1. Kun jij je het voorstellen …?
Door Zeno Nieuwenhuis, Roze
Kun jij je het voorstellen dat je tekens in de vorm van spijkers in kleitabletten moet krassen, of
tekens in steen moet beitelen, alleen maar om een boodschap over te brengen? Kun jij je nog een
wereld voorstellen waarbij boeken één voor één, met de hand geschreven moeten worden, omdat
de drukpers niet bestaat en mensen vreemd opkijken wanneer je het woord “elektriciteit”
uitspreekt? Tegenwoordig zullen veel mensen moeite hebben om deze vragen met “ja” te
beantwoorden. Toch heeft de mens deze tijden gekend.
In 2003 is het boek De Media-explosie, trends en issues in massacommunicatie verschenen. Docent
op verschillende gebieden van de communicatie, Kees van Wijk, verdeelt hierin de geschiedenis in
drie mediarevoluties: de uitvinding van het schrift, de uitvinding van de boekdrukkunst en de
elektronische informaticarevolutie. Deze drie ontwikkelingen hebben een enorme invloed gehad op
de manier waarop wij communiceren. Dankzij de uitvinding van het schrift kunnen wij op een
gestructureerde met elkaar communiceren, door middel van letters. We zijn niet meer beperkt tot
inter-persoonlijke mondelinge communicatie en hebben duidelijke regels over hoe we ons door
middel van letters uit kunnen drukken. Op haar beurt heeft de uitvinding van de boekdrukkunst
ervoor gezorgd dat we in een korte tijd veel van onze informatie op papier kunnen zetten en massaal
boeken, kranten, tijdschriften, et cetera, kunnen distribueren. Tot slot heeft de elektronische
informaticarevolutie ons onder meer de telegraaf, telefoon, televisie en het begin van internet
gegeven. Ik zeg hier “tot slot…”, maar er zijn mensen die beweren dat we inmiddels al aan het begin
staan van de vierde mediarevolutie. Ik behoor tot deze groep mensen.
Het internet is één van de belangrijkste middelen om mee te communiceren. De zoekfunctie waar
Google bekend om is, wordt honderden miljoenen keren per dag gebruikt en ook Wikipedia is een
populair middel om aan informatie te komen. Google en Wikipedia beschikken meestal over genoeg
informatie.
Ook het nieuws kunnen we d.m.v. internet volgen. Op verscheidene websites kun je op elke moment
nieuwsberichten lezen over zaken die enkele uren of zelfs minuten geleden zijn gebeurd. Dit in
tegenstelling tot kranten en dagbladen, die één keer per dag binnenkomen en waarvan je het nieuws
vaak de vorige dag al ergens anders hebt gelezen of gehoord. Volgens het Centraal Bureau voor de
Statistiek is de totale binnenlandse oplage van dagbladen in de periode 2002-2008 dan ook gedaald
met ongeveer 16 procent.
Het feit dat we alle informatie letterlijk binnen handbereik hebben (enkel een paar tikken op het
toetsenbord en enkele muisklikken zijn genoeg), heeft als gevolg dat we geïsoleerder leven dan
voorheen. Je hoeft niet meer naar de bibliotheek, of een boekenwinkel om kennis op te doen en dat
merk je ook aan studenten. Als je ze vraagt welke bronnen ze gebruiken bij projecten en verslagen,
dan zullen niet veel studenten de bibliotheek noemen en dit ook menen.

2. Bij games zie je het ook terug dat het internet zeer belangrijk is. Waar men vroeger de keuze had om
alleen of met z’n tweeën te spelen, is nu de vraag of je online kunt, en zo ja met hoeveel mensen
tegelijk, één van de belangrijkste. En waar heeft World of Warcraft zijn succes aan te danken? Ja, het
verhogen van de level van je karakter is leuk, maar op avontuur gaan en quests* uitspelen is toch
veel leuker om met meerdere mensen te doen, dan in je eentje? De opkomst en ontwikkeling van het
internet heeft de game-industrie totaal veranderd.
