1. ÖÓÑ ÒªËÆÈÕ ÁÀ ÄÀÐÕËÀË
ÒÎÃÒÎËÖÎÎÍÛ ÝÐÕÒͯ¯ÄÈÉÍ
ÍÝÃÝÍ ÁÈÅÈÉÍ ÕªÃÆÈË, ÍÀÑÍÛ
ÎÍÖËÎÃ, ÃÀÆ ÕªÃÆÈË

3. 

Öóñ òºëæèõ áà äàðõëàë òîãòîëöîîíû
ýðõòýí¿¿äèéã òºâèéí áà çàõûí ãýæ 2
àíãèëäàã. Òºâèéí ýðõòýí¿¿äýä øàâèà
÷ºìºã, ñýðýý áóë÷èðõàéã õàìààðóóëäàã
áºãººä øóâóóíä Ôàáðèöèóñûí óóò ãýäýã
ýðõòýíã òºâèéí ýðõòýíä õàìààðóóëäàã.
Çàõûí ýðõòýíä
òóíãàëàã, öóñ, òóíãàëàãûí
çàíãèëàà, äýë¿¿ áîëîí áóñàä ýðõòýíä
áàéäàã òóíãàëãèéí Ẻãíºðë¿¿äèéã
õàìààðóóëäàã.

4. Ýäãýýð ýðõòí¿¿ä íü öóñòàé õàìò
äàðõëàëûí íýãäñýí òîãòîëöîîã
á¿ðä¿¿ëæ öóñíû òºëæèëò äàðõëàëûí
õàðüöàíãóé òîãòîíãè áàéäëûã áèé
áîëãîäîã.
 Öóñíû ä¿ðñò áèåò¿¿ä äàðõëàë
èäýâõèò ýä¿¿äèéí òºëæèë äýýðõè
ýðõòýí¿¿äýä ÿâàãääàã.
 Öóñíû ä¿ðñò áèåò¿¿äýýñ óëààí
öîãöîñ, ìºõëºãò öàãààí
öîãöîñóóä, ìîíîöèò çýðýã íü øàâèà
÷ºìãºíä, ëèìôîöèò¿¿ä íü ñýðýý
áóë÷èðõàé, òóíãàëàã òºñò ýäýä
òîðíèäîã.


5. Äàðõëàë èäýâõèò ýñ¿¿ä íü
àíòèãåíýýñ õàìààðàõ, ¿ë õàìààðàõ
ãýñýí 2 õýëáýðýýð òºëæèíº.
Àíòèãåíýýñ õàìààðàõ òºëæèëèéí ãîë
íü òóíãàëàãèéí çàõûí ýðõòýí¿¿äýä
ÿâàãääàã.
 Àíòèãåíýýñ ¿ë õàìààðàõ òºëæèëò íü
òºâèéí ýðõòýí¿¿äýä /ñýðýý
áóë÷èðõàé , øàâèà ÷ºìãºíä/ ÿâàãäàíà.


6. Øàâèà ÷ºìºã medulla ossium rubra

Øàâèà ÷ºìºã íü õ¿íä ¿ð õºâðºëèéí
õºãæëèéí õî¸ð äàõü ñàðààñ ýõëýí
¿¿ñ÷ ýõëýíý. Ýíý íü ÷ºìºãò ÿñíû áóëóó
õýñýã (ýïèôèç), õàâòãàé ÿñàíä ãàäàð
äîòîð íÿãò ÿñíû çàâñàð ÿñíû õýìýíä
áàéðëàäàã. Íàñ áèå ã¿éöñýí õ¿íä
áèåèéí æèíãèéí 4-5%-èéã øàâèà ÷ºìºã
ýçëýíý.

7. 
Øàâèà ÷ºìºãíèé åð íü ñýðýý
áóë÷èðõàéãààñ áóñàä öóñ òºëæèõ
ýðõòýí¿¿äèéí ñóóðü ýä íü òîðëîã
õîëáîã÷ ýä áàéäàã. Òîðëîã õîëáîã÷
ýäèéí ýñ, øèðõýã¿¿ä ò¿¿íèé
õÿëãàñàí ñóäàñíû çàâñðààð áàéðëàõ
áà õºãæëèéíõºº çàâñðûí øàòàíä
áàéãàà öóñ áîëîí äàðõëàë èäýâõèò
ýñ¿¿ä ò¿¿íä øèãäýæ áàéðëàäàã.

