Διάλεξη της Π. Ταράνη, υποψήφιας διδάκτωρ ΑΠΘ στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος με τίτλο "ΕΥΦΥΕΙΣ ΠΟΛΕΙΣ: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ"

1. Μεταπτυχιακό Σεµινάριο
Ευφυείς πόλεις: συστήµατα και περιβάλλον καινοτοµίας
Π. Ταράνη, Παρασκευή 23 Νοεµβρίου 2007
Charles Landry
The Creative City
A toolkit for urban innovators

3. Copenhagen –
Cool, Cultural and
Creative
Barcelona's Sense and
Sensuality
Mapping Amsterdam's
Creative Class
Dublin's Second Coming
SPIEGEL INTERVIEW WITH
URBAN GURU CHARLES
LANDRY:
Η ανάπλαση µιας πόλης είναι τέχνη

4. Τι είναι αυτό που κάνει µια πόλη ελκυστική,
δυναµική, και τελικά µια «δηµιουργική πόλη»;
Elbe Philharmonic concert hall ,
των αρχιτεκτόνων Herzog & de Meuron στο λιµάνι του Αµβούργου

5. Charles Landry
Ο Charles Landry γεννήθηκε το 1948 και σπούδασε στην
Βρετανία, Γερµανία και Ιταλίας. Ίδρυσε, το 1978, την
Comedia, έναν οργανισµό συµβούλων σε θέµατα
αστικών και πολιτιστικών αναπλάσεων, και
συµµετοχές σε προγράµµατα πολεοδοµικών θεµάτων σε
πάνω από 35 χώρες σε Ευρώπη και υπόλοιπο κόσµο.
Τα θέµατα που απασχολούν τον Landry και την Comedia,
ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, έχουν να κάνουν µε την
«δηµιουργικότητα των πόλεων» και το «περιβάλλον
δηµιουργικότητας» µε έµφαση στα θέµατα του
πολιτιστικού κεφαλαίου των πόλεων.
Μετά και την έκδοση του βιβλίου του ‘The Creative City:
A toolkit for urban innovators’ (2000), και του
τελευταίου του βιβλίου «The Art of City Making» (2006),
έχει αναγνωριστεί ως ειδικός σε θέµατα αστικής και
πολιτιστικής ανάπτυξης.

6. http://www.comedia.org.uk/

7. Εισαγωγή
«H ∆ηµιουργική πόλη περιγράφει µια νέα µέθοδο
στρατηγικής για τον πολεοδοµικό σχεδιασµό και
προγραµµατισµό και εξετάζει πως οι άνθρωποι µπορούν να
σκέφτονται, να σχεδιάζουν και δρουν δηµιουργικά µέσα στην
πόλη. Εξετάζει πως µπορούµε να κάνουµε τις πόλεις µας πιο
βιώσιµες και ζωντανές, αξιοποιώντας την ανθρώπινη
φαντασία και ταλέντο. ∆εν παρουσιάζει τελικές λύσεις αλλά
επιθυµεί να ανοίξει µια «τράπεζα ιδεών» από όπου µπορούν
να ξεπηδήσουν µια σειρά καινοτοµίες…
∆εν µπορούµε να λύσουµε τα προβλήµατα του 21ου αιώνα
µε τη σκέψη και τα εννοιολογικά εργαλείου του 19ου αιώνα:
η δυναµική των πόλεων και τα αστικά συστήµατα έχουν
δραµατικά αλλάξει» (Εισαγωγή xii)

