gg

1. www.emust.edu.mn
Мэдээллийн Технологийн
хэрэглээ - I
ВИРТУАЛ ТЕХНОЛОГИЙН ТЭНХИМ,
Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
Код:
U.IT101

2. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
Систем хөгжүүлэх технологи
System development technology
2

3. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ
ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
Агуулга
1. Систем хөгжүүлэх технологи /System development technology/
1.1. Систем хөгжүүлэх үе шат /Process of system development/
1.2. ПХ-н үнэлгээ /Software estimation/
3
2. ПХ хөгжүүлэх менежментийн арга зүй /Software development
management technique/
2.1. ПХ хөгжүүлэх аргууд /Software development methods/
2.2. ПХ хөгжүүлэх загварууд /Software development models/

4. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
4
• Мэдээллийн технологийн менежментийн
гол үүрэг нь байгууллагын стратегийн
зорилтуудыг биелүүлэх, үйл ажиллагаагаа
үр ашигтай явуулахын тулд мэдээллийн
технологийн нөөцүүдийн /хэрэгтэй газар,
хэрэгтэй үед нь/ зөв зохистой хэрэглээг
удирдах явдал юм.
Технологи-Менежмент- Стратеги

5. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
5
Технологи-Менежмент- Стратеги
Стратеги Мэдээллийн Технологийн
технологийн нөөцүүд
менежмент

6. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
6
Систем
Тодорхой үр дүнд хүрэхийн тулд орчноосоо
мэдээлэл хүлээн авч боловсруулаад өөрийн
төлөв байдлыг илэрхийлсэн тодорхой үр дүн
өгдөг үүрэг бүхий нэгдлийг систем гэнэ.
Систем
Зорилго
Оролт Гаралт

7. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
7
• Мэдээллийн систем гэдэг нь технологи, хүн
харилцаа болон мэдээллийг дүрслэх үйл
ажиллагаа буюу процессуудын нэгдэл юм.
Мэдээллийн систем

8. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
8
Бусад системээс ялгарах гол онцлог нь
 Өгөгдөл хүлээн авч боловсруулан мэдээлэл
гаргана.
 Өгөгдөл болон мэдээллийг цуглуулах,
хадгалах, боловсруулах, түгээх функцуудтай.
 Байгууллагын шийдвэр гаргалт, удирдах,
хяналт тавихад ашиглагдана.

9. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
9
Өгөгдөл мэдээллийн ялгаа
Өгөгдөл гэдэг нь боловсруулаагүй баримтууд
Мэдээлэл гэдэг нь тодорхой утга агуулсан
хэлбэрт шилжүүлсэн өгөгдөл

10. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
10
Мэдээллийн системийн төрлүүд
Мэдээллийн системийг ямар түвшний ажилтан
хэрэглэж байгаагаас нь хамааруулан 3 ангилдаг.
• Transaction processing systems
(Үйл ажиллагааны МС)
Өдөр тутмын үйл ажиллагааг бүртгэх систем
бөгөөд гүйцэтгэх ажилтнууд ашиглана.
Жишээ нь :
 Ажилчдын цагийн бүртгэл,
 Цалин бодох систем,
 Бүтээгдэхүүний захиалга, нийлүүлэлтийн
бүртгэл г.м

11. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
11
TPS- Цалин бодох систем
Цалин
бодох
систем
Ажилчдын өгөгдөл Санхүүгийн бүртгэлд
Удирдлагын
тайлан
Ажилчдын
өгөгдлийн сан
Ажилчны дугаар
Нэр
Хаяг
Үндсэн цалин
Ашгийн татвар
НДШ
ЭМДШ
Гарт олгох цалин
Цалингийн өгөгдөл
Онлайн
хүсэлт
Ажилчны цалингийн чек
ЗГ, агентлагт

12. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
12
Мэдээллийн системийн төрлүүд
• Management information systems
(Удирдлагын МС)
Дунд шатны удирдлага хэрэглэх орших бөгөөд
үйл ажиллагааны мэдээллийн системээс гарсан
үр дүнд боловсруулалт хийнэ.
Жишээ нь :
• Борлуулалтын шинжилгээ,
• Мөнгө хөрөнгийн төсөв, Сар жилийн тайлан,
• Богино болон дунд шатны төлөвлөлт

13. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
13
MIS-Удирдлагын мэдээллийн систем
Үйл ажиллагааны МС Удирдлагын мэдээллийн систем
Захиалгын
файл
Санхүүгийн
файл
Бүтээгдэ-
хүүний
файл
Бүтээгдэхүүн
өөрчлөх
өгөгдөл Тайлангууд
Менежеруудэд
Нэгж бүтээгд-
эхүүний
зардлын
өгөгдөл
Борлуулалтын
өгөгдөл
Зардлын
өгөгдөл
Захиалга
авах
систем
Материал
ын нөөц
төлөвлөх
систем
Санхүүгийн
тайлан
гаргах
систем

14. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
14
Мэдээллийн системийн төрлүүд
•Executive support systems
(Дээд удирдлагын буюу Стратегийн МС)
Урт удаан хугацааны төлөвлөгөө, хуримтлагдсан
мэдээллээр шийдвэрлэх бодлогууд орно.
Жишээ нь
• Борлуулалтын өсөлт
• Санхүүгийн хөрөнгө оруулалтын хандлага

15. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
15
ESS- Стратегийн мэдээллийн систем
Дотоод өгөгдөл: Гадаад өгөгдөл
-ҮАМС-ийн өгөгдөл -Валютын ханш
-УМС-ийн өгөгдөл -Хувьцааны үнэ
-Санхүүгийн өгөгдөл -ЗГ-ийн
шийдвэр
-Шинжилгээ
Зураг 7.

16. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
16
• Бизнесийн үйл ажиллагаанд хэрэглэгдэх системүүд нь
шаардлагатай функцуудыг бүрэн зөв гүйцэтгэдэг байхаас
гадна хэрэглэхэд хялбар байх ёстой.
• Систем хөгжүүлэх нэгж нь системийг хэрэглэх салбар нэгж
бүрээс уг системд тавих шаардлагуудыг судалж шинжилгээ
хийн тэдгээрийг хөгжүүлж буй системдээ тусгах
шаардлагатай.
• Систем хөгжүүлэлтийг заавал байгууллага дотроо хийх
шаардлагагүй, гадны мэргэшсэн байгууллагаар хийлгэх
боломжтой.
1.Систем хөгжүүлэх технологи
/System development technology /

17. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
17
1.1. Систем хөгжүүлэх үе шат /СХАЦ/
Process of system development
1. Шаардлага
тодорхойлох
2. Системийн
зохиомж хийх
3. Хөгжүүлэх
(Програмчлах)
4. Шалгах
5. Системийг
хүлээлгэн өгөх
6. Системд
үйлчилгээ
хийх
Систем хөгжүүлэх
амьдралын цикл
System development life cycle

18. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
18
• Систем хөгжүүлэх үе шат бүрд дахин шалгах үйлдлийг заавал хийх
шаардлагатай.
1.1. Систем хөгжүүлэх үе шат
Process of system development
1. Шаардлага
тодорхойлох
Хангалттай
эсэх
2.
Системийн
зохиомж
хийх
NO YES

19. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
19
• Шаардлагын тодорхойлох үе шатанд дараах
зүйлсийг тодорхойлно.
• Системийн агуулга
• Гүйцэтгэх функцууд
• Гаргах үр дүн
• Энэ үе шат дараах 2 хэсгээс тогтоно.
• Системийн шаардлага тодорхойлох
• Программ хангамжийн шаардлага
тодорхойлох
1.1.1. Шаардлага тодорхойлох
Requirements definition

20. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
20
• Автоматжуулахад шаардагдах функцуудын
төрлүүдийг маш тодорхой болгоно.
• Системийн үйл ажиллагаа явуулах нөхцөл,
найдвартай ажиллагаа, хэрэглэх техник хангамж зэрэг
системийн найдвартай ажиллагааг хангах хүчин
зүйлүүдийг тодорхойлно.
• Төсөвтөө багтаахын тулд системийн үр дүнг
нэмэгдүүлэх үүднээс эдгээр хүчин зүйлүүд нь хэр их
өртөгтэй вэ? гэдгийг тогтоох нь чухал.
Системийн шаардлага тодорхойлох
System requirements definition

21. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
21
• ПХ-ын шаардлага тодорхойлохдоо бодит байдал
дээр нь үндэслэн ПХ-ын агуулгыг гаргана.
• Системийн интерфейс, программчлах функцууд,
системийн ажиллагаа, үйлчилгээ зэргийг нэг
бүрчлэн тодорхойлно.
• Энэ үед системийг хэрэглэх хэрэглэгчидтэй
холбогдон бүх боломжтой хувилбаруудын талаарх
мэдээллийг цуглуулна.
ПХ-ын шаардлага тодорхойлох
Software requirements definition

22. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
22
• Системийн шаардлага дээр үндэслэн системийн зохиомжийг дараах
дарааллаар хийнэ:
1.1.2. Системийн зохиомж хийх
System design
• Системийн хэрэглэгчийн зүгээс системийн гаднаас харагдах
бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн дизайныг хийнэ.
Системийн архитектур
дизайн
(Гадаад зохиомж )
• Системийн архитектур дизайнд тодорхойлсон фунцуудыг
биелүүлэхийн тулд систем хөгжүүлэгч баг нь системд
шаардлагатай дотоод функцуудын зохиомжийг хийнэ.
ПХ-ийн архитектур
дизайн
(Дотоод зохиомж)
• ПХ-ийн архитектур дизайн дээр үндэслэн программын
дотоод бүтцийг систем хөгжүүлэгч баг хийнэ.
ПХ-ийн нарийвчилсан
зохиомж
(Програмын зохиомж)

23. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
23
Системийн зохиомж хийх үе шатанд дараах хэрэгслүүдийг ашиглан
системийн логик загварыг гаргадаг.
Системийн шинжилгээ ба зохиомж
System analysis and design
Хэрэгслийн нэр Тайлбар
Ерөнхий диаграм Системийн хүрээ хязгаар хаагуур хязгаарлагдах, гадаад
орчинтой хэрхэн харилцан үйлчлэлцэхийг харуулах хамгийн
дээд төвшний ӨУД юм.
Өгөгдлийн
урсгалын диаграм
Системд өгөгдөл хаанаас хаашаа дамжиж,
боловсруулагдахыг харуулна.
Өгөгдлийн толь Систем дэх бүх өгөгдлийн тайлбар толь
Программын
Нарийвчилсан
зохиомж
Программын нарийвчилсан зохиомж бөгөөд дараах
хэсгүүдтэй. Бүтцийн схем, Модулийн загвар, Бүтэцлэгдсэн
англи хэл, Шийдвэрийн мод, Шийдвэрийн хүснэгт
Маягт ба дэлгэцийн
зохиомж
Системийн оролтын зохиомж
Тайлангийн Системийн гаралт буюу үр дүнг гаргах хэлбэр

24. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
24
Интерфейсийн дизайн
Өгөгдлийн дизайн
Кодын дизайн
Системийн архитектур дизайн
System architecture design

25. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
25
Интерфейсийн зохиомж
(User interface design)

26. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
26
Өгөгдлийн зохиомж
(Data design)

27. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
27
Кодын зохиомж(Code design)
A . S C 1 2 D 0 6 0
Сургуулийнкод
Салбарынкод
Элссэнон
Зэргийнкод
Бүртгэлийндугаар
Сургуулий
н код
Утга
А Барилга архитектурын
сургууль
B
Салба
рын
код
Утга
SC ИбҮБИ
AR Архитектур
RT Авто замын инженер
WE Сантехникийн
инженер
Зэргийн
код
Утга
D Бакалавр
E Магистр

28. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
28
• ПХ-ийн архитектур дизайнд системийн
шаардлагатай функцуудыг хэрхэн гүйцэтгэхийг
харуулсан дотоод системийг зохиомжилно.
Системийн архитектур дизайнд тодорхойлсон
функцуудыг биелүүлэхийн тулд программчлал
ашиглах төсөөллөөс ПХ-ийн архитектур
дизайныг хийнэ.
• Энэ нь системийн дотоод функцуудыг зохиомж
учраас хэрэглэгч энэ хэсэгт хамтран ажиллах
шаардлагагүй.
ПХ-ийн архитектур дизайн
Software architecture design

29. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
29
• ПХ-ийн архитектур дизайн дээр үндэслэн
программын дотоод бүтцийг гаргана.
• ПХ-ийн нарийвчилсан зохиомжинд программ
дахь функцуудыг нарийвчлан тодорхойлохоос
гадна программ дахь нэгжүүдийг тодорхой
болгоно.
ПХ-ийн нарийвчилсан зохиомж
Software detailed design

30. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
30
ПХ-ийн нарийвчилсан зохиомж
Software detailed design
Бүтцийн схем

31. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
31
ПХ-ийн нарийвчилсан зохиомж
Software detailed design
Шийдвэрийн модШийдвэрийн хүснэгт

32. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
32
• Системийг ажиллуулахын тулд зохиомжийн дагуу
ажиллаж, үр дүн гаргах бие даасан программ зохионо.
• ПХ-ын дизайны тодорхойлолтын дагуу бие даасан
модулиудыг хэвийн ажиллаж байгааг батлах зорилгоор
модулийг шалгах ажлыг хийнэ. Энэ шалгалт нь функцууд
шаардлагын дагуу ажиллаж байгаа эсэхийг болон логик
алдааг нэг нэгээр нь илрүүлэх зорилгоор хийгддэг.
• Модулийн шалгалтанд
– “Цагаан хайрцагны шалгалт” (White box test)
– “Компилятор” (Compiler)
1.1.3. Хөгжүүлэх (Программчлах)
Development (Programming)

33. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
33
Программын дотоод
бүтцийг шалгах болон
өгөгдлийн урсгалыг голлон
анхаарч программын
логик дарааллыг шалгах
арга техник юм.
Цагаан хайрцагны шалгалт
White box test

34. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
34
• Компилятор нь
программчлалын хэл
ашиглан бичсэн кодыг
компьютер биелүүлэх
боломжтой программ
болгон хөрвүүлдэг ПХ
юм.
• Компилятор ашиглан
программынхаа доторх
алдааг илрүүлэх
боломжтой.
Компилятор
(Compiler)

35. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
35
• Модулийн шалгалт хийсний дараа модулиудыг
нэгтгэн систем бүхэлдээ хэвийн ажиллаж
шаардлага хангаж байгаа эсэхийг шалгана.
• Шалгах процесс нь систем болон программын
чанарыг тодорхойлох чухал хэсэг юм.
• Шалгалтуудыг төлөвлөгөөний дагуу хийх ба
системийн гүйцэтгэлийг үнэлэх хүртэл
үргэлжлүүлэн хийсээр байна.
1.1.4. Шалгах
Testing

36. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
36
• Шалгалт хийх хуваарь, гүйцэтгэгч, шалгах асуултуудыг тодорхойлох,
Шалгах
төлөвлөгөө гаргах
• Шалгах өгөгдөл болон гаргах ёстой хариу үр дүнгийн зохиомж хийх
Шалгах
нарийвчилсан
зохиомж хийх
• Шалгахад хэрэглэгдэх төхөөрөмж болон өгөгдлийг бэлтгэх. Программ
зохиогч өгөгдөл болон орчныг бэлтгэсэн тохиолдолд алдаа гарах
магадлал бага байдаг. Иймд программ зохиогчоос өөр хүн энэ үе шатыг
хариуцах хэрэгтэй.
Шалгах орчны
тохиргоо хийх
• Шалгах нарийвчилсан зохиомж дээр үндэслэн шалгалтыг явуулна.
Шалгалтын дараа программыг өөрчилсөн бол дахин шалгана. Энэ
тохиолдолд анхны өгөгдлийг , хийсэн өөрчлөлтийг тусгасан өгөгдөлтэй
хамт хавсаргана.
Шалгалт хийх
• Шалгалтын үр дүнг үндэслэн системийг үнэлж ямар нэг асуудал
байгаа эсэхийг тодорхойлно.
Шалгалтын үр
дүнг үнэлэх

37. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
37
• Систем хөгжүүлэлтэнд ашигладаг шалгах үндсэн
аргуудыг нэг нь “Хар хайрцагны шалгалт”ын арга юм.
• “Хар хайрцагны шалгалт” функцууд тодорхойлолтын
дагуу ажиллаж байгаа эсэхийг шалгахын тулд зөвхөн
өгөгдөл болон үр дүнг анхаарна.
Шалгах арга техник
Testing technique

38. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
38
• Оруулсан өгөгдөлд тохирсон үр дүн гарч байгаа
эсэхийг батлах зорилгоор төрөл бүрийн өгөгдөл
бэлтгэнэ.
• Зөвхөн зөв өгөгдөл оруулж үр дүн зөв байгааг
харуулах нь хангалтгүй юм. Бодит байдал дээр
оруулсан өгөгдөл бүр зөв, хэвийн байдаггүй ба
систем байнга хэвийнээр ашиглагддаггүй. Иймд
төрөл бүрийн өгөгдөл бэлтгэн шалгах ба дараах
төрлийн өгөгдөл бэлтгэнэ.
Шалгах төлөвлөгөө
Test planning

39. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
39
Шалгах төлөвлөгөө
Test planning
Ердийн өгөгдөл Ажилбарууд хэвийн ажиллаж байгаа эсэхийг
батлана.
Онцгой өгөгдөл Онцгой өгөгдөл гэдгийг таниж боловсруулж чадаж
байгаа эсэхийг батлах
Алдаатай
өгөгдөл
Алдаатай өгөгдөл оруулсан үед алдааг илрүүлж
байгаа эсэхийг батална.

40. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
40
Шалгах төлөвлөгөө
Test planning
“Хар хайрцагны шалгалт” хийхэд хэрэглэдэг
өгөгдөл бэлтгэх 2 үндсэн арга байдаг.
 Тэнцүү хуваах арга (Equivalence
partitioning)
 Хязгаарын утгын шинжилгээний арга
(Boundary value analysis)

41. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
41
• Энэ арга нь оролтын өгөгдлийг “зөв” “буруу”
гэсэн 2 төрөлд хувааж төрөл тус бүрд тохирох
өгөгдлийг бэлтгэнэ.
• Энэ арга нь шалгах өгөгдлийг бэлтгэх хялбар
арга юм.
Тэнцүү хуваах арга
Equivalence partitioning

42. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
42
Тэнцүү хуваах арга
Equivalence partitioning

43. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
43
• Энэ арга нь авч болох утгуудын хамгийн захын
утгыг авч шалгах арга юм.
Хязгаарын утгын арга
Boundary value analysis

44. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
44
• Систем хөгжүүлэхэд дараах төрлийн
шалгалтуудыг хийдэг.
– Нэгтгэх шалгалт (Integration testing)
– Системийн шалгалт(System testing)
– Ашиглалтын шалгалт (Operational testing)
Шалгалт хийх
Test execution

45. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
45
• Модулиуд болон программуудыг нийтэд нь зөв
ажиллаж байгаа эсэхийг шалгана. Энэ шалгалтын
систем хөгжүүлэгч хийнэ.
• Дараах төрлийн нэгтгэх шалгалтууд байдаг.
– Дээрээс доош шалгах
– Доороос дээш шалгах
Нэгтгэх шалгалт
Integration testing

46. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
46
• Энэ арга нь хамгийн дээд түвшний модулиас эхлэн
шалгана. Доод түвшний модулиуд бүрэн хийгдээгүй үед
ашиглана. Иймд “Stubs” гэх дээд түвшний модулийн доор
дуудагдаж байгаа түр зуурын модулиудыг бэлтгэдэг.
Дээрээс доош шалгах

47. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
47
• Энэ арга нь хамгийн доод түвшний модулиас эхлэн
шалгана. Хэрэв дээд түвшний модуль бүрэн биш байвал
“drivers” буюу доод түвшний модулийг дуудах түр модулийг
бэлтгэнэ.
Доороос дээш шалгах

48. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
48
• Нийт функцууд системийн архитектур дизайнд
тодорхойлсон шаардлагын дагуу ажиллаж байгаа
эсэхийг шалгана. Программуудыг нэгтгэн нэгдсэн
шалгалт хийсний дараа энэ шалгалтыг хэрэглэгч
болон систем хөгжүүлэгч хамтран хийнэ.
Системийн шалгалт
System testing

49. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
49
• Зорилгоосоо хамааран дараах төрлийн системийн шалгалтыг
хийнэ.
 Функцийн шалгалт(Function testing)
 Гүйцэтгэлийн шалгалт(Performance testing)
 Онцгой тохиолдлын шалгалт(Exception handling Testing)
 Ачаалалын шалгалт(Load testing)
 (Rush testing)
 Хэрэглэхэд хялбар эсэхийн шалгалт(Operability testing)
 Программ хоорондын хамаарлын шалгалт (Regression
testing)
 Халдлагаас сэргийлэх шалгалт(Penetration testing-
Intrusion testing)
Системийн шалгалт
System testing

50. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
50
Шалгалтын нэр Тайлбар
Функцийн шалгалт Шаардлагатай бүх функцууд багтсан эсэхийг шалгана.
Гүйцэтгэлийн
шалгалт
Ажлын гүйцэтгэл, үр дүн гаргах хугацаа, өгөгдөл оруулахаас үр дүн
гаргахад зурцуулах нийт хугацаа, хүчин чадал нь шаардлага хангаж
байгаа эсэхийг шалгах
Онцгой тохиолдлын
шалгалт
Алдааг залруулах , сэргээх функцууд хэвийн ажиллаж байгаа эсхийг
шалгах
Ачаалалын шалгалт Системд маш их хэмжээний өгөдөл оруулж мөн үүнтэй зэрэгцүүлэн
компьютерийн үйлдлийн тоог нэмэгдүүлж систем ачаалал дааж байгаа
эсэхийг шалгана.
Хэрэглэхэд хялбар
эсэхийншалгалт
Систем хэрэглэхэд хялбар байгаа эсэхийг шалгана.
Програм хоорондын
хамаарлын шалгалт
Системийн шаардлага өөрчлөгдөх эсвэл шалгах процессын үед гарсан
алдааг засварласнаар бусад програмуудад нөлөөлөх шалгана.
Халдлагаас
сэргийлэх шалгалт
Гаднаас дайралт халдлага хийж үзэн хамгаалалтанд ямар нэг нүх, сул тал
байгаа эсэхийг илрүүлнэ.

51. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
51
• Ашиглалтын шалгалт хийхдээ бодит амьдрал
дээрх бизнесийн өгөгдөл ашиглах ба хэрэглэх
зааврын дагуу ажиллаж байгаа эсэхийг шалгана.
• Энэ шалгалтыг ихэвчлэн хэрэглэгч хийнэ.
• Шалгалтын явцад дараах зүйлсийг шалгана.
Ашиглалтын шалгалт
Operational testing

52. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
52
Ашиглалтын шалгалт
Operational testing
Шалгах зүйл Тайлбар
Business function-
Функцууд
Үйл ажиллагаа явуулахад шаардагдах функцууд
шаардлага хангаж байгаа эсэхийг шалгана.
Operability-
Хялбар байдал
Хэрэглэгчид систем хэрэглэхэд хялбар байгаа эсэхийг
шалгана.
Anomaly
measures-Гажиг
Өгөгдөл, үйл ажиллагаа, тоног төхөөрөмж зэрэгт гажиг
гарсан тохиолдолд хэмжилт хийгдсэн эсэхийг шалгана .
Throughput-
Бүтээмж
Байгаа хэрэгсэлээ ашиглан системийг ажиллуулахад
бүтээмж нь хангалттай байгаа эсэхийг шалгана.
Processing time-
Боловсруулах
хугацаа
Хариу гаргах хугацаа зөвшөөрөгдөх хэмжээн дотор
байгаа эсэхийг шалгана.

53. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
53
• Системийг хүлээн авахын тулд системийг үнэлэх
үзүүлэлтүүдийг тохирсон байх шаардлагатай.
• Уг үзүүлэлтэнд ихэвчлэн “алдааны муруй” багтдаг.
Энэ нь шалгах хугацаа болон хуримтлагдсан
алдааны хоорондын хамаарлыг харуулсан график
юм.
• Gompertz-ийн муруй буюу хуримтлагдсан алдааны
тоо тогтмолжсон муруй гарч байвал төгс муруй гэж
үзнэ. Энэ үед шалгалтыг дуусгаж болно. Эсрэг
тохиолдолд ПХ-г чанаргүй гэж үзнэ.
Шалгалтын дүнг үнэлэх

54. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
54
Шалгалтын дүнг үнэлэх

55. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
55
• Системийг гадны мэргэжлийн байгууллагаар
хийлгэсэн үед хүлээн авах ажиллагаа
явагдана. Энэ үед тухайн систем шаардлагыг
бүрэн хангасан эсэх, хэвийн ажиллаж байгаа
эсэхийг баталгаажуулна. Хэрэв ямар нэгэн
асуудал гараагүй бол ПХ хүлээлгэн өгч
хэрэглэгчийг сургах сургалт явуулна.
1.1.5. Системийг хүлээлгэн өгөх
Software acceptance

56. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
56
• Систем хөгжүүлэлт дууссаны дараа хэрэглэгч
системийг хэрэглэж эхлэнэ. Энэ үеэс системийн
хэрэглэх түвшин, үйл ажиллагааны түвшин хяналт
хийх ба ямар нэг асуудал гарах бүрт асуудлыг
шийдвэрлэх шаардлагатай.
• Бизнесийн стратеги өөрчлөгдөх эсвэл МТ-ийн
хөгжлийг тусгах зорилгоор программ хангамж
өөрчлөгдөж, засвар хийгдэнэ.
1.1.6. Системийн ажиллагаа, үйлчилгээ
System operation and maintenance

57. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
57
• Системд ямар нэгэн өөрчлөлт хийхийн өмнө системийг нөөцлөж
авна. Өөрчлөлт хийж дууссаны дараа бодит орчинтой ижил
нөхцөлд шалгалт хийнэ.
• Программд ямар нэгэн өөрчлөлт хийсэн бол Log файлд заавал
бичиж хадгална. Энэ хадгалсан мэдээлэл нь ямар нэг алдаа
гарсан тохиолдолд алдааг олоход хэрэг болно.
• Хамаарлын шалгалт хийж нэг программд нь өөрчлөлт хийхэд
бусад программуудад нөлөөлсөн эсэхийг шалгана.
• Систем хөгжүүлэх бичиг баримтуудыг нэгтгэн байнга шинэчилж
хадгална.
• Өгөгдлийн хэмжээ нэмэгдсэний улмаас дискний багтаамж
хангалтгүй болсон эсэх, үйл ажиллагаа удааширсан эсэхийг
байнга хянаж, шийдвэрлэж байх хэрэгтэй.
Урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ
Precautions about operation and maintenance

58. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
58
• Системд гэмтэл гарахаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд
дараах үндсэн үйлчилгээг хийдэг:
Системд хийх үйлчилгээ
System maintenance
Үйлчилгээний
төрөл
Тайлбар
Урьдчилан
сэргийлэх
үйлчилгээ
Ямар нэгэн гэмтэл гарахаас нь өмнө шалтгааныг
нь арилгах
Хуваарьт
үйлчилгээ
Өдөр бүр шалгаж, мэргэжлийн хүнээр жишээ нь
сард нэг удаа техник хангамжийг шалгуулж
байхаар гэрээнд тусгах
Алсын үйлчилгээ Мэргэжилтэн болон хэрэглэгчийг сүлжээгээр
холбож алсын хандалтаар гэмтэл гарах
шалтгааныг арилгуулахаар гэрээнд тусгах

59. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
59
• Техник хангамжийн ашиглалтын хугацаа, ажлын урсгал
өөрчлөгдөх, татварын хэмжээ өөрчлөгдөх гэх мэт
шалтгаанаас болж системд өөрчлөлт хийх шаардлага гарч
ирдэг.
• Иймд систем хөгжүүлж байх үедээ цаашид системд
өөрчлөлт хийх шаардлага гарна гэдгийг бодолцож байх
ёстой.
• Сайн бэлтгэсэн, үр өгөөжтэй урьдчилан сэргийлэх арга
хэмжээ нь системд бүхэлд нь нөлөөлөх, үйл ажиллагааг
зогсоох хэмжээний доголдолоос сэргийлнэ.
Системийн доголдол
System failure

60. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
60
• Системийг автоматжуулах явцад түүнд ямар нэг функц нэмэхэд гарах
зардлыг мэдэж байх хэрэгтэй байдаг.
• Систем хөгжүүлэх зардлыг тооцох дараах төрлийн аргууд байдаг. Үүнд:
1.2. ПХ-н үнэлгээ
Software estimation
Төрөл Тайлбар Шинж чанар
Програм мын
алхмын арга
Нийт систем дэх программын
алхмын тоог (мөрийн тоо) үнэлэх
арга
Хуучин систем дээр маш
их өөрчлөлт хийж
шинэчилсэн бизнесийн
системийг үнэлэхэд
тохиромжтой.
FP (Function
Point) арга
Системийг хөгжүүлэх хүн-цагаар
үнэлэх арга ба оролт/гаралтын
дэлгэцийн тоо, хэрэглэсэн файлын
тоо, функц бичих хүндрэлийн зэрэг
зэргээр систем хөгжүүлэх өртгийг
тодорхойлно. Эдгээр тоолж байгаа
зүйлүүдийг “function Point” гэж үзнэ.
GUI болон объект
хандлага ашиглан
хөгжүүлсэн системийг
хөгжүүлэхэд
тохиромжтой.

61. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
61
• ПХ хөгжүүлэхийн тулд тухайн системийн агуулга
болон шаардагдах хугацаанд тохируулан
хөгжүүлэх үйл явц, аргаа тодорхойлох хэрэгтэй.
• Систем хөгжүүлэх дараах аргууд байдаг.
– Бүтэцлэгдсэн арга (Structured method)
– Объект хандалтат арга(Object orientation)
– Өгөгдөл хандалтат арга (Data oriented
approach)
– Үйлдэл хандалтат арга (Process oriented
approach)
2. ПХ хөгжүүлэх менежментийн арга зүй
Software development management techniques

62. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
62
2.1. ПХ хөгжүүлэх аргууд
Software development methods
Арга Тайлбар Шинж чанар
Бүтэцлэгд
сэн арга
Программыг дараалан ажиллах
бие даасан жижиг процессуудад
хуваадаг программчлалын арга
юм. “Бүтэцлэгдсэн програмчлал”
гэж мөн нэрлэдэг.
Ингэж хуваах нь үйлдлийг хянах,
засах, үйлчилгээ хийхэд хялбар
болгодог.
Объект
хандалтат
арга
Бизнесийг загварчилж, тухайн
бизнес ямар объект илүү
шаардлагатай байгааг харгалзан,
объектын шинж чанарыг
тодорхойлж программ зохиох
арга юм.
Бизнесийн өгөгдөл(properties)
болон үүрэг(behavior) ийг хамтад
нь бүлэг объект гэж үзэх бөгөөд
эдгээр нь бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд
задарч дахин ашиглагддаг.
Өгөгдөл
хандалтат
арга
Бизнесд хэрэглэгдэж байгаа
өгөгдлүүдийн бүтцэд чиглэн
үүсгэсэн өгөгдлийн санд
үндэслэн систм хөгжүүлэх арга
Бизнесийн агуулга өөрчлөгдсөн ч
үндсэн өгөгдлийн бүтэц
өөрчлөгдөхгүй бөгөөд системийг
өөрлөлт хийхэд хялбар байна.
Үйлдэл
хандалтат
арга
Бизнесийн хийх үйлдлүүд болон
функцууд дээр үндэслэн систем
хөгжүүлэх арга
Бизнесийн агуулга дээр
үндэслэн систем бүрийг үүсгэх
ба хэрэг уг агуулга өөрчлөгдвөл
систем мөн өөрчлөгдөх ёстой.

63. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
63
2.2. ПХ хөгжүүлэх загварууд
Software development models
Загвар Тайлбар Шинж чанар
Хүрхрээ
загвар
Хүрхрээтэй адил буцах зам
байхгүйгээр процесс бүрийг
дараалуулан бэлтгэдэг загвар юм.
Мөн системийг дэд системүүдэд
хувааж системийн шаардлага,
зохиомж, хөгжүүлэлт, шалгалт,
хэрэгжүүлэлтийг дахин дахин
давтан хийдэг.
Өргөн хэрэглэгддэг арга бөгөөд
систем хөгжүүлэх зардлыг
тодорхойлоход хялбар байдаг.
Ихэвчлэн том хэмжээний ПХ
хөгжүүлэхэд ашигладаг.
Спирал загвар Системийг дэд системүүдэд
хувааж, системийн шаардлага
тодорхойлохоос ашиглах хүртэлх
ажиллагааг систем бүрийн хувьд
давтан хийдэг. Өөрөөр хэлбэл
системийг жижгээс эхлэн
өргөжүүлэх замаар хөгжүүлдэг.
Анхын дэд систем ажиллаж
эхлэх хүртэл хугацааг
богиносгодог. Дэд систем
бүрийг хэрэглэгчийн
зөвшөөрөлтэйгээр систем
хөгжүүлэх дараагийн циклд
оруулдаг.
Прото-тайп
загвар
Систем хөгжүүлэх эхний үе
шатуудаас анхны жишээ загвар
үүсгэж хэрэглэгчээс баталгаа авах
Систем болон хэрэглэгчийн
хоорондох ойлгомжгүй
зүйлсийг систем хөгжүүлэх

64. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
64
Системийн шаардлага
Системийн архитектур дизайн
ПХ-ийн архитектур дизайн
ПХ-ийн нарийвчилсан дизайн
Программчлал
Шалгалт
Ашиглалт, үйлчилгээ
Хүрхрээ загвар
Waterfall model

65. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
65
ШинжилгээЗохиомж
Хөгжүүлэлт Шалгалт, үнэлгээ
Бүрэн байдал
Спираль загвар
Spiral model

66. Виртуал Технологийн Тэнхим, Е-НЭЭЛТТЭЙ ИНСТИТУТ
www.emust.edu.mn
66
Прототайп загвар
Prototype model
Системийн
шаардлага
Системийн
архитектур
дизайн
Анхны загвар шалгах
Хэрэглэгчээс баталгаа авах
Анхны
загвар
гаргах
ПХ-йн
архитектур
дизайн
ПХ-ийн
нарийвчилс
ан дизайн
Програмчл
ал
Шалгалт
Ашиглалт,
үйлчилгээ
Үнэлгээ
NO YES