1. Polski i SzwedzkiSzlak LokalnegoProduktu
Polski i SzwedzkiSzlak LokalnegoProduktu
Polis
h and Swedish Trail of Local Product
Polskoch
Svensk Guide över Lokala Produkter

3. Polski i Szwedzki
Szlak Lokalnego
Produktu

4. Tłumaczenie angielskie / English translation
Krzysztof Kida
© 2013
ISBN 978-83-934165-2-3
Opracowanie graficzne i druk / Graphic design and printing
Drukarnia Rytter Investment
Wydawca / Publisher
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania “Podbabiogórze”
ul. Kościelna 5 b
34-200 Sucha Beskidzka
tel/fax +48 33 874 41 72
e-mail: podbabiogorze@op.pl
http://www.lgdpodbabiogorze.pl/
Leader Gränslandet
Bievägen 1
641 46 KATRINEHOLM
tel. +46 150-66 25 50
email: kansli@granslandet.se
http://www.granslandet.se/
EGZEMPLARZ BEZPŁATNY
Nakład: 1000 egz.
Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Europa inwestująca w obszary wiejskie
Publikacja opracowana przez Stowarzyszenie LGD “Podbabiogórze”
i Leader Gränslandet i współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania
Wdrażanie projektów współpracy Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Instytucja zarządzająca PROW na lata 2007-2013 - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

5. PolskiiSzwedzkiSzlakLokalnegoProduktu
Spis tresciTable of Contents
Innehållsförteckning
Leader Gränslandet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Gmina Hallsberg
1. Największe szwedzkie prywatne
muzeum skamieniałości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
2. Wioska Åfallet Naturby. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3. Zamek Boo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
4. Skinnarbacka Nocleg ze śniadaniem,
Averby Hjortkvarn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
5. Muzeum Volkswagena Holmgrena. . . . . . . . . . . . . . . . 55
Gmina Kumla
1. Muzeum Wojskowe w Sannahed. . . . . . . . . . . . . . . . . 56
2. Sztuka na wzgórzu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3. Galeria Örsta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4. Stadion żużlowy Kumla. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
5. Hotel kolejowy w Kumla. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Gmina Örebro
1. Wyspa Vinön . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
2. Kemping Hampetorp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3. Brevens Bruk - piękna wioska przemysłowa. . . . . . . . 60
4. Sztuka i rzemiosło Brevens Bruk. . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
5. Dwór Segersjö. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Gmina Motala
1. Kanał Göta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2. Cydr Brunneby. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
3. Medevi Brunn - najstarsze skandynawskie spa. . . . . . 64
4. Kajakarstwo na jeziorach Östergötland . . . . . . . . . . . . 65
5. Wędrówki piesze na obszarze górniczym Tjällmo. . . . 66
Gmina Norrköping
1. Muzeum Straży Pożarnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2. Centrum kuźnicze Hults Bruk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3. Gospodarstwo rolne Czerwony Jeleń w Simonstorp. . 68
4. Centrum alpejskie Yxbacken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
5. Obóz w Glotternskogen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Gmina Finspång
1. Huta Szkła w Rejmyre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
2. Wioska Rejmyre Handelsby. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
3. Tkalnia Björke. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
4. Rybołóstwo w gminie Finspång . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5. Hostel Regnagårdens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Gmina Katrineholm
1. Dwór Julita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
2. Rezydencja Dufweholms. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
3. Gospodarstwo rolne Sörtorps. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
4. Tor wyścigowy gokarta w Valla. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
5. Żółta Skała – pływanie na tratwie po jeziorze. . . . . . . 77
Gmina Vingåker
1. Punkt Sprzedaży Vingåker Factory. . . . . . . . . . . . . . . . 78
2. Obszar odpoczynku Båsenberga i stok narciarski. . . . 79
3. Pole Golfowe Båsenberga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
4. Zamek Säfstaholm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
5. Hotel Hjälmargården. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
LGD Podbabiogórze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Gmina Budzów
1. Gospodarstwo agroturystyczne
– Teresa Leśko–Talaga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2. Kosze z łuby – galanteria drewniana, Firma SECO. . . . 13
3. Pasieka „Na Stoku” – Mirosława i Adam Światłoń. . . . 15
4. Hafciarstwo – Marianna Jończyk. . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
5. Haft makowski – Maria Strączek. . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Gmina Bystra-Sidzina
1. Koronkarstwo – Katarzyna Chorąży. . . . . . . . . . . . . . . . 19
2. Rzeźba ludowa – Aleksander Basiura. . . . . . . . . . . . . . 20
3. Pasieka dydaktyczna – Janina i Marian Totoś. . . . . . . . 21
4. Skansen w Sidzinie – Muzeum Kultury Ludowej. . . . . . 22
5. Rzeźba ludowa – Bartłomiej Trzop . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Gmina Jordanów
1. Gospodarstwo Ekologiczne i Agroturystyczne
– Halina Grubarek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2. Bibułkarstwo – GOKSiP Jordanów, filia w Naprawie. . . 25
3. Klub Sportowy „Bór”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4. Dwór w Wysokiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5. Bibułkarstwo – Małgorzata Kowalczyk–Mysza. . . . . . . 28
Gmina Stryszawa
1. Rzeźba w drewnie – Emilia Leśniak. . . . . . . . . . . . . . . . 29
2. Zabawki ruchome – Józef Lasik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3. Zabawkarstwo – Tadeusz Leśniak. . . . . . . . . . . . . . . . . 31
4. Szachy dla trzech – Jan Żurek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
5. Warsztaty edukacyjne – GOK Stryszawa. . . . . . . . . . . . 34
Gmina Maków Podhalanski1. Kwiaty z bibuły – Wiesława Wolczko. . . . . . . . . . . . . . . 35
2. Rzeźba w drewnie – Mieczysław Głuch . . . . . . . . . . . . 36
3. Zabawka drewniana – Firma Zabielanka,
Barbara Piaseczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
4. Hafciarstwo – Anna Malinowska. . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
5. Hafciarstwo – Anna Koziana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Gmina Zawoja1. Wyroby bednarskie – Ryszard Zajda. . . . . . . . . . . . . . . 40
2. Pasieka „Jodła” – Stanisław Ceremuga. . . . . . . . . . . . . 41
3. Schronisko „W Murowanej Piwnicy”. . . . . . . . . . . . . . . 42
4. Galeria „Na Uciechę”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
5. Rzeźba – Józef Mazur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Gmina Zembrzyce1. Zabawka drewniana – Firma „Stol–Hand”, Józef Krzak. . . 45
2. Koronkarstwo – Wanda Talaga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
3. Haft ręczny – Krystyna Matyszkowicz. . . . . . . . . . . . . . 47
4. Bugle Zembrzyckie – Jolanta Fidelus. . . . . . . . . . . . . . . 48
5. Piekarnia „Ania” – Jan Lorek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Wstep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

6. WstepIntroduction
Antagning
O
ddajemy w Wasze ręce katalog „Polski i Szwedzki Szlak Lokalnego Produktu” jako mie-
rzalny efekt realizowanego projektu współpracy pomiędzy Leader Gränslandet z siedzibą
w Katrineholm, Szwecja, a Stowarzyszeniem LGD „ Podbabiogórze” z siedzibą w Suchej
Beskidzkiej, Polska. Katalog świadczy o nawiązanych kontaktach i pełni rolę promocyjną dla
obiektów obrazujących wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe obu regionów.
Produkt lokalny to dla nas przede wszystkim dziedzictwo, własność ogólnospołeczna miesz-
kańców, to istotny element lokalnej tożsamości, symbol naszej „małej ojczyzny”. Stwarza
nowe możliwości wzrostu dochodów rolniczych bez wzrostu produkcji rolnej. Działania w na-
szym projekcie ukierunkowane były na uświadomienie mieszkańcom obszarów wiejskich oraz
lokalnym samorządom z regionu podbabiogórskiego oraz Södermanland unikalnej wartości
naszych produktów lokalnych jako istotnego zasobu i zarazem czynnika rozwoju gospodar-
czego tych regionów. W naszych regionach lokalna twórczość stanowi czynnik zwiększający
atrakcyjność turystyczną oraz staje się również osią
wspólnych działań i zachętą dla aktywnych i przed-
siębiorczych.
Zamierzeniem naszym było ukazanie wartości zna-
czenia produktu lokalnego na obszarze działania LGD
„Podbabiogórze” i Leader Gränslandet. Produkty lo-
kalne, same sobą, wyrażają dziedzictwo kulturowe
naszych regionów. Dzięki nim nasze regiony uzy-
skują rozgłos i prestiż, a do tego mieszkańcy spo-
łeczności mogą pomnażać swoje dobra bazując na
zasobach kulturowych regionów.
W katalogu przedstawiamy produkty lokalne z gmin
Hallsberg, Kumla i Örebro, Motala, Norrköping,
Finspång, Katrineholm, Vingåker oraz Budzów,
Bystra-Sidzina, Jordanów, Maków Podhalański,
Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce.
Szanowni Państwo,
W
e give on your hands this catalogue „The Polish and Swedish Trail of Local Product” as
a measurable result of the realized cooperation project between Leader Gränslandet
with its registered seat in Katrineholm, Sweden, and Association LAG „Podbabiogórze”
with its registered seat in Sucha Beskidzka, Poland. The catalogue gives evidence about estab-
lished contacts and fulfils promotional role for objects illustrating natural, historical and cultural
values of both regions.
Local product is for us above all heritage, collective property of the residents, it is an essential
unit of local identity, the symbol of our „little homeland”. It creates the new possibilities for
earnings growth without a growth in agricultural production. The actions in our project were
directed to make the inhabitants of rural areas and local governments from the Podbabiogórze
and Södermanland regions realise about the unique value of our local products as an essential
supply and also a factor of economic development of these regions. In our regions local cre-
ativity makes up the factor increasing touristic attractiveness and it also becomes the axis of
common actions and encouragement for the active and enterprising.
Dear readers,

7. D
u har i din hand katalogen ”Polsk och svensk guide över Lokala Produkter” som ett mät-
bart resultat av det realiserade samarbetsprojektet mellan Leader Gränslandet baserat
i Katrineholm, Sweden, och Association LGD ”Podbabiogórze” baserat i Sucha Beskidzka,
Polen. Katalogen är bevis för etablerade kontakter och fungerar som en avbildning av det na-
turliga, historiska och kulturella arvet för de båda regionerna.
För oss är lokala produkter utöver kulturarv, invånarnas kollektiva ägande och grundläggande
enheter för lokala identiteter symbolen för vårt ”lilla hemland”. Det skapar nya möjligheter för
tillväxt inom jordbruket utan att öka jordbruksproduktionen. Verksamheten i vårt projekt var
inriktad på att göra invånarna på landsbygden och lokala makthavare i Podbabiogórze och
Södermanland-regionerna medvetna om det unika värdet av lokala produkter som en viktig
resurs och samtidigt en faktor för den ekonomiska utvecklingen i regionen. I våra regioner gör
den lokala kreativiteten de ökande turistattraktionerna och det blir också en axel för vanliga
företeelser och främjande av aktiviteter och företagsamhet.
Vår avsikt var att visa vikten av lokala produkter från LGD ”Podbabiogórze” och Leader Gräns-
landet. Lokala produkter uttrycker på egen hand kulturarvet i våra regioner. Tack vare de lokala
produkternafår regionerna publicitet och prestige och invånarna i kommunerna kan öka sina
varor baserade på det kulturella utbudet i regionerna.
I den här katalogen presenterar vi lokala produkter från kommunerna Hallsberg, Kumla, Örebro,
Motala, Norrköping, Finspång, Katrineholm, Vingåker, och Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów,
Maków Podhalański, Stryzawa, Zawoja, Zembrzyce.
Kära läsare,
Our intention was to show the importance of local product on the areas of LAG „Podbabiogórze”
and Leader Gränslandet. Local products, by themselves, express the cultural heritage of our
regions. Owing to the local products our regions get publicity and prestige and the residents of
communities can increase their goods basing on the cultural supplies of the regions.
In this catalogue we present the local products from the communes of Hallsberg, Kumla and
Örebro, Motala, Norrköping, Finspång, Katrineholm, Vingåker and Budzów, Bystra-Sidzina, Jor-
danów, Maków Podhalański, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce.