8. Ýñ¿¿äèéí òºëæèë ñóäàñíû ãàäíà
ÿâàãääàã ó÷èð ñóäàñíû ãàäóóð
ãîëäóó õºãæèë íü ã¿éöýýã¿é ýñ¿¿ä
õàðàãäàíà.
 Õàðèí äîòîð íü õºãæèë ã¿éöñýí
ýñ¿¿ä áàéðëàíà.
 Çàâñàðûí ýñ¿¿ä íü (¿¿äýë
ýñ, óóãóóë ýñ, ¿¿ñâýð
ýñ, ñóóðüñàã, ñààðìàã, õ¿÷èëñýã
ýñ¿¿äòýé ) àðàë ¿¿ñãýæ áàéðëàíà.


9. Óëààí öîãöîñûí çàâñðûí ýñ¿¿äèéí
àðëûã òîéð÷ çàëãèã÷ ìàêðîôàãóóä
áàéðàëäàã.
 Öàãààí öîãöîñ íü øàâèà ÷ºìãºíä èõ
õýìæýýòýé íººöëºãäºæ áàéäàã. ̺í
øàâèà ÷ºìãºíä ëèìôîöèò, ìîíîöèòóóä íü
ñóäàñíû îéðîëöîî áàéäàã.


10. Ñýðýý áóë÷èðõàé Thymus

Ñýðýý áóë÷èðõàé íü 10-15 ãð
æèíòýé, òóíãàëãèéí ýðõòýíèé
òºëæèëòèéí òºâ ýðõòýí áºãººä ò¿¿íä
çºâõºí Ò-ëèìôîöèòûí òºëæèëò
ÿâàãäíà. Ñýðýý áóë÷èðõàé íü
ãàäóóðàà øèðõýãëýã÷ õîëáîã÷ ýäýí
ãýðòýé , ò¿¿íýýñ íü äîòîãøîî õîëáîã÷
ýäèéí òàñëàã÷óóä îðæ áóë÷èðõàéã
0.5-2ìì ãîë÷òîé õýñãýíöýð¿¿äýä
õóâààäàã.

11. Ýíý õýñãýíöýð íü ò¿¿íèé á¿òýö ¿éë
àæèëëàãààíû íýãæ áºãººä õó÷óóð áîëîí
òóíãàëãèéí ýä¿¿äýýñ òîãòíî.
 Õýñãýíöýðèéí ¿íäñýí ýä íü òîðëîã õó÷óóð ýä
áºãººä çàâñðààð íü òóíãàëãèéí ýñ (
ëèìôîöèò¿¿ä ) áàéðàëäàã.
 Õýñãýíöýð á¿ðèéí çàõ õýñýãò íü ëèìôîöèò
áàéðëàõ áºãººä áè÷èë õàðóóðààð
áàðààâòàð õàðàãäàõ ó÷èð õîëòîñëîã áîäèñ
ãýíý. Ýíä ëèìôîöèòûí ¿ðæèë ÿâàãäàæ 6-9
öàã òóòàì øèíý ëèìôîöèò ¿¿ñ÷ áàéäàã.


12. 
Ñýðýý áóë÷èðõàéä àíòèãåíýýñ
õàìààðàõ òºëæèë ÿâàãäàõã¿é. Ó÷èð
íü ýíä öóñ-òèì¿ñèéí õîðèã áàéæ
àíòèãåíýýñ õàìãààëæ áàéäàã. ̺í
òàðõèëàã áîäèñ áàéäàã áºãººä ýíä
ýñèéí ¿ðæèë ÿâàãäàõ áîëîâ÷
õîëòîñëîã áîäèñòîé õàðüöóóëàõàä
õóâààãäàë 15 äàõèí öººí ÿâàãääàã
áàéíà.

13. Äýë¿¿ Lien

Äýë¿¿ íü 12ñì óðò, 8ñì ºðãºí, 3-4ñì
çóçààí,100-200 ãð æèíòýé óëààí
õ¿ðýí ºíãºòýé öóë ýðõòýí. Òýðýýð
ºðöíèé /facies diaphragmatica/ áîëîí
äîòîð ýðõòýí ð¿¿ /facies visceralis/
õàðñàí ãàäàðãóó ãýñýí õî¸ð
ãàäàðãóó,äýýä äîîä èðìýã,óðä õîéä
òóéë ãýñýí á¿ðäýëòýé.

