recension

1. Que me queres, amor? é unha colección de dezaseis relatos publicada
en 1995 polo escritor, xornalista e poeta Manuel Rivas Barrós, unha
das figuras máis destacadas no panorama actual das letras galegas. A
obra tivo un gran éxito e foi levada ao cine polo director José Luis
Cuerda como A lingua das bolboretas (o segundo relato do libro).
Manuel Rivas naceu no barrio coruñés de Montealto, en 1957. Dende
moi novo, iniciou o seu labor como xornalista e estudou a carreira de
Ciencias da Información en Madrid. Mantívose sempre comprometido
con problemas sociais e ecolóxicos: foi socio fundador de Greenpeace
e a súa actividade foi fundamental en acontecementos como o
desastre do Prestige. É un dos representantes máis notables do
xornalismo galego de hoxe, xa que colabora de xeito habitual co diario
El País e dirixe a revista Luzes de Galiza. Na súa obra literaria vese
reflectido este forte compromiso social, e abarca títulos como os

2. poemarios Libro de Antroido, Balada nas praias do oeste ou Ningún
cisne, e as obras narrativas Un millón de vacas, O lapis do carpinteiro
ou, da que estamos a falar, Que me queres, amor?. Asemade, recibiu
numerosos premios como, entre outros, o Premio da Crítica de
Narrativa Galega en dúas ocasións: por Un millón de vacas e o O lapis
do carpinteiro; e o Premio Nacional de Narrativa mais o Premio
Torrente Ballester por Que me queres, amor?, ambos no ano 1996. En
definitiva, Manuel Rivas converteuse nun gran referente literario
caracterizado polo seu hábil manexo da linguaxe, a súa autenticidade
e a tenrura das súas historias.
Que me queres, amor? atópase dividido en dezaseis relatos curtos.
Debido á súa brevidade, na maioría deles non se especifica o lugar nin
a época en que transcorre a acción, pero si coñecemos algúns. Por
exemplo, coñecemos que o sucedido en “A lingua das bolboretas” ten
lugar nos anos previos e durante a guerra civil; en “Un saxo na néboa”,
aclarárase que a historia acontece no ano 1949, e en “A leiteira de
Vermeer”, o protagonista dinos que viaxa a Amsterdam no ano 1992.
No que se refire ao espazo, tamén posuímos escasos datos. Sabemos
que os feitos están localizados en vilas e cidades galegas, moitos
deles na Coruña, pois o autor alude en ocasións a rúas e lugares
concretos da súa cidade natal.
Ao longo dos diferentes relatos da obra trátanse temáticas moi
numerosas e variadas. O tema principal é o amor, manifestado en
moitas das súas situacións: o amor filial: “Só por aí” (amósase a gran
preocupación que teñen uns pais polo seu fillo ao que non entenden,
así como a problemática dos cambios xeracionais), “A moza do
pantalón pirata” (relátase a forte protección dun pai cara á súa filla) e
“A leiteira de Vermeer” (descríbese o amor inefable dun mozo pola súa
nai mediante o recordo infantil); o desengano amoroso e o desamor:
“As cousas” (unha parella sofre a dor da infidelidade) e “Conga, conga”
(vese unha relación que rompe e un amor que acaba); o amor
imposible: “Un saxo na néboa” (o protagonista namorase
perdidamente dunha rapaza, pero o seu amor é imposible por unha
serie de circunstancias desta); o amor asentado e a felicidade
matrimonial: “Vostedes serán moi felices” (os protagonistas son un
matrimonio feliz); o amor carnal: “Carmiña” (relátanse os encontros
sexuais entre dous individuos); o amor romántico: “Que me queres,
amor?” (o protagonista explica o moito que ama a unha moza e como
se acorda dela nos momentos previos á súa morte). A amizade está

3. tamén presente nalgúns relatos como, por exemplo, “A lingua das
bolboretas”, onde un alumno (Ramón ou “Pardal”) e o seu mestre
forman un forte lazo amistoso. As inxustizas da guerra, en concreto,
da Guerra Civil, amósanse en “A lingua das bolboretas”, xa que o seu
estalido trunca a relación entre o alumno e o mestre, ademais de
ocasionarlle problemas á familia republicana do protagonista. O tema
do crime aparece en “As cousas” (unha moza asasina a súa parella
por mor dunha infidelidade) ou en “Que me queres, amor?” (o
protagonista describe a preparación dun atraco). A infancia vese
reflectida de dous xeitos: por unha banda, a nenez feliz; por outra, o
maltrato infantil (“Un saxo na néboa” e “Vostedes serán felices”). Os
demoledores efectos da emigración vense en: “O inmenso
camposanto da Habana” (o protagonista é Amaro, que emigrara a
Cuba sen facerse con moitas riquezas). A morte, en “O inmenso
camposanto da Habana” (o vello Amaro morre nunha situación triste,
solitaria e miserábel: nunha taberna sen que ninguén o dese por
morto). E, finalmente, a grandeza do sinxelo e o valor das
pequenas cousas, que se amosa, por exemplo, na brancura luminosa
do leite fresco de “A leiteira de Vermeer”. Este último tema resulta
bastante recorrente en toda a obra do autor.
Os personaxes que aparecen ao longo do libro son moi numerosos.
Malia a brevidade dos relatos, algúns resultan ser bastante complexos;
porén, moitos deles aparecen de xeito fugaz. En trazos xerais, Manuel
Rivas reflicte neles dúas cuestións: por unha banda, valores humanos
como a lealdade, o amor, a amizade e a nobreza; por outra, a dureza
ante situacións de inxustiza e os instintos máis agresivos que poden
chegar a posuír as persoas. Ademais, existe un forte contraste entre
os diferentes personaxes e tamén contradicións internas en cada un
deles. Moitas veces a situación á que se enfrontan (ben sexan
problemas familiares ou políticos como a guerra) lévaos a actuar dun
xeito amoral e mesmo a traizoaren aos seus seres queridos (un
exemplo disto vémolo en “A lingua das bolboretas”, onde finalmente
Pardal traizoa o seu querido mestre pola presión que recae sobre el).
A obra presenta unha linguaxe sinxela e concisa, sen verbosidade. O
autor é capaz de expresar as súas ideas con poucas palabras e
adecuadas, o que permite que a lectura sexa áxil e dinámica.
Ademais, abundan os diálogos (o que tamén contribúe a esta
axilidade). O narrador combínase (nalgúns relatos é en primeira
persoa e noutros é omnisciente) e, como é característico do autor,

4. existe un gran poder evocador, que se acada mediante un tenue
lirismo conciso (é dicir, unha expresión profunda e íntima chea de
entusiasmo e inspiración).
Dende o meu punto de vista cualificaría esta obra como sensible e
valiosa, pois pese á sinxeleza da linguaxe e axilidade da lectura, dá pé
a unha profunda reflexión. Ao longo das cento oitenta páxinas do libro,
a tenrura e o humor emerxen como os mellores refuxios e fortalezas
da humanidade, mais, ao mesmo tempo, pode resultar intenso e
doloroso nalgunhas ocasións, debido á extrema dureza dos
acontecementos. En definitiva, Que me queres, amor? é unha obra
dotada de delicadeza e imaxinación na que Manuel Rivas sabe
amosar, mediante un bo repertorio de rexistros, a mestura de crueza e
dozura que adoita estar agochada detrás de toda acción humana.
Trátase, en calquera caso, dunha lectura amena e agradábel, dende
logo, pola miña parte, moi recomendábel.
SARA MÍGUEZ PAIS
2º BACHARELATO D