2. Wat was de aanleiding van dit project?
HET PROJECT ‘ELS’

4. Veel informatiebronnen
• Het Referentiekader Taal en Rekenen zelf
• Kerndoelen
• Referentieleerlijnen
• Vakkennis
• Lesmateriaal
• Toetsen
Voor een ‘gewone gebruiker’ erg lastig om deze bronnen op een
zinvolle manier met elkaar in verband te brengen en toe te
passen.

6. Kunnen we het Referentiekader Taal en
Rekenen en alle bijbehorende informatie-
domeinen zoals vakkennis, leerlijnen en
leerobjecten, zo ontsluiten dat een gewone
gebruiker uit het onderwijs er een zinvolle
zoektocht in kan maken die leidt tot
verhoging van zijn deskundigheid en die hem
helpt die deskundigheid toe te passen in zijn
onderwijspraktijk?

7. Project Ontwikkeling prototype
associatieve browser Taal en Rekenen
• In opdracht van Ministerie van OCW, directie
Leraren
• Looptijd (na voortraject): januari – september
2011
• Projectpartners:
• Freudenthal Instituut
• Expertisecentrum Nederlands
• Kennisnet
• SLO
• Ontwikkeling van een prototype: Els

8. ‘Els’ is gebaseerd op concept van
Linked Data
Google:
“Linked Data is about using the Web to connect
related data that wasn't previously linked, or using
the Web to lower the barriers to linking data
currently linked using other methods.
More specifically, Wikipedia defines Linked Data as
"a term used to describe a recommended best
practice for exposing, sharing, and connecting pieces
of data, information and knowledge on the Semantic
Web.”

9. Hoe ontwikkel en publiceer je Linked Data?
LINKED DATA ONTWIKKELEN

10. Linked Data maken: drie stappen
Atomiseren Relateren
1

11. Linked Data maken: drie stappen
Atomiseren Beschrijven
1 2

12. Linked Data maken: drie stappen
Atomiseren Beschrijven Relateren
1 2 3

13. Voorbeeld
Referentie-
kader Taal:
niveau 2F
Atomiseren

14. Voorbeeld
Referentie-
Vaardigheid
kader Taal:
‘Samenvatten’
niveau 2F
Atomiseren

15. Titel, datum, definitie, voorbeeld, achtergrond, etc.
Voorbeeld
Referentie-
Vaardigheid
kader Taal:
‘Samenvatten’
niveau 2F
Beschrijven

16. Voorbeeld
→ ligt op → Referentie-
Vaardigheid
kader Taal:
‘Samenvatten’ ← omvat ←
niveau 2F
Relateren

17. Voorbeeld
ligt op → Referentie-
Vaardigheid
kader Taal:
‘Samenvatten’ ← omvat
niveau 2F
Atomiseren,
Beschrijven
Leerobject

18. Voorbeeld
ligt op → Referentie-
Vaardigheid
kader Taal:
‘Samenvatten’ ← omvat
niveau 2F
heeft leerdoel →
← leer je met
Relateren
Leerobject

19. Voorbeeld
→ ligt op → Referentie-
Vaardigheid
kader Taal:
samenvatten ← omvat ←
niveau 2F
heeft leerdoel →
← leer je met
Leerobject
“Nieuwe kennis”

20. Hoe is dit Linked Data-gedachtengoed toegepast binnen het project?
HET DATAMODEL VAN ‘ELS’

21. Els omvat vier informatiedomeinen:
• Formele kaders:
– Referentiekader Taal en Rekenen
– Kerndoelen
• Referentieleerlijnen v/d expertisecentra
• Vakkennis v/d Kennisbases hbo
• Lesmateriaal uit Edurep
• (Nog) niet: toetsen

22. Domein Formele kaders
RKTR:
Vaardig-
heid
Kerndoel

23. Domein Formele kaders Domein Referentieleerlijnen
RKTR:
Vaardig- Referentie
heid leerlijn
Kerndoel

24. Domein Formele kaders Domein Referentieleerlijnen
RKTR:
Vaardig- Referentie
heid leerlijn
Kerndoel
Concept
Domein Vakkennis

25. Domein Formele kaders Domein Referentieleerlijnen
RKTR:
Vaardig- Referentie
heid leerlijn
Kerndoel
Concept Leerobject
Domein Vakkennis Domein Lesmateriaal