14. Äýë¿¿ íü öóñ òºëæèõ, ìºõñºí ýñ óóñàõ, öóñ
íººöëºõ ÷óõàë ýðõòýí áºãººä ¿ð õºâðºëèéí
õºãæëèéí 5 äàõü äîëîî õîíîãîîñ õºãæèë íü ýõëýíý.
 Ãàäíà òàëààðàà õýâýëìýéí õàëüñ áà
õýëáýðæñýí øèðõýãëýã íÿãò õîëáîã÷ ýäýí
ãýðòýé.


Õîëáîã÷ ýäýí ãýðýýñ äýë¿¿íèé òºâ õýñýãð¿¿
óðãàöàã ìàÿãèéí òàñëàâ÷óóä îðæ õîîðîíäîî
íèéëæ òîãòñîí áàéäàã .¯¿íèéã “òðàáåêóë ãýæ
íýðëýäýã. Ãýð áà òðàáåêóëóóä íü äýë¿¿íèé
òóëãóóð ýðõòýí, àðàã ÿñíû ¿¿ðãèéã
ã¿éöýòãýíý.

15. Äýë¿¿ã á¿òýýæ áàéãàà ýäèéã äîòîð íü óëààí
ìàõàì (pulpa rubra), öàãààí ìàõàì (pulpa alba)
ãýæ àíãèëäàã.
 Óëààí ìàõàì íü òîðëîã õîëáîã÷ ýä, ò¿¿íèé äîòîð
îðøèõ öóñíû ýñ¿¿äýýñ òîãòîíî.¯¿íýýñ ãàäíà
öóñíû ñóäàñ ìàø èõòýé. Ýíý ñóäàñ íü èõýâ÷ëýí
òóëìàí õÿëãàñàí ñóäàñíóóä áàéíà. Óëààí ìàõàì
äîòîð ìîíîöèò ýñ¿¿ä ìàêðîôàã áîëæ ÿëãàðàí
õºãæäºã.
 ̺í õºãøèð÷ ãýìòñýí ýðèòðîöèòûí îñìîñ äàðàëòûí
òîãòìîëûã áóóðóóëàí ýðèòðîöèòûã çàäðàõàä
õ¿ðãýäýã.
 ̺í òðîìáîöèò ÷ áàñ çàäàðäàã.


16. 
Öàãààí ìàõàì íü àðòåðèéã òîéðñîí áºìáºëºã
õýëáýðèéí ëèìôîöèòûí Ẻãíºð뺺ñ á¿ðäýíý.
Öàãààí ìàõàì íü äºðâºí çóðâàñ /çîíà/ á¿ñýýñ
òîãòîíî. Ýäãýýð á¿ñ¿¿ä íü õîîðîíäîî òîä
çààãëàãääàãã¿é, áèå áèåäýý øèëæñýí ìàÿãòàé
áàéäàã.

Öàãààí ìàõàìûí äîòîð “òºâèéí àðòåðè” ãýæ
íýðëýãääýã òºâ人 áóñ áàéðëàëòàé àðòåðè
áàéäàã. Ò¿¿íèé îð÷ìûã “àðòåðè îð÷ìûí áóþó
òèìóñ õàìààðëûí á¿ñ – vagina periarterialis” ãýíý.
Ýíý á¿ñ Ò-ëèìôîöèò¿¿ä áîëîí õóðóó ñýðòýíò
çàâñàðûí (èíòåðäèãèòèðóþùèé) ýñ¿¿äýýñ
á¿ðäýíý.

17. 
ªñºëòèéí áóþó ¿ðæëèéí á¿ñ íü öàãààí ìàõìûí
òºâä áàéõ áà ýíä òîðëîã ýñ, õóâààãäàæ áóé
Â-ëèìôîáëàñòóóä ìºí ÿëãàðàí õºãæèõ ¿å
øàòàíäàà ÿâàà ýñðýã áèå òºð¿¿ëýã÷ ýñ¿¿ä
áàéíà. Õóâààãäàæ áóé çàëóó, ñèéâýí èõòýé
ýñ¿¿ä áàéõ áà ýíý çóðâàñ öàéâàð
õàðàãääàã.

