2. Broń chemiczna, broń C, stosowane w konfliktach zbrojnych
toksyczne substancje chemiczne, zwane bojowymi środkami
trującymi, oraz urządzenia służące do ich przenoszenia i
rozprzestrzeniania. Ze względu na zmasowane efekty bojowe broń
chemiczna jest zaliczana do broni masowego rażenia. Bojowe
środki trujące powodują szkodliwe zanieczyszczenie powietrza,
wody, gleby, budynków itp. Są cieczami lub ciałami stałymi, rzadziej
gazami; słabo rozpuszczają się w wodzie, dobrze w
rozpuszczalnikach organicznych, smarach czy olejach; często są
pozbawione zapachu, a ich postacie gazowe - niewidoczne gołym
okiem. Do organizmu ludzkiego przenikają drogami oddechowymi,
poprzez skórę i przewód pokarmowy. W zależności od toksyczności
i ilości zastosowanej substancji chemicznej broń chemiczna może
powodować lekkie podrażnienia niektórych organów po bardzo
poważne zaburzenia pracy organizmu, prowadzące w
konsekwencji do śmierci.
3.
4. środki duszące – zwykle oparte na cyjankach, które
blokują transport tlenu przez krew z płuc do tkanek,
powodując tym szybkie obumieranie mózgu i innych
kluczowych narządów człowieka na skutek niedotlenienia,
co powoduje szybką śmierć.
Przykładem może być Cyklon B,
czyli cyjanowodór – HCN
(zastosowany przez wojska
niemieckie podczas drugiej
wojny światowej).
5. środki parzące – takie jak np. gaz musztardowy (iperyt),
które powodują rozległe oparzenia skóry. Środki te zwykle
nie zabijają, powodują jednak całkowitą niezdolność do
walki, masową panikę i konieczność udzielania pomocy
masom poparzonych żołnierzy, co skutecznie
dezorganizuje zaplecze wroga.
6. środki krztuszące – takie jak chlor czy fosgen,
które silnie podrażniają górne drogi oddechowe,
powodując krztuszenie i wymioty. Same w sobie
nie są one zbyt skuteczne i szybko zarzucono
ich stosowanie, jednak są one stosowane w
kompozycji z innymi środkami; ich efektywność
wynika z faktu, że żołnierze narażeni na ich
działanie nie są w stanie skorzystać z masek
przeciwgazowych, o ile nie założyli ich, zanim
środki te do nich dotarły. Najczęściej są one
stosowane w kombinacji ze środkami
paralityczno-drgawkowymi
7. środki paralityczno-drgawkowe –które działają na układ
nerwowy człowieka jako silne neurotransmitery lub odwrotnie,
szybko blokując działanie naturalnych neurotransmiterów.
Środki te są najgroźniejszym i zarazem najskuteczniejszym
bojowym środkiem trującym.
środki halucynogenne i usypiające, zwane psychogazami –
takie jak LSD czy BZ – które również działają bezpośrednio na
układ nerwowy człowieka, nie powodując jednak
natychmiastowego zgonu, lecz tylko czasową niedyspozycję
uniemożliwiającą skuteczną walkę.
8. Broń chemiczna stosowana była od zawsze, w zależności
od pomysłowości dowódców.
Przykładem zastosowania środków bojowych może być
np. użycie przez Spartan
w czasie trwania wojny peloponeskiej, /431-404 rok p.n.e./,
dymów trujących na bazie siarki i mokrego drewna.
9. Broń chemiczną po raz pierwszy zastosowano
na większą skalę w trakcie I wojny światowej.
Pierwsze użycie przez Niemców miało miejsce już
17 października 1914 na froncie zachodnim, gdzie
ostrzelali pozycje aliantów granatami z gazem
łzawiącym. Niemcy, w celu wsparcia piechoty,
wystrzelili ok. 3000 sztuk artyleryjskich pocisków
105 mm wypełnionych o-dianizyną (oznaczonych
jako Nischrapnell). Atak był zupełnie nieudany,
zajmujący ten odcinek frontu Anglicy nie zauważyli
nawet obecności tego gazu.
10.
11. Nikłe skutki użytych wcześniej gazów łzawiących spowodowały, ze Niemcy
zwrócili uwagę na koncepcję użycia chloru, a pionierem jego stosowania był
profesor Fritza Haber. Twierdził on, że chlor to nowa broń, która potrafi
przełamać najlepiej umocnione pozycje obronne i przyniesie zwycięstwo w
wojnie pozycyjnej. Powinien szybko się rozwiewać, umożliwiając natarcie
piechoty bezpośrednio po ataku chemicznym. Chlor ma jeszcze tę "zaletę", że
będąc cięższym od powietrza wnikał w zagłębienia terenu i wolniej się z nich
ulatniał, skutecznie eliminując żołnierzy przebywających w okopach i
ukrywających się. Haber opracował też technologię zastosowania tego gazu.
Kilka tysięcy metalowych butli z płynnym chlorem ustawionych równolegle do
pozycji nieprzyjacielskich miało być otwartych jednocześnie. Wydobywający
się gaz niesiony wiatrem miał nie tylko porazić, ale i uśmiercić żołnierzy
przeciwnika. Liczono także na olbrzymie znaczenie psychologiczne, panikę i
rozprężenie w szeregach wroga. 22 kwietnia 1915 na północ od Ypres pod
miejscowością Langemark armia niemiecka użyła chloru po raz pierwszy.
