Phân tích xử lý thông tin nghiên cứu định tính

1. PHÂN TÍCH VÀ XỬ THÔNG TIN
TRONG NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH

2. Giới thiệu chung về quy trình phân tích dữ liệu định tính
1. Định nghĩa
2. Các kỹ thuật phân tích dữ liệu định
tính
3. Thời điểm tiến hành phân tích
4. Quy trình tiến hành phân tích
5. Sử dụng các phần mềm hỗ trợ

3. 1. Định nghĩa
Định tính Định lượng
Định
tính
Phân tích dữ liệu
định tính của nghiên
cứu định tính
Phân tích dữ liệu định
tính của các nghiên cứu
định lượng
Định
lượng
Phân tích dữ liệu
định lượng của
nghiên cứu định tính
Phân tích dữ liệu định
lượng của nghiên cứu
định lượng
• “phân tích dữ liệu trong nghiên cứu định tính” quan tâm tới
quá trình phân tích các dữ liệu định tính của nghiên cứu định
tính.

4. 1. Định nghĩa
Phân tích dữ liệu định tính là quá trình:
• Nghiên cứu các dữ liệu dạng chữ
• Tập trung vào việc gọi tên/đặt tên cho các dữ liệu dạng chữ trên
• Kể những câu chuyện mà nhà nghiên cứu quan sát thấy.
• Tìm hiểu mối liên hệ giữa nhóm dữ liệu này với các nhóm dữ liệu
khác
• Tìm hiểu đặc điểm của người trả lời đồng ý hoặc từ chối trả lời
về những vấn đề cụ thể.
• Người nghiên cứu có thể phân tích và tái cấu trúc lại các dữ liệu
dạng chữ nhằm giúp người đọc hiểu được ý nghĩa sâu xa của
những dữ liệu

5. 1. Định nghĩa
• Quá trình phân tích
dữ liệu định tính là sự
kết hợp nhuần nhuyễn
giữa kỹ năng, kinh
nghiệm của cá nhân
nhà nghiên cứu với
trực giác, cảm giác
nhạy bén và một quy
trình phân tích thông
tin/dữ liệu một cách
hợp lý và nghiêm túc.
Kỹ năng/ kinh nghiệm
Trực giác/cảm giác
Nhạy bén
Quy trình phân tích hợp lý
Làm việc
nghiêm túc

6. Yếu tố cá nhân trong nghiên cứu định tính
• Về cơ bản không có quy tắc chuẩn mực nào cho quá
trình phân tích dữ liệu định tính
• Có thể sử dụng các bản hướng dẫn với điều kiện
phải rất linh hoạt và biết đánh giá vì:
• Mỗi nghiên cứu định tính là 1 nghiên cứu riêng biệt có
những cách tiếp cận dùng để phân tích đặc thù
• Ở tất cả các giai đoạn trong quá trình nghiên cứu định tính,
cách tiếp cận với vấn đề nghiên cứu phụ thuộc vào kỹ
năng, vào việc đào tạo, hiểu biết và khả năng thực hiện
cũng cách phân tích của mỗi cá nhân người phân tích.

7. Yếu tố cá nhân trong nghiên cứu định tính?
•Yếu tố cá nhân con người có thể
xem như con dao hai lưỡi trong quá
trình điều tra và phân tích dữ liệu
định tính vì:
• Là điểm mạnh nổi bật
• Là điểm yếu cơ bản của quá trình này.

8. 2. Các kỹ thuật phân tích dữ liệu định tính
• Sau khi thu thập xong dữ liệu, thông thường tất cả các
nhà nghiên cứu đều muốn:
• Xác định chủ đề và các tiểu chủ đề
• Xây dựng codebook
• Mô tả lại hiện tượng
• Đưa ra các so sánh
• Xây dựng, thể hiện và kiểm tra các mô hình (các lý thuyết sử
dụng trong nghiên cứu)
• Quá trình phân tích dữ liệu phải đáp ứng được những
mục tiêu nêu trên

9. 2. Các kỹ thuật phân tích dữ liệu định tính
Phân tích dữ liệu
định tính
Phân tích dữ liệu
dạng chữ
Phân tích dữ liệu dạng
mã hóa
Thăm dò Xác nhận Phối hợp
Key word in context
(KWIC)
•Lý thuyết căn bản
•Phân tích giản đồ
•Phân tích quy nạp
•Phân tích nội dung
•Sử dụng nội dung
của các từ điểm
•Dân tộc học
•Quyết định các
mô hình