8. S
towarzyszenie LGD „Podbabiogórze” obejmuje swoim działaniem obszar siedmiu gmin leżących u pod-
nóża Babiej Góry: Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce oraz Maków Pod-
halański. Obszar ten leży na południowo-zachodnim krańcu województwa małopolskiego i graniczy od
zachodu z powiatem żywieckim w województwie śląskim, od północy i wschodu z trzema innymi powiatami
wchodzącymi w skład województwa małopolskiego: wadowickim, myślenickim i nowotarskim, a od połu-
dnia ze Słowacją. Powierzchnia jego wynosi 637 km2, a zamieszkuje go 67 613 osób. Jest to obszar typowo
górski, a naturalne bogactwo regionu stanowią lasy, zasoby wodne, różnorodne formy ochrony przyrody
oraz bogate dziedzictwo kultury. Z najwyższego wierzchołka Babiej Góry roztacza się przepiękna panorama
we wszystkich kierunkach. Możemy podziwiać ze szczytu większość pasm Beskidów (Śląski, Żywiecki, Ma-
kowski, Mały, Wyspowy, Gorce, Tatry oraz góry Słowacji, a także kotlinę Orawsko-Nowotarską).
Na dziedzictwo kulturowe mieszkańców Podbabiogórza składa się przede wszystkim: gwara, bogata obrzę-
dowość doroczno – rodzinna, tradycje związane z dożynkami, kolędowaniem, jasełkami, święceniem palm,
rękodzieło ludowe, folklor muzyczny i taneczny, tradycyjna kuchnia i architektura.
Przetrwały starodawne przyśpiewki i opowieści z wieloma bardzo specyficznymi obrzędami jak chociażby
palenie hub, sobótki, folklor. Zachowała się również drewniana i murowana tradycyjna architektura np. za-
budowa wiejska i małomiasteczkowa, dworska i zamkowo – pałacowa, sakralna i świecka. Przetrwała rów-
nież tzw. „mała architektura” min. liczne kapliczki i krzyże przydrożne, rękodzieło i nieprofesjonalna sztuka
ludowa.
Z tradycji wywodzą się również potrawy regionalne. Królową góralskich potraw jest kwaśnica z kiszonej
kapusty z ziemniakami, a nie mniej smakowite są kluski bulate przygotowywane z tartych ziemniaków
z dodatkiem mąki razowej, a także wyrabiane do dziś tradycyjnymi metodami wędzone i suszone sery, czy
oryginalna nalewka – miodówka, przyrządzana z miodu wielokwiatowego i spadziowego.
Bogactwo produktów lokalnych na obszarze podbabiogórskim jest efektem zróżnicowania kulturowego re-
gionu, wyrażającym się m. in. w zwyczajach, tradycjach i obrzędach. Sztuka ludowa w regionie, tworzona
i funkcjonująca na obszarze wsi, występuje równolegle do sztuki kreowanej przez profesjonalistów.
Za regionalne produkty Podbabiogórza można uznać produkty rękodzieła ludowego oraz potrawy regionalne.
Bogate tradycje rękodzieła ludowego dzisiaj najbardziej znane są dzięki tzw. haftowi makowskiemu, rzeźbie,
wyrobom z wikliny, łuby, bibuły, galanterii drewnianej, a także produkcji oryginalnych, drewnianych zaba-
wek, będących jednymi z bardziej charakterystycznych wizytówek regionu i wciąż cieszą się niesłabnącą
sławą spełniając wszelkie wymogi tak poszukiwanych dziś produktów ekologicznych. Mieszkańcy czerpiąc
inspirację z tradycji znajdują czas na tworzenie pięknych haftów, rzeźb, kwiatów z bibuły, tradycyjnych zaba-
wek z drewna. Na Podbabiogórzu nadal działa ponad 80 twórców ludowych: hafciarek, bibułkarek, rzeźbia-
rzy, gawędziarzy, w tym także osoby reprezentujące zanikające zawody, takie jak: bednarstwo, gonciarstwo,
kowalstwo, plecionkarstwo, wikliniarstwo, folusznictwo, garbarstwo, koronkarstwo, zabawkarstwo i inne.
Jak ważnym aspektem dla LGD „Podbabiogórze” jest produkt lokalny pokazuje organizowany corocznie od
2011 roku konkurs „Produkt Lokalny Podbabiogórza”, podczas którego promowane są produkty lokalne cha-
rakterystyczne dla obszaru LGD „Podbabiogórze. Cieszy się wielkim zainteresowaniem twórców ludowych.
Wartością bezcenną dla każdej społeczności jest jej tradycja i dziedzictwo kulturowe. Żadna lokalna czy re-
gionalna zbiorowość nie może bez nich istnieć, a tym samym się rozwijać. Dziedzictwo kulturowe Podbabio-
górza jest swoistego rodzaju kapitałem o wartościach trudnych do oszacowania. Mieszkańcy podbabiogór-
skich gmin są spadkobiercami bogatego i różnorodnego dorobku kulturowego poprzednich pokoleń, na który
składają się zabytki kultury materialnej i duchowej. Są wśród nich zabytki architektury, zbiory etnograficzne,
obrazy, rzeźby, wytwory rękodzieła, obiekty kultury i kultu religijnego, a także zasoby środowiskowo-przy-
rodnicze oraz wierzenia, język, folklor słowno - muzyczny, zwyczaje i obrzędy.
Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego to cele, które między innymi realizuje Stowarzyszenie
LGD „Podbabiogórze”, do którego przyczynia się również wydanie niniejszego katalogu.
Zarys charakterystyki obszaru LGD „Podbabiogórze”
LGD PodbabiogórzeLAG „Podbabiogórze”
LGD „Podbabiogórze”

9. T
he area of Association LAG “Podbabiogórze” consists of seven communes lying at the foot of Babia
Góra: Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce and Maków Podhalański. The
area is situated in the south-western part of the Małopolska Province and borders with the District of
Żywiec (to the west), the Districts of Wadowice and Myślenice (to the north and east) as well as with the
District of Nowy Targ and Slovakia (to the south). The area of the LAG encompasses 637 km2 and has popu-
lation of 67 613 people. The area of the LAG is a typical mountain terrain and the natural richness of the
region is made up of forests, water resources, various forms of nature protection and a rich cultural heritage.
The beautiful panorama stretches in all directions from the highest peak of Babia Góra. We can admire most
of the ranges of the Beskids Mountains (The Silesian Beskid, The Żywiec Beskid, The Maków Beskid, The
Little Beskid, The Island Beskid, The Gorce, The Tatras and also the mountains of Slovakia, as well as the
Orava-Nowy Targ Basin.
The cultural heritage of the residents of Babia Góra is made up mostly of: local dialect, rich family rituals,
traditions connected with harvest festivals, carolling, Nativity play, consecration of Easter palms, folk handi-
craft, musical and dance folklore, traditional kitchen and architecture.
Time-honoured songs and tales have survived with many very specific ceremonies including smoking of
bracket funguses(huba), bonfires, folklore. Wooden and brick traditional architecture has also survived for
example rural and small-town housing, court buildings, castles and palaces, sacred and secular. The so-called
„small architecture” has also survived including numerous wayside shrines and crosses, handicraft and un-
professional folk art.
Regional dishes also derive from tradition. Kwaśnica is the queen of Highlanders’ dishes made of brined
cabbage with plenty of pork meat (some of it smoked) with potatoes, and equally delicious bulate dump-
lings prepared from grated potatoes with the addition of whole-meal flour, and also dried and smoked
cheese which have been produced with traditional methods to this day or an original cordial –the so-called
“miodówka” made from multifloral and honeydew honey.
The richness of local products on the area of Podbabiogórze is the effect of cultural diversity of the region,
expressing in customs, traditions and ceremonies. Folk art in the region, created and functioning on the area
of villages, exists simultaneously with the art created by professionals.
Folk handicraft products and regional dishes can be classified as the regional products of Podbabiogórze.
Rich traditions of folk handicraft are best known today thanks to the so-called “Maków embroidery”, sculp-
ture, wicker products, splint products, decorative tissue-paper products, wooden haberdashery, and also to
the production of original wooden toys which are the most characteristic flagships of the region and still
popular ecological products. The residents draw their inspiration from tradition and they find time for cre-
ation of beautiful embroideries, sculptures, flowers from tissue-paper, traditional toys from wood. There are
above 80 folk artists in the area of Podbabiogórze: embroiderers, tissue-paper artists, sculptors, story-tellers
including people representing disappearing professions such as: coopery, shingle-making, smithing, wicker
weaving, basketry, fulling, tanning, lace-making, toy-making and others.
The importance of local product for LAG “Podbabiogórze” shows the competition „Local Product of Podba-
biogórze” which has been organized annually since 2011 during which local products characteristic of the
area of LAG „Podbabiogórze are promoted. It is popular among folk artists.
The priceless value for each community is its tradition and cultural heritage. No local or regional community
can exist without them and thereby develop. The cultural heritage of Podbabiogórze is a special kind of
capital which values are difficult to estimate. The residents of the communes of Podbabiogórze are the heirs
of rich and diverse cultural attainment of the previous generations which consists of the relics of material
and spiritual culture. There are among them architectural monuments, ethnographic collections, paintings,
sculptures, handicrafts, the objects of culture and religious cult and also environment-natural resources as
well as beliefs, language, verbal and musical folklore, customs and rituals.
The protection of cultural and natural heritage is one of the objectives that Association LAG „Podbabiogórze”
realizes, to which the publication of present catalogue contributes.
The description outline of the area
of LAG „Podbabiogórze”

10. O
mrådet kring Association LGD ”Podbabiogórze” består av sju kommuner som ligger vid foten av berget
Babia Góra: Budzów, Bystra-Sidzina, Jordanów, Stryszawa, Zawoja, Zembrzyce och Maków Podhalański.
Området är beläget i den sydvästra delen av Małopolska Provinsen och gränsar i väster till distriktet
Źywiec och Schlesien och i norr och öster med de tre övriga län som tillhör Malopolska provinsen: Wadowice,
Myślenice och Nowy Targ, och i södra Slovakien. LGD-området omfattar 637 km2 och har en befolkning på
67 613 personer.
Området är typisk bergsterräng och regionens naturliga rikedom är uppbyggd av skog, vattentillgångar, olika
sorters naturskydd och ett rikt kulturarv. Den högsta punkten på Babia Góra erbjuder en vacker panoramaut-
sikt i alla riktningar. Från toppen kan man beundra större delen av bergskedjan Beskidy (Schlesien, Źywiec
och Makówski, Gorce, Tatrabergen och bergen i Slovakien, såväl som dalen Orawsko-Nowotarska.
Babia Góras kulturarv består, förutom lokala dialekter och rika familjetraditioner, främst av traditioner för-
bundna med årliga skördefestivaler, caroling (att gå från hus till hus och sjunga julsånger), jasełkami (julspel
om Jesu födelse, oftast i kyrkan), stänka heligt vatten med palmblad, (påsktradition), hantverk, folkmusik
och folkdans, traditionella maträtter och arkitektur.
De gamla sångerna och berättelserna med många mycket specifika riter som att röka näver, Sobotka (elda
brasor under olika helger), och folklore har överlevt fram till idag. Välbevarade trä- och tegelbyggnader i tra-
ditionell landsbygds- och småstadsarkitektur, herrgårdar och slott, kyrkligt och sekulärt har också överlevt.
Så kallad ”Liten arkitektur”, bland annat många små kapell och vägkors, hantverk och oprofessionell folk-
konst finns även det kvar.
Traditionen har sitt ursprung i de regionala rätterna. Matens drottning i bergsområdet är sur soppa med sur-
kål och potatis, och inte mindre välsmakande ”kluski bulate” är gjorda av riven potatis med fullkornsmjöl, och
knådade med samma traditionella metoder som förr, torkad och rökt ost, eller original tinktur – miodówjam
beredda av flerblommig honung och honungsdagg.
Mängden lokala produkter i Podbabiogórskis område är resultatet av regionens kulturella mångfald, som
uttryckts bland annat i seder, traditioner och ritualer. Folkkonst i regionen, skapad och utövad i byarna, före-
kommer parallellt med konst skapad av professionella konstnärer.
Regionala produkter kan vara produkter av folkloristiska och regionala rätter. Den rika traditionen av folklore
är mest känd idag tack vare den så kallade haft makowski (broderi), skulptur, produkter gjorda av vide,
silkespapper, lädervaror, trä, liksom produktion av ursprungliga träleksaker, som är bland de mest karaktäris-
tiska i regionen och de har ett oförminskat rykte som populära ekologiska produkter.
Invånarna inspireras av traditioner och tar sig tid att skapa vackra broderier, skulpturer, silkespappersblom-
mor och traditionella träleksaker. Det arbetar mer än 80 konsthantverkare i Podbabiogórze: brodöser, silkes-
pappersklippare, skulptörer, berättare, inklusive de som representerar ett fåtal försvinnande yrken, såsom
tunnbinderi, gonciarstwo (takläggare som lägger träplankor), smed, flätning, korgflätning, folusznictwo (ett
sätt att bearbeta tyg), garvning, knyppling, leksakstillverkning och andra.
Som en viktig del av LGD ”Podbabiogórze” är tävlingen för lokala produkter som hålls årligen sedan 2011
”Local produkt Podbabiogórza” som främjar lokala produkter som är typiska för området LGD ”Podbabiogór-
ze”. Den är populär bland folkkonstnärer.
Ett värde som inte går att sätta pris på för varje område är dess tradition och kulturarv. Inga lokala eller
regionala samhällen kan existera utan dem, och på så sätt utvecklas. Podbabiogórze kulturarv är en typ av
kapital med värden som är svåra att uppskatta. Invånare i kommunerna är arvingar av Podbabiogórzes rika
och mångfacetterade kulturarv från tidigare generationer, vilket inkluderar materiell och andlig kultur. Dessa
inkluderar arkitektoniska monument, samlingar av etnografiska föremål, målningar, skulpturer, kulturella och
religiösa hantverk samt miljö- och naturresurser och övertygelser, språk, folklore, muntlig och musikalisk
tradition, seder och ritualer.
Skydd av kultur- och naturarvet är ett av målen, som bland annat Föreningen LGD ”Podbabiogórze”är ett
redskap för, vilket också bidrar till utgåvan av denna katalog.
Beskrivning av området kring LGD ”Podbabiogórze”

