ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 36 ΣΟΦΙΑ ΖΕΡΒΟΥ philologiko.gr

1. Σοφία Ζερβού

2. πνιινί Έιιελεο, ηόζν
από ηελ Διιάδα όζν θαη
ησλ ζεηηθώλ νηθνλνκηθώλ
΢ηα κέζα ηνπ 19νπ αηώλα ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ηνπ από δηάθνξεο άιιεο
πξννπηηθώλ πνπ
ιόγσ: Χάηη Χνπκαγηνύλ πεξηνρέο ηνπ νζσκαληθνύ
ππήξραλ ζηε Μηθξά Αζία
θξάηνπο, κεηαλάζηεπζαλ
ζηε δπηηθή Μηθξά Αζία
Σοφία Ζερβού

3.  Αλ θαη νη κνπζνπικαληθνί πιεζπζκνί απνηεινύζαλ ηε κεγάιε
πιεηνλόηεηα, νη ειιελνξζόδνμεο θνηλόηεηεο, εύπνξεο θαη θαιά
νξγαλσκέλεο, είραλ έληνλε -θαη ζπρλά πξσηαγσληζηηθή- παξνπζία
 Δθπξνζσπνύληαλ ζηηο νζσκαληθέο αξρέο από ηνπο επηθεθαιήο
ηνπο, πξνθξίηνπο θαη αξρηεξείο
Σοφία Ζερβού

4. Γπηηθή Μηθξά Αζία
Σοφία Ζερβού

5. Σοφία Ζερβού

6. Η ΢κύξλε απνηεινύζε θέληξν ηνπ ειιεληζκνύ από
ηελ αξραηόηεηα. Οη Σνύξθνη ηελ απνθαινύζαλ
«Γθηανύξ Ιζκίξ» (=΢κύξλε ησλ απίζησλ) ιόγσ
ηεο αξηζκεηηθήο ππεξνρήο ηνπ ειιεληθνύ
ζηνηρείνπ
Σοφία Ζερβού

7. Οι Έλληνες
αστολούνταν κσρίως
με το εμπόριο
΢ηε ΢κύξλε, εκπνξηθή
πύιε γηα νιόθιεξε ηελ
Αλαηνιή, δξαζηεξηνπ
νηνύληαλ πνιιέο
ειιεληθέο επηρεηξήζεηο
(εκπνξηθνί
νίθνη, λαπηηιηαθέο
εηαηξείεο, ηξάπεδεο).
Σοφία Ζερβού

8. Λεηηνπξγνύζαλ πνιιά ειιεληθά
ζρνιεία (Δπαγγειηθή
΢ρνιή, Κεληξηθό
Παξζελαγσγείν, Οκήξεην) θαη
πνιηηηζηηθνί ζύιινγνη, ελώ ππήξραλ
θαη αξθεηά ηππνγξαθεία όπνπ
εθδίδνληαλ ειιεληθά βηβιία θαη
εθεκεξίδεο.
Σοφία Ζερβού

9. Ο πνληηαθόο ειιεληζκόο [...], παξόιν πνπ δε δηαηεξνύζε άκεζε
επαθή κε ηελ Διιάδα, είρε δηαζώζεη [...] έλα ηδίσκα ηεο ειιεληθήο
[...]. Η επηθνηλσλία κε ηελ Κσλζηαληηλνύπνιε θαη ηε λόηηα Ρσζία θαη
ην δσεξό εκπόξην ηεο Σξαπεδνύληαο θαη ησλ άιισλ ιηκαληώλ ηεο
Μαύξεο ζάιαζζαο εμεγνύλ ην ζρεηηθά πςειό πνιηηηζηηθό επίπεδν
θαη ηελ αλεπηπγκέλε ζπλείδεζε ηεο ειιεληθόηεηαο ησλ ρξηζηηαλώλ
ησλ παξαιίσλ ηνπ απνθνκκέλνπ Πόληνπ.
Δ. Καηζηαδάθε-Γαξδίθα, «Μηθξά Αζία», Ιζηνξία ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο, Δθδνηηθή Αζελώλ, ηόκ. ΙΓ„, ζ. 368.
Σοφία Ζερβού

10. Σοφία Ζερβού

11. ε επηδίσμε ηζρπξώλ
γεξκαληθώλ ζπκθεξόλησλ
Η ελίζρπζε ηνπ ηνπξθηθνύ λα θεξδίζνπλ θπξίαξρε νδήγεζαλ ζε
εζληθηζκνύ κεηά ηελ ζέζε ζηελ νζσκαληθή ζπζηεκαηηθνύο δησγκνύο
επηθξάηεζε ησλ νηθνλνκία (εθηνπίδνληαο ησλ ειιελνξζόδνμσλ
Νενηνύξθσλ (1908) ηνπο Έιιελεο, ηνπο πιεζπζκώλ από ην 1913.
Αξκέληνπο θαη ηνπο
Δβξαίνπο)
Σοφία Ζερβού

