levalo a cabo, foron reclamar unha recompensa, mais os romanos decidiron executalos. Ó non comprendelo, dixéronlles: “Roma non paga a traidores”

11. César e a súa esposa En 62 a.C. Gaio Xulio César era Pontifex Maximus , é dicir, o xefe da relixión romana. Un mozo romano, Publio Clodio, foi descuberto disfrazado de muller no medio duns ritos reservados a mulleres. Saltou o escándalo e rumoreouse que Clodio mantiña relacións coa esposa de César, Pompeia. César disculpou publicamente á súa muller, mais ó pouco divorciouse dela. Cando lle preguntaron por qué o fixera, César respostou: “A esposa de César non só debe ser honesta, senón tamén parecelo”

12. Farsalia e a alfombra de Cleopatra O 29 de xuño do 49 a.C. tivo lugar na chaira de Farsalia, en Grecia, a batalla decisiva da guerra civil entre César e Pompeio. A forza deste último residía na cabaleiría, formada por mozos da nobreza romana. César instruíu ós seus soldados para que no combate apuntasen coas súas lanzas ós rostros dos xinetes. Ó facelo así, moitos retrocederon, temendo ser desfigurados Logo de vencer, César perseguiu a Pompeio ata Exipto, un Estado protexido por Roma. Alí loitaban polo poder o faraón Tolomeo e a súa irmá Cleopatra. Esta, vendo en César o dominador do mundo romano, quixo gañar o seu favor, mais sabía que o seu irmán non lle permitiría achegarse a César. Por iso se envolveu nunha alfombra que mandou levar como regalo a César. Cando a desenrolaron, apareceu, deixando abraiado ó romano

13. O IMPERIO (27 a.C.-476 d.C.)

14. o bosque de Teutoburgo O primeiro Emperador, Augusto, quixo incorporar ó Imperio o territorio comprendido entre os ríos Rhin e Elba. Alí enviou, no 9 d.C., ó xeneral Publio Quintilio Varo, quen entrou en contacto cun líder xermano, presuntamente amistoso, chamado Arminio. Éste convenceuno para que saíse das fortificacións do Rhin e guiouno ata un bosque no que un exército xermano estaba listo para atacar. Tres lexións (entre 15.000 e 20.000 homes) foron aniquiladas. A amargura de Augusto foi enorme; disque ía berrando polo seu pazo: Quintili Vare, legiones redde! (“Quintilio Varo, vólveme as miñas lexións!”)

15. o Emperador Calígula A familia de Augusto deu os cinco primeiros Emperadores. O terceiro deles foi alcumado Calígula porque seu pai, sobriño do Emperador Tiberio, o levou de neno a unha campaña militar. Os soldados regaláronlle unhas pequenas sandalias, que en latín se chaman caligae ; caligula é un deminutivo A pesar dun bo comezo, no ano 38 d.C. Calígula enfermou e a súa mente quedou trastornada: pretendeu ser un deus, ordenaba execucións arbitrarias, e mesmo chegou a nomear cónsul ó seu cabalo. Unha conspiración militar asasinouno no ano 41

16. o Emperador Claudio Os soldados que mataron a Calígula atoparon ó seu tío Claudio agochado tras dunhas cortinas e proclamárono Emperador. Pensaban poder manexalo, xa que era tatexo e tiña fama de deficiente mental. Mais o seu goberno foi bastante axeitado, invertindo gran parte do presuposto en obras públicas. O seu problema foron as mulleres. Unha das súas esposas, Mesalina, rivalizaba coas prostitutas de Roma en capacidade sexual. A seguinte, Agripina, convenceuno para que nomease sucesor ó seu fillo e logo, segundo parece, envenenouno no ano 54

17. o Emperador Nerón Nerón sucedeu a Claudio, pero semellaba máis interesado na poesía e no teatro. Só vivía para cumprir os seus caprichos: como a súa nai intentaba manipulalo, mandou matala. Ela díxolles ós soldados que viñan asasinala que a apuñalasen no ventre, onde xestara ó seu fillo. No ano 64 produciuse un gran incendio en Roma, que Nerón presenciou desde o seu pazo tocando a lira. Isto fixo pensar que el fora o seu causante, e el pretendeu que foran os cristiáns. Pouco despois, no ano 68, varios xenerais do exército subleváronse contra el, que se suicidou. Disque as súas últimas palabras foron: “Que gran artista perde o mundo!” Foi o derradeiro Emperador da familia de Augusto

18. a dinastía Flavia No ano 69 Vespasiano inauguraba a dinastía Flavia, que reorganizou o goberno. Como era costume que o Senado divinizase ós Emperadores logo da súa morte, dise que Vespasiano, nos últimos intres da súa vida, no ano 79, dixo: Vae, puto, deus fio (“Ai, creo que me estou a converter en deus”). Ese mesmo ano, xa co seu fillo Tito como Emperador, tivo lugar a erupción do Vesubio que sepultou Pompeia. Nela morreu o escritor Plinio, levado da súa curiosidade por ver o fenómeno

19. os Antoninos Entre o 98 e o 192 gobernaron Emperadores da familia dos Antoninos. Algúns deles cultivaron a literatura, como Marco Aurelio ou Hadriano, do que se cita o poemas que verás de seguido. Todos foron ben xulgados pola Historia, menos o derradeiro. Cómodo pareceuse máis a Nerón e Calígula: gustaba de combater como un gladiador; iso si, contra animais ós que, por exemplo, lles extraeran os dentes e as gadoupas Animula, vagula, blandula hospes comesque corporis quae nunc abibis per loca pallidula, frigidula, nudula, nec ut soles, dabis ioca

20. Constantino o Grande En 306 Constantino foi proclamado Emperador polas lexións de Britania, pero había máis candidatos ó trono. No ano 312 invadiu Italia e enfrontouse en Roma, nas beiras do Tíber, co xeneral Maxencio, ó que venceu. Xa sen rivais, no seu goberno favoreceu ós cristiáns, que xa eran unha forza social considerable. Anos despois contábase que pouco antes da batalla contra Maxencio vira unha cruz no ceo con estas palabras: In hoc signo vinces (“Con este signo has vencer”). Mais non se bautizou ata o momento da súa morte, en 337