11. Obiekty na obszarze
LGD „Podbabiogórze

12. A
G
BGmina
BudzówThe Budzów Commune
Budzóws kommun
G
ospodarstwo turystyczne jest położone w miejscowości Budzów na południowym zbo-
czu pasma górskiego należącego do Góry Makowskiej. W skład gospodarstwa wchodzi
duży murowany trzy kondygnacyjny dom oraz drewniany domek stylem nawiązujący do
góralskich chat. Wystrój budynków jest ściśle związany z tradycją regionalną. Gospodarstwo
oferuje zdrową żywność tj. mleko kozie, jaja, sery, jarzyny. Dostępne jest miejsce na ognisko
lub do grillowania. Atrakcją dla gości jest możliwość przejażdżki bryczką lub jazdy konnej. Po-
siada również kącik rekreacyjny z ławkami i huśtawkami oraz stary sad doskonale nadający się
do spacerów. Walory i uroki gospodarstwa doceniło wielu turystów.
Gospodarstwo agroturystyczne
- Teresa Leśko-Talaga1.
A
grotourism farm is located in the locality of Budzów on the southern slope of
mountain range belonging to the Maków Beskid. A big, bricked three-storey
house and a wooden house referring with style to mountainous huts. The interior
decorations are strictly connected with regional tradition. The farm offers healthy food
that is goat milk, eggs, cheese, vegetables. There is also a place for bonfire and grill.
Riding on a horse and in a horse carriage is an attraction for guests. The farm has also
a recreation recess with benches and swings and an old orchard perfect for walks. The
attraction and values of the farm were appreciated by many tourists.
Agrotourism farm - Teresa Leśko-Talaga

13. GminaBudzów
G
F
2.
G
ården ligger i turistområdet byn Budzów på sydsluttningen av bergs-
kedjan som tillhör Gory Makowska. Innehaven inkluderar ett stort tre-
vånings tegelhus och en timmerstuga i stil med hänvisning till hög-
landets hyddor. Inredningen av byggnaderna är nära besläktad med den
regionella traditionen. Gården erbjuder hälsosam mat som getmjölk, ägg,
ost och grönsaker. Det finns en plats för brasa eller grill. Attraktioner för
besökare är möjligheten att åka häst och vagn eller ridning. Det har också
ett rekreationsområde med bänkar och gungor och en gammal fruktodling
perfekt för promenader. Gårdens kvaliteter och attraktiva läge uppskattas av
många turister.
Agroturistisk gård – Teresa Leśko-Talaga
F
irma SECO powstała w 1992 roku. Właściciel Pan Cze-
sław Sikora jest promotorem wyrobów z łuby. Lata
praktyki umożliwiły mu wyspecjalizowanie się w pro-
dukcji koszy z łuby, wikliny oraz w szerokiej gamie galan-
terii drzewnej. Do produkcji wyrobów stosuję materiały
najwyższej jakości, co zadowala najbardziej wymagają-
cych klientów, zarówno krajowych jak i zagranicznych.
Wyroby Pana Sikory są eksportowane do Szwecji, Nor-
wegii, Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec oraz Czech.
Produkty wykorzystywane są jako ekologicz-
ne opakowania żywności, elementy dekoracji
do kompozycji z żywych oraz suszonych kwia-
tów. Doskonale zdają egzamin jako oryginalne
doniczki. Produkowane są również drewniane
opakowania na butelki, skrzynki, skrzyneczki, pu-
dełka, opakowania na prezenty świąteczne, budki
lęgowe oraz karmniki dla ptaków.
Kosze z łuby - galanteria
drewniana, Firma SECO

14. S
T
he firm SECO came into being in 1992. The owner Czesław Sikora is the promoter of products made of splint. The
years of practice enabled him to specialize in the production of baskets made of splint, wicker and in the wide
range of wooden haberdashery. He uses materials of the highest quality to the production of articles what satisfies
the most demanding customers, both national and foreign. The articles of Mr. Sikora are exported to Sweden, Norway,
Holland, Great Britain, German and the Czech Republic.
Products are used as the ecological packaging of food as well as the elements of decoration to the composition from
alive and dried flowers. Products also prove useful as original flower-pots. There are also produced wooden packaging
on bottles, cases, chests, boxes, holiday gifts packaging, breeding cabins and bird tables for birds.
Splint baskets – Woodem haberdashery, firm SECO
S
ECO Företaget grundades 1992. Ägaren Czeslaw Sikora är en förespråkare av näverprodukter. Många års erfa-
renhet har gjort det möjligt för honom att specialisera sig på tillverkning av korgar av näver, rotting, och ett brett
utbud av träbearbetning. Czeslaw Sikora använder i sin produktion högkvalitativa material som uppfyller kraven
för de mest krävande kunderna, både inhemska och utländska. Mr Sikoras produkter exporteras till Sverige, Norge,
Nederländerna, Storbritannien, Tyskland och Tjeckien. Produkterna används som ekologiska livsmedelsförpackningar,
som en del i sammansättningar av levande och torkade blommor. Hans produk-
ter klarar väl testet som ursprungliga blomkrukor. Här produceras
också träemballage för flaskor, askar, lådor, julklappsförpack-
ningar, fågelholkar och fågelbord.
Näverkorgar – träslöjd SECO företag
T

15. GminaBudzów
P
asieka rodzinna założona została w 1994 roku, która znajduje się przy leśniczówce w Budzowie oraz w Ba-
czynie. Obecnie liczy około 50 rodzin pszczelich w ulach typu ostrowskiej. W pasiece pozyskuje się miód
wielokwiatowy oraz spadziowy z jodły. Właściciele zajmują się też miodosytnictwem, czyli wyrobem mio-
dów pitnych i win miodowo - owocowych według staropolskich receptur. W niewielkich ilościach robione są
świece. Pasiekę można odwiedzić i dowiedzieć się wszystkiego na temat pszczelich wyrobów, prowadzone są
zajęcia edukacyjne dla dzieci. Właściciel jest Prezesem Koła Pszczelarzy „Jodła” w Budzowie oraz posiada tytuł
Mistrza Pszczelarza.
Pasieka „Na Stoku” - Mirosława i Adam Światłoń
T
he family apiary was established in 1994. It is situated in a forester’s house in
Budzów and also in Baczyn. It counts about 50 bees’ families in the hives of
ostrowski type at present. In the apiary polyfloral honey and honeydew honey
from fir are acquired. The owners also deal with making meads and honey wines
according to old Polish recipes. Candles are also made in small quantities. One can
visit the apiary and find out all on the subject of bee products, educational activities
are conducted for children. The owner is the president of Beekeepers Association
„Fir” in Budzów and has got the title of Master Beekeeper.
Apiary „On a slope” - Mirosława and Adam Światłoń
F
amiljens bigård grundades 1994, och ligger vid skogsvaktarens hus i Budzowie och Baczynie. Den har för
närvarande cirka 50 kolonier i Ostrowski typ bikupor, På bigården erhålls flerblommig honung och honung
från honungsdagg av gran. Ägarna producerar drycker, som är en produkt av mjöd och honung, vin och frukt
av traditionella polska recept. Det görs mindre mängder ljus också. Bigården kan besökas och man kan lära sig
allt om biprodukter, det genomförs även pedagogiska aktiviteter för barn. Ägaren är ordförande i Biodlare-före-
ningen ”Gran” i Budzów och har titeln Master-biodlare.
Bigården ”Na stoku”. Mirosłava och Adam Światłon
3.
P
T
F

16. S
JJ
est hafciarką, która kontynuuje tradycje rodzinne. Mama, babcia przekazały jej tą pasję.
Na swoje obrusy, serwety nanosi nowe wzory o motywach kwiatowych, wykonuje między
innymi tradycyjny haft makowski. Igła jest dla niej jak pędzel dla malarza. Hafty są staran-
nie wykonane. Pracownia haftu mieści się w domu pani Marianny z pięknym przydomowym
ogrodem. Właścicielka organizuje pokazy haftu, prezentacje bibułkarstwa oraz w piękny spo-
sób opowiada o rękodziele hafciarskim i tradycjach panujących w okolicach Bieńkówki. W kon-
kursie Produkt Lokalny Podbabiogórza w kategorii Haft, Koronkarstwo otrzymała II miejsce
w 2011 i I w 2012 roku.
Hafciarstwo - Marianna Jończyk
S
he is an embroiderer who continues family traditions. Her mother and grandmother passed
down this passion to her. She uses floral patterns on tablecloths and teacloths and also
practises the so-called Maków embroidery. A needle is for her like a brush for a painter.
Her embroideries are elaborately made. An embroidery studio is in her house with a beauti-
ful garden. She organizes demonstrations of embroidery, tissue paper craft and wonderfully
tells about embroidery craft and reigning traditions in the vicinity of Bieńkówka. She has won
second and first place at the Local Product of Podbabiogórze competition in the category Em-
broidery, Lace-making in 2011 and 2012.
Embroidery - Marianna Jończyk
4.

17. GminaBudzów
H
SH
on är brodös och fortsätter familjetraditionen. Hennes mor och mormor har gett henne
denna passion. Hon använder blommotiv på dukar och praktiserar även det traditionella
Maków-broderiet. Nålen är för henne som penseln är för en målare. Broderiet är nog-
grant gjort. Arbetsrummet ligger i hennes hus med en vacker trädgård. Hon anordnar dem-
onstrationer av broderi och silkespapperskonst och berättar om hur vackert broderihantverket
och traditionerna som finns i området Bieńkówki är.
Broderi – Marianna Jończyk
H
afciarka, ceniona twórczyni ludowa, od lat angażującą się aktywnie w życie
lokalnej społeczności i biorąca udział w licznych konkursach i przeglądach,
organizowanych na terenie Podbabiogórza oraz poza jego granicami. Wy-
rabia obrusy, pościel, bieżniki, serwety, nakrycia ołtarzowe, obrazki, a także bluzki
i sukienki; ponadto pisze wiersze i krótkie opowiadania oparte na własnych przeży-
ciach oraz podaniach i opowieściach ludowych. Od urodzenia nieprzerwanie mieszka
i tworzy w rodzinnej Jachówce. Jej prace pojawiły się na wielu wystawach lokalnych,
a także na wystawie zbiorowej „Beskidzka Sztuka Ludowa” w Lublinie w 1985 r.
Dwukrotnie zdobywała II nagrodę w konkursie „Rękodzieło Ludowe Górali Babiogór-
skich” (Sucha Beskidzka 2000 r. i 2002 r.). Za swoją działalność Pani Maria otrzymała na-
grodę Starosty Suskiego, a także Laur Babiogórski przyznany przez Stowarzyszenie Gmin
Babiogórskich. W konkursie Produkt Lokalny Podbabiogórza w kategorii Haft, Koronkar-
stwo otrzymała II miejsce w 2011 i III w 2012.
Pani Maria jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Lu-
dowych. Przez wiele lat pracowała w Spółdzielni Rę-
kodzieła Ludowego i Artystycznego „Makowianka”
w Makowie Podhalańskim, a swoje umiejętności
chętnie przekazuje dzieciom i młodzieży pod-
czas spotkań i specjalnych pokazów organi-
zowanych m.in. w przedszkolach i szkołach
na terenie gminy Budzów. Maria Strączek
jest również kilkukrotną laureatką Powiato-
wego Konkursu Literackiego „Podbabiogórskie
Opowieści”.
Haft makowski - Maria Strączek5.