26. Domein Formele kaders Domein Referentieleerlijnen
RKTR: → wordt verworven met
Vaardig- Referentie
heid
leidt tot ← leerlijn
veronderstelt kennis van ←
Kerndoel
wordt uitgevoerd met ←
→ is nodig voor
→ past in
→ wordt geleerd met
Concept Leerobject
leidt tot kennis van ←
Domein Vakkennis Domein Lesmateriaal

27. Domein Formele kaders Domein Referentieleerlijnen
Voorbeeld
Kerndoel
Kenmerken van de taakuitvoering Tussendoel
(Taal) (leerdoel) Kernopgave
(leerdoel)
Tekstkenmerken
(Taal)
Referentiekader Taal en Rekenen Titel
Taak / Vaardigheid Op voorbeeld/kernopgave
(leerdoel) na verder aan elkaar gelijk
Nadere specificatie Korte omschrijving qua mogelijke associaties
Functioneel gebruiken
per niveau Referentie-
leerlijn Groep / klas
Superdomein Einddoel
Nadere specificatie Beschrijving (leerdoel)
Niveauaanduiding (Rekenen) Vak
Ratio Beschrijving
Domein
Paraat hebben
Begin Maatschappelijke context
Weten waarom
Groep / klas
Subdomein Vaardigheid
Algemene omschrijving
Schoolse context
Maatschappelijke context Groep / klas
Omschrijving Titel
Schoolse context
Soort leermateriaal
Subject Voorbeeld
Omschrijving (vak)
Hulpmiddel Beschrijving
Voorbeeld
Leerobject
Concept
titel
Titel
Oplossingswijze Vak
Ontwikkelaar
Didactische aanwijzing
Titel
Domein Vakkennis Domein Lesmateriaal
Omschrijving
Voorbeeld Omschrijving

28. Hoe ziet het uiteindelijke projectresultaat, het prototype, er uit?
ELS: HET PROTOTYPE

29. Online prototype

30. Online prototype
Trefwoord
samenvatting

32. Leerlijnen
Formele kaders
Vakkennis
Leerobjecten

35. Geassocieerde
informatie
Detailinformatie uit het
semantisch
netwerk

38. Detailinformatie
Geassocieerde
informatie
uit het
semantisch
netwerk

39. Uitkomsten gebruikersonderzoek
• Use cases worden herkend
• Toegevoegde waarde van het semantisch
netwerk wordt herkend
• Geleverde informatie wordt gewaardeerd
• User interface wordt onvoldoende begrepen
Maar dat is óók het mooie van Linked Data: je
kunt er verschillende user interfaces op
toepassen, voor verschillende doelgroepen

40. Wat is er met deze uitkomsten gedaan?
HET TWEEDE PROTOTYPE VAN ‘ELS’

42. Formele kaders
Leerlijnen
Vakkennis Leerobjecten

43. Geassocieerde
informatie
uit het
semantisch
netwerk
Detailinformatie

44. Maar waarom zou je deze inspanning willen verrichten?
DE USE CASE VAN LINKED DATA

45. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader
Kern-
Kern-
Kern-
doel
doel
doel
Vak-
Tussen- Tussen-
Tussen- Vak-
Vak-
inhoud
doel doel
doel inhoud
inhoud
SLO publiceert het
Begrippenkader als
Linked Data

46. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader
Kern-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel
doel
doel
Taal en Rekenen
Vaardig- Vak-
Tussen- Tussen-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak-
heid inhoud
doel doel
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud
heid
De Expertisecentra
publiceren het
Referentiekader als
Linked Data

47. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader
Kern-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel
doel
doel
Taal en Rekenen
Vaardig- Vak-
Tussen- Tussen-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak-
heid inhoud
doel doel
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud
heid
Beide partijen koppelen
deze beide databases aan
elkaar

48. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader
Kern-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel
doel
doel
Taal en Rekenen Kennisbasis
Vaardig- Vak-
Tussen- Tussen- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid inhoud
doel doel heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vaardig-
heid
heid heid
De HBOraad publiceert de
Kennisbases

49. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader
Kern-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel
doel
doel
Taal en Rekenen Kennisbasis
Vaardig- Vak-
Tussen- Tussen- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid inhoud
doel doel heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
En koppelt deze aan het
Begrippenkader van SLO

50. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
NTR beschrijft haar educatieve video’s

51. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
En koppelt deze aan de vakinhouden
van SLO

52. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
Methode
Hoofd-
Een uitgever beschrijft de
Vaardig-
stuk
Vaardig-
(hoofdstukken)structuur
heid
Hoofd-
heid van zijn methode
stuk

53. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
Methode
Hoofd- Leer-
Vaardig-
stuk Vaardig-
object Een uitgever beschrijft zijn
Vaardig-
heid Vaardig-
heid
Hoofd-
heid Hoofd-
heid
leerobjecten
stuk stuk

54. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
Methode
Hoofd- Leer-
Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid Vaardig-
heid
heid heid
En koppelt deze aan elkaar
met associaties

55. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
De uitgever koppelt zijn
Hoofd- Leer- (hoofdstukken)structuur
Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid Vaardig-
heid aan de Tussendoelen van
heid heid
SLO

56. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
CvE
Hoofd- Leer-
Vaardig- Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid
Toets- Vaardig-
heid Vaardig-
heid
heid
item heid heid
CSE
CvE beschrijft de toetsitems van het Centraal
Schriftelijk eindexamen

57. Hoe ontstaat een semantisch netwerk?
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
CvE
Hoofd- Leer-
Vaardig- Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid
Toets- Vaardig-
heid Vaardig-
heid
heid
item heid heid
CSE
CvE koppelt de toetsitems aan de Tussendoelen van
SLO

58. Use Case 1
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
Methode
CvE
Hoofd- Leer-
Vaardig- Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid
Toets- Vaardig-
heid Vaardig-
heid
heid
item heid heid
CSE
Zonder extra werk voor de school kan zij een rapport krijgen waarin de prestaties van de
leerlingen op het CSE worden afgezet tegen het Begrippenkader, het Referentiekader en
zelfs de gebruikte methodes van uitgevers

59. Use Case 2
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
Methode
CvE
Hoofd- Leer-
Vaardig- Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid
Toets- Vaardig-
heid Vaardig-
heid
heid
item heid heid
CSE
Zonder extra werk voor de docenten kan een lerarenopleiding de methodes waarmee de
studenten leren werken in relatie brengen tot de Kennisbasis, het Begrippenkader en het
Referentiekader

60. Use Case 3
Begrippenkader NTR
Kern- Vaardig-
Referentiekader Kern-
Kern-
doel Vaardig-
heid
doel
doel heid
Taal en Rekenen Video Kennisbasis
Vaardig- Tussen-
Tussen- Vak- Vaardig-
Vaardig- Tussen- Vak-
Vak- Vaardig-
heid doel
doel inhoud heid
Vaardig-
heid doel inhoud
inhoud Vak-
heid
heid term
Methode
CvE
Hoofd- Leer-
Vaardig- Vaardig-
stuk Vaardig-
object
Vaardig-
heid
Toets- Vaardig-
heid Vaardig-
heid
heid
item heid heid
CSE
Zonder extra werk voor de uitgever kent zijn gebruiker nu van elk leerobject de
Tussendoelen, Kerndoelen, Vaktermen en het Referentieniveau Taal/Rekenen en heeft hij
toegang tot NTR-materialen

61. Nog meer use cases
• Kwalificatiestructuur in het mbo:
– COLO publiceert kwalificatiedossiers als Triple Stores
– En koppelt elke volgende versie van een dossier aan de
vorige
– Zodat de uitgeverijen hun leerobjecten niet opnieuw
hoeven te metadateren
• Historische Vensters
• Bètacanon
• Enzovoort

62. Business Case van Linked Data
• Méér contextuele informatie:
– Verrijking (met extra metadatering)
– Verantwoording (t.o.v. de formele kaders)
– Volgen (v/d leerling t.o.v. de formele kaders)
• Zonder extra metadateringsinspanning
– Partijen maken gebruik van elkaars werk

63. Aanbevelingen aan OCW
1. Vraag van publieke partijen hun informatie te publiceren als
Linked Data
2. Breng de gezamenlijke afspraken die hiervoor nodig zijn
onder bij EduStandaard
3. Betrek hierin ook toetsing en examinering
4. En de HBO Kennisbases
5. Laat Kennisnet en SLO een stappenplan maken voor de
implementatie van Linked Data in het onderwijs
6. Ontwikkel het prototype voor het Referentiekader Taal en
Rekenen door
7. Laat Kennisnet en SLO nagaan welke activiteiten zij regulier
kunnen uitvoeren, welke eventueel binnen ECK2 passen en
voor welke extra financiering noodzakelijk is