8. Εισαγωγή
Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας των πόλεων
50% του πληθυσµού ζει σε πόλεις. Στην Ευρώπη το ποσοστό φτάνει 75%.
Μια έρευνα στη ΜΒ 1997, έδειξε ότι το 87% των ανθρώπων θα επιθυµούσε
να ζει σε ένα µικρό χωριό ενώ µόλις το 4% των ερωτηθέντων ζούσε ήδη.
∆εν µπορούµε να κάνουµε αρκετά µικρά χωριά για όλους, αλλά µπορούµε να
κάνουµε βιώσιµα τα µεγάλα αστικά συγκροτήµατα (xiii)
Η δηµιουργικότητα είναι η ραχοκοκαλιά των πόλεων
Οι πόλεις έχουν πλέον έναν σηµαντικό και κρίσιµο πόρο –τους ανθρώπους
τους. Η ανθρώπινη ευφυΐα, οι επιθυµίες, οι δραστηριότητες, η φαντασία και η
δηµιουργικότητα, αντικαθιστούν τη χωροθέτηση, τους φυσικούς πόρους και
την πρόσβαση σε αγορές, που ήταν κυρίαρχοι αστικοί παράγοντες. Η
δηµιουργικότητα των ανθρώπων που ζουν και δραστηριοποιούνται στις
πόλεις θα καθορίσει τη µελλοντική τους επιτυχία (πρόλογος xiii)

9. Εισαγωγή
Ένα εργαλείο για τους επαγγελµατίες
Παρουσιάζονται µια σειρά από παραδείγµατα και καλές πρακτικές του
think creatively - plan creatively - act creatively
35 case studies πόλεων
Μια σειρά από εννοιολογικά εργαλεία όπως
Urban creativity
Cycle of urban creativity
Urban R&D
Γιατί αυτό το βιβλίο;
• Να δώσει στους αναγνώστες µια ολοκληρωµένη προσέγγιση για ένα
σύγχρονο τρόπο σκέψης και ανάλυσης των αστικών προβληµάτων
• Να δώσει ένα διανοητικό εργαλείο που περιγράφει τις νέες τάσεις και
έτσι να οδηγήσει τους αναγνώστες σε σκέψεις, ιδέες και λύσεις
σχετικά µε τη δική τους πόλη
• Να υποκινήσει µια συζήτηση µεταξύ των θεσµικών οργάνων και των
επιστηµόνων στα διάφορα επίπεδα αποφάσεων, και να εµπνεύσει
πολιτικές, στρατηγικές και δράσεις.

10. ∆οµή του βιβλίου
Α ΜΕΡΟΣ: ΑΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ
1. Ανακαλύπτοντας την αστική δηµιουργικότητα
Γιατί κάποιες πόλεις είναι επιτυχηµένες;
Ο πολιτισµός στο επίκεντρο
Η ποικιλοµορφία της δηµιουργικότητας
2. Αστικά προβλήµατα – δηµιουργικές λύσεις
Η σύγχρονη πόλη
Τα αδύναµα σηµεία της πολεοδοµίας
3. Ένα νέο είδος σκέψης
Καινοτόµες σκέψεις για την αλλαγή των πόλεων
Το όραµα µιας νέας πόλης

11. ∆οµή του βιβλίου
Β ΜΕΡΟΣ: ΟΙ ∆ΥΝΑΜΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ
4. ∆ηµιουργικές αστικές µεταµορφώσεις
Ενσωµατώνοντας την κουλτούρα της δηµιουργικότητας στις µικρότερες
πόλεις: Η πρωτοβουλία «Creative Town», Huddersfield
Helsinki: ανακαλύπτοντας µια κρυµµένη δυνατότητα
Καινοτοµία σε µια µη-καινοτόµα περιοχή: Emscher Park
Τα Αστικά Πιλοτικά Προγράµµατα της ΕΕ
5. Τα θεµέλια της ∆ηµιουργικής Πόλη
Ενσωµατώνοντας την δηµιουργικότητα στο γενετικό κώδικα της πόλης: οι
προϋποθέσεις
Αστικές ποιότητες
Πολιτική βούληση και ηγεσίες
Ανθρώπινες διαφορετικότητες και πρόσβαση σε διάφορα ταλέντα
Η δηµιουργικότητα των Οργανισµών
Ενισχύοντας την τοπική ταυτότητα
Αστικός χώρος και λειτουργίες
∆ικτύωση και δοµές συνεργασίας
6. Το περιβάλλον δηµιουργικότητας
Οι αρχές του ενδιαφέροντος
Τι είναι το περιβάλλον δηµιουργικότητας
Οι ποιότητες του περιβάλλοντος δηµιουργικότητας
Τιθασεύοντας τις τίγρεις της δηµιουργικότητας