18. M
AA
n embroiderer, a highly valued folk artist. She has been actively involved in community
life for many years. She takes part in numerous competitions and reviews, organized in
the region of Podbabiogórze and beyond its borders. She makes table-cloths, bedding,
table-runners, teacloths, altar coverings, small pictures, and also blouses and dresses; more-
over she writes poems and short stories based on her own experience and also on legends and
folk tales. She has been living and creating in Jachówka all her life. Her works were exhibited
at many local exhibitions, and also at the collective exhibition „the Beskids Folk Art” in Lublin
in 1985.
She won second prize twice at the competition „Folk handicraft of the Babia Góra Highland-
ers ” (Sucha Beskidzka 2000 and 2002). She has also received the Starost of Sucha Beskidzka
award for her work, and also the Babia Góra Laurel awarded by The Association of Gminas
(communes) in the Babia Góra Region. She won second and third place at the Local Product of
Podbabiogórze competition in the category Embroidery, Lace-making in 2011 and 2012. She is
a member of The Association of Folk Artists. She worked for many years in The Folk and Artistic
Handicraft Society „Makowianka” in Maków Podhalański. She passes on her skills to children
and youth during meetings and special demonstrations organized at schools and kindergartens
in the Budzów commune.
Maria Strączek is also a multiple laureate of The District Literary competition „ Tales from Pod-
babiogórze”.
Maków Embroidery - Maria Strączek
M
aria Strączek är brodös och mycket uppskattad som konsthantverkare sedan många
år. Hon har varit engagerad och tar aktiv del i sin hembygd i många år och deltar i ett
stort antal tävlingar och festivaler som anordnas i Podbabiogórza och utanför. Hon
broderar dukar, lakan, löpare, altardukar, tavlor, blusar och klänningar. Hon skriver även poesi
och noveller baserade på sina egna erfarenheter och berättelser från folksagor. Hon har bott
och arbetat i sin födelsestad Jachówka i hela sitt liv. Hennes arbete har medverkat i många
lokala utställningar, liksom den kollektiva utställningen ”Folkkonst Beskidzka” i Lublin 1985.
Två gånger har Maria fått andra pris i tävlingen ”Babiogórskich Bergsfolk handarbete” (Dry
Beskidzka 2000 och 2002). För sitt arbete fick Maria av borgmästare Suski Babiogórski en
lagerbladkrans som utfärdas av Kommunförbundet Babiogórskich. Maria är medlem av För-
ening Folkkonstnärer.
Under många år arbetade hon i Kooperativa Folkloristiska Skapare och konst ”Makowi-
anka” i Maków Podhalanski. Hon är skicklig på att visa barn och ungdomar sitt arbete
under möten och organiserar speciella filmvisningar, bland annat i förskolor och skolor
i samhället Budzów. Maria Strączek har också flera gånger vunnit District Litterära Con-
test ”Podbabiogórskie Tales”.
Valmö broderi – Maria Strączek

19. GminaBystra-Sidzina
A
BS
E
C
Gmina
Bystra-SidzinaThe Bystra-Sidzina Commune
Bystra-Sidzinas kommun
C
eniona koronkarka, która na szydełku wykonuje m.in. serwety, obrusy, chusty, kape-
lusze, czapki, sukienki, spódnice oraz bluzki. W jej domu szklanki stoją w koszyczkach
z muliny, a pokrywki słoików ukryte są pod wymyślnymi białymi czepeczkami. Pani Kata-
rzyna posiada nawet szydełkowe podstawki do jajek. Do szydełkowania artystka używa głów-
nie barwnych nici. Swoją pasję nieustannie rozwija poszerzając wiedzę i umiejętności w tej
dziedzinie. Inspiracją jej prac są rozmaite wydarzenia, wyjazdy np. przed Bożym Narodzeniem
wykonuje aniołki, a na Wielkanoc – koszyczki. Wytwarza przedmioty w zależności od pory roku
i okazji. W swojej twórczości wykorzystuje tradycyjne wzory, adaptując je do swoich potrzeb.
Pani Katarzyna chętnie wprowadza zainteresowanych w tajniki swojego rzemiosła. Uważa, że
szydełkowanie nie jest trudne, a sprawia wiele radości. Pani Katarzyna bierze udział w licznych
pokazach tego rzemiosła podczas wydarzeń kulturalnych. O swoim zajęciu opowiada z pasją
i w niezwykle interesujący sposób.
Koronkarstwo - Katarzyna Chorąży1.
A
n esteemed lace-maker who crochets teacloths, table-cloths, ker-
chiefs, hats, caps, dresses, skirts and blouses. Glasses in her house
are placed in the baskets made of embroidery floss, and jar lids
are hidden in sophisticated white bonnets. Mrs. Katarzyna has even got
crochet egg covers. The artist uses mainly colourful threads for crochet-
ing. She continuously develops her passion by broadening knowledge
and skills in this field. Various events, journeys are inspiration for her
works for example she makes little angels before Christmas, and at Eas-
ter – little baskets. She makes objects depending on the season of the
year and occasion. She uses traditional patterns in her works, adapting them
to her needs. She willingly reveals the secrets of her craft to those who are
interested. She believes that crocheting is not difficult, and it brings a lot of
joy. Moreover she takes part in numerous demonstrations of this craft during
cultural events. She talks about her occupation with passion and in a very inter-
esting way.
Lace-making-Katarzyna Chorąży
E
n uppskattad spetstillverkare som virkar servetter, dukar,
halsdukar, hattar, mössor, klänningar, kjolar och blusar.
I hennes hem står dricksglas i spetskorgar och burkar med
lock gömda under fina vita spetshättor. Fru Katarzyna har även
virkade glasunderlägg för ägg. Virk-konstnären använder mest-
adels färgade trådar. Hennes passion utvecklar stadigt kunskaper
och färdigheter inom detta område. Hon inspireras till arbete av
olika evenemang, såsom resor. Före jul tillverkar hon änglar och till
påsk korgar. Hon producerar varor beroende på säsong och tillfälle.
I sina verk använder hon traditionella mönster och anpassar dem till
deras behov. Fru Katarzyna introducerar gärna intresserade i hant-
verkets hemligheter. Hon tycker inte att virkning är svårt, och att
det är mycket roligt. Fru Katarzyna är engagerad i ett antal hant-
verksvisningar och kulturevenemang. Om sitt yrke berättar hon med
passion och på ett mycket intressant sätt.
Spetsar – Katarzyna Chorąży

20. A
RR
zeźbi w drewnie, kamieniu, węglu i soli, sporadycznie wyrabia także figurki z gliny. Zaj-
muje się także odnawianiem okolicznych kapliczek. Tematyka rzeźb pana Aleksandra jest
bardzo zróżnicowana, ale są to głównie rzeźby sakralne i postacie z ludowych wierzeń.
Prace te często można oglądać podczas lokalnych wystaw i targów. Posługuje się techni-
ką ręcznego rzeźbienia, do zdobienia używa farb, a odlewy wykonuje metodą traconego
wosku. Jest samoukiem. Pierwsze kroki w dziedzinie uprawianej przez siebie twórczości
stawiał w 1973 r. Kilka ruchów dłuta i z płaskiej deski wyłania się twarz. To właśnie
twarze sprawiają, że obok prac pana Aleksandra nie można przejść obojętnie. Jego
rzeźby żyją, każda postać jest charakterystyczna, każda twarz ma niepowtarzalny gry-
mas – skrzywienie warg, kształt nosa, wyraz oczu. Pomysły czerpie z tradycji, stawia
na oryginalność i niepowtarzalność każdego dzieła. Pan Aleksander jest autorem serii
drewnianych rzeźb, związanych z wierzeniami ludowymi mieszkańców Podbabiogórza. Ar-
tysta udostępnia pracownię zwiedzającym i chętnie opowiada o swojej pracy.
Rzeźba ludowa - Aleksander Basiura2.
H
e carves in wood, stone, coal and salt and occasionally makes
clay figures. The subject matter of his works is very diverse and
it consists mainly of sacred sculptures and figures from folk be-
liefs. His works can be often seen at local exhibitions and trade fairs.
He hand carves, uses paints for decoration, and makes casts with
the lost wax method. He is a self-taught person. He began carving
in 1973. Several movements of a chisel and a face emerges from
a flat board. The faces are the reason that no one can pass his works
indifferently. His sculptures live, every figure is distinctive, every face has its unique grimace – the bending of lips, the
shape of nose, the expression of eyes. He draws ideas from tradition, he puts originality and uniqueness in his each
work. He is the author of a series wooden sculptures connected with folk beliefs of Podbabiogórze residents. The artist
makes his studio accessible to visitors and tells willingly about his work.
Folk sculpture - Aleksander Basiura
A
leksander Basiura gör skulpturer i trä, ibland sten, kol, salt, då och då gör han också lerfigurer. Han restaurerar
också områdets lokala helgedomars kapell. Aleksander skulpturers tema är mycket varierande, men de är of-
tast religiösa statyer och figurer av folktro. Detta arbete kan ofta ses på lokala utställningar och mässor. Han
snidar för hand, använder färg för att dekorera, och för att gjuta använder han den bortglömda vaxmetoden. Han är
självlärd. De första stegen i sitt arbete tog han 1973. Efter åtskilliga försök med mejslar i plana träskivor framträdde
ett ansikte. Det är ansiktena som gör att man inte kan vara likgiltig för hans arbeten. Hans skulpturer lever, var och
en har en distinkt karaktär, och varje ansikte har en unik grimas – krökning på läpparna, formen på näsan, ögonens
uttryck. Idéer kommer från traditionen, fokuserar på originalitet och det unika hos varje verk. Aleksander är upphovs-
man till en serie träskulpturer kopplade till folktro i Podbabiogórza. Konstnären låter verkstaden vara tillgänglig för
besökare och berättar gärna om sitt arbete.
Folkskulptur – Aleksander Basiura
H

21. GminaBystra-Sidzina
U
T
PP
asieka państwa Janiny i Mariana Totoś mieści się w niezwykle malowniczym zakątku Pod-
babiogórza. Otoczona lasami, oferuje nie tylko miód, ale i odpoczynek na łonie natury.
Funkcjonuje od 2000 roku i liczy ponad dwadzieścia uli. Państwo Totoś prowadzą zaję-
cia dydaktyczne, dzięki którym można zapoznać się bliżej z funkcjonowaniem pasieki. Pod-
czas warsztatów pani Janina Totoś prezentuje produkty pozyskiwane z natury – miód, pyłek
kwiatowy, propolis oraz wytwarzane przez pszczoły – plaster woskowy, mleczko pszczele i jad
pszczeli. Opowiada o roli pszczół, prezentuje rozwój i życie pszczoły, omawia rodzaje miodu
i kwiaty, z których ten produkt powstaje. Państwo Totoś posiadają przeszklone, dydaktyczne
ule, dzięki którym można zobaczyć, zwykle niedostępne, życie pszczół. Tu degustując miodo-
we ciasteczka lub miodówkę sidzińską można posłuchać ciekawych opowieści o życiu pszczół,
rozwoju rodziny pszczelej, zobaczyć królową i zastępy robotnic. Można tu również skosztować
miodowych ciasteczek lub miodówkę sidzińską oraz zaopatrzyć się w produkty z pasieki, które
mają właściwości lecznicze i odżywcze. Pasieka jest prowadzona zgodnie z zasadą „przyjazna
dla środowiska”, bez użycia środków chemicznych.
Pasieka dydaktyczna – Janina i Marian Totoś3.
T
he apiary belonging to Janina and Marian Totoś is situated in an extraordinarily picturesque
corner of Podbabiogórze. Surrounded with forests, it offers not only honey, but also rest
in the bosom of the nature. It has functioned since 2000 and it counts above twenty
hives. Mr and Mrs Totoś conduct didactic activities thanks to which one can acquaint oneself
closer with functioning of an apiary. During workshops Janina Totoś presents products gained
from nature – honey, bee pollen, propolis and produced by bees – bee wax, royal jelly and
bee venom. She tells about the role of bees, presents the development and life of bees, talks
about the types of honey and flowers from which this product is made of. Mr and Mrs Totoś
have didactic glass beehives thanks to which it is possible to see bees’ life, usually inaccessible.
You can also taste here honey cookies or honey cordial from Sidzina and equip yourself with
products from the apiary which have healing and nutritive properties. The apiary is run
according to the principle „environment-friendly”, without the use of chemicals.
Didactic Apiary – Janina and Marian Totoś
U
ndervisningsbiodlingen hos Janina och Marian Totoś är beläget i en mycket pit-
toresk del av Podbabiogórza. Gården är omgiven av skog, den erbjuder inte bara
honung, utan också avkoppling i naturen. Biodlingen är i drift sedan år 2000 och
har över 20 bikupor. Paret Totoś undervisar för att visa hur biodlingen fungerar. Under
workshopen presenterar Janina Totos naturligt framställda produkter – honung, pollen,
propolis samt de som produceras av bin – vaxkaka, bidrottninggelé och bigift. Hon talar
om den roll som bin har i naturen, presenterar bins utveckling och liv, diskuterar vilka
typer av honung och blommor som finns och bildas till denna produkt. Paret Totoś har
en bikupa av glas, undervisningsbikupa, där man kan se hur bina lever, vilket annars
är svårt. Här kan man också få provsmaka honungskakor eller miodówkę sidzińska
(honungsdricka) och man kan lyssna på intressanta berättelser om bins liv, utveckling
av kolonierna, och se drottningen och arbetarnas värld. Det finns möjlighet att köpa
produkter från bigården, som har medicinska och näringsmässiga egenskaper. Biodlin-
gen bedrivs i enlighet med principen om ”miljövänlig”, utan användning av kemikalier.
Undervisningsbiodling – Janina och Marian Totoś