Behalve het verkrijgen van informatie, is het delen van informatie ook iets waar het internet veel
voor wordt gebruikt. Via het fenomeen YouTube delen mensen filmpjes met elkaar. Sterren worden
er geboren en levens worden er kapotgemaakt. In chatboxen en via MSN houdt men gesprekken met
elkaar en delen ze bestanden. Weblogs en profielensites als MySpace, FaceBook, Twitter en in ons
land Hyves, worden vandaag de dag gebruikt om interesses en verhalen vaak met vrienden en
kennissen te delen. In plaats van langsgaan of bellen, kan men nu online berichten en bestanden
naar elkaar sturen. Aan de ene kant kun je zeggen dat er meer mogelijkheden zijn om met elkaar te
communiceren en zaken met elkaar te delen en dat deze mogelijkheden zeer toegankelijk zijn voor
de meeste mensen in onze samenleving. Maar aan de andere kant houdt het internet ons weg van de
andere media en communiceren veel mensen nu via een machine, in plaats van dat ze bij elkaar
langsgaan om gesprekken te voeren. Het internet zorgt ervoor dat we de meer traditionele media
minder gebruiken en geïsoleerder leven.
Naast het vaste internet is ook de mobiele communicatie zeer belangrijk geworden. Zo ging bijna 20
procent van de internetters in 2007 online d.m.v. mobiele apparatuur. Daarbij moet je vooral denken
aan laptops (13 %) en mobiele telefoons (8 %). Ik weet nog goed dat het vrij speciaal was als je een
mobiele telefoon had, enkele jaren geleden. In een korte tijd zijn mobiele telefoons zeer belangrijk
geworden. In 2002 werden er nog geen 5 miljoen mobieltjes uit het buitenland ingevoerd, terwijl het
aantal in 2005 al boven 23 miljoen uitsteeg. Het woord “mobiel” zegt het al, we kunnen elkaar overal
bereiken, dankzij de opkomst van de mobiele telefoon. Ook de mobiele telefoon zelf heeft een
ontwikkeling doorgemaakt. Waar je vroeger alleen kon bellen en sms’en met je telefoon, kun je nu
foto’s en filmpjes maken en met elkaar delen en zelfs het internet op. Zo kun je vanaf elke plek en op
elk gewenst moment bestanden met elkaar delen en hoef je dus niet meer een camera me te nemen
om foto’s en filmpjes te maken, om deze via een vaste computer met anderen te delen. De
telecommunicatie is dus mobieler geworden.
Ik heb het vandaag gehad over de opkomst van het internet en de mobiele telefoon. Dankzij het
internet kunnen we wanneer we willen aan informatie komen en makkelijk en snel zaken met elkaar
uitwisselen. En door de opkomst en ontwikkeling van de mobiele telefoon is de telecommunicatie
mobieler geworden. We kunnen vanaf elke plek en op elk moment met elkaar communiceren en
bestanden uitwisselen. Beide media hebben ons dus nieuwe mogelijkheden gegeven, maar aan de
andere kant leven we geïsoleerder, omdat we al deze mogelijkheden binnen handbereik hebben en
de traditionele media daarom minder gebruiken.
Ben je nog niet overtuigd? Vraag je dan af of jij je nog een wereld zou kunnen voorstellen waarin je
geen Google of Wikipedia hebt, waar je aan alle informatie kunt komen, niet zou kunnen msn’en en
ook geen mailtje of sms’je zou kunnen sturen. Moeilijk hè?

3. Bronnen
1. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-
cultuur/publicaties/artikelen/archief/2009/2009-2789-wm.htm
2. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-
cultuur/publicaties/artikelen/archief/2008/2008-2415-wm.htm
3. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/internationale-
handel/publicaties/artikelen/archief/2006/2006-1931-wm.htm
Ongebruikelijke woorden
*Quest = een avontuur met een duidelijke opdracht en een doel