12. ∆οµή του βιβλίου
Γ ΜΕΡΟΣ: ΕΝΑ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
7. Ξεκινώντας µε τον δηµιουργικό σχεδιασµό
Τι είναι ένα εννοιολογικό πακέτο εργαλείων
Η στρατηγική µέθοδος για τη «∆ηµιουργική Πόλη»
Πολιτισµός και δηµιουργικότητα
∆ηµιουργικά εργαλεία και τεχνικές
Η δηµιουργικότητα των πολιτών / της κοινωνίας
8. Επανα-ανακαλύπτοντας την αστική δηµιουργικότητα
Το matrix της αστικής δηµιουργικότητας
∆ια-βίου σκέψη
Urban R&D
9. Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Ο κύκλος της αστικής δηµιουργικότητας
Η κλίµακα ανάπτυξης της «∆ηµιουργικής Πόλης»
Νέοι δείκτες µέτρησης της «∆ηµιουργικής Πόλης»
Πολεοδοµία και «αστική παιδεία»
10. Η δηµιουργική πόλη και το µέλλον
Σκιαγράφηση του επόµενου κύµατος δηµιουργικότητας και καινοτοµίας
Προς την πόλη της µάθησης
Από τον σχεδιασµό στην στρατηγική της αστικής ανάπτυξης

13. Κεφάλαιο 1 Εξερεύνηση της αστικής δηµιουργικότητας
Γιατί κάποιες πόλεις εµφανίζονται στο παγκόσµιο στερέωµα πιο επιτυχηµένες (σε
θέµατα τουριστικής και πολιτιστικής ελκυστικότητας, επιχειρηµατικής
εγκατάστασης, κίνησης ανθρώπων κλπ, σε σχέση µε άλλες; Πόλεις όπως η
Βαρκελώνη, το Ρότερνταµ, το ∆ουβλίνο, το Σίδνευ, το Σιάτλ, η Μπάγκαλορ
Από την εµπειρία των προγραµµάτων που έχει εκπονήσει: οι επιτυχηµένες πόλεις
φαίνεται πως έχουν κοινά στοιχεία όπως προσωπικότητες οραµατιστές,
δηµιουργικούς οργανισµούς και µια ισχυρή πολιτική και θεσµική κουλτούρα.
Η «δηµιουργική πόλη» υπογραµµίζει την αξία ενός δηµιουργικού αστικού
περιβάλλοντος, µε σκέψεις – στρατηγικές και δράσεις που υπερβαίνουν τα
στερεότυπα:
• Μπορούν οι λύσεις σε αστικά προβλήµατα να είναι εξίσου ολιστικές αλλά και
σηµειακές η θεµατικές;
• Τι προϋποθέτει και σε τι µπορεί να οδηγήσει µια «θηλυκή» παρά µια «αρσενική»
προσέγγιση για την πόλη;
• Το µοντέλο της υπαίθρου έχει κάτι να προσφέρει στην πόλη;
• Μπορούµε να ενεργοποιήσουµε και υποστηρίξουµε ταυτόχρονα στρατηγικές
ενστικτώδεις αλλά και απόλυτα ορθολογιστικές;
• Οι πόλεις πρέπει να χαµηλώσουν τους ρυθµούς κινητικότητάς τους ή να τους
επιτείνουν;

14. Κεφάλαιο 1 Εξερεύνηση της αστικής δηµιουργικότητας
Ο πολιτισµός µετατρέπεται σε βασικό αστικό πόρο
αντικαθιστώντας τους πρωτογενείς πόρους, τη
βιοµηχανία, τη θέση ή τη γεωγραφική χωροθέτηση.
Ο νέος στόχος των πολεοδόµων και των θεσµικών
οργάνων της πόλης είναι να ανακαλύψουν, να
αναγνωρίσουν και να ενδυναµώσουν την πολιτιστική
ταυτότητα στις πόλεις τους.