¯ðæëèéí á¿ñèéã òîéðîîä áºãæèí (ìàíòèéííûé)
á¿ñ áàéõ áà ýíä õºãæèë ã¿éöñýí æèæèã Âëèìôîöèò ìºí öººí òîîíû Ò-ëèìôîöèò, àâàðãà
çàëãèã÷ ýñ (ìàêðîôàãè), ïëàìçìîöèò¿¿ä
áàéíà.

18. Çàõûí á¿ñ (ìàðãèíàëâíûé) íü óëààí áà
öàãààí ìàõìûí óóëçâàð á¿ñ þì. Ýíä Â,Ò
ëèìôîöèò¿¿ä, ìàêðîôàã ýñ¿¿ä áàéíà.
Ýíäýýñ õºãæèë íü ã¿éöñýí
ëèìôîöèò¿¿ä ëèìôèéí óðñãàëä îðäîã.
 Òèìóñ õàìààðëûí á¿ñýä Ò ëèìôîöèò Ò
êèëëåð, Ò-ñóïðåññîð, Ò-õåëïåð áîëæ
õºãæäºã.


19. Äýë¿¿íèé öóñàí õàíãàìæ

Äýë¿¿íèé ¿¿äýýð îðñîí äýë¿¿íèé
àðòåðè (a.lienalis), õýëòðèéí àðòåðè
(aa.segmentales) áîëæ ñàëààëíà.
Ýäãýýð íü öààø òðàáåêóëóóäûã
äàãàñàí (aa.trabeculares) áîëæ
ñàëààëíà. Òðàáåêóëóóäûã äàãàñàí
àðòåðè íü öàãààí ìàõàìðóó ñàëààëæ
ìàõìûí àðòåðèéã ¿¿ñãýíý.

20. Òóíãàëãèéí çàíãèëàà
Òóíãàëãèéí çàíãèëàà íü òóíãàëãèéí ñóäñóóäûí
äàãóó áàéðàëäàã. Øîø áóþó Ẻð
õýëáýðòýé, ãàäíà òàëààðàà õîëáîã÷ ýäýí ãýðòýé
áàéäàã. Õîíõîéñîí õýñýãòýý ¿¿äòýé. Ýíý ¿¿äýýð
àðòåð ìýäðýë îðæ òóíãàëãèéí ñóäàñ âåí ãàðíà.
Òóíãàëàã íü òóíãàëãèéí çàíãèëààãààð äàìæèæ
ºíãºðºõ人 ëèìôîöèò áà ýñðýã áèåýð áàÿæèæ
ãàäíû áîëîí ýìãýã òºð¿¿ëýã÷ áè÷èë áèåòí¿¿äýýñ
öýâýðëýãäýæ àíãèæàðäàã.
 Òóíãàëãèéí çàíãèëàà íü ãàäóóðàà õîëáîã÷ ýäýí
ãýðòýé, ò¿¿íýýñ äîòîãøîî òðàáåêóëóóä îðñîí
áàéíà. Òóíãàëãèéí çàíãèàëàà íü áèå ìàõáîäûí îëîí
ýðõòýí¿¿äýä òóñ òóñûí îíöëîãòîé áàéõ áîëîâ÷
á¿òöèéí íýã ë çàð÷èìòàé.


21. Õîëòîñëîã áîäèñ íü ëèìôèéí Ẻãíºð뺺ñ
òîãòäîã.
 Òàðõèàëàã áîäèñ íü òîðëîã ýä, ò¿¿íèé äîòîð
îðøèõ Â ëèìôîöèò¿¿ä, ïëàçìîöèò, ìàêðîôàã
òýäãýýðèéí çàâñðààð áàéðëàõ
òàðáåêóëóóä áîëîí ñèíóñ¿¿äýýñ òîãòäîã.
 Õîëòîñëîã áà òàðõèëàã áîäèñûí ñèíóñ¿¿äýýð
òóíãàëàã óðñàæ ëèìôîöèäýýð áàÿæäàã.
Ñèíóñûí äîòóóð óðñàæ áàéãàà òóíãàëãèéí
äîòîð ëèìôîöèò, ìàêðîôàã, ïëàçìîöèò ýëáýã
òîõèîëääîã.