10. Phân tích dữ liệu dạng chữ
• Kỹ thuật phân tích từ ngữ và các đoạn
văn bản bao gồm:
• Phép phân tích những từ ngữ quan trọng
trong hoàn cảnh cụ thể (KWIC)
• Đếm từ
• Phân tích những mạng lưới có ý nghĩa

11. Phân tích dữ liệu dạng mã hóa
• Phân tích lý thuyết nền,
• Phân tích giản đồ,
• Quy nạp phân tích,
• Phân tích nội dung căn bản,
• Sử dụng từ điển nội dung
• ....

12. Các phương pháp và
kỹ thuật thu thập dữ
liệu
Mã hóa người phỏng
vấn
Thứ tự người
phỏng vấn
PVS: Phỏng vấn sâu S: Sinh viên 1
TLN: Thảo luận nhóm T: Giáo viên 2
XH: Xếp hạng C: Cộng đồng 3
……….. F: Nữ 4
M: Nam ……….
HW: Nhân viên y tế
………….
Mã hóa dữ liệu

13. 3. Thời điểm thích hợp tiến hành phân tích dữ liệu định tính?
• Survey: dựa trên kiểm định có tiêu chuẩn hoặc những thiết kế cho
nghiên cứu thực nghiệm thì ranh giới giữa thu thập và phân tích dữ
liệu khá rõ ràng.
• Nghiên cứu định tính: ranh giới giữa 2 quá trình này là không rõ ràng
vì:
• Mang tính khám phá
• Thay đổi linh hoạt
• Ví dụ:
• Trong quá trình thực địa, những ý tưởng phân tích sẽ trực tiếp xuất hiện.
• Các mẫu hình sẽ dần sắc nét.
• Giai đoạn đầu của fieldwork có xu hướng chung chung và dễ thay đổi theo
sự biến đổi của dữ liệu

14. Lời khuyên: thu thập – phân tích
Việc phân tích thông tin định tính nên diễn ra đồng thời với quá
trình thu thập thông tin vì:
• Nếu quá tập trung vào việc phân tích, bỏ qua việc thu thập thông tin:
• Câu hỏi/ vấn đề nghiên cứu gốc – thế mạnh của nghiên cứu định tính bị cản trở.
• Tạo ra những kết luận quá sớm – điều rất cần tránh trong nghiên cứu
• Bỏ qua những thông tin có khả năng gợi mở phân tích/khả năng xác thực cho câu hỏi
nghiên cứu chính
• Mất thông tin và không bao giờ thu thập được lại nữa
• Có khả năng thất bại trong giai đoạn cuối – giai đoạn chứng thực thông tin
• Nếu hai quá trình thu thập thông tin và phân tích thông tin cùng diễn ra: chất lượng
của cả hai quá trình này cùng phải được cải thiện. Bởi vậy, người nghiên cứu
không chỉ được tập trung vào việc thu thập dữ liệu để khẳng định lý thuyết ban
đầu

15. Lời khuyên: mô tả tập trung
• Cùng với quá trình phân tích dữ liệu cần
chú ý:
1. Mô tả tập trung: những dữ liệu phong phú, chi
tiết và cụ thể sẽ giúp nghiên cứu định tính:
• Cung cấp cho người đọc khả năng hiểu về thực tế, con người và
hoàn cảnh cụ thể thông qua cách nghiên cứu bối cảnh,
• Các dấu hiệu và ý nghĩa của các sự việc.
• Tạo nền tảng cho tất cả các phần trong báo cáo

16. Lời khuyên: tổ chức dữ liệu
2. Tổ chức dữ liệu theo hệ thống hợp lý:
• Dữ liệu của phương pháp nghiên cứu định tính rất lớn và
không có 1 hệ thống khuôn mẫu rõ ràng như trong nghiên cứu
định lượng
• Cần phải hoàn thành quá trình thu thập thông tin đủ và thông
tin cần trước khi tiến hành phân tích
• Dữ liệu nên được ghi chép trong 1 hệ thống bằng việc gán
nhãn cho các phần dữ liệu