15. Κεφάλαιο 1 Εξερεύνηση της αστικής δηµιουργικότητας
Οι απόρροιες του πολιτιστικού πόρου των πόλεων
Οικονοµικές (η πολιτιστική βιοµηχανία και κατά συνέπεια η τουριστική που ελκύεται
από αυτή είναι σήµερα οι πιο ισχυροί και ανθηροί τοµείς στον κόσµο)
Κοινωνικές (ο πολιτισµός µπορεί να βοηθήσει στην κοινωνική συνοχή, να ενισχύσει
τη δηµοκρατία των πολιτών και επιπλέον έχει ανοίξει νέα πεδία εξειδίκευσης και
θέσεων απασχόλησης)
Θέµατα της ταυτότητας και µοναδικότητας του τόπου
(το σηµαντικότερο στοίχηµα που προβάλλει στον ανταγωνισµό των πόλεων είναι η
προβολή µιας µοναδικής ταυτότητας – προσέλκυση τουριστών, προσέλκυση
επιχειρήσεων)
Η Ρίγα προβάλλει σήµερα το ναυτικό παρελθόν της και τον ιστορικό της ρόλο της
στην Χανσεατική Λίγκα για να ξεχωρίσει από την αφάνεια ταυτότητας την οποία
που της είχε επιβάλει η Σοβιετική Ένωση
Το ενωµένο Βερολίνο, εξακολουθεί να προβάλλει «ατελές και ευάλωτο», µια πόλη
που περισσότερο από κάθε άλλη προβάλλει και ζει την «σκοτεινή» του νεώτερη
ιστορία που αντανακλά τις µνήµες ολόκληρης της Ευρώπης

16. Κεφάλαιο 2 Αστικά προβλήµατα – δηµιουργικές λύσεις
Οι πόλεις βιώνουν σηµαντικές αλλαγές σε πλαίσιο της παγκοσµιοποιηµένης
οικονοµίας
Το τοπικό και το παγκόσµιο στις πόλεις
Οι πόλεις είναι πεδία συνάντησης τοπικού και παγκοσµίου: οι ισχυρές κοινότητες
µεταναστών στις πόλεις, η καθηµερινότητα των παγκοσµιοποιηµένων πόλεων
εµπεριέχει το τοπικό και το παγκόσµιο ταυτόχρονα (µαγαζιά – φαγητό – τουρίστες)
Οι «ρωγµές» του πολεοδοµικού σχεδιασµού οφείλονται στο γεγονός ότι
βιώνουµε εποχές µετάβασης όπου το νέο συνυπάρχει µε το παλιό:
συναλλασσόµαστε 24 ώρες /24ωρο ενώ ο φυσικός χώρος των πόλεων λειτουργεί
στο δεδοµένο 8ωρο των συναλλαγών.
Οικονοµικές και τεχνολογικές αλλαγές και επιπτώσεις στις πόλεις
Κοινωνικές αλλαγές και επιπτώσεις
Πολιτικές αλλαγές και επιπτώσεις
Πολιτιστικές αλλαγές
Η διαπίστωση ότι όλα επηρεάζουν όλα πρέπει να µας οδηγήσει σε
ένα νέο είδος σκέψης (να σκεφτόµαστε το όλο ταυτόχρονα µε το
τµηµατικό) – compartmentalized thinking

17. Κεφάλαιο 3 Η νέα σκέψη
Παρουσίαση σηµείων µη – δηµιουργικής στρατηγικής για τις πόλεις και τα αίτια
αυτών, σε αντιδιαστολή µε καινοτόµες και δηµιουργικές στρατηγικές
Μη – δηµιουργικές στρατηγικές Αίτια
• Τµηµατικό ενδιαφέρον και • ∆ύναµη και πολιτική θέληση των
στραγγαλισµός της ταυτότητας των τοπικών θεσµών
πόλεων • Ευθύνη και υπευθυνότητα
• Κακή διαχείριση και σχεδιασµός του • ∆ράση εκ των υστέρων αντί εκ
δηµόσιου αστικού χώρου και των των προτέρων
αστικών λειτουργιών • Κοντόφθαλµες στρατηγικές και
• Αγνόηση του “Genius Loci” και ανάγκη για “glamour”
επιλεκτική αποσιώπηση της • Ανεπαρκής εκπαίδευση
ιστορικής µνήµης • Έλλειψη ολοκληρωµένων
• Ανεξερεύνητα πλεονέκτηµα στρατηγικών
• Εγκλωβισµός σε στερεότυπα