22. S
T
S
T
he Heritage Park in SIDZINA - Museum of Folk Art came into being through the initiative
of a priest Józef Świstak and his continuator Adam Leśniak. They made an effort to collect
local relics of folk art. Because the collections of relics were growing so quickly, they were
moved to the area of heritage park together with the historic huts from neighbouring hamlets. The
ceremonial opening took place in 1963 on the occasion of the 400th year anniversary of the foun-
dation of Sidzina – the first building visited was the hut of Banasiki from 1809. The first post-war
meeting of former partisans of the Polish Home Army from the regions of Polica and Babia Góra
Mountain took place here in 1967. The National Remembrance Chamber was opened in the hut of
Banasiki in 1968. A smithy from Górna Sidzina, the village mayor’s hut from Sidzina and a hut from
Spytkowice were moved to the heritage park in successive years. The unusual pride of the heritage
park is the wooden Loretian belfry from 1937 acquired from Sidzina Wielka Polana. Nowadays there are
here historic buildings and objects of everyday use typical for the 19th and first half of the 20th century.
In the summer period exhibitions and demonstrations of local folk art take place in the heritage park.
The Heritage Park in Sidzina - Museum of Folk Art
S
kansen Folkkultur Museum i Sidzinie kom till på initiativ av fader Joseph Swis-
tak och hans kompanjon Adam Lesniak. De bestämde på 50-talet att samla in
lokalt, historiskt folkkulturarv av det tjugonde århundradet. Snabbväxande
samlingar flyttades till museet med historiska stugor från de omgivande byarna.
Det öppnades 1963 för att fira 400-årsdagen av Sidzin. Den första byggnaden
som lämnades till turister är stugan Banasików från 1809. År 1967 hölls här det
första mötet i efterkrigstiden för kombatanter från den tidigare i Lands Armén från
regionen i Polica och Babia bergen. År 1968 öppnades ett Rum för Nationellt minne
på vinden i stugan Banasików. Under de följande åren flyttades till museet smedjan
från Övre Sidzina, borgmästarens stuga från Sidzina och en stuga från Spytkowice.
Den ovanliga utsmyckningen av museet är ett Loretanskt klocktorn av trä från 1937
som erhållits från Sidzina Wielkiej Polany. För närvarande är museets historiska byg-
gnader och vardagliga föremål typiska för artonhundratalet och första hälften av nit-
tonhundratalet. På sommaren har friluftsmuseet utställningar och demonstrationer
av lokal konst och hantverk i kulturparken.
Skansen i Siedzin – Museum Folkkultur
S
kansen Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie powstał z inicjatywy księdza Józefa Świstka
i jego kontynuatora Adama Leśniaka. Podjęli się oni w latach 50-tych XX wieku zbierania
lokalnych zabytków kultury ludowej. Szybko powiększające się zbiory przeniesiono na
teren skansenu wraz z zabytkowymi chałupami z okolicznych przysiółków. Otwarcie nastąpiło
w 1963 roku z okazji jubileuszu 400-lecia powstania Sidziny. Pierwszym oddanym do zwiedza-
nia budynkiem była chałupa Banasików z 1809 roku. W 1967 roku odbyło się tutaj pierwsze
powojenne spotkanie byłych partyzantów Armii Krajowej z rejonu Policy i Babiej Góry. W 1968
roku otwarto na poddaszu chałupy Banasików Izbę Pamięci Narodowej. W kolejnych latach
na teren skansenu przeniesiono kuźnię z Górnej Sidziny, chałupę wójta z Sidziny i chałupę ze
Spytkowic. Niezwykłą ozdobą skansenu jest drewniana dzwonnica loretańska z 1937 roku
pozyskana z Sidziny Wielkiej Polany. Obecnie na terenie Skansenu znajdują się zabytkowe bu-
dynki i przedmioty codziennego użytku typowe dla XIX i pierwszej połowy XX wieku. W okresie
letnim w Skansenie odbywają się wystawy i pokazy lokalnej twórczości ludowej.
Skansen w Sidzinie - Muzeum Kultury Ludowej4.

23. GminaBystra-Sidzina
D
T
NN
ajczęstszym tematem jego prac są rzeźby sakralne,
a wśród nich kapliczki przedstawiające Chrystusa
Frasobliwego. Z drewna potrafi zrobić wszystko,
od rzeźb, poprzez płaskorzeźby, po meble artystyczne. Rzeź-
bieniem zajmuje się od dziecka. Pierwsze rzeźby jakie wykonał to
ptaszki drewniane, które są charakterystycznym wyrobem pana
Bartłomieja, dzięki któremu nie sposób go pomylić z kimś in-
nym. Artysta rzeźbi w drewnie lipowym, czereśni i brzo-
zie. Rzeźbi za pomocą zwykłego dłutka. Nie używa
papieru ściernego do wygładzania powierzchni
swoich rzeźb, nie maluje ich, niektóre tylko wo-
skuje. Jego prace można podziwiać zarówno pod-
czas wystaw ogólnokrajowych, jak i lokalnych. Jest
laureatem licznych konkursów, między innymi ogólnopolskiego
konkursu im. Emila Zegadłowicza, odbywającego się w Gorze-
niu, w którym zajął II miejsce w 2004 r. i I miejsce w 2006 r.,
II miejsce w konkursie na rzeźbę ludową Kraków 2005 oraz
III miejsce w konkursie malarstwa i rzeźby ‘‘Boże Narodzenie
w obrazach’’ Maków Podhalański 2004 i II w 2005 r.
Rzeźba ludowa
- Bartłomiej Trzop5.
T
he most frequent subject of his works is sacred sculpture including wayside shrines
representing Worrying Christ. He has been carving since he was a child. Wooden little
birds were the first sculptures he has made and they are typical of him and not to be
mistaken for someone else. The artist carves in linden, cherry and birch wood by means of
his chisel. He does not use sandpaper to polish the surface of his sculptures, he does not
paint them, he only waxes some of them. It is possible
to admire his works both at nationwide and local ex-
hibitions. He is a laureate of numerous competitions,
including The All-Polish Emil Zegadłowicz Competition
held in Gorzeń where he won second place in 2004
and first in 2006, second place at the competition
on folk sculpture Kraków in 2005 and III place at the
competition of painting and sculpture “Christmas
in the paintings” Maków Podhalański in 2004
and II in 2005.
Folk sculpture - Bartłomiej Trzop
D
et vanligaste temat i Bartlomiej Trzops verk är
religiösa skulpturer, bland dem kapellet Kristus
- smärtornas man. Han kan göra allt från skulp-
turer, till reliefer och konstnärliga möbler. Bartlomiej har
skulpterat sedan barndomen. Den första skulptur som han
gjorde är små träfåglar som är karakteristiska för honom,
så den kan inte förväxlas med någon annan. Konstnären
skulpterar i lindträ, körsbär och björk. Han skulpterar med
vanlig mejsel. Han använder inte sandpapper för att jämna
ut ytan på sina skulpturer, han målar dem inte heller, han vaxar
bara en del. Hans verk kan beundras på utställningar, både natio-
nella och lokala. Han har vunnit flera tävlingar, bland annat den
nationella tävlingen, Emil Zegadłowicz, som hölls i Gorzen. Han
kom på andra plats 2004 och på första plats 2006, på andra
plats i tävlingen om folkskulptur i Kraków 2005 och på tredje
plats i tävlingen om måleri och skulptur ”Julbilder” i Maków
Podhalański 2004 och på andra plats 2005.
Folkskulptur – Bartlomiej Trzop

24. G
G
JGmina
JordanówThe Jordanów Commune
Jordanóws kommun
G
ospodarstwo położone jest w bardzo ładnej okolicy w miejscowości, która słynie z pięknych lasów, czystej wody
i świeżego powietrza. Gospodarstwo oferuje wyżywienie z domowej ekologicznej kuchni z własnych upraw.
Gospodarstwo posiada „Certyfikat Zgodności” potwierdzający prowadzenie produkcji rolnej metodami ekologicz-
nymi oraz dyplomy i nagrody za ogródek i gospodarstwo rolne w Gminie Jordanów. Produkt otrzymał Znak Promocyjny
“Łączy nas Babia Góra” w roku 2003, 2006. Gospodarstwo wytwarza takie produkty jak, mleko i jego przetwory, jaja,
owoce i warzywa pochodzące z ogrodu i sadu przydomowego. W gospodarstwie często pieczony jest prawdziwy
wiejski chleb, a kuchnia oparta jest na świeżych i zdrowych produktach. W gospodarstwie prowadzone są jednodnio-
we warsztaty edukacyjne dla młodzieży. Omawianych jest wiele tematów np.: Od mleczka do sereczka, Od konika do
ciągnika, Śladami dzikich zwierząt (wycieczki do lasu kończące się ogniskiem). Zwolennicy twórczości ludowej mogą
tutaj nabyć: serwety, obrusy.
Gospodarstwo Ekologiczne i Agroturystyczne - Halina Grubarek1.
T
he farm is located in a very pretty area
in the locality which is famous of beau-
tiful forests, clear water and fresh air.
The farm offers food from home ecological
kitchen from its own household farming. The
farm possesses „Certificate of Compliance”
confirming running agricultural production
with ecological methods and also diplomas
and prizes for garden and agricultural farm in
the commune of Jordanów. The product re-
ceived promotional logo “Babia Góra unites us”
in 2003 and 2006. The farm produces products
such as milk and its products, eggs, fruit and veg-
etables coming from a garden and a house orchard.
A true country bread is often baked in the farm and cooking is based on fresh and healthy products. In the farm one-
day educational workshops are conducted for the youth. There are many subjects discussed e.g.: From milk to cottage
cheese, From a horse to a tractor, Traces of wild animals (trips to the forest ending with a bonfire). The advocates of
folk art can purchase here serviettes, table-cloths.
Ecological and agrotourism farm -
Halina Grubarek
G
ården ligger i ett mycket trevligt område av samhället, som
är känt för sina vackra skogar, rent vatten och frisk luft. Man
erbjuder ekologisk mat med hemlagade rätter från sina egna
odlingar. Gården har ett ”intyg om överenskommelse” som bekräf-
tar bibehållandet av jordbruksproduktionen organiskt, och certifikat
och priser för trädgården och en gård i kommunen Jordans. Gården
fick utmärkelsen ”Babia Góra Mountain förenar oss” 2003 och 2006.
Gården producerar produkter såsom mjölk och mejeriprodukter, ägg,
frukt och grönsaker från trädgården och frukter från fruktträdgården. På
gården bakas ofta ett riktigt lantbröd, och köket är baserat på färska och
hälsosamma produkter. Gården driver endags-workshops för ungdomar. Då
diskuteras ett antal ämnen som: från mjölk till ost, från häst till traktor, i fot-
spåren av vilda djur (en resa till skogen som avslutas med brasa). Produkter av
folkkonst kan köpas här: servetter och dukar.
Ekologisk och agroturistisk gård – Halina Grubarek
T