Uwolniono 150 ton tego gazu z ponad 6 tys. butli w kierunku alianckich
okopów na odcinku o długości 6 km. Straty aliantów w wyniku bitwy wyniosły
ok. 70 tys. żołnierzy, z czego od gazu zmarło 350 ludzi. Ze względu na
skuteczność użytej broni dzień 22 kwietnia 1915 uznano na całym świecie jako
moment rozpoczęcia wojny gazowej.
12.
13. Obecnie chlor jest szeroko stosowany do
wyrobu wielu produktów używanych na co
dzień – antyseptyków, barwników, pożywienia,
środków owadobójczych, farb, produktów
naftowych, tworzyw sztucznych, lekarstw,
wyrobów włókienniczych, rozpuszczalników,
itd.
14. Zastosowanie fosgenu upowszechniło się w ciągu XIX w. wraz z
rozwojem przemysłu barwników syntetycznych.
Stężenie 0,1 g fosgenu w 1 m³ powietrza powoduje nagły zgon. W
czasie I wojny światowej był wykorzystywany jako gaz bojowy na polu
walki, stanowiąc przyczynę ok. 80% zgonów spowodowanych przez
gazy bojowe. Po raz pierwszy został użyty jako bojowy środek trujący
w formie gazu przez Francję i Niemcy w czasie I wojny światowej w
1915 roku.
15. Stosowany jest w syntezie związków
organicznych, w przemyśle
farmaceutycznym, przy produkcji barwników
oraz tworzyw sztucznych, np. poliwęglanów,
pianki poliuretanowej.
16. Luizyt to parzący bojowy środek trujący.
Pierwszy raz otrzymany przez Juliusa Nieuwlanda
i opisany w jego pracy doktorskiej dotyczącej
reakcji acetylenu. Prace nad syntezą tych
związków rozpoczęto w USA i w Niemczech w
1917 r. Nazwa luizyt pochodzi od nazwiska
amerykańskiego chemika, płk. Winforda Lee
Lewisa. Pod koniec I wojny światowej w USA
rozpoczęto produkcję luizytu na skalę
przemysłową, jednakże nie został użyty w
działaniach wojennych.
17. 12 lipca 1917 roku, również pod Ypres, Niemcy
użyli gazu musztardowego (zwanego też od
tego czasu iperytem).
1 300 000 żołnierzy było ofiarami wojny
chemicznej. Gaz stał się powszechnie
używaną bronią na froncie zachodnim i
wschodnim. Do 1918 Niemcy wypuścili 53 000
ton gazów, Francuzi – 26 000 ton, a
Brytyjczycy – 14 500 ton. W 1918 25%
niemieckich pocisków artyleryjskich było
napełnionych gazem musztardowym.
18.
19. Przykłady użycia broni chemicznej w XX wieku
Wietnam, 1961-1967
Amerykańska armia użyła wielu substancji
chemicznych. Jednym z nich był Agent Orange,
należący do tęczowych herbicydów. Ten silny defoliant
miał niszczyć roślinność. Okazało się, że ma bardzo
poważny wpływ na zdrowie ludzi. Spowodował między
innymi inwalidztwo i choroby u około 400 tys.
Wietnamczyków i niemal 40 tys. Amerykanów.Jak
wynika z danych udostępnionych przez Czerwony
Krzyż, około 150 tys. wietnamskich noworodków
przyszło na świat z poważnymi defektami.
20. Irak, 1980-1988
W trakcie wojny iracko-irańskiej na Teheran
spadły bomby z mieszanką sarinu i perytu.
Ofiarami broni chemicznej padli również w
1988 r. iraccy Kurdowie. Doszło m.in. do ataku
gazowego w Halabdży, na północy Iraku.
Zginęło wówczas około 5 tys. ludzi, głównie
kobiet i dzieci.
21. Japonia, 1995
Japońska sekta religijna Aum Shinrikyō,
założona w 1987 roku przez Shoko Asaharę,
dwa razy dokonała ataków z użyciem sarinu.
Do pierwszego doszło 27 czerwca 1994 roku w
Matsumoto, w pobliżu góry Fudżi, na wyspie
Honsiu. Zginęło wówczas 7 osób, a ponad 300
odniosło obrażenia.
Do drugiego ataku doszło w tokijskim metrze 20
marca 1995 roku. 12 osób zmarło, a ponad 5
tys. odniosło obrażenia.
22. traktat podpisany 13 stycznia 1993,
a obowiązujący od 29 kwietnia
1997. Obecnie wiąże 182 państwa.
Konwencja zakazuje produkcji,
rozwoju, składowania,
przekazywania i nabywania oraz
użycia broni chemicznej.
Zobowiązuje też sygnatariuszy do
udzielenia informacji o posiadanej
broni tego rodzaju i jej zniszczenia
oraz udostępnienia danych na
temat przemysłu chemicznego.
Nad przestrzeganiem traktatu
czuwa Międzynarodowa
Organizacja ds. Zakazu Broni
Chemicznej, której siedziba
znajduje się w Hadze.