18. Κεφάλαιο 4 ∆ηµιουργικοί αστικοί µετασχηµατισµοί
The Creative Town Initiative: Huddersfield
The European Urban Knowledge Network (EUKN) shares
knowledge and experience on tackling urban issues. Fifteen EU
Member States, EUROCITIES, the URBACT Programme and the
European Commission participate in this European initiative.
http://www.eukn.org
Helsinki: ανακαλύπτοντας µια κρυµµένη δυνατότητα
Emscher Park, Ruhr, Γερµανία: Καινοτοµία σε µια µη-καινοτόµα
περιοχή:
Urban Pilot Project

19. Κεφάλαιο 5 Τα θεµέλια της «δηµιουργικής πόλης»
1. ∆ηµιουργικότητα και skills των ατόµων
2. Πολιτική βούληση και ηγεσίες
3. Ανθρώπινες διαφορετικότητες και η αξιοποίηση των ταλέντων
4. ∆ηµιουργικότητα των οργανισµών
5. Ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας
6. Αστικοί χώροι και λειτουργικότητα
7. Ποιότητες του ∆ηµόσιου αστικού χώρου: ενίσχυση των
δηµόσιων χώρων ως χώρων δηµοκρατίας σε αντιδιαστολή µε
την ιδιωτικοποίηση του δηµόσιου χώρου (υπεραγορές, mall)
8. Ενίσχυση των κέντρων των πόλεων και του πολυφυλετικού
τους χαρακτήρα
9. Φυσικός και ψηφιακός χώρος
10. Αστικές λειτουργικότητες: πρόσβαση στη γνώση, κινητικότητα,
πολιτιστικές υποδοµές, δηµόσιοι δηµιουργικοί χώροι
11. ∆ικτύωση και συνεργασίες

20. Κεφάλαιο 6 Το περιβάλλον της δηµιουργικότητας
(creative milieu)
Ορίζεται τι είναι το περιβάλλον καινοτοµίας και δηµιουργικότητας:
«Το περιβάλλον δηµιουργικότητας είναι ένας τόπος, µια πόλη στο σύνολό της ή
ένα µέρος της πόλης, η µια περιοχή, µια περιφέρεια, ο οποίος εµπεριέχει όλες τις
απαραίτητες προϋποθέσεις και την υποδοµή (hard & soft) για να αναπτυχθούν
νέες ιδέες και καινοτοµίες. Ένα τέτοιο περιβάλλον είναι ένας φυσικός τόπος όπου
µια κρίσιµη µάζα επιχειρηµατιών, επιστηµόνων, καλλιτεχνών, κοινωνικών
ακτιβιστών, τοπικών αρχών, φοιτητών κ.ά., µπορούν να δηµιουργήσουν ένα
ανοικτό, κοσµοπολίτικο πλαίσιο και όπου µέσω συνεργασιών και δικτύωσης
µπορούν να δηµιουργηθούν νέες ιδέες, νέα προϊόντα και υπηρεσίες…»
Hard υποδοµές: κτίρια, ινστιτούτα, εξοπλισµός
Soft υποδοµές: δίκτυα συνεργασιών, κοινωνικά δίκτυα, ανθρώπινες συνεργασίες
και συνεργασίες οργανισµών
Οι απαρχές του ενδιαφέροντος για τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών
ενός creative milieu
To ενδιαφέρον διερεύνησης των στοιχείων που συνιστούν ένα περιβάλλον
δηµιουργικότητας ξεκινάει µετά από την επιτυχηµένη παρουσία περιοχών που
ανέπτυξαν δυναµικά και πρωτότυπα στοιχεία δηµιουργικότητας και καινοτοµίας,
όπως οι περιοχές της Τρίτης Ιταλίας γύρω από την Emilia Romana, ή την
περιοχή της Silicon Valley.