25. GminaJordanów
R
R
RR
óże z bibuły są wytwarzane w Gminnym Ośrod-
ku Kultury, Sportu i Promocji w Jordanowie filia
w Naprawie gdzie odbywają się warsztaty zdob-
nictwa bibułkarskiego. Miejscowa twórczyni ludowa
pani Maria Kania oraz instruktor kultury pani Anna
Wyka przekazują technikę wykonywania kwiatów
z bibuły. Produkt otrzymał Znak Promocyjny “Łączy
nas Babia Góra” w roku 2006. Działalność GOKSiP
w Naprawie opiera się na pracy młodych ludzi. In-
struktorzy kultury ciągle uczą ich nowych rzeczy
i zachęcają do rozwijania różnych zdolności, m.in. wy-
szywania haftem krzyżykowym i matematycznym, zdob-
nictwa bibułkowego, Quillingu (czyli ozdoby ze zwijanego papieru),
ozdób z origami, szydełkowania, wiązania makram, wykonywania
kartek okolicznościowych itp. Dzięki zajęciom artystycznym młodzi
ludzie uczą się aktywności, pracy w grupie i dobrej organizacji wła-
snego czasu. Rękodzieło wykonane przez dzieci prezentowane jest
na kiermaszach, promując Naprawę oraz gminę Jordanów.
Bibułkarstwo GOKSiP Jordanów
filia w Naprawie2.
R
oses from tissue-paper are produced in Communal Centre of Culture,
Sport and Promotion in Jordanów branch in Naprawa where workshops
of tissue-paper decorative art are held. Local artist Maria Kania and cul-
ture instructor Anna Wyka pass the technique of making flowers from tissue-
paper. The product received promotional logo “ Babia Góra unites us” in 2006.
The work of CCCSP in Naprawa is based on young people. The culture instructors
teach them constantly new things and encourage them to develop various skills
for example counted cross stitch and embroidery on paper, tissue-paper decora-
tive art, quilling (the art of creating decorative designs from thin strips of curled
paper), decorations from origami, crocheting, knotting macrames, making occa-
sional cards. Owing to the artistic classes, they learn to be active, work in group
and have good organization of their own time. The handicraft made by children is
presented at the fairs, promoting Naprawa and the commune of Jordanów.
Tissue-paper craft Communal Centre of Culture,
Sport and Promotion Jordanów branch in Naprawa
R
osor av silkespapper produceras i det kommunala centrum för kultur, idrott och marknadsföring i Jordan
med filial i Naprawa där det finns en silkespappersverkstad i ornamentik. Den lokala folkskaparen Maria
Kania och kulturinstruktören Anna Wyka lär ut tekniken med silkespappersblommor. Produkten fick en
utmärkelse ”i Babia Góra Mountain förenar oss” 2006. GOKSiPs aktivitet i Naprawa bygger på ungdomars
arbete. Kulturinstruktörer uppmuntrar dem att utveckla olika färdigheter och lär dem nya saker hela tiden,
bland annat korsstygn och matematiskt broderi, Quillingu (som är dekorationer av hoprullat papper), pryd-
nadsföremål av origami, virkning, binda makramé, tillverka gratulationskort, etc. De lär ut hur man är aktiv,
att arbeta i grupp, att organisera sin egen tid på ett bra sätt. Hantverk gjorda av barn presenteras på mässor,
främst Naprawa och kommun Jordan.
Silkespapperstillverkning GOKSiP, i Jordanów, filial i Naprawa

26. S
I
PP
owstał w 1995 roku, a dwa lata później założono Stowarzyszenie KS „BÓR”- ośrodek re-
habilitacji i hipoterapii. Stowarzyszenie w 2004 roku otrzymało statut organizacji pożytku
publicznego. Klub oferuje jazdę konną dla początkujących jak i zaawansowanych, hipote-
rapię oraz zakwaterowanie wraz z pełnym wyżywieniem. Prowadzi sekcję kolarstwa gór-
skiego. Klub Sportowy posiada Certyfikat Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego
oraz Ośrodka Patronackiego Polskiego Związku Jeździeckiego. Trzykrotnie otrzymał
znak promocyjny „Łączy nas Babia Góra”,a także jest laureatem konkursu „Wielkie
odkrywanie Małopolski”. W ramach popularyzacji turystyki jeździeckiej w przeciągu
ostatnich lat klub wyznakował około 200 km szlaków turystyki konnej na terenie
Podbabiogórza. Od 2006 roku Klub Sportowy prowadzi sekretariat Grupy Partner-
skiej „Łączy nas Babia Góra”. W ramach tej działalności m.in. koordynował projekt
„Podbabiogórskie Ekomuzeum”, a także uczestniczy w targach turystyki.
Klub Sportowy „Bór”3.
I
t came into being in 1995 and two years later Association Sport Club „Bór”- the centre of rehabilitation and hippo-
therapy was established. It received the charter of Public Benefit Intitution in 2004. The club offers horsemanship for
beginners and advanced, hippotherapy and accommodation with full board. It runs the unit of mountain cycling. The
Sport Club has the certificate of Polish Hippotherapeutic Association and Affiliated Outlet of Polish Equestrian Federa-
tion. It has received three times promotional logo “Babia Góra unites us” and it is also the laureate of the competition
„Discover Małopolska”. In order to popularize riding tourism in the period of last years the club marked out about 200
km horse trails in the area of Podbabiogórze. The Sport club has run the secretariat of the Partnership „Babia Góra
unites us” since 2006. Within this activity it has coordinated the project „Ecomuseum of Podbabiogórze” and it also
participates in tourism fairs.
Sport Club „BÓR”
S
portklubben grundades 1995, och två senare grundade föreningen KS ”Bor” – ett rehabiliteringscentrum och hip-
poterapi. Föreningen fick godkänt som välgörenhetsorganisationer 2004. Klubben erbjuder ridning för nybörjare
och anvancerade, hippoterapi och boende med helpension. Den leder en mountainbike-avdelning. Sports Club
är certifierad Hippoterapi Association och Center Sponsor Polska Ridsportförbundet. Tre gånger har sportklubben fått
utmärkelsen, ”Babia Góra Mountain förenar oss”, och är också en vinnare av ”stor upptäckt Malopolska”. För att popu-
larisera hästturism under de senaste åren har klubben anlagt ca 200 km ridspår i Podbabiogórzas område. Sedan 2006
driver Sports Club sekretariatet Partner Group ”Babia Mountain sammankopplar oss”. Som en del av denna verksamhet
omfattar det samordnade projektet ”Podbabiogóra Ekomuseum” samt delta i turism-mässor.
Sportklubb ”BÓR” (”Urskog”)

27. GminaBudzów
H
T
DD
wór został zbudowany w XVII w. Pierwotnie budy-
nek pełnił funkcję dworu obronnego. Przeprowadzo-
na pod koniec XVIII w. przebudowa nadała mu charakter
szlacheckiej rezydencji mieszkalnej. Zamieszkiwany aż do 1848 r.,
kiedy to, opuszczony, pełnił rolę spichlerza. Wyremontowany w la-
tach 1910-1912, odzyskał funkcję rezydencji mieszkalnej. Jesienią
1939 r. budynek spłonął. W 1942 r. dokonano jego odbudowy
i umieszczono w nim szkołę podstawową. W 1988 r. opuszczony
i zrujnowany budynek znalazł nowych właścicieli. Przeprowadzili
gruntowną restaurację obiektu, przywracając dawne podziały
wnętrz oraz przystosowując go do potrzeb mieszkalnych. Dwór
wzniesiony jest z kamienia łamanego i cegły z dachem czterospado-
wym pokrytym dachówką. W otoczeniu zachowały się czytelne do
dzisiaj założenia zieleni: ogrodu, parku krajobrazowego i tzw. zwie-
rzyńca (las w przedłużeniu ogrodu dworskiego). Tworzą one wraz z sa-
mym dworem zespół o unikatowych wartościach historycznych, architekto-
nicznych i krajobrazowych. Obecnie można w nim usłyszeć dawne pieśni dworskie
i ludowe, wypocząć i spotkać się z tradycją. Przy dworze działa Fundacja „Lutnia Sta-
ropolska”, prowadząca studia nad kulturą i muzyką dawną, oraz Bractwo Lutni z Dworu na Wysokiej – zespół
wykonujący wokalną i wokalno-instrumentalną muzykę renesansową.
Dwór w Wysokiej4.
T
he mansion was built in the 17th
century. The building originally
functioned as a fortress mansion.
The reconstruction conducted at the
end of 18th century gave it the char-
acter of a noble habitable residence. It
had been habitable until 1848, then it
was deserted, and it started to function
as a granary. After it had been renovated
in the years 1910-1912, it became habitable
mansion once again. The building burnt down
in Autumn 1939. In 1942 the building was re-
constructed and an elementary school was placed in
it. In 1988 the deserted and ruined building found new
owners. The building was thoroughly renovated, restoring
former divisions of interior and adapting it to habitable conditions. The mansion was
built of rubble and brick with four-side tile roof. In the surroundings a manor and garden layout
and also a hunting park have been preserved. Together with the mansion they create unique historical, ar-
chitectural and landscape values. The foundation called „Staropolska Lute”, which conducts studies on culture
and old music, and The Fraternity of Lute – an ensemble performing vocal and vocal-instrumental Renais-
sance music – work by the mansion.
The Mansion in Wysoka
H
errgården byggdes på sextonhundratalet, byggnaden tjänade ursprungligen
som en försvarsbyggnad. I slutet av sjuttonhundratalet genomfördes om-
byggnationer som gav huset en ädel karaktär. Bebodd fram till 1848, då den
övergavs. Den fungerade sedan som ett spannmålsmagasin. Huset renoverades
1910-1912, och återfick då sin funktion som herrgård. Hösten 1939 brann huset ner.
År 1942 återuppbyggdes det och fick bli grundskola. År 1988 fick de övergivna och för-
fallna byggnaderna nya ägare. De genomförde en grundlig restaurering och byggnaderna
återfick det gamla utseendet, utformat och anpassat till de behov som en herrgård har.
Herrgården är byggd av bruten sten och tegel med valmat tak täckt med takpannor.
Området runt omkring är idag en återspegling av den gamla planeringen med grönska
i trädgården, en anlagd park och den så kallade djurfristaden (skog i förlängningen
av gården). Den utgör tillsammans med herrgården ett unikt, historiskt, arkitektoniskt
landskap. Det är nu möjligt att höra de gamla låtarna och herrgårdslåtar, slappna av och
möta traditionen. I herrgården finns en stiftelse, ”Lute Staropolska”, för studier av kultur
och av den gamla musiken och Brotherhood of Lyras herrgård i Wysoka – ett band som spe-
lar vokal och instrumental musik och renässans-sång.
Herrgård i Wysoka

28. MM
ałgorzata Kowalczyk- Mysza is a native
dweller of Toporzysko. She is a versatile
artist. She sews and decorates corsets
which make up a part of folk costumes. How-
ever tissue-paper craft is her biggest passion. Her
grandmother taught her traditional art of creating
flowers from tissue-paper. The artist mainly draws her
inspiration from nature. By observing a living flower, she
can create its faithful reproduction. She mainly uses crepe
paper for her products.
Mrs. Małgorzata takes active part in promotion of traditional craft
and folk culture. She belongs to The Farmer’s Wives’ Association in Toporzysko. She also
uses her talent in creation of regional ritual attributes which foster folk tradition. She makes Easter palms, wedding
bouquets; her flowers also decorate harvest-home wreaths.
The artist shares her passion and supports artistic development of children and youth and she
acquaints them with folk art through the conduction of tissue-paper workshops. Her works can
be seen at exhibitions and communal cultural events.
Tissue paper craft -
Małgorzata Kowalczyk- Mysza
P
ani Małgorzata Mysza - rodowita mieszkanka Toporzyska. Jest artystką
wszechstronną. Zajmuje się szyciem i zdobieniem gorsetów, stanowią-
cych część strojów ludowych. Jednak największą pasją pani Małgorzaty
jest bibułkarstwo.
Tradycyjnej sztuki tworzenia kwiatów z bibuły nauczyła ją babcia. Artystka
swoje inspiracje czerpie głównie z natury. Obserwując żywy kwiat, potrafi wy-
czarować jego wierną kopię. Do swoich wyrobów używa głównie krepiny i bibuły
marszczonej.
Pani Małgorzata bierze czynny udział w promowaniu tradycyjnego rzemiosła i kultury ludowej. Należy do Koła Gospo-
dyń w Toporzysku. Swój talent wykorzystuje również w tworzeniu regionalnych atrybutów obrzędowych pielęgnują-
cych tradycję ludową. Wykonuje palmy wielkanocne, bukiety ślubne, jej kwiaty zdobią także wieńce dożynkowe.
Artystka dzieli się swoją pasją i sprzyja artystycznemu rozwojowi dzieci i młodzieży oraz zapoznaje ich z twórczością
ludową poprzez prowadzenie warsztatów z bibułkarstwa. Prace pani Małgorzaty Myszy można obejrzeć na wystawach
i gminnych imprezach kulturalnych.
Bibułkarstwo -
Małgorzata Kowalczyk-Mysza5.
M
algorzata Mysza är född och bosatt i Toporzysko. Hon är en mångsidig konstnär.
Hon syr och gör utsmyckning till korsetter, som är en del av folkdräkter. Dock är
fru Malgorzatas största passion silkespapper.
Den traditionella konsten att göra pappersblommor lärde hon sig av sin mormor. Konstnären
får sin inspiration främst från naturen. Hon observerar levande blommor och kan trolla fram
en exakt kopia. Till sina produkter använder hon främst krepiny och ruggat papper.
Malgorzata deltar aktivt i främjandet av traditionellt hantverk och folkkultur. Hon är
medlem i hemmafruarnas förening i Toporzysku. Hon använder också sina talanger
för att skapa regionala attribut och ta hand om traditionell rituell folkmusik.
Hon tillverkar påskpalmer och bröllopsbuketter och hennes blommor pryder skör-
dekransar. Hon delar med sig av sin passion och främjar konstnärlig utveckling av barn
och ungdomar och låter de bli bekanta med folkkonst genom att deltaga i workshops med sil-
kespapper. Fru Malgorzata Myszas verk kan ses på utställningar och lokala kulturevenemang.
Silkespapperstillverkning – Malgorzata Kowalczyk-Mysza
P
M