12. ΢ηα ρξόληα ησλ βαιθαληθώλ πνιέκσλ θαη ηνπ Α‟
Παγθόζκηνπ πνιέκνπ, κε ην επηρείξεκα όηη ε παξνπζία
ειιεληθώλ πιεζπζκώλ ζα έζεηε ζε θίλδπλν ηηο ηνπξθηθέο
πόιεηο αλ δέρνληαλ ειιεληθή επίζεζε, εθηνπίζηεθαλ ζηελ
ελδνρώξα πεξίπνπ 150.000 Έιιελεο.
Σοφία Ζερβού

13. Οξγαλώζεθαλ ηα τάγματα εργασίας ζηα νπνία θαηαηάζζνληαλ άλδξεο πάλσ από 45 εηώλ
πνπ νδεγνύληαλ γηα αγγαξείεο ζε ιαηνκεία θαη δεκόζηα έξγα ζην εζσηεξηθό ηεο ρώξαο. Έηζη
εμνληώζεθαλ εθαηνληάδεο ρηιηάδεο Έιιελεο ηεο Μηθξάο Αζίαο θαη ηνπ Πόληνπ, πξάγκα πνπ
απνηέιεζε αιεζηλή ηξαγσδία γηα ηνλ ειιεληζκό. Ίδηα ηύρε είραλ θαη νη Αξκέληνη.
Σοφία Ζερβού

14. Σα “ηάγκαηα εξγαζίαο” βξίζθνληαλ ζηα βάζε ηεο
Μηθξά Αζίαο θαη ζ‟ απηά εμαλαγθάδνληαλ λα
ππεξεηνύλ άλδξεο άλσ ησλ 45 εηώλ πνπ δελ
θαηαηάζζνληαλ ζην ζηξαηό. Απηνί δνύιεπαλ ζε
ιαηνκεία, νξπρεία, ζηε δηάλνημε δξόκσλ θαη
αιινύ, θάησ από εμνλησηηθέο ζπλζήθεο. Οη
πεξηζζόηεξνη πέζαηλαλ από ηελ πείλα, ηηο θαθνπρίεο
θαη ηηο αξξώζηηεο.
΢ηελ πεξηνρή ηνπ Πόληνπ νη `Διιελεο απνηεινύζαλ
ην 40% ηνπ πιεζπζκνύ (1.000.000 πεξίπνπ) θαη, καδί
Έιιελεο εθηνπίδνληαη ζηελ ελδνρώξα ηεο Μηθξάο Αζίαο. κε ηνπο Αξκέληνπο θξαηνύζαλ ζηα ρέξηα ηνπο ηελ
νηθνλνκηθή δσή ηεο πεξηνρήο. Από ην 1915, `Διιελεο
θαη Αξκέληνη αληηδξώληαο ζηελ θαηαπίεζε ησλ
Σνύξθσλ αλέβεθαλ αληάξηεο ζηα βνπλά γηα λα
πεξηζώζνπλ ό,ηη ήηαλ δπλαηόλ. Σν γεγνλόο απηό
κεγάισζε ηελ ηνπξθηθή θαηαπίεζε. Σν 1915 ην
κεγαιύηεξν κέξνο ηνπ Αξκεληθνύ ιανύ ζθαγηάζηεθε
από ηνπο Σνύξθνπο.
Σοφία Ζερβού

15. …Πεγαίλνληαο ζηα λνζνθνκεία ζην Ιθόλην έβιεπα απηνύο ηνπο
δπζηπρηζκέλνπο μαπισκέλνπο ζηα θξεβάηηα ηνπο ή ζην
πάησκα, δσληαλνύο ζθειεηνύο [...]. Σνπο ιείπνπλ ηειείσο ηα
θάξκαθα θαη ε ηξνθή θαη ην κόλν πνπ έρνπλ είλαη ηαηξηθή
επίζθεςε δύν θνξέο ηε κέξα [...]. Όζνη από απηνύο κπνξνύλ λα
ζηαζνύλ ζηα πόδηα ηνπο γπξλνύλ ζηνπο δξόκνπο ηεο πόιεο
δεηηαλεύνληαο έλα θνκκάηη ςσκί [...]. Σν λεθξνηαθείν ηνπ
Ιθνλίνπ έρεη γεκίζεη ηάθνπο επεηδή πεζαίλνπλ πνιινί από
απηνύο [...] πνπ δνπιεύνπλ ζηα ηάγκαηα εξγαζίαο. ΢ε θαζέλα
ηάθν ζπλήζσο δε ζάβεηαηέλαο αιιά ξίρλνληαη [...] πέληε θαη έμη.
Αλαθνξά ηνπ Έιιελα πξνμέλνπ ζην Iθόλην, 1917
Απόδνζε ζηε ζύγρξνλε γιώζζα
Σοφία Ζερβού