21. Κεφάλαιο 7 Ο δηµιουργικός σχεδιασµός των πόλεων
Τα 5 βήµατα µιας στρατηγικής µεθόδου
Φάση 1: προετοιµασία και σχεδιασµός
Φάση 2: εντοπισµός δυνατών και αδύνατων σηµείων
Φάση 3: µέτρηση (δείκτες) των επιτυχιών και αποτυχιών
Φάση 4: εφαρµογή
Φάση 5: προβολή αποτελεσµάτων

22. Κεφάλαιο 8
Το matrix – η κωδικοποίηση της αστικής καινοτοµίας
7 κλίµακες που κωδικοποιούν (matrix) την επιτυχίας κάποιων
προγραµµάτων δηµιουργικότητας (Peter Hall and Charles Landry, 1997)
1. Μετά – παράδειγµα: περιπτώσεις οι οποίες είναι τόσο πρωτοποριακές ώστε να
συνιστούν ένα νέο-παράδειγµα ή µετα-παράδειγµα. Περιπτώσεις που συνιστούν
ένα µετα-παράδειγµα συµβαίνουν σπάνια (κατά Thomas S. Kuhn,1962).
2. Παράδειγµα: µια προσέγγιση επίλυσης η οποία ακολουθεί µία γνώριµη και
δοκιµασµένη στρατηγική, σε βασικούς τοµείς του αστικού σχεδιασµού και
προγραµµατισµού
3. Βασική καινοτοµία: εάν ένα πρόγραµµα έχει επιτύχει ένα νέο και καινοτόµο
τρόπο επίλυσης ενός συγκεκριµένου προβλήµατος
4. Best practice: εάν το υλοποιηµένο πρόγραµµα αποτέλεσε ένα µοναδικό και
κορυφαίο παράδειγµα και σηµεία αναφοράς για παρόµοια έργα
5. Good practice: εάν το υλοποιηµένο πρόγραµµα έχει επιτύχει µια σταθερή
ποιότητα υλοποίησης
6. Κακή πρακτική: Προγράµµατα που επαναλαµβάνουν σηµαντικά λάθη (π.χ
διέλευση αυτοκινητοδρόµων από κατοικηµένες περιοχές, κατακερµατισµός
αστικού ιστού κλπ- Θεσσαλονίκη Υποθαλάσσια)
7. Κάκιστη πρακτική: gentrification, καταστροφή της πολιτιστικής κληρονοµιάς και
της ταυτότητας, γκετοποίηση και κοινωνικός αποκλεισµός

23. Κεφάλαιο 8
Matrix αστικής καινοτοµίας

24. Κεφάλαιο 9
Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Ο κύκλος της αστικής δηµιουργικότητας
Ένα σηµαντικό στοιχείο στην επιτυχία µιας «δηµιουργικής πόλης» είναι η
διατήρηση και βιωσιµότητα της δηµιουργικότητάς της. Αυτός που ο Landry
ονοµάζει «κύκλο της αστικής δηµιουργικότητας» µπορεί να περιγράφει ως ένα
διαρκές και κυκλικό process, το οποίο περιλαµβάνει 5 βήµατα:

