2. C’ËSHTË VALA???
Valë quhet: dukuria e
përhapjes së
një ngacmimi fizik nga
një pikë e hapësirës në
pika të tjera të saj. Vala
transporton energji dhe
impuls , por nuk
transporton lëndë. Bota
është plot me lloje të
ndryshme valësh : valët
në korda , valët zanore ,
valët sizmike ,valët e
radios , rrezet X .
3. KU I GJEJMË VALËT????
Valët janë kudo. Shumica e informacionit që kemi marrë na vjen
në formën e valëve. Mbështetemi te valët për të dëgjuar muzikë,
të shohim TV, mund të gatuajmë me valë, mund të bisedojmë me
të tjerët etj. Valët transferojnë energjinë në forma të ndryshme,
disa janë shumë të dobishme, ndërsa të tjerët mund të jetë
vdekjeprurës. Një tsunami ose valë jonormale është një valë
shumë ë madheuji që ka mund të prodhohet nga një fenomne
sizmik. Këto valë mund të lëvizin me shpejtësi 500 km / h dhe
kanë një kohëzgjatje prej 60 minutash. Ata mund të lëvizin nëpër
oqean shumë shpejt dhe do të shkaktojë dëme të pallogaritshme
në rajonet bregdetare. Kafshët përdorin mocionin valë lëvizuar
në hapësira të ndryshme. . Ngjalat dhe gjarpërinjtë përdorin valët
e tërthorta e trupit për nxitje kundër ujit ose terrenit duke i
ndihmuar ata të lëvizin. Valët shokukrijuar nga një ndriçim mund
të shkaktojnë një bum të zërit. Shoket zanorë mund të prodhohen
nga avioni që fluturon me shpejtësi të madhe se shpejtësia e
zërit në ajër. Për shkak të kësaj avionët Concord janë ndaluar
nga fluturimi mbi pjesë të brendshme të Shteteve të Bashkuara.
4. LLOJET E VALËVE
Valët i kemi të disa llojeve, por
ama dy janë tipet kryesore të
valëve: ato mekanike dhe ato
elektromagnetike. Këto dy tipe
valësh përbëjnë gjithë spektrin e
valëve që njihen e gjejnë përdorim
në fusha të ndryshme të jetës. Te
valët elektromagnetike mund të
përfshijmë: valët radio, mikrovalët,
infra të kuqe, dritën e dukshme,
valët ultravjollcë, rrezet x e rrezet
gama. Te valët mekanike mund të
përfshijmë: valët akustike, valët
ujore, valët sizmike etj.
5. MIKROVALËT
Mikrovalë janë në vetvete
valë elektromagnetike të cilat
i përgjigjen një brezi
frekuence prej 300 MHz deri
në 300 GHz. Ato gjejnë
zbatim të gjerë në aparate,
instrumente të ndryshme
elektroteknike si që është
p.sh: Radari, Furra me
mikrovalë, në tekniken
Plasma (TV, PC etj.),
sistemet e komunikimit ajrorë
(Celulari, Bluetooth,
Televizioni satelitor, ëLAN) si
dhe tek sensorë e ndryshëm.
Po ashtu në qarqet ushtarake
flitet për një armë me
mikrovalë si armë rrezatuese
p.sh. ADS.
6. PËRDORIMI I VALËVE
ZANORE
Valët tejzanore ose valët me frekuencë
të lartë zanore janë përdorur për të
pastruar dhëmbët dhe bizhuteri, për të
ndihmuar kafshët të komunikojnë dhe
kanë ndihmuar mjekët në vëzhgimin e
organeve të brendshme. Ato gjithashtu
përdorur për të kuruar veshkën dhe
gurëve të tëmthit duke thyer gurë.
Alarmet për vjedhje përdorin efektin
Doppler për të monitoruar lëvizjet në
dhomë. Cilësia e zërit që vjen nga një
instrument muzikor varet nga numri i
frekuencave harmonik të prodhuara dhe
intensitetin e tyre të afërm. Instrumentet
frymorë mbështeten në rezonancë
ndërsa instrumentet me tela përdorin
ligjin e instrumenteve me tela
7. ULTRATINGUJT
Ultratingulli është një teknologji e avancuar në
të cilin në një frekuencë shumë të lartë valët
zanore janë përdorur kryesisht për qëllime
diagnostifikimi në mjekësi. Ultratingujt janë
përdorur për të marrë pamjet e qarta të
"vështira për t’u arritur", pjesët e trupit. Valët
janë aq të hollë se ata janë në gjendje të
depërtojnë në për një masë të madhe. Në
fushën mjekësore, ultratingujt janë përdorur
për të hetuar organet e brendshme të trupit të
njeriut të tilla si mëlçisë, fshikëz e tëmthit, të
pankreasit, veshkat, mitrës, zemër etj Ato
përdoren gjithashtu për të thyer gurët në
veshka në kokrra të vogla. Më së shpeshti kjo
është duke u përdorur për të monitoruar rritjen
e fetusit në mitrën e nënës dhe për të zbuluar
defektet e lindjes në fetus.
8. RREZET X
Rrezet X gjithashtu të
ndihmojnë në trajtimin e
pacientëve mjekësore që
kanë kancer. Ata mund të
vrasin qelizat e keqe në
mënyrë që ata nuk mund të
vazhdojnë ndarjen e tyre..
X-rrezet mund të përdoren
gjithashtu për të vrarë
bakteret që shkaktojnë
prishje të ushqimit. Kjo
është ajo që është përdorur
për të ruajtur ushqimin që
astronautët konsumojnë ,
ndërsa gjenden në hënë
dhe në hapësirë.
9. RREZET INFRA TË KUQE
Nxehtësia Ushqime
Industrisë
Telekomandat
Perdorimi hapësiror
Moti /Retë
Mjekësi
Shkencë
Mallrat e konsumit
Përdorimi