16.  ΢ηα ηέιε ηνπ Α„ Παγθόζκηνπ πνιέκνπ θη ελώ γηλόηαλ ιόγνο γηα ηελ
«απηνδηάζεζε ησλ ιαώλ», εθδειώζεθε απηνλνκηζηηθή θίλεζε ησλ
Διιήλσλ ηνπ Πόληνπ.
 Τον Ιανοσάριο τοσ 1920 ηδξύζεθε, ζε εδάθε πνπ θαηνηθνύζαλ
Πόληηνη θαη Αξκέληνη, νκόζπνλδν πνληναξκεληθό θξάηνο, πνπ
αλαγλσξίζηεθε από ηε ζπλζήθε ησλ ΢εβξώλ.
 Η δσή ηνπ, σζηόζν, ππήξμε ζύληνκε…
Σοφία Ζερβού

17. Χάξηεο ηεο Γεκνθξαηίαο ηνπ Πόληνπ. Οη Έιιελεο ηνπ Πόληνπ επηδίσθαλ αξρηθά ηελ ίδξπζε ειιεληθνύ θξάηνπο
ζηε βόξεηα Μ. Αζία, αίηεκα πνπ δελ πηνζέηεζε ν Βεληδέινο γηα ιόγνπο δηπισκαηηθήο ηαθηηθήο. Οη Πόληηνη ηειηθά
πξνζαλαηνιίζηεθαλ ζηε δεκηνπξγία πνλην-αξκεληθήο νκνζπνλδίαο, ε άλνδνο όκσο ηνπ ηνπξθηθνύ εζληθηζκνύ
απέηξεςε κηα ηέηνηα εμέιημε.
Σοφία Ζερβού

18.  Σν ζρέδην απηό γξήγνξα καηαηώζεθε αιιά γηα ηνπο Σνύξθνπο ήηαλ
κηα επίζεκε δηθαηνινγία κε ηελ νπνία, κέζσ
δηθαζηεξίσλ, ζαλάησζαλ πνιινύο `Διιελεο Πόληηνπο πνπ είραλ
αλακεηρζεί ζηελ θίλεζε εθείλε. Αλάκεζα ζηα 1915-1922
πεξηζζόηεξνη από 200.000 `Διιελεο Πόληηνη ράζεθαλ ή
ζαλαηώζεθαλ.
 Πνιινί `Διιελεο από ηελ Αλαηνιηθή Θξάθε, ηνλ Πόλην θαη ηε Γπηηθή
Μηθξά Αζία, γηα λα γιηηώζνπλ ηελ θαηαδησθηηθή καλία ησλ
Σνύξθσλ, θαηέθπγαλ σο πξόζθπγεο ζηελ Διιάδα ή ζε άιια θξάηε
(Ν. Ρσζία).
http://www.odyssey.com.cy
Σοφία Ζερβού

19. Ο Α„ Παγθόζκηνο πνπ θέξλεη ηελ νζσκαληθή εμνπζία ζην πιεπξό ηνπ Άμνλα νμύλεη
ην θιίκα θαρππνςίαο θαηά ησλ ρξηζηηαλώλ, πνιύ πεξηζζόηεξν πνπ νη
ηειεπηαίνη, ύπνπηνη γηα ζπλεξγαζία κε ηηο δπλάκεηο ηεο Αληάλη, δελ αξγνύλ λα
ζεσξεζνύλ σο ερζξνί ηνπ θξάηνπο, άξα ππνλνκεπηέο ηεο ύπαξμήο ηνπ. [...] ΢‟ απηό
ην πιαίζην αξρίδνπλ, ήδε από ην 1913, λα γίλνληαη θαλεξά ηα κέηξα
ξηδνζπαζηηθνπνίεζεο, απ‟ όιεο ηηο απόςεηο, ηεο πνιηηηθήο ησλ Νενηνύξθσλ. Η
ηνπξθνπνίεζε ηνπ θξάηνπο, ηεο θνηλσλίαο θαη ηνπ εδαθηθνύ ρώξνπ αλαδεηθλύεηαη
ζε κνλαδηθή ιύζε ζσηεξίαο γηα ην θξάηνο. Όκσο, κέζα από κηα δηαδηθαζία
αιιειεμάξηεζεο, όζν ε ηνπξθνπνίεζε ηεο «νζσκαληθήο» εμνπζίαο λνκηκνπνηεί ηελ
πνιηηηθή ηνπ ειιεληθνύ θξάηνπο, άιιν ηόζν θαη ε ειιελνπνίεζε ησλ Ρσκηώλ
λνκηκνπνηεί ηελ πνιηηηθή ησλ Νενηνύξθσλ.
΢. Αλαγλσζηνπνύινπ, Μηθξά Αζία, 19νο αη.-1919, νη ειιελνξζόδνμεο θνηλόηεηεο, Διιεληθά Γξάκκαηα, Αζήλα 1997, ζ. 523.
Σοφία Ζερβού