25. Κεφάλαιο 9
Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Ανάπτυξη δεικτών για τη µέτρηση της αστικής δηµιουργικότητας
Γιατί είναι απαραίτητοι οι δείκτες µέτρησης;
Γιατί ανοίγει τη συζήτηση ανάµεσα στους φορείς για το τι είναι σηµαντικό
να µετρηθεί στην πόλη. Βάζει στην πόλη µετρήσιµους στόχους. Την
οδηγεί σε εφικτούς στόχους αφού µπορεί µέσω κάποιων δεικτών να
συγκριθεί µε άλλες πόλεις.
∆εν δίνονται παραδείγµατα δεικτών, καθορίζεται το πλαίσιο. Εξάλλου σε
κάθε περίπτωση θα πρέπει να συζητούνται και να εντοπίζονται οι δείκτες
∆ύο οµάδες δεικτών για την µέτρηση της «urban creativity»
Οµάδα 1: Βαθµός ενσωµάτωσης της καινοτοµίας και της
δηµιουργικότητας στον «γενετικό κώδικα» της πόλης
Οµάδα 2: Μέτρηση του δυναµισµού και της βιωσιµότητας των πόλεων

26. Κεφάλαιο 9
Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Στην πρώτη οµάδα προτείνει να «δεικτοποιηθούν» τα σηµεία που παρουσιάζονται
ως θεµελιώδη στην δηµιουργία µιας «δηµιουργικής πόλης» (κεφ.5)
1. ∆ηµιουργικότητα και skills των ατόµων
2. Πολιτική βούληση και ηγεσίες
3. Ανθρώπινες διαφορετικότητες και η αξιοποίηση των ταλέντων
4. ∆ηµιουργικότητα των οργανισµών
5. Ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας
6. Αστικοί χώροι και λειτουργικότητα
7. Ποιότητες του ∆ηµόσιου αστικού χώρου: ενίσχυση των
δηµόσιων χώρων ως χώρων δηµοκρατίας σε αντιδιαστολή µε
την ιδιωτικοποίηση του δηµόσιου χώρου (υπεραγορές, mall)
8. Ενίσχυση των κέντρων των πόλεων και του πολυφυλετικού
τους χαρακτήρα
9. Τόποι συνάντησης: φυσικός και ψηφιακός χώρος
10. Αστικές λειτουργικότητες: πρόσβαση στη γνώση, κινητικότητα,
πολιτιστικές υποδοµές, δηµόσιοι δηµιουργικοί χώροι
11. ∆ικτύωση και συνεργασίες

27. Κεφάλαιο 9
Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Για την δεύτερη οµάδα δεικτών προτείνονται ο έλεγχος και
ποσοτικοποίηση 9 παραγόντων που συµβάλλουν στη δηµιουργία
µια δυναµικής και βιώσιµης πόλης
1. Κρίσιµη µάζα
2. Ποικιλότητα
3. Προσβασιµότητα
4. Ασφάλεια και προστασία των πολιτών
5. Ταυτότητα και µοναδικότητα
6. Καινοτοµία
7. ∆ικτύωση και συνεργασία
8. Ανταγωνιστικότητα
9. Ικανότητα των οργανισµών

28. Κεφάλαιο 9
Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Τα εννέα παραπάνω κριτήρια
θα πρέπει να εξετάζονται ως
προς τέσσερις επίπεδα:
Οικονοµικό - αναπτυξιακό
Κοινωνικό
Περιβαλλοντικό
Πολιτιστικό
Ο Landry ενσωµατώνει τους
τρεις πυλώνες της έννοιας της
αειφόρου ανάπτυξης
επιµένοντας ωστόσο σε έναν
διακριτό τέταρτο πόλο – τον
πολιτισµό

29. Κεφάλαιο 9
Αποτίµηση και βιωσιµότητα της διαδικασίας της δηµιουργικότητας
Παράδειγµα: κινητικότητα -προσβασιµότητα
Επίπεδο οικονοµικό: η προσβασιµότητα και η διευκόλυνση της κίνησης
ανθρώπων και αγαθών αποτελεί πρωταρχικό στοιχείο οικονοµικού
ανταγωνισµού και ανάπτυξης ενός τόπου
Επίπεδο κοινωνικό: η ανεµπόδιστη κίνηση όλων των οµάδων του
πληθυσµού προς όλα τα µέρη της πόλης µε µέσα δηµόσιας µεταφοράς
αποτελεί µέγιστο δείκτη αστικής δηµοκρατίας. Η ανεµπόδιστη πρόσβαση
ατόµων µε αναπηρία
Επίπεδο περιβαλλοντικό: η αύξηση της πεζή κίνησης, της κίνησης µε
ποδήλατο ή µε δηµόσιες συγκοινωνίες συµβάλει στην προστασία του
αστικού περιβάλλοντος.
Επίπεδο πολιτιστικό: η προσβασιµότητα και ανεµπόδιστη κινητικότητα
όλων των πληθυσµιακών οµάδων κυρίως των µειονοτικών είναι ένας
παράγοντας που ενισχύει και περιφρουρεί τις επιµέρους πολιτιστικές
ταυτότητες.