17. Lời khuyên: bảo vệ dữ liệu
3. Bảo vệ dữ liệu: Phải có những bản photo
dự phòng để ở 1 nơi khác nhằm giữ an
toàn cho dữ liệu tránh khỏi những sự cố
đáng tiếc như:
• Dữ liệu bị làm xáo trộn,
• Bị mất hoặc
• Bị cháy

18. 4. Quy trình tiến hành phân tích
• Theo Glasser, Strauss và Morse, quá trình
phân tích dữ liệu định tính gồm 3 giai đoạn
chính như sau:
1. Thu gọn dữ liệu: làm sạch và tổ chức thông tin
2. Thể hiện thông tin: cô đọng và tổ chức sơ đồ phân
tích thông tin
3. Phác thảo phần kết luận và kiểm định kết quả

19. 4. Quy trình tiến hành phân tích
Thể hiện thông tin
Kết luận/
Kiểm chứng thông tin
Thu gọn/làm sạch
dữ liệu

20. Xử lý
dữ liệu định tính
Thu gọn dữ liệu
định tính
Phân tích và
thể hiện thông tin
Kết luận và
viết báo cáo
Phân tích
ban đầu
Tạo các
bản ghi
Mã hóa
dữ liệu
Tìm kiếm
Các
tr.hợp
điển hình
Gán nhãn
cho
các nhóm
Phát triển
hệ thống
dữ liệu
Thể hiện
mối quan hệ
giữa
các nhóm
Chuẩn bị
báo cáo
Kiểm chứng
thông tin
Nhập và
lưu trữ
thông tin

21. Phân tích ban đầu
• Quy trình phân tích dữ liệu định tính có
xu hướng tiếp tục và lặp lại quy trình
nghiên cứu định tính
• Việc phân tích ban đầu sẽ tiếp tục cho
đến khi nào chủ đề nghiên cứu được
nhà nghiên cứu làm rõ

22. Tạo các bản ghi
• Trong toàn bộ quá trình phân tích dữ liệu định
tính, người nghiên cứu nên có những bản ghi
nhớ (ví dụ: ghi lại những điều bạn phát hiện
thấy từ dữ liệu)
• Ý nghĩa: khi người nghiên cứu nảy sinh ý
hoặc hiểu hơn về chủ đề nghiên cứu, họ có
thể bổ sung thêm vào phần dữ liệu cần
nghiên cứu.

23. Cấu trúc bản ghi âm phỏng vấn sâu
Ghi chú tất
cả các hoạt
động diễn ra F/M/HW…: (trích dẫn câu trả lời của đối tượng
trong suốt
quá trình
phỏng
vấn
Mã số:
Người phỏng vấn:
Thời gian:
Q1:
-
nguyên văn và trong dấu ngoặc kép)
Q2:
F/M/HW…

24. 8:45 đứa trẻ
khóc làm gián
đoạn cuộc
phỏng vấn
trong 10 phút
PVSF2
Người phỏng vấn: Nguyễn VănA
Thời gian: 8:30 - 9:15
Q1: Theo chị, có bao nhiêu cách để phòng ngừa sốt xuất
huyết cho trẻ?
F2: “uhm,…tôi nghĩ rằng chúng ta nên mặc áo dài tay cho
trẻ, dọn dẹp nhà cửa nè, sử dụng vợt đó”
Q2: Với các phương pháp chị vừa kể, theo chị phương pháp
nào hiệu quả nhất?
F2: Không biết nữa, thật ra thì cái nào cũng có ưu khuyết
cả. Nói chung chị thấy các biện pháp này đều có thể áp
dụng như nhau
Q3:Trong gia đình chị thường sử dụng các phương pháp
nào để phòng chống SXH cho trẻ?
F2:…………………………………………………………

25. Cấu trúc bản ghi âm thảo luận nhóm
Ghi chú tất
cả các hoạt
động diễn ra
trong suốt
quá trình
phỏng vấn
.
Mã số:
Nhóm nghiên cứu:
Thời gian:
Q1
:
F1
F2
F3
Q2
:
F3

26. 8:00 tiếng
nhạc ồn ào
8:45 người
qua lại làm
xao lãng
đối tượng
phỏng vấn
TLNHW3
Nguyễn Văn Sơn: điều hành thảo luận
PhạmAn: thư ký
Lê Hoàng Vũ: lo khâu tổ chức
Thời gian: 7:30 - 8:30
Q1: Theo anh chị, có bao nhiêu cơ sở giáo dục
đào tạo ở địa phương mình?
F1: hình như 2
F2: 5 đó
F3: tôi không biết

27. Nhập và lưu trữ thông tin
• Các văn bản thường dùng trong nghiên cứu định tính:
những bản gỡ băng từ ghi âm phỏng vấn sâu, thảo
luận nhóm, bản ghi chép thực địa của quan sát…
• Để đảm bảo tính nguyên gốc của thông tin cũng như
tùy thuộc vào mục đích sử dụng dữ liệu, văn bản gỡ
băng có thể có các mức độ khác nhau:
• Gỡ băng sơ lược: chỉ lấy những thông tin chính hoặc những đoạn
văn bản cần thiết phục vụ cho nghiên cứu
• Gỡ băng chi tiết: ghi chép lại toàn bộ các thông tin một cách chi
tiết, chính xác và trung thực.

28. Nhập và lưu trữ thông tin
Lời khuyên :
• Bản thân ngươì nghiên cứu nên thực hiện toàn bộ hoặc một vài bản dỡ băng
• Ngươì nghiên cứu nên đánh máy và tổ chức lại thông tin từ các bản viết tay,
ghi chép trong quá trình thu thập thông tin nhằm
• Hiểu sâu sắc và đầy đủ về ý nghĩa cũng như hoàn cảnh thu thập dữ liệu.
• Thấy được sự chuyển đổi thông tin từ quá trình thực địa tới quá trình phân tích đầy đủ
• Cảm nhận sắc thái, ý nghĩa của dữ liệu được bộc lộ dần trong toàn bộ quá trình tích lũy
thông tin.
• Dỡ băng hoặc nghe lại toàn bộ các bản ghi âm mất thời gian nhưng rất quan
trọng, không thể bỏ qua

29. Phân tích dữ liệu
• Mã hóa dữ liệu
• Tìm kiếm các mô hình/ trường hợp điển
hình
• Gán nhãn cho các nhóm
• Phát triển hệ thống dữ liệu
• Thể hiện mối quan hệ giữa các nhóm

30. 5. Sử dụng các phần mềm hỗ trợ
• Tiết kiệm thời gian và công sức trong việc xử lý dữ liệu.
• Máy tính và các phần mềm là công cụ để hỗ trợ quá trình
phân tích.
• Con người mới chính là yếu tố quyết định trong phân tích
định tính: (Người thực hiện quá trình phân tích dữ liệu định
tính sẽ quyết định phải làm gì để đưa ra các khuôn mẫu,
những gì cấu thành nên chủ đề, phải đặt tên gì và tìm ra ý
nghĩa của các trường hợp nghiên cứu. )

31. 5. Sử dụng các phần mềm hỗ trợ
• Theo Fielding (1995, 2000) người đã sử
dụng rất nhiều phần mềm phân tích định
tính có 3 loại phần mềm phân tích định
tính như sau:
• Phần mềm thu thập các văn bản dạng chữ
• Phần mềm thu thập và mã hóa
• Phần mềm xây dựng các lý thuyết

32. 5. Sử dụng các phần mềm hỗ trợ
Trước khi lựa chọn, người nghiên cứu nên cân nhắc những yếu tố sau:
• Cách thức nhập dữ liệu:
• Nguồn lưu trữ thông tin khác nhau
• Cách thức mã hóa
• Mức độ khác nhau trong việc tổ chức, tái tổ chức và đặt nhãn cho các
mã
• Sử dụng những phần ghi nhớ hoặc chú thích gắn với các mã (Hữu ích
nếu việc phân tích dữ liệu định được thực hiện theo nhóm. Các ghi nhớ
hoặc chú thích sẽ giúp cho các thành viên trong nhóm hiểu ý của nhau
hơn, hỗ trợ nhau trong quá trình làm việc chung)

33. 5. Sử dụng các phần mềm hỗ trợ
• Cơ cấu liên kết và giảm mức độ khác nhau
( kết nối những nguồn dữ liệu khác nhau hoặc những
phần khác nhau trong quá trình phân tích)
• Cách thức thể hiện dữ liệu
• Tốc độ và quy trình tìm kiếm, thu thập dữ liệu
• Thể hiện những biến đổi quan trọng (bao gồm hoặc
không bao gồm ngoại cảnh)
• Ghi chép chi tiết (ghi chép lại những phần đã thực hiện)