29. BS
E
S
Gmina
StryszawaThe Stryszawa Commune
Stryszawas kommun
R
zeźby w drewnie nauczyła się od ojca i przekazała tę umiejętność swoim dzieciom, a te z kolei – jej
wnukom. Wspomina, jak ojciec siadał przy stole i rzeźbił zabawki dla niej i rodzeństwa. Rzeźbą zajmuje
się od początku lat siedemdziesiątych. Wcześniej przez wiele lat wykonywała koniki i wózki drabiniaste
oraz tradycyjne ptaszki stryszawskie, które przyniosły jej uznanie i popularność nie tylko w Pol-
sce. Za pośrednictwem spółdzielni (Cepelia i Milenium) trafiły m.in. do Holandii, Fran-
cji, Austrii, Niemiec, USA, Brazylii. Najbardziej popularne są małe sikorki, jemiołusz-
ki, czyżyki, kukułki, gile oraz kompozycje ptasich rodzin z pisklętami w uwitym
gniazdku, czy na gałęzi. Charakterystyczne dla niej są postacie świętych
oraz tematy związane z życiem wsi. Jej twórcze dokonania uhonorowano
licznymi nagrodami i wyróżnieniami. Jest członkiem Stowarzyszenia Twór-
ców Ludowych. Pani Emilia została nagrodzona najważniejszą nagrodą
w dziedzinie twórczości ludowej im. Oscara Kolberga. Swoje umiejętności
przekazała dzieciom: Janinie, Danucie i Tadeuszowi,
którzy są znanymi artystami ludowymi w Polsce i za
granicą.
Rzeźba w drewnie – Emilia Leśniak1.
S
he learnt carving in wood from her father and
passed on this skill to her children, and her chil-
dren to her grandchildren. She started carving
at the beginning of the seventies. Before she had made ponies and ladder-like trolleys
and traditional little birds from Stryszawa which brought her acknowledgement and
popularity not only in Poland. They get to Holland, France, Austria, Germany, USA, Brazil
through the medium of handicraft societies (Cepelia and Millennium). The most popu-
lar are small tomtits, waxwings, siskins, cuckoos, bullfinches and the compositions of
birds’ families with nestlings in woven nests or on a branch. The figures of saints and
the subjects connected to village life are characteristic of her. Her creative achieve-
ments have been honoured with numerous prizes and distinctions. She is a member
of The Association of Folk Artists. Mrs. Emily was awarded with the most important
prize in the field of folk art-The Oskar Kolberg prize. She passed on her skills to her
children: Janina, Danuta and Tadeusz who are well-known folk artists in Poland
and abroad.
Wood Sculpture – Emilia Leśniak
E
milia Leśniak lärde sig träsnideri av sin far och lärde ut denna färdighet till sina barn och
i sin tur sina barnbarn. Hon minns hur hennes far satt vid bordet och snidade leksaker till
henne och barnen. Hon skulpterar sedan början av sjuttiotalet. Tidigare under många år
täljde hon hästar och vagnar och traditionella stryszawskie fåglar som gav henne erkännande
och popularitet inte bara i Polen. Genom kooperativ (Cepelia och Millennium) finns de i Ne-
derländerna, Frankrike, Österrike, Tyskland, USA, och Brasilien. De mest populära är de små
talgoxarna, sidensvansarna, grönsiskor, gökar, domherrar och kompositioner med fågelfamiljer
med fågelungar i det vävda boet eller på en gren. Hennes kännetecken är det heliga och äm-
nen med anknytning till livet i byn. Hennes kreativitet hedras med många priser och utmärkel-
ser. Hon är en medlem av Folkkonstnärers förening. Fru Emilia fick det viktigaste priset inom
folkkonst, Oscar Kolberg. Hennes kunskaper fick efterföljare: Janina, Danuta och Tadeusz, som
är kända folkkonstnärer i Polen och utomlands.
Träskulptur – Emilia Leśniak
R

30. H
T
wórczością ludową zajmuje się od 30 lat. Pierwsze swoje rzeźby, żołnierzy, górali wy-
konał w dzieciństwie. Z biegiem czasu nabrał doświadczenia i zaczął wykonywać rzeź-
bę sakralną: szopki świąteczne, krzyże oraz różne świątki. Mając 25 lat został członkiem
Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Od tego momentu zaczął tworzyć tradycyjne zabawki
stryszawskie takie jak: drewniane zwierzątka domo-
we i leśne, zabawki ruchome (kaczki, kurki, krasnale,
bociany), itp. Jego zabawki często są ruchome, jak na
przykład „chodzące” kurki czy bociany ruszające
skrzydłami. Rzeźbi przede wszystkim w białym
drewnie, a sporadycznie także w kamieniu.
Dzieła maluje raczej rzadko. Uważa bowiem, że
„rzeczy powinny starzeć się wraz z czło-
wiekiem”, co zaobserwować można tyl-
ko na niemalowanym drewnie. Lubi rzeźbić w plenerze, przyroda
działa na niego inspirująco. Jego prace biorą udział w wielu
konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych w rzeźbie
i zabawkarstwie, takich jak „Patroni Polski i Europy”, w mię-
dzynarodowych konkursach na zabawkę ludową. Wielokrot-
nie prezentował już swoje umiejętności, zarówno w szkołach
i podczas festynów, jak i w programach telewizyjnych.
Jest zdobywcą wielu nagród i wyróżnień, m.in.: III nagroda w kategorii tradycyjnej zabawki ludowej
w V Międzynarodowym Konkursie Zabawki i Form Zdobniczych „Fantastyczna Fauna i Flora” 2002 r.,
wyróżnienie w zespole tradycyjnej zabawki ludowej w IV Międzynarodowym Konkur-
sie Zabawki pt. „Przyjaciele naszego dzieciństwa” 2001 r. etc. Corocznie uczestniczy
w ogólnopolskim konkursie rzeźbiarskim „Patroni naszych kościołów” organizowanym
przez Gminny Ośrodek Kultury w Stryszawie.
Zabawki ruchome – Józef Lasik2.
H
e has been engaged in folk art for 30 years. He made his first sculptures, which were soldiers and highlanders,
when he was a child. Over the course of years he gained experience and began to make sacred sculpture: Christ-
mas crèches, crosses and various holy images. When he was 25 years old he became a member of The Asso-
ciation of Folk Artists and thenceforth he has made traditional toys from Stryszawa such as: little wooden home and
forest animals, moving toys (ducks, hens, dwarves, storks) etc. He mostly carves in white wood, and also occasionally
in stone. He rarely paints his works. He believes that „things should age together with a man” which can only be ob-
served on unpainted wood. He likes carving in the open air, the nature of Babia Góra works inspirationally on him. His
works have been exhibited at many Polish nationwide and international competitions in the category of sculpture and
toy-making such as „The Patrons of Poland and Europe”. He has presented his skills many times, both at schools and
during fêtes and in television programmes.
He is a winner of many prizes and distinctions, including III prize in the category of traditional folk toy at V International
Competition of Toy and Decorative Forms „Fantastic Fauna and Flora” in 2002, the distinction in the category of tradi-
tional folk toy at IV International Competition of Toy „Friends of our childhood” in 2001. Every year he participates in
the Polish Nationwide Sculptor competition „The Patrons of Our Churches” organized by Cultural Communal Centre in
Stryszawa.
Moving toys – Józef Lasik
T

31. GminaStryszawa
T
JJ
ózef Lasik har arbetat med folkkonst i 30 år. En av de första av hans
skulpturer är soldater, bergsbestigare, som gjordes i barndomen. Med
tiden fick han erfarenhet och utförde religiösa skulpturer: julkrubbor, kors
och olika helgon. När han fyllde 25 år blev han medlem i Folkkonstnärernas
Sällskap och från det ögonblicket började han göra traditionella stryszawskie
leksaker såsom trä och skogsbruk, husdjur, rörliga leksaker, ankor, tuppar,
dvärgar, storkar, etc. Hans leksaker är ofta rörliga, till exempel ”walking” hö-
nor och storkar med rörliga vingar. Han skulpterar främst i vitt trä, och ibland
även i sten. Han använder sällan färger. Han anser att ”saker och ting ska
åldras som en man”, vilket endast kan ses på omålat trä. Józef Lasik tycker
om att skulptera utomhus, naturen fungerar inspirerande för honom. Hans
verk är inblandade i många nationella och internationella tävlingar i skuptur
och leksaker som tävlingen ”polska och europeiska sponsorer”.
Många gånger har han visat sina kunskaper, både i skolor och på festiva-
ler, liksom i TV-program. Han har vunnit flera priser och utmärkelser, som
tredje pris i kategorin för traditionella folkleksaker i Femte Internationella
Leksakstävlingen för Dekorativ Form, ”Fantastiska djur och växter” 2002, hedersomnämnande i laget Tra-
ditionella leksaker i den fjärde Internationella Leksakstävlingen under motto ”Vänner från vår barndom” 2001,
osv. Årligen deltar han i en nationell skulpturtävling ”Beskyddare av våra kyrkor”, som anordnades av det kom-
munala kulturcentret i Stryszawa.
Rörliga leksaker - Józef Lasik
T
wórczością ludową zajmuje się od dzieciństwa. Pierwsze lekcje z zakresu „ptasz-
karstwa” pobierał od swoich rodziców, którzy od dzieciństwa wtajemniczali go
w wykonywaną przez siebie twórczość.
Wykonuje ptaszki, tradycyjne zabawki stryszawskie, zgodne z utrwalonymi przez lata
wzorami oraz ptaki przypominające wielkością, kształtem i malowaniem te naturalne
(sowy, puchacze, dzięcioły, dudki, sójki). Ptaszki – chociaż są zaliczane do zabawek – naj-
częściej pełnią funkcję dekoracyjną – przyozdabiają choinki, ściany, kwiaty. Zabawkarstwo
to dla pana Tadeusza nie tylko hobby, lecz także sposób na życie. Na co dzień pracuje
w Gminnym Ośrodku Kultury w Stryszawie, gdzie prowadzi warsztaty rzemiosła tradycyj-
nego dla dzieci i dorosłych. Po pracy tworzy u siebie w domu.
Tadeusz Leśniak zajmuje się również wytwarzaniem innych
zabawek według ludowych wzorów, takich jak: koniki, brycz-
ki, klepoki, taczki itp. Swoje prace prezentował na wielu
konkursach i wystawach w kraju i zagranicą, m.in. w War-
szawie, Krakowie, Zakopanem, Lublinie, Bielsku – Białej,
Kielcach oraz we Francji, Włoszech, Belgii i Hiszpanii. Otrzy-
mał wiele nagród i wyróżnień. Jest laureatem nagrody Sto-
warzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie – 1994, laureatem
Fundacji Cepelia w Warszawie – 1997, oraz laureatem nagrody
Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku Białej – 2001. Jest
członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Zabawkarstwo – Tadeusz Leśniak3.

32. P
T
H
e has been engaged in folk art since childhood. He learnt the craft of making
wooden birds from his parents who initiated him into this craft when he was
a little child. He makes little birds, traditional toys from Stryszawa, consistent
with patterns that have been preserved for years and birds which resemble in size, shape
and colour the real nature birds (owls, eagle owls, woodpeckers, hoopoes, jays). Although little
birds are counted among toys, they mostly serve decorative purposes – they decorate Christ-
mas trees, walls, flowers. Toy making is not only hobby for Mr. Tadeusz, but he also makes
a living out of it. He works in Communal Cultural Centre in Stryszawa, where he leads work-
shops of traditional craft for children and adults. After work he creates works for himself
at home. Tadeusz Leśniak is also involved in the production of different toys according to
folk patterns, such as: ponies, carriages, clapping birds (klepoki), wheelbarrows etc. He
has presented his works at many exhibitions and competitions in the country and abroad
including Warsaw, Cracow, Zakopane, Lublin, Bielsko – Biała, Kielce and France, Italy, Bel-
gium and Spain. He has received many awards and distinctions. He is the laureate of the prize of
The Association of Folk Artists in Lublin in 1994, the laureate of CEPELIA Polish Art And Handicraft
Foundation in 1997, and the laureate of the prize of The Regional Culture Centre in Bielsko–Biała in
2001. He is a member of The Association of Folk Artists.
Toy-making – Tadeusz Leśniak
T
adeusz Leśniak har arbetat med konsthantverk sedan barndomen. De första lek-
tionerna i ”att göra en fågel” fick han av sina föräldrar, som visade honom sina
arbetsmetoder redan när han var liten. Han har tillverkat fåglar, traditionella stryszawskie
leksaker, enligt fastställda formler under många år, och fåglar som påminner i form och färger om
de naturliga (ugglor, örnar, hackspettar, härfågel, nötskrikor). Fåglar – även om de är klassificerade
som leksaker – fungerar mestadels som dekoration, de dekorerar julgranen, väggar och blommor.
Att göra leksaker är för Tadeusz Leśniak inte bara en hobby, utan också ett sätt att leva. Han ar-
betar i det kommunala Kultur Center i Stryszawa med traditionella hantverk-workshops för barn
och vuxna. Efterarbetet skapar han hemma. Tadeusz Lesniak deltar också i produktionen av andra
leksaker av populära mönster såsom hästar, vagnar, klepoki (leksak på hjul som klappar när man
kör den), skottkärror, etc. Hans verk har ställts ut i många tävlingar och utställningar i landet och
utomlands, bland annat i Warszawa, Krakow, Zakopane, Lublin, Polen, Bielsko-Biala, Kielce, Polen
och Frankrike, Italien, Belgien och Spanien. Tadeusz har fått många priser och utmärkelser. Han
vann Association of Folkkonstnärer i Lublin 1994, stiftelsen tilldelad av Cepelia i Warszawa 1997,
och var vinnare av det regionala kulturcentret i Bielsko-Biala 2001. Han är medlem i Föreningen
för Folkkonstnärer.
Leksakstillverkning – Tadeusz Leśniak
P
an Jan z zawodu leśnik, z domu rodzinnego wyniósł
umiejętność „dłubania w drewnie”. Początkowo były
to różnego rodzaju półeczki i pudełka by w końcu
zająć się tylko produkcją szachów. Rozmyślania nad
ideą dobra i zła doprowadziły do stworzenia szachow-
nicy dla trzech graczy. Plansza ma kształt sześciokąta
foremnego, podzielona jest na 96 pól, trzy strefy dla trzech
graczy po 32 pola. Gra się identycznymi figurami i stosuje się te
same zasady, co w szachach klasycznych. Ważne jest zakończenie
partii. Gra się do momentu zadania pierwszego mata, wygrywa tylko ten
z graczy, który mata zadał a zarówno ten, który mata otrzymał jak i ten trzeci,
który – czy biernie czy czynnie – uczestniczył w zadaniu mata, obydwaj przegrywają. Wymusza to na każdym z graczy
zasadę obrony najsłabszego gracza i to obrony we własnym interesie. Trojaczki produkowane są z drewna lipy, topoli,
osiki, buku i jaworu. Tradycyjnie prace wykończeniowe wykonywane są ręcznie. Oprócz szachów dla trójki graczy Pan
Jan produkuje szachy tradycyjne różnej wielkości i formy a także warcaby. Pan Żurek jest właścicielem wzoru przemy-
słowego Skrzynka drewniana z szachownicą a produkt otrzymał Znak Promocyjny “Łączy nas Babia Góra”w roku 2005.
Szachy dla trzech – Jan Żurek4.
H

33. GminaStryszawa
H
e is a forester by profession. He learnt the skill
of wood carving in his family house. At first he
made various kinds of drawers and boxes and
eventually he took up the production of chess. The
meditation on the idea of good and bad made him
create the chessboard for three players. The board has
a shape of regular hexagon, it is divided on 96 alter-
nating cells, three sets for three players with 32 cells.
A game is played with identical figures and it complies to
the same rules as in classic chess. The ending of a party is
important. The game is played until someone gives the first
checkmate, the first player to give checkmate wins the game,
the third player loses as well as the checkmated one. Players
must concentrate not only on their own attack and defense, but
also on preventing the two opponents from checkmating each other.
Three player chess is produced from the wood of lime-tree, poplar, aspen, beech and
sycamore. Decoration of chess is done traditionally by hand. Apart from three-player chess
Mr. Jan also makes traditional chess of
various size and form and draughts. Mr
Żurek is the owner of the industrial de-
sign A wooden case with a chessboard
and the product received the promotion
logo “ Babia Góra unites us” in 2005.
Chess for three – Jan Żurek
J
an Źurek är professionell skogvaktare. Hemifrån fick
han kunskapen att ”mejsla i veden”. Till en början var det olika ty-
per av hyllor och lådor för att slutligen endast handla om produktion av schackspel.
Tankar om idén om det goda och det onda ledde till skapandet av schack för tre spelare. Brädet
har formen av en regelbunden sexhörning, uppdelad i 96 fält, tre zoner för de tre spelarna
och efter de 32 fälten. Man spelar med identiska figurer och tillämpar samma regler
som i klassiskt schack. Det är viktigt att avsluta matchen. Spelet spelas tills någon
får schackmatt. Den första spelare som får schackmatt vinner spelet, den
tredje spelaren förlorar, liksom den som har blivit schackmattad. Detta
tvingar varje spelare att koncentrera sig inte bara på sitt eget spel,
utan också på att hindra de två medspelarna från att schackmatta
varandra. Schack för tre är gjort av lind, trä, poppel, asp, bok och
lönn. Dekorationen görs traditionellt för hand. Förutom tre-schack-
spelen tillverkar Jan traditionella schackspel i olika storlekar och
former samt pjäser. Jan Zurek äger den industriella designen av
”en trälåda med ett schackspel” och produkten erhöll rutiga PR-
utmärkelsen ”Babia Góra Mountain förenar oss” 2005.
Schack för tre - Jan Źurek
H
J

34. I
I
WW
Gminnym Ośrodku Kultury w Stryszawie
można wziąć udział w zajęciach folklo-
rystycznych, prowadzonych w ramach
Warsztatów Twórczych. Organizację Warsztatów
rozpoczęto w roku 1995. Dzięki ówczesnemu
wsparciu Ministra Kultury i Regionalnemu Ośrod-
kowi Kultury w Bielsku Białej powstało miejsce,
w którym stryszawskie dzieci i młodzież mogą
nauczyć się wytwarzać proste zabawki ludowe.
Zainteresowane osoby oraz grupy zorganizowa-
ne mogą uczestniczyć w 10 rodzajach warszta-
tów takich jak ptaszki stryszawskie, ekozabawki
z siana, zdobnictwo bibułkowe, garncarstwo, tkactwo artystyczne, malowanie na
szkle. Dodatkową atrakcją dla uczestników Warsztatów są “Babiogórskie Sklepiki”, czyli sklepy pro-
duktów lokalnych, które wytwarzane są w całym regionie babiogórskim. Odwiedzający je goście mogą
zobaczyć a także zakupić oryginalne produkty lokalne wytwarzane przez babiogórskich twórców
ludowych i producentów produktów lokalnych.
Warsztaty edukacyjne
– GOK Stryszawa5.
I
n the Communal Culture Centre in Stryszawa one can take part in folk activi-
ties conducted within Creative Workshops. The workshops were started in
1995. Owing to the support of then the Minister of Culture and Regional
Culture Centre in Bielsko-Biała a place was established where children and
youth from Stryszawa can learn to make simple folk toys. Because of popu-
larity of folk education lessons and Workshops among adults and tourists
(foreigners included) the workshop offer was broadened. People interested
in the workshops can participate in 10 kinds of workshops such as little birds
from Stryszawa, ecotoys from hay, tissue-paper decorative art, pottery, artis-
tic weaving, painting on the glass. “Babia Góra Shops” is an additional attraction
for the participants of workshops, these are the shops with local products produced in the
whole region of Babia Góra. The visitors can see and also buy original local products made
by folk artists and manufacturers of local products from the Babia Góra region.
Educational workshops
– Commune Culture Centre Stryszawa
I
det kommunala Kulturcentret i Strys-
zawa kan man delta i folklore-aktivite-
ter under Creative Workshop. Anordnandet av
seminarier startade 1995. Med stöd av den dåva-
rande kulturministern och det regionala kultur-
centret i Biala skapades det en plats där barn
och ungdomar från Stryszawa kan lära sig att
göra enkla folkleksaker. Intresserade personer
och organiserade grupper kan delta i 10 typer av
workshop och göra Stryszaws fåglar, ekoleksaker
av hö, konsthantverk av silkespapper, keramik, väv-
ning och måla på glas. En extra attraktion för deltagarna
i workshopen är ”Butikerna Babia Góra”, som lagrar lokala
produkter som produceras i regionen Babiogóra. Besö-
kare kan se och köpa originalprodukter som tillverkas av
Babiogóras lokala folkliga konstnärer och producenter av
lokala produkter.
Undervisningsverkstad – GOK
(Kultur kommun center) STRYSZAWA

35. BS
W
S
M
Gmina
Maków PodhalanskiThe Maków Podhalanski Commune
Maków Podhalanskis kommun
M
ieszka i pracuje w Makowie Podhalańskim. Bibułkarstwem zajmuje się od
10-tego roku życia. Zamiłowanie do tej tradycyjnej dziedziny twórczości
wyniosła z domu rodzinnego. Wykonuje różne kompozycje kwiatowe
z motywami ludowymi, jak również różne formy dla potrzeb współczesnych.
Są to bukiety, wieńce, gałązki, gaiki, stroiki, palmy, ozdoby choinkowe, kabłąki.
Pomysły czerpie z podpatrywania przyrody babiogórskiej. Brała udział w licznych
wystawach m.in. w Myślenicach, Jeleśni, Suchej Beskidzkiej i Żywcu. Zdobyła
także liczne nagrody, między innymi II i III miejsce w konkursie „Rękodzieło
Ludowe Górali Babiogórskich” (Sucha Beskidzka 2000 r. i 2002 r.), dwukrotnie
III miejsce w Wojewódzkim Konkursie Zdobnictwa Bibułkowego (1997r. i 2000r.)
w Żywcu oraz II (1998r.) i III miejsce (1999r.) w Ogólnopolskim Konkursie na Tradycyjne
Ozdoby Bibułkowe pod nazwą “Kwiaty Polskie” w Myślenicach. Współpracuje z instytucja-
mi organizującymi warsztaty z bibułkarstwa. Chętnie dzieli się swoimi umiejętnościami.
Jest twórcą ludowym zrzeszonym w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych.
Kwiaty z bibuły – Wiesława Wolczko1.
S
he lives and works in Maków Podhalański. She has been engaged in tissue-pa-
per craft since she was 10 years old. Her passion for this traditional field started
at home. She makes various floral compositions with folk motifs, as well as for
specific needs including bouquets, wreaths, twigs, bosks, Christmas and Easter cen-
terpieces, palms, Christmas decorations, bows. She draws her inspiration from the na-
ture of Babia Góra. She also won numerous awards including second and third place at
the competition „Folk Handicraft of the Babia Góra Highlanders” (Sucha Beskidzka
2000 and 2002), twice III place at Provincial Competition of Tissue Decorative Art
(1997 and 2000) in Żywiec and II (1998) and III place (1999) at All-Polish Com-
petition on Traditional Tissue-Paper Decorations under the name “Polish Flowers”
in Myślenice. She cooperates with institutions which organize tissue-paper work-
shops. She willingly shares her skills. She is a folk artist associated with
The Association of Folk Artists.
Tissue-paper flowers – Wiesława Wolczko
W
ieslawa Wolczko bor och arbetar i Maków Podhalański.
Hon har arbetat med silkespapper från 10 års ålder.
Passionen för detta traditionella arbete fick hon från famil-
jens hem. Hon tillverkar en mängd olika blomsterarrangemang av popu- lära motiv,
samt andra former för nutidens behov. Det är buketter, kransar, kvistar, Blomsterar-
rangemang till jul och påsk, palmer, juldekorationer, bågar m.m. Sina idéer får hon
från Babiogóras natur. Wieslawa har deltagit i många utställningar, bland annat
i Mysłenice, Jelesnia, Sucha Beskidzka och Zywiec. Hon har vunnit flera utmär-
kelser, bland annat andra och tredje plats i den regionala tävlingen ” Handgjord
konst av högländernas folk i Babiogóra (Sucha Beskidzka 2000 och 2002), och
har kommit på tredje plats två gånger i den regionala tävlingen ”Dekorationer av
silkespapper”(1997 och 2000) i Zywiec samt på andra plats (1998) och på tredje
plats (1999) i den nationella tävlingen för traditionell Ornament silkespapper under
namnet ”Polska blommor” i Myslenice. Hon samarbetar med organisationskommit-
tén för workshops av silkespapper, och delar gärna med sig av sina kunskaper. Hon är
medlem av Föreningen för konsthantverkare.
Blommor av silkespapper - Wieslawa Wolczko