30. Κεφάλαιο 10 Το µέλλον της «δηµιουργικής πόλης»
Η έννοια της «δηµιουργικής πόλης» δεν είναι πλέον νέα.
Περνώντας σε ένα δεύτερο και πιο αναπτυγµένο στάδιο ο Landry
εντοπίζει 7 θεµατικές περιοχές όπου το επόµενο «κύµα» των
δηµιουργικών πόλεων µπορεί να εστιάσει:
1. ∆ηµιουργία αξιών µε διάρκεια
2. Από την βαριά υποδοµή στην «soft» υποδοµή
3. Κάνοντας περισσότερα µε λιγότερα (less is more)
4. Ζώντας πολυπολιτισµικά
5. Πολλαπλά οράµατα
6. Συνδυάζοντας το παλιό µε το νέο
7. Η πόλη της µάθησης

31. 33 case studies
Στο βιβλίο παρουσιάζονται συνολικά 33 περιπτώσεις «δηµιουργικών
πόλεων» όπου κάθε φορά «ο καταλύτης», που προκαλεί την
καθοριστική αλλαγή ποικίλει: µεµονωµένος επιχειρηµατίας, άνθρωποι
µιας κοινότητας, τοπική αυτοδιοίκηση, ένας οργανισµός, ένα
ευρωπαϊκό πρόγραµµα…
∆ηµιουργώντας κάτι από το τίποτα
Hay-on-Wye, Ουαλία UK
Μια βιβλιούπολη µε εξειδίκευση σε σπάνια βιβλία και βιβλία από
δεύτερο χέρι
Irish Travelers’s community
Ανάπλαση µιας περιοχής εγκατάστασης κοινότητας «ταξιδιωτών»,
στο Clondalkin, στην περιφέρεια του ∆ουβλίνο, Ιρλανδία

32. Hay-on-Wye, Ουαλία UK

33. Μια ασήµαντη µικρή πόλη της
Ουαλίας µε πληθυσµό και
οικονοµικές δραστηριότητες που
µειώνονταν συνεχώς µετατράπηκε
σε εξειδικευµένη πόλη σχετικά µε
το “second hand book” µε
τεράστια επισκεψιµότητα,
διοργανώσεις και σχετικά
φεστιβάλ, δίκτυα πωλητών
αγοραστών βιβλίων κλπ.
Καταλύτης:
επιχειρηµατίας Richard Booth
Φορέας συνέχειας:
International Book Town Movement

34. Clondalkin, Dublin, Ireland

35. Μια οµάδα 10 γυναικών µιας κοινότητας 40
οικογενειών travellers στο Clondalkin, παρά τα
σχέδια των τοπικών αρχών για ανάπτυξη της
περιοχής εγκατάστασής τους έπεισαν την κοινή
γνώµη για τις ανάγκες τους, «σχεδίασαν» οι ίδιες
την περιοχή και προώθησαν τα σχέδιά τους µε
θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις φωτογραφιών,
κεντήµατα κλπ.
Καταλύτης: Οµάδα δέκα γυναικών της κοινότητας
Φορέας συνέχειας: Clondalkin Traveler’s Development

36. Irish Traveller Movement:
http://www.itmtrav.com
Η κοινότητα των Irish Travellers
http://www.travellerheritage.ie
Κοινότητες & Τοπική Αυτοδιοίκηση στη Μεγάλη
Βρετανία
http://www.communities